შეუღლება სწრაფად და იაფად - რა აინტერესებდა 115 წლის წინანდელ პრესას

ჩვე­ნი გა­ზე­თის წი­ნა ნო­მერ­ში ის­ტო­რი­უ­ლი ჰე­რე­თი­დან შე­მოგ­თა­ვა­ზეთ რე­პორ­ტა­ჟი. ერ­თ-ერთ ქარ­თულ სო­ფელ­ში - იტი­ტა­ლა­ში გავ­ლი­სას რამ­დე­ნი­მე ჭიშ­კარს შებ­მუ­ლი წი­თე­ლი ლენ­ტი შევ­ნიშ­ნეთ. რო­გორც აგ­ვიხ­სნეს, ასეთ ლენ­ტებს თურ­მე იმ სახ­ლის კარს აბა­მენ, სა­დაც გა­სათხ­ო­ვა­რი ქა­ლიშ­ვი­ლი ჰყავთ. გა­ვოც­დი, რო­დე­საც სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის ეროვ­ნუ­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კის არ­ქივ­ში და­ცულ ძველ გა­ზე­თებ­ში მსგავს ტრა­დი­ცი­ა­ზე მოთხ­რო­ბილ სტა­ტი­ას წა­ვაწყ­დი. ოღონდ ეს ტრა­დი­ცია აშ­კა­რად არ არის ქარ­თუ­ლი.

მოკ­ლედ, 1898 წლის 3 ივ­ლი­სის "ცნო­ბის ფურ­ცელ­ში", რუბ­რი­კით "სხვა-­და-­სხვა" ვინ­მე მი­ხე­ილ კიკ­ნა­ძე იმ­ჟა­მინ­დე­ლი ია­პო­ნი­ის ზო­გი­ერთ რა­ი­ონ­ში ქა­ლის თხოვ­ნის წეს­-ჩვე­უ­ლე­ბა­ზე გვი­ამ­ბობს:

"იმ სახ­ლში, რო­მელ­ში­აც ერ­თი ანუ რამ­დე­ნი­მე მოზ­რდი­ლი ქა­ლე­ბი არი­ან, აი­ვან­ზე ან დე­რე­ფან­ში ჰკი­დე­ბენ სამ წმინ­და ძეწ­კვზე მშვე­ნივ­რად მორ­თულ ცა­რი­ელ ყვა­ვი­ლის ქი­ლას, რომ­ლის ზე­მო­თა ნა­პი­რე­ბი გა­დაკ­რუ­ლია მბრწყი­ნავ მო­ოქ­რუ­ლი გა­და­საკ­რა­ვით. ახალ­გაზ­რდა ია­პო­ნე­ლი უახ­ლოვ­დე­ბა თა­ვის საყ­ვა­რელ ახალ­გაზ­რდა ქა­ლის სახლს იშ­ვი­ა­თის ყვა­ვი­ლით ხელ­ში ამას­თა­ნა­ვე იმ დროს, რო­დე­საც იმან დარ­წმუ­ნე­ბით იცის, რომ ქა­ლი ში­ნაა და შე­უძ­ლი­ან, სად­მე მი­მალ­ვა და თვალ­ყუ­რის დევ­ნე­ბა.

იმის­თვის ახალ­გაზ­რდა კა­ცი იღებს ცა­რი­ელ ქი­ლას და დი­დის ყუ­რადღ­ე­ბით რგავს თა­ვის მო­ტა­ნილ მცე­ნა­რეს, რომ­ლის ძი­რებ­საც საკ­მა­ოდ აქვთ შეკ­რუ­ლი მოყ­რი­ლი მი­წა. ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ ახალ­გაზ­რდა კა­ცი ხელ­სა სთხოვს იმ სახ­ლში მყოფს ახალ­გაზ­რდა ქალს. თუ ქა­ლი მა­ლე გა­მოჩ­ნდე­ბა სარ­წყა­ვით იმის­თვის, რომ მცე­ნა­რე მორ­წყოს, მა­შინ ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ იგი მთხოვ­ნე­ლის გრძნო­ბა­ზე გრძნო­ბით­ვე უპა­სუ­ხებს. თუ იგი არ გა­მოჩ­ნდე­ბა, და ყვა­ვი­ლი მო­ურ­წყა­ვი რჩე­ბა, მა­შინ საქ­მროს შე­უძ­ლი­ან ჩას­თვა­ლოს იმათ, რომ ქა­ლი იმას­თან სა­ერ­თოს არა­ფერ­სა ჰგრძნობს. მაგ­რამ სრულს გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბას ორ­თა­ვე ისი­ნი მხო­ლოდ მე­ო­რე დი­ლას შე­ატყ­ო­ბენ. მა­შინ ხში­რად ხდე­ბა ხოლ­მე, რომ გულ­და­დე­ბით მორ­წყუ­ლი წი­ნა ღა­მეს ყვა­ვი­ლი ამოგ­ლე­ჯი­ლია მკაც­რი ხე­ლი­სა­გან შე­უბ­რა­ლე­ბელ მა­მი­სა და დამ­ჭკნა­რი გდია მი­წა­ზე. ხან­დის­ხან პი­რი­ქით მცე­ნა­რე ქა­ლის­გან უყუ­რადღ­ე­ბოდ და­ტო­ვე­ბუ­ლი, ჯერ ისევ ახა­ლია და ყვა­ვის თა­ვის ქი­ლა­ში. ამ უკა­ნას­კნელს შემ­თხვე­ვა­ში, საქ­მრომ, თუმ­ცა კარ­გად იცის, რომ იგი არ უყ­ვარს, მა­ინც იმე­დი უნ­და იქო­ნი­ოს, რომ მი­სი წი­ნა­და­დე­ბა, მა­მის ბრძა­ნე­ბით, მი­ღე­ბულ იქ­მნე­ბა".

რა­კი უცხ­ო­ე­თის ამ­ბით და­ვიწყ­ეთ, გე­ოგ­რა­ფი­ულ არე­ალს არ გა­და­ვუხ­ვევთ და გი­ამ­ბობთ 1896 წლის 1-­ლი დე­კემ­ბრის "ცნო­ბის ფურ­ცელ­ში" და­ბეჭ­დილ ამე­რი­კა­ში მომ­ხდარ ფაქტს, რო­მელ­მაც თა­ნა­მედ­რო­ვე ტე­ლე­სე­რი­ა­ლე­ბი და სულ­-სულ უმ­ნიშ­ვნე­ლოდ გა­ლაკ­ტი­ო­ნის ლექ­სი "მე­საფ­ლა­ვე" გა­მახ­სე­ნა.

ამ­ბავს "ა­მე­რი­კუ­ლი შე­უღ­ლე­ბა" ჰქვი­ა: "მოქ­მე­დე­ბა სწარ­მო­ებს ამე­რი­კის ერ­თ-ერთ ქა­ლაქს გე­ნე­ტინ­გტონ­ში. ვი­ღაც ამე­რი­კე­ლი ნი­უ­მა­ნი ერ­თის დღის წი­ნეთ დაქ­ვრივ­და და დღეს ცოლს მარ­ხავს. ეს არის გა­თავ­და პა­ნაშ­ვი­დი და ცხე­დარს ასაფ­ლა­ვე­ბენ და მშობ­ლე­ბი და ნა­თე­სა­ვე­ბი ზედ დას­ტი­რი­ან უდ­რო­ვოდ გა­მო­სალ­მე­ბულს ახალ­გაზ­რდა ქალს; დაქ­ვრი­ვე­ბუ­ლი ნი­უ­მა­ნი სწრა­ფად მოჰ­კი­დებს ხელ­ზე ხელს თა­ვის ლა­მაზს ცო­ლის დას და ორ­ნი­ვე გა­ე­შუ­რე­ბი­ან პას­ტორ­თან, რო­მელ­მაც ეს არის გა­ა­თა­ვა თა­ვის უკა­ნას­კნე­ლი ლოც­ვა ცხე­და­რის სუ­ლის შე­სან­დობ­ლად, - და ნი­უ­მა­ნი ეტყ­ვის პას­ტორს: - ბა­ტო­ნო პას­ტო­რო, სა­ნამ არ წაბ­რძა­ნე­ბულ­ხართ და აქ ბრძან­დე­ბით, ბა­რემ ერ­თი კე­თი­ლი საქ­მეც გა­ა­რი­გეთ, ჯვა­რი გა­დაგ­ვწე­რეთ! - დი­დის სი­ა­მოვ­ნე­ბით, ბ-ნო ნი­უ­მან, ჩუ­მად და თან­ხმო­ბით მი­უ­გებს პას­ტო­რი და სამ­ნი­ვე შევ­ლენ ეკ­კლე­სი­ა­ში და და­იწყ­ე­ბა ჯვა­რის და­წე­რა. ქა­ლის და კა­ცის ნა­თე­სა­ვე­ბი გა­ო­ცე­ბულ­ნი

არი­ან ასე­თის მო­უ­ლოდ­ნე­ლის ჯვა­რის წე­რით, მაგ­რამ რას იზა­მენ, ეკ­კლე­სი­ა­ში ხომ ჩხუბს და და­ვი­და­რა­ბას არ და­იწყ­ე­ბენ და ამა­სო­ბა­ში ჯვა­რიც გა­და­წე­რა პას­ტორ­მა. ამ რი­გად და­საფ­ლა­ვე­ბა­ზედ მო­სუ­ლი ხალ­ხი ქორ­წილ­საც და­ეს­წრო. ცრემ­ლი სიმ­ხი­ა­რუ­ლემ შეს­წყვი­ტა, და­საფ­ლა­ვე­ბა ქორ­წილ­მა და მგლო­ვი­ა­რო­ბა ქე­იფ­მა. აი რო­გო­რა ხდე­ბა ამე­რი­კა­ში შე­უღ­ლე­ბა სწრა­ფად და ია­ფად".

ირმა ხარშილაძე