არჩილ ქავთარაძემ ''კომას'' სცენარი გლდანის ციხეში დაწერა
არჩილ ქავთარაძის მხატვრული ფილმი ''კომა'' კინოეკრანებზე გასული წლის გაზაფხულზე გამოვიდა, ხოლო ტელევიზიით რამდენიმე დღის წინ უჩვენეს. რეალურ ამბებზე დაფუძნებული ფილმის სიუჟეტი თანამედროვე საქართველოში ვითარდება და ჩვენს ციხეებში არსებულ სიტუაციას ასახავს. იმავდროულად, სამედიცინო სფეროში არსებულ პარადოქსებზეც მიგვანიშნებს...
მერაბ კოკოჩაშვილის სარეჟისორო ჯგუფის დასრულების შემდეგ ფილმის რეჟისორ არჩილ ქავთარაძეს ''კომამდე'' გადაღებული აქვს: ''უსათაუროდ'' და ''სუბორდინაცია''. ამ უკანასკნელს 2007 წელს თბილისის კინოთეატრებში მაყურებელთა დასწრების ყველაზე დიდი მაჩვენებელი ჰქონდა. ამჟამად სარეკლამო კომპანიის საქმიანობაშია ჩართული და კიდევ ერთი ფილმის სცენარზე მუშაობს, რომლის თემა კვლავ ყველასათვის ნაცნობი, აქტუალური და პრობლემურია...
- ''კომაში'' ასახული თემა საქართველოში უამრავ ოჯახს შეეხო. საქართველოს ციხეებში 300 ათასზე მეტი პატიმარი იხდიდა სასჯელს...
- 300 ათას ადამიანს შორის მეც მომიწია ყოფნამ, 2008 წელს თავად ვიყავი ციხეში, ეს სისტემა ''შიგნიდან'' დავინახე. იქვე დამებადა პროტესტის გრძნობა და წინააღმდეგობის განცდა, მინდოდა რაღაცნაირად, რითაც შემეძლო, სისტემის წინააღმდეგ გამელაშქრა. ფურცლის პატარა ნაგლეჯებზე, წვრილი შრიფტით ვწერდი ჩანახატს, ასე ვთქვათ, სცენარის ჩონჩხს. ფურცლებს ვკეცავდი, ფსალმუნის ჩასადები ტოპკები მოვქსოვე და იქ ვაწყობდი. შემდეგ ამ სახით ისინი ადვოკატს გადავეცი და ჩემს სახლში მივატანინე. აი, იქ დაიდო სათავე ამ ფილმმა. გარკვეული პერიოდი არ ვხსნიდი, მაგრამ მივუბრუნდი. ფურცლებზე ისეთი რებუსებით მეწერა ყველაფერი, რომ მხოლოდ მე მივმხვდარიყავი. შემდეგ ყველაფერს ჩვეულებრივი სცენარის სახე მივეცი. ერთი ერთში ჩემი ისტორია არ არის, მაგრამ ეს იყო ჩემი თვალით დანახული გლდანის ციხის მდგომარეობა. რასაკვირველია, ამგვარი ვითარება მხოლოდ იმ შენობაში არ ყოფილა, მაგრამ გლდანის სასჯელაღსრულების დაწესებულება იმ სისტემის სიმბოლოა.
- რამდენ ხანს მოგიხდათ ციხეში ყოფნა? და შეიძლება, დაკავების მიზეზიც გავიგოთ?
- დიდხანს არა, ოთხი თვე ვიყავი, მაგრამ ეს საკმაო დროა. მიზეზი არ არის მთავარი, მთავარი ისაა, რომ მიზეზმა გამოიწვია შედეგი, ანუ ეს ფილმი. მივიჩნევ, არ ვიმსახურებდი იქ ყოფნას, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ამბავმა მიმიყვანა ''კომამდე''. ახლანდელი გადასახედიდან უკან რომ ვიხედები, ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ეს ფილმი მაქვს შექმნილი. ვგრძნობ, რაც უფრო მეტი დრო გავა, ეს იქნება ერთგვარი დოკუმენტი და მასალა წარსულის შესაფასებლად. ფილმი მომხდარის კიდევ ერთხელ გაანალიზების საშუალებას გვაძლევს. იმედია, არც ერთი მთავრობა და ხელისუფლება არ მიუბრუნდება მსგავსი მეთოდებით ადამიანებისადმი დამოკიდებულებას. შეიძლება, ვიღაც, გარკვეულწილად, შედარებით სიმკაცრეს იმსახურებს, მაგრამ როცა ეს სისტემა ტოტალურია და ყველა უსასტიკესი რეჟიმის ქვეშაა, მათ შორის ის ადამიანიც, რომელსაც შიოდა და საკვების მოსაპოვებლად ჩაიდინა დანაშაული, ეს ძალიან არაფარდობითი და საშინელია.
- ფილმში პატიმრებს უკრძალავენ ლოცვას, რადიოს მოსმენას, ბრძანების მიხედვით უნდა ჩააქრონ შუქი. ეს სხვებისგანაც გვსმენია, თქვენს კამერაშიც ასე იყო?
- რა თქმა უნდა, ყველგან ასე იყო და ჩემი კამერა არ იქნებოდა არანაირად პრივილეგირებული (იღიმის). იყო გაცილებით მძიმე შემთხვევებიც, რომლებიც ფილმში გადმოსატანად არაესთეტიკური იქნებოდა.
- რას აარიდეთ თავი? ძალადობის სცენების ნაწილი ანიმაციაში გაქვთ გაკეთებული...
- უფრო მეტ ძალადობის სცენას მოვერიდე.
- ფილმში ბევრი პროფესიონალი და არაპროფესიონალია. ჯანო იზორია ფოთის თეატრის მსახიობია, ვინ ასრულებს ტიტე გოგიას და მთავარი ექიმის როლებს?
- ტიტეს როლის შემსრულებელი ჩემი მეგობარი, არქიტექტორი გიორგი მასხულიაა. ჩემს წინა ფილმებში სულ უნდოდა მონაწილეობა, ''კომის'' გადაღებამდე შევპირდი, რომ ამ სცენარში მთავარი როლი მას მიესადაგებოდა და მართლაც კარგად შეასრულა. რაც შეეხება ჯანო იზორიას პერსონაჟს, ბესოიას, ჯანო კასტინგზე რომ მოვიდა, ძალიან მომეწონა, მაგრამ ბოლო წუთამდე არ იყო როლზე დამტკიცებული. მსახიობი, რომელსაც ბესოიას როლზე მოვიაზრებდი, მეორე პროექტზე მუშაობის გამო გადაღებებზე მოსვლას ვერ ახერხებდა, ამიტომ დავურეკე ჯანოს და ფოთიდან ჩამოვიყვანე. მან პირველივე წუთიდან გაამართლა ჩვენი მოლოდინი, ფილმი, ფაქტობრივად, მას მიჰყავს.
ნიშანდობლივია ისიც, რომ ციხის პარალელურად მოვლენები ვითარდება საავადმყოფოში. ციხე ერთი და სამედიცინო სფერო მეორე პრობლემაა, რომელშიც ძალიან მძიმე და აბსურდული რეალობაა. ერთი ექიმი ერთ დიაგნოზს სვამს, მეორე - სხვას, მესამე კიდევ სხვას და ბოლოს აღმოჩნდება, რომ ადამიანს მეოთხე რამ აქვს სამკურნალო. ამ თემაზეც ჩემი სათქმელი საკმაოდ ხმამაღლა ვთქვი. ჩემს ფილმზე საუბრისას ძირითადად მხოლოდ ციხის თემა განიხილება, საავადმყოფოს არ ეხებიან და ამ დროს აქ ორი თემის ერთობლიობაა. ''კომაში'' ნაჩვენები საავადმყოფო ქვეყნის სახეცაა. შენობის ერთი ნაწილი გარემონტებულია და არის მეორე ფლიგელი - გაურემონტებელი, სადაც ლტოლვილები ცხოვრობენ. მთავარი ექიმი გულგრილად დადის პალატებში შემოვლაზე და იმავდროულად ტელევიზორიდან მორალზე გველაპარაკება.
- ის ექიმებისთვის დამახასიათებელი საერთო ლექსიკით მეტყველებს და შთაბეჭდილება დამრჩა, თითქოს ყველა მათგანის კრებითი სახეა. მსახიობია?
- არა, მიშა ახვლედიანი არ არის მსახიობი, ბიზნესმენია. საერთოდ, ვფიქრობ, გამიმართლა. მსახიობების უმეტესობა არ არის პროფესიონალი, მაგრამ ერთი ერთში ასახავენ იმ გმირებს, რომლებზეც ''ვლაპარაკობ''.
- საინტერესოა, როგორ მოიპოვეთ დაფინანსება და რამდენ ხანს გრძელდებოდა სამუშაო პროცესი?
- გადაღებები 2011 წელს დავასრულეთ. დიდი სირთულეების გადალახვა მოგვიხდა. ყველას გვახსოვს, რა პირობებში ვცხოვრობდით, რა რეჟიმში და რამდენად ტოტალური კონტროლის ქვეშ ვიყავით. ვერავინ ბედავდა ფინანსურ მხარდაჭერას, ისეთი ხალხიც კი, ვინც გადაღებებამდე ამას მპირდებოდა. ვერავინ რისკავდა, მით უფრო ისინი, ვისაც თავისი ბიზნესი ჰქონდა, არ უნდოდათ, მათ საქმიანობას პრობლემები შეჰქმნოდა. გადამღებ ჯგუფს იმდენად დიდი სტიმული გვქონდა, რომ არ გავჩერდით, ჩვენი პირადი სახსრებითა და რესურსებით, დიდი პრობლემებით მივიყვანეთ ფილმი ბოლომდე. ყოველგვარი თანადგომის გარეშე ვიმუშავეთ, მხოლოდ ბოლოსკენ შემოგვეშველნენ ვიღაცები, მაგრამ ძირითადი უმძიმესი პერიოდი ჩვენს კისერზე გადავაგორეთ. ფილმი, ასე ვთქვათ, გასაიდუმლოებულად გვქონდა, მზად იყო 2012 წლის არჩევნებამდე და ცნობილი ციხის კადრების გამომზეურებამდე, მაგრამ როცა თავს დაგვატყდა ის კადრები, მე პირადად დამშოკა. კი, ვიცოდი, რომ ციხეში ეს ხდებოდა, მაგრამ ჩემთვის ორმაგი შოკი ის იყო, რომ ვაპირებდი, ფილმის სახით პირველებს ჩვენ გვეთქვა ამის შესახებ. იმ დროს ფილმის გამოშვებას მოვერიდეთ, რადგან ძალაუნე-ბურად პოლიტიკურ დინებაზე ''დავსხდებოდით'', შეიძლებოდა, მიკერძოებულადაც გამოგვსვლოდა, რაც არ გვინდოდა - ჩვენ ხომ არანაირ პოლიტიკურ ინტერესებსა და ძალებს არ მივეკუთვნებით.
ფილმის პრემიერა 2013 წელს შედგა. როგორც ჩანს, მაშინ ეს დროც არ იყო საკმარისი იმისათვის, რომ ხალხს ადეკვატურად მიეღო, შემდეგ გადაფასებები მოხდა, დღეს ფილმისადმი ინტერესი უფრო დიდია, როცა ინტერნეტში დაიდო და ტელევიზიით გავიდა. ფილმს რამდენიმე ფესტივალზე ხვდა წილად წარმატება, მათ შორის შარშან ზამთარში თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალ ''პრომეთეზე'' მოპოვებული გრან-პრი იყო...
ჟურნალი ''რეიტინგი''
ანა კალანდაძე
მერაბ კოკოჩაშვილის სარეჟისორო ჯგუფის დასრულების შემდეგ ფილმის რეჟისორ არჩილ ქავთარაძეს ''კომამდე'' გადაღებული აქვს: ''უსათაუროდ'' და ''სუბორდინაცია''. ამ უკანასკნელს 2007 წელს თბილისის კინოთეატრებში მაყურებელთა დასწრების ყველაზე დიდი მაჩვენებელი ჰქონდა. ამჟამად სარეკლამო კომპანიის საქმიანობაშია ჩართული და კიდევ ერთი ფილმის სცენარზე მუშაობს, რომლის თემა კვლავ ყველასათვის ნაცნობი, აქტუალური და პრობლემურია...
- ''კომაში'' ასახული თემა საქართველოში უამრავ ოჯახს შეეხო. საქართველოს ციხეებში 300 ათასზე მეტი პატიმარი იხდიდა სასჯელს...
- 300 ათას ადამიანს შორის მეც მომიწია ყოფნამ, 2008 წელს თავად ვიყავი ციხეში, ეს სისტემა ''შიგნიდან'' დავინახე. იქვე დამებადა პროტესტის გრძნობა და წინააღმდეგობის განცდა, მინდოდა რაღაცნაირად, რითაც შემეძლო, სისტემის წინააღმდეგ გამელაშქრა. ფურცლის პატარა ნაგლეჯებზე, წვრილი შრიფტით ვწერდი ჩანახატს, ასე ვთქვათ, სცენარის ჩონჩხს. ფურცლებს ვკეცავდი, ფსალმუნის ჩასადები ტოპკები მოვქსოვე და იქ ვაწყობდი. შემდეგ ამ სახით ისინი ადვოკატს გადავეცი და ჩემს სახლში მივატანინე. აი, იქ დაიდო სათავე ამ ფილმმა. გარკვეული პერიოდი არ ვხსნიდი, მაგრამ მივუბრუნდი. ფურცლებზე ისეთი რებუსებით მეწერა ყველაფერი, რომ მხოლოდ მე მივმხვდარიყავი. შემდეგ ყველაფერს ჩვეულებრივი სცენარის სახე მივეცი. ერთი ერთში ჩემი ისტორია არ არის, მაგრამ ეს იყო ჩემი თვალით დანახული გლდანის ციხის მდგომარეობა. რასაკვირველია, ამგვარი ვითარება მხოლოდ იმ შენობაში არ ყოფილა, მაგრამ გლდანის სასჯელაღსრულების დაწესებულება იმ სისტემის სიმბოლოა.
- რამდენ ხანს მოგიხდათ ციხეში ყოფნა? და შეიძლება, დაკავების მიზეზიც გავიგოთ?
- დიდხანს არა, ოთხი თვე ვიყავი, მაგრამ ეს საკმაო დროა. მიზეზი არ არის მთავარი, მთავარი ისაა, რომ მიზეზმა გამოიწვია შედეგი, ანუ ეს ფილმი. მივიჩნევ, არ ვიმსახურებდი იქ ყოფნას, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ამბავმა მიმიყვანა ''კომამდე''. ახლანდელი გადასახედიდან უკან რომ ვიხედები, ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ეს ფილმი მაქვს შექმნილი. ვგრძნობ, რაც უფრო მეტი დრო გავა, ეს იქნება ერთგვარი დოკუმენტი და მასალა წარსულის შესაფასებლად. ფილმი მომხდარის კიდევ ერთხელ გაანალიზების საშუალებას გვაძლევს. იმედია, არც ერთი მთავრობა და ხელისუფლება არ მიუბრუნდება მსგავსი მეთოდებით ადამიანებისადმი დამოკიდებულებას. შეიძლება, ვიღაც, გარკვეულწილად, შედარებით სიმკაცრეს იმსახურებს, მაგრამ როცა ეს სისტემა ტოტალურია და ყველა უსასტიკესი რეჟიმის ქვეშაა, მათ შორის ის ადამიანიც, რომელსაც შიოდა და საკვების მოსაპოვებლად ჩაიდინა დანაშაული, ეს ძალიან არაფარდობითი და საშინელია.
- ფილმში პატიმრებს უკრძალავენ ლოცვას, რადიოს მოსმენას, ბრძანების მიხედვით უნდა ჩააქრონ შუქი. ეს სხვებისგანაც გვსმენია, თქვენს კამერაშიც ასე იყო?
- რა თქმა უნდა, ყველგან ასე იყო და ჩემი კამერა არ იქნებოდა არანაირად პრივილეგირებული (იღიმის). იყო გაცილებით მძიმე შემთხვევებიც, რომლებიც ფილმში გადმოსატანად არაესთეტიკური იქნებოდა.
- რას აარიდეთ თავი? ძალადობის სცენების ნაწილი ანიმაციაში გაქვთ გაკეთებული...
- უფრო მეტ ძალადობის სცენას მოვერიდე.
- ფილმში ბევრი პროფესიონალი და არაპროფესიონალია. ჯანო იზორია ფოთის თეატრის მსახიობია, ვინ ასრულებს ტიტე გოგიას და მთავარი ექიმის როლებს?
- ტიტეს როლის შემსრულებელი ჩემი მეგობარი, არქიტექტორი გიორგი მასხულიაა. ჩემს წინა ფილმებში სულ უნდოდა მონაწილეობა, ''კომის'' გადაღებამდე შევპირდი, რომ ამ სცენარში მთავარი როლი მას მიესადაგებოდა და მართლაც კარგად შეასრულა. რაც შეეხება ჯანო იზორიას პერსონაჟს, ბესოიას, ჯანო კასტინგზე რომ მოვიდა, ძალიან მომეწონა, მაგრამ ბოლო წუთამდე არ იყო როლზე დამტკიცებული. მსახიობი, რომელსაც ბესოიას როლზე მოვიაზრებდი, მეორე პროექტზე მუშაობის გამო გადაღებებზე მოსვლას ვერ ახერხებდა, ამიტომ დავურეკე ჯანოს და ფოთიდან ჩამოვიყვანე. მან პირველივე წუთიდან გაამართლა ჩვენი მოლოდინი, ფილმი, ფაქტობრივად, მას მიჰყავს.
ნიშანდობლივია ისიც, რომ ციხის პარალელურად მოვლენები ვითარდება საავადმყოფოში. ციხე ერთი და სამედიცინო სფერო მეორე პრობლემაა, რომელშიც ძალიან მძიმე და აბსურდული რეალობაა. ერთი ექიმი ერთ დიაგნოზს სვამს, მეორე - სხვას, მესამე კიდევ სხვას და ბოლოს აღმოჩნდება, რომ ადამიანს მეოთხე რამ აქვს სამკურნალო. ამ თემაზეც ჩემი სათქმელი საკმაოდ ხმამაღლა ვთქვი. ჩემს ფილმზე საუბრისას ძირითადად მხოლოდ ციხის თემა განიხილება, საავადმყოფოს არ ეხებიან და ამ დროს აქ ორი თემის ერთობლიობაა. ''კომაში'' ნაჩვენები საავადმყოფო ქვეყნის სახეცაა. შენობის ერთი ნაწილი გარემონტებულია და არის მეორე ფლიგელი - გაურემონტებელი, სადაც ლტოლვილები ცხოვრობენ. მთავარი ექიმი გულგრილად დადის პალატებში შემოვლაზე და იმავდროულად ტელევიზორიდან მორალზე გველაპარაკება.
- ის ექიმებისთვის დამახასიათებელი საერთო ლექსიკით მეტყველებს და შთაბეჭდილება დამრჩა, თითქოს ყველა მათგანის კრებითი სახეა. მსახიობია?
- არა, მიშა ახვლედიანი არ არის მსახიობი, ბიზნესმენია. საერთოდ, ვფიქრობ, გამიმართლა. მსახიობების უმეტესობა არ არის პროფესიონალი, მაგრამ ერთი ერთში ასახავენ იმ გმირებს, რომლებზეც ''ვლაპარაკობ''.
- საინტერესოა, როგორ მოიპოვეთ დაფინანსება და რამდენ ხანს გრძელდებოდა სამუშაო პროცესი?
- გადაღებები 2011 წელს დავასრულეთ. დიდი სირთულეების გადალახვა მოგვიხდა. ყველას გვახსოვს, რა პირობებში ვცხოვრობდით, რა რეჟიმში და რამდენად ტოტალური კონტროლის ქვეშ ვიყავით. ვერავინ ბედავდა ფინანსურ მხარდაჭერას, ისეთი ხალხიც კი, ვინც გადაღებებამდე ამას მპირდებოდა. ვერავინ რისკავდა, მით უფრო ისინი, ვისაც თავისი ბიზნესი ჰქონდა, არ უნდოდათ, მათ საქმიანობას პრობლემები შეჰქმნოდა. გადამღებ ჯგუფს იმდენად დიდი სტიმული გვქონდა, რომ არ გავჩერდით, ჩვენი პირადი სახსრებითა და რესურსებით, დიდი პრობლემებით მივიყვანეთ ფილმი ბოლომდე. ყოველგვარი თანადგომის გარეშე ვიმუშავეთ, მხოლოდ ბოლოსკენ შემოგვეშველნენ ვიღაცები, მაგრამ ძირითადი უმძიმესი პერიოდი ჩვენს კისერზე გადავაგორეთ. ფილმი, ასე ვთქვათ, გასაიდუმლოებულად გვქონდა, მზად იყო 2012 წლის არჩევნებამდე და ცნობილი ციხის კადრების გამომზეურებამდე, მაგრამ როცა თავს დაგვატყდა ის კადრები, მე პირადად დამშოკა. კი, ვიცოდი, რომ ციხეში ეს ხდებოდა, მაგრამ ჩემთვის ორმაგი შოკი ის იყო, რომ ვაპირებდი, ფილმის სახით პირველებს ჩვენ გვეთქვა ამის შესახებ. იმ დროს ფილმის გამოშვებას მოვერიდეთ, რადგან ძალაუნე-ბურად პოლიტიკურ დინებაზე ''დავსხდებოდით'', შეიძლებოდა, მიკერძოებულადაც გამოგვსვლოდა, რაც არ გვინდოდა - ჩვენ ხომ არანაირ პოლიტიკურ ინტერესებსა და ძალებს არ მივეკუთვნებით.
ფილმის პრემიერა 2013 წელს შედგა. როგორც ჩანს, მაშინ ეს დროც არ იყო საკმარისი იმისათვის, რომ ხალხს ადეკვატურად მიეღო, შემდეგ გადაფასებები მოხდა, დღეს ფილმისადმი ინტერესი უფრო დიდია, როცა ინტერნეტში დაიდო და ტელევიზიით გავიდა. ფილმს რამდენიმე ფესტივალზე ხვდა წილად წარმატება, მათ შორის შარშან ზამთარში თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალ ''პრომეთეზე'' მოპოვებული გრან-პრი იყო...
ჟურნალი ''რეიტინგი''
ანა კალანდაძე
1 537 ნახვა
25-07-2014, 03:47
