თამარ ჩუგოშვილი: "მარტომ არ უნდა ვიარო, თორემ აუცილებლად რაღაც შარში გავეხვევი"

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარე, თამარ ჩუგოშვილი, ხშირად მოგზაურობს საზღვარგარეთ, მაგრამ დროში ყოველთვის ისეა შეზღუდული, რომ ყველა ქვეყანასა თუ ქალაქს გადარბენით იცნობს. სამაგიეროდ სასიამოვნო სიურპრიზებსა და აღმოჩენებს აწყდება, მაგალითად, ესტონეთში ჩატარებული არჩევნებით შოკი მიიღო, ხოლო ლონდონში მიხვდა, რომ მისი ქართველი ოპონენტები, რომლებთანაც საქართველოში მუდმივი "დაკა–დაკა" ჰქონდა, კარგი სამეგობრო ადამიანები ყოფილან. დანარჩენს, რა მოეწონა და რას ვერ შეეგუა ევროპასა და ამერიკაში, თავად გვიამბობს.
თამარ ჩუგოშვილი:
– სამსახურებრივი მივლინებებით ქვეყნიდან ხშირად გავდივარ. სიმართლე გითხრათ, სადაც ჩავდივარ, იმ ქვეყნის ნორმალურად დათვალიერებას ვერ ვახერხებ, რადგან მუდმივად კონფერენციაზე და შეხვედრაზე მიწევს სიარული. ჩემი მოგზაურობა სასტუმრო–აეროპორტით შემოიფარგლება. იშვიათად შეიძლება ერთი თავისუფალი დღე დამრჩეს და რაღაცის დათვალიერება მოვახერხო. ერთადერთხელ ვაშინგტონში დავყავი თვენახევარი და მქონდა შესაძლებლობა, იქაურობა კარგად დამეთვალიერებინა.
– თვენახევარი საკმაო დროა. როგორ გაატარეთ ეს პერიოდი?
– ვაშინგტონი ძალიან შემიყვარდა. იქ შედარებით მსუბუქი გრაფიკი მქონდა. ამერიკულ ოჯახში ვცხოვრობდი. ვაშინგტონში სუფთა, მოწესრიგებული და მშვიდი გარემოა. ეს ჩემი ქვეყნიდან ყველაზე ხანგრძლივი გასვლა იყო. საქართველოში რომ დავბრუნდი, ვიგრძენი, თბილისში როგორი ნერვული ფონი იყო. დაძაბულობა ყველგან და ყველაფერში იგრძნობოდა.
ვაშინგტონში სანამ ტრანსპორტამდე მივიდოდი, გზადაგზა ციყვები დარბოდნენ. ყველა მუზეუმი დავათვალიერე. ეს ერთადერთი შემთხვევა იყო, როცა ქალაქი ვიგრძენი. ბევრ სხვა ქვეყანაში ვარ ნამყოფი, მაგრამ ყველაფერი გაკვრით მაქვს ნანახი, რადგან დიდ ქალაქში რთულია მოკლე დროში ყველაფერი ნახო.
– ვაშინგტონში მარტო იყავით?
– დიახ. 6 თვის ორსული გახლდით და მგზავრობა ცოტა რთული იყო, მაგრამ ყველაფერი მშვენივრად გადავიტანე. ეს ჩვენთან არის მითი შექმნილი, რომ ორსულობის დროს ფრენა, თანაც ხანგრძლივი, არ შეიძლება. მართალია, ფრენამ ცოტა დამღალა, მაგრამ მეტი პრობლემა არც შემქმნია. ვაშინგტონში ორსულისთვის საკმაოდ დატვირთული გრაფიკით მიწევდა მუშაობა, მაგრამ თავს არაჩვეულებრივად ვგრძნობდი. ერთადერთი, რაც ამერიკელებს უკვირდათ, ის იყო, რომ 24 წლის ასაკში ორსულად ვიყავი. ძალიან ახალგაზრდა ხარ, ამ ასაკში კარიერასთან ერთად შვილს როგორ მიხედავო, მეუბნებოდნენ. ეს ყველაფერი მათთვის უცხო იყო. საქართველოში რომ დავბრუნდი, უკვე მეშვიდე თვეში ვიყავი. ეს ჩემთვის ძალიან საინტერესო და შთამბეჭდავი მოგზაურობა გახლდათ.
– 6 თვის ორსული ქმარმა, ოჯახმა საზღვარგარეთ მარტო როგორ გაგიშვათ?
– ჩემმა ქმარმა კარგად იცის, როგორი რეჟიმიც მაქვს და ჩემს მოგზაურობაზე გართულება არ აქვს. ერთმანეთის ქვეყნიდან გასვლებს გაგებით ვეკიდებით. მხოლოდ იმის გამო ნერვიულობდა, რომ ორსული მივდიოდი. ამას ჩემი ოჯახიც ძალიან განიცდიდა.
– გვიამბეთ, რა შეგრძნებები, მოგონებები დაგიტოვათ ამერიკამ.
– ვაშინგტონი მომეწონა, მაგრამ ნიუ იორკი განსაკუთრებულია. ადამიანებს ამერიკაში კულტურული შოკი ემართებათ, მაგრამ მე ეს არ მიგრძვნია, თუმცა თაიმ სკვერზე ისეთი ემოცია მქონდა, მსგავსი არც ერთ ქალაქში მქონია. იქ დღისით მოვხვდი. სპექტაკლზე შევედი და რომ გამოვედი, უკვე დაღამებული იყო, მაგრამ იქაურობა ზუსტად ისეთივე იყო, როგორიც დღისით დავტოვე. ყველაფერი ისეთი გაჩახჩახებული და გრანდიოზული იყო, რომ დრო ვერ ვიგრძენი. ღამეა თუ დღე, იქ არაფერი იცვლება. ეს ჩემთვის ძალიან დიდი შოკი იყო!
თუმცა მინდა, გითხრათ, რომ ევროპა უფრო მეტად მიყვარს.
– რატომ?
– ალბათ იმიტომ, რომ ჩვენთან უფრო ახლოსაა. ევროპის ქვეყნებს თავისი კულტურა და ისტორია აქვთ, ჩვენ კი ასეთი რაღაცეები კარგად გვესმის. ამერიკას აბსოლუტურად განსხვავებული კულტურა და დამოკიდებულება აქვს. ვფიქრობ, ევროპა საქართველოსთან ბევრად უფრო ახლოსაა.
– ევროპის ქვეყნებიდან რომელს გამოარჩევდით?
– ყველას თავისი ხიბლი აქვს, მაგრამ ლონდონი და ტალინი ძალიან მომეწონა. ტალინში შიგნით კიდევ პატარა ქალაქია, რომელიც ძალიან ძველია, ზუსტად ისევეა შენახული, როგორიც საუკუნეების წინ იყო. იქაურობა საოცრად ლამაზია და ამ სიძველეს სათუთად უფრთხილდებიან. ესტონელები მხიარულები, კეთილები და სტუმართმოყვარეები არიან. ტალინში საპარლამენტო არჩევნებს ვაკვირდებოდი. იქაური არჩევნების ნახვა დიდი შოკი იყო. უბნიდან უბანზე დავდიოდი და არც ერთი დამკვირვებელი არ იყო. საარჩევნო კოდექსს მხოლოდ რამდენიმე მუხლი აქვს, მაგრამ ისეთი გარემოა, თავში აზრად არავის მოსდის, რომ შეიძლება ვიღაცამ რაღაც გააფუჭოს და ხმები გაყალბდეს. ასეთ გარემოში არც დამკვირვებელია საჭირო და არც კოდექსი. საარჩევნო უბნებში ბავშვები დარბოდნენ. ბოლოს ცესკო–ში ელექტრონული ხმის მიცემის დათვლას ვაკვირდებოდით. დიდ ეკრანზე ხმების რაოდენობა დაიწერა. ოთახში მხოლოდ ცესკო–ს თავმჯდომარე და მდივანი იჯდა.
– ლონდონში რა მოგეწონათ განსაკუთრებით?
– ლონდონში 4 დღით ვიყავით ჩასული კონფერენციაზე. ეს ის შემთხვევა იყო, როცა წასვლა ხელისუფლების წარმომადგენლებთან ერთად მომიხდა. მათთან გამუდმებით კამათის რეჟიმში ვიყავი. ყველა კანონპროექტის ავტორი ლაშა თორდია იყო და მის ყველა კანონპროექტზე კრიტიკული დასკვნები გვქონდა. რაც საპარლამენტო მდივანი ვიყავი, ერთმანეთს ვხოცავდით და უცებ მეგობრული გარემო შეიქმნა, რაც ჩემთვის უცხო იყო. ერთად მოგზაურობის პირობებში კი აღმოვაჩინე, რომ მეც ადამიანი ვყოფილვარ და ისინიც. დავმეგობრდით კიდეც, მაგრამ ქალაქი კარგად ვერ დავათვალიერეთ. ბიგ ბენი დღის წესრიგიდან გამომდინარე ვნახეთ, რადგან პრესკონფერენცია იქ ტარდებოდა.
– კიდევ რომელ ქალაქებს გაიხსენებდით სიყვარულით?
– ბრიუსელსა და სტრასბურგში ჩასვლა ხშირად მიწევს. აქედან გამომდინარე, ამ ადგილებს დროთა განმავლობაში უფრო კარგად ვეცნობი. მიუხედავად იმისა, რომ სტრასბურგი თითქოს გერმანულთანაა ნარევი, მაინც ფრანგული დახვეწილობა და სტილი იგრძნობა. მშვიდი და წყნარი ქალაქია. ზოგჯერ მშურს კიდეც, ასეთ სიმშვიდეში რომ ვცხოვრობდეთ, კარგი იქნებოდა–მეთქი.
– პოლიტიკური არეულობის დროს თუ მოხვედრილხართ საზღვარგარეთ?
– ბრიუსელში მთავრობების დონეზე ძალიან სერიოზული შეხვედრა იყო. ამ ყველაფერს თან დიდი საპროტესტო აქციები ახლდა და 2 დღის განმავლობაში არანაირი ტრანსპორტი არ მუშაობდა. 8 შეხვედრა მქონდა და ყველა – სხვადასხვა ადგილას. შოკი მივიღე. ზოგან მივედი, ზოგან – ვერა. რაღაც შეხვედრები გამიცდა, რადგან გადაადგილება შეუძლებელი იყო. საშინელ დღეში ჩავვარდი, უცხო ქალაქში ისედაც ყველაფრის გარკვევა გჭირდება და ასეთ დროს უტრანსპორტობა საშინელება ყოფილა.
– უცხო გარემოში ორიენტაციას კარგად ახერხებთ?
– საშინლად! დავკარგულვარ კიდეც, მაგრამ საჭირო ადგილი ადვილად მიპოვია. იმდენად ცუდი ორიენტაციის უნარი მაქვს, საზღვარგარეთ კი არა, თბილისშიც დავკარგულვარ! გარეუბნებში, სადაც ხშირად სიარული არ მიწევს, შეიძლება დავიკარგო, ამიტომ საზღვარგარეთ გამუდმებით რუკით ვიკვლევ გზას. წესით, მარტომ არ უნდა ვიარო, თორემ რაღაც შარში აუცილებლად გავეხვევი.
– ბოლოს სად იყავით?
– შვედეთში. იქიდან ახლახან დავბრუნდი. საათივით აწყობილი ევროპული ქვეყანაა. სტოკჰოლმი კუნძულებზეა განლაგებული და ერთმანეთთან ხიდებითაა დაკავშირებული. ამ სილამაზის მიუხედავად, იქაურობა იმდენად მძიმე და დეპრესიულია, იქ ცხოვრებას ვერაფრით შევძლებდი. 10 საათზე თენდებოდა და 3–ზე ღამდებოდა. ფაქტობრივად სულ ღამე იყო. იქ ცხოვრებას როგორ უძლებენ, არ ვიცი! ძალიან ცივა, მუდმივად სიბნელე და თოვლია, მაგრამ ამავე დროს ქალაქი იმდენად აწყობილია, კარგად იგრძნობა, რომ ადამიანები იქ ბედნიერები არიან. ყველანი, მათ შორის მძღოლებიც, ისეთი განათლებულები არიან, საუბარი ნებისმიერ თემაზე შეუძლიათ. კულტურაზე, ისტორიაზე და პოლიტიკაზე ყველას აქვს წარმოდგენა. ჩემი იქ ყოფნის პერიოდში წინასაახალწლო მზადება მიდიოდა. ქალაქში ულამაზესი მორთულობა იყო. ერთ ქუჩაზე კი უზარმაზარი მაღაზია ისე იყო გაფორმებული, ზღაპრულ გარემოს ქმნიდა. იქაურობა გამოფენას ჰგავდა.
– შვილი თქვენს ხშირ მოგზაურობებს როგორ ეგუება?
– ჩემი შვილი უკვე 2 წლისაა. საზღვარგარეთ ორი დღითაც რომ ვიყო წასული, ერთი სული მაქვს, დავბრუნდე. ბავშვი გამუდმებით მენატრება. აქამდე ამაზე არ ვნერვიულობდი, რადგან სანამ ძალიან პატარა იყო, ნინისთვის დიდი მნიშვნელობა არ ჰქონდა, ძიძასთან იქნებოდა თუ ბებიასთან. ახლა კი ისეთ ასაკშია, როცა მშობლების მოთხოვნილება უჩნდება. ამას ვერ ამბობს, მაგრამ მე კარგად ვხვდები. თოჯინებს დასვამს, ჩანთას აიღებს და ეუბნება, მე სამსახურში მივდივარ, კარგად მოიქეცით, ცოტა ხანში მოვალ და კაკებს მოგიტანთო. ჩემს ტექსტებს იმეორებს. ვიცი, რომ ჩემთან ყოფნა ძალიან უნდა, მაგრამ სამსახურში თვითონ მაცილებს ხოლმე. რაც დრო გადის, ასეთი რეჟიმით ცხოვრება უფრო მიძნელდება, რადგან ვგრძნობ, რომ ჩემს შვილს მშობლები სჭირდება.
– სამაგიეროდ საზღვარგარეთიდან მისთვის ალბათ საჩუქრები ჩამოგაქვთ.
– ყოველთვის ვერ ვახერხებ, მაგრამ ხანდახან გამომდის. ამერიკიდან ერთი დიდი ჩემოდანი ბავშვის ტანსაცმელი ჩამოვიტანე. 4 თვის ორსული ვიყავი, როცა მითხრეს, ალბათ გოგო იქნებაო. მომავალი შვილის სქესი წესიერად არც კი ვიცოდი, მაგრამ ვარდისფერი ტანსაცმელი მაინც ვიყიდე. ჩამოვედი და ყველა გადაირია, ამდენ სამოსს რომ ყიდულობდი, ჯერ სქესი მაინც გაგეგოო. ზოგიერთ ქალაქში საშოპინგო ადგილებს ვერც ნახავ, მაგრამ, ასე თუ ისე, მაინც ვახერხებ ხოლმე. თან ახლა უკვე საქართველოშიც ბევრი მაღაზიაა. აქაც მშვენივრად შეიძლება შოპინგი.
– მაგრამ უცხოეთიდან ჩამოტანილ სუვენირებს მაინც სხვა დატვირთვა აქვს.
– სადაც მივდივარ, ყველგან მაგნიტიან სუვენირს ვყიდულობ იმ ადგილის სიმბოლოდ, სადაც ნამყოფი ვარ.
– ქმართან ერთად თუ გიწევთ მოგზაურობა?
– იშვიათად. თურქეთში ვიყავით ერთად დასასვენებლად, ცოტა ხნის წინ კი სულ ორი დღით მასთან მინსკში ვიყავი ჩასული. ჩვენი შემოსავალი და დრო ერთად მოგზაურობის საშუალებას არ გვაძლევს. ჩემს ქმარსაც ძალიან დატვირთული გრაფიკი აქვს და ამ ფუფუნების უფლებას საკუთარ თავს ვერ ვაძლევთ.
– ეგზოტიკურ ქვეყნებში გიმოგზაურიათ?
– ყველაზე ეგზოტიკური ადგილები, სადაც ვყოფილვარ, პერუ და ტუნისია. პერუ ფანტასტიკურ შთაბეჭდილებას მოახდენდა, რამის ნახვა რომ მომეხერხებინა. იქ მთავარი სანახავი მაჩუ პიკჩუ გახლავთ, რომელიც დედაქალაქიდან ძალიან შორსაა, ჯერ უნდა გადაფრინდე და მერე მანქანით იარო. ეს ყველაფერი მე ვერ ვნახე, მაგრამ ახლანდელმა სახალხო დამცველმა, უჩა ნანუაშვილმა, მოახერხა, რადგან თადარიგი წინასწარ დაიჭირა.
– რომელი ქვეყნის სამზარეულო მოგწონთ?
– მგონია, რომ ქართველებს ყველაზე კარგი სამზარეულო გვაქვს. სხვა ქვეყნისას ვერ ვეგუები. ყველაზე გემრიელი კერძი ტუნისში გავსინჯე. ბლინებივით რაღაც იყო, რომელსაც სხვადასხვა შიგთავსი ჰქონდა. ამერიკაში, როგორც მოგახსენეთ, ორსულობის პერიოდში გახლდით და, კვების მხრივ, საშინელ დღეში ვიყავი. ოჯახში, სადაც ვცხოვრობდი, 4–5 კატა ჰყავდათ და სახლში ვერაფერს ვჭამდი. გარეთ კი ძირითადად ჰამბურგერები და სხვადასხვა ქვეყნის კერძები იყო, რომლებიც არ მიყვარს. სიმართლე გითხრათ, ძალიან ვწვალობდი, რადგან ამერიკაში ყოფნის პერიოდში სენდვიჩებით ვიკვებებოდი.
სოფიო ბოჭორიძე