ჰამლეტ გონაშვილის სიყვარულის ისტორია

13 წელი მასთან და 28 წელი მის გარეშე – გენიალური ქართველი მომღერლის, ჰამლეტ გონაშვილის გარდაცვალების მერე ასე გაიყო ცხოვრება მისი ქვრივისთვის, ლამარა ცინცაბაძისთვის. ის დღემდე იმ მოგონებებით საზრდოობს, რაც მეუღლესთან ერთად დაუგროვდა. ისინი საკმაოდ მოწიფულ ასაკში დაქორწინდნენ და ღრმა, გააზრებული, სერიოზული გრძნობა აკავშირებდათ. თითქოს გრძნობდნენ, რომ ერთად დაბერება არ ეწერათ, ამიტომ თითოეულ დღეს ალამაზებდნენ, უფრთხილდებოდნენ, ორ ბიჭს ზრდიდნენ და ბედნიერები იყვნენ. იმ საბედისწერო დღესაც ცოლი განსაკუთრებულად მოემზადა, რომ კახეთიდან დაბრუნებულ ქმარს შეგებებოდა...
ჰამლეტ გონაშვილი 57 წლის ასაკში მოულოდნელად, ბრმა შემთხვევის გამო დაიღუპა. მისი უნიკალური ხმა ლეგენდად იქცა. არადა საკუთარი თავით კმაყოფილი არასოდეს იყო. თავის განუმეორებელ ჩანაწერებს, კონცერტებს ასე აფასებდა: "ისე, რა".
ლამარა ცინცაბაძე "სარკესთან" თავისი ცხოვრების ყველაზე ბედნიერ და ყველაზე ტრაგიკულ პერიოდებს იხსენებს.
ლამპის შუქზე ჩასახული სიყვარული
– ერთმანეთი დაბადების დღეზე გავიცანით ჩემი თანამშრომლის ოჯახში, რომელიც ჰამლეტის ნათესავი იყო. ეს მოხდა 1971 წელს. ჩვენ შორის პირველი სიმპათიები სწორედ ამ სუფრიდან გაჩნდა. მაგიდები ორ მწკრივად იყო, მეორე მაგიდაზე შესთავაზეს დაჯდომა, ის კი წამოვიდა და ჩემ პირდაპირ დაჯდა. იმ დღეს ჩემ მიმართ ყურადღება გამოიჩინა. მოულოდნელად სინათლე ჩაქრა და ლამპები აანთეს. ერთი ლამპა ჩემ წინ დადგეს. სინათლეს რომ არ შევეწუხებინე, ჰამლეტმა ქაღალდის ხელსაწმენდი გამოჭრა და ლამპას ჩამოაფარა. შემდეგ მან, მისმა დამ, სიძემ და დისშვილებმა, კოლექტიურად მიმაცილეს სახლამდე. ამას მოჰყვა შეხვედრები, ურთიერთობები და ჩვენი სიყვარულის ისტორიაც ნელ–ნელა დაიწყო. დაახლოებით 2 წლის შემდეგ კი მე და ჰამლეტმა ვიქორწინეთ.
ჯერ იყო ხმა
– ჩვენ შეხვედრამდე ჰამლეტის ნამღერი ანსამბლთან ერთად მქონდა მოსმენილი, ინდივიდუალურად კი არა. დაბადების დღის სუფრასთანაც მეგობრებთან ერთად იმღერა. ამ ამბიდან რამდენიმე ხნის შემდეგ ქობულეთში წავედი დასასვენებლად. რადიოში მისი სიმღერა "დაიგვიანეს" მოვისმინე. ჩემი ბინა ზღვის ნაპირზე იყო. ამ ხმამ ჩემზე ისეთი ზემოქმედება მოახდინა, რომ სახლში ვერ გავჩერდი. ზღვის ნაპირზე გავედი, კარგახანს დავდიოდი და თან ჰამლეტის საოცარი ხმა ჩამესმოდა. მის მიმართ სიმპათიები კიდევ უფრო გამიმძაფრდა. ქობულეთიდან ჩამოსვლის შემდეგ რომ შევხვდი, უკვე სხვა გრძნობებით ვიყავი ავსებული.
როცა დავქორწინდით, მე 38 წლის ვიყავი, ჰამლეტი კი – 44–ის. დაქორწინებამდე ერთმანეთს ხშირად ვნახულობდით. ჰამლეტი მუდამ გასტროლებზე მიდიოდა, მაგრამ ისე არ წავიდოდა, რომ მე არ ვენახე. ჩემი მუშაობის განრიგი თავისი ნათესავისგან იცოდა და სამსახურში მაკითხავდა. 1972 წლის 27 ივლისს ხელი მოვაწერეთ და მეჯვარეებთან და ჰამლეტის დასთან ერთად ფუნიკულიორზე, რესტორანში ავედით. ქორწილი კი სექტემბერში ჩემმა მშობლებმა გადაგვიხადეს.
იმ დროს გემით მოგზაურობა იყო მოდაში და ჩვენც წავედით სამოგზაუროდ. ჯერ ბათუმში ჩავედით. იქ ჩემმა ძმამ გემის ბილეთები დაგვახვედრა. მან სიძე პირველად ნახა. როცა გაიგო, რომ ცოლად მომღერალს გავყევი, ძალიან ნერვიულობდა. შემდეგ კი უთქვამს, როდესაც ჰამლეტს პირველად შევხვდი საზღვაო პორტში და ხელი ჩამოვართვი, იმ წამსვე მივხვდი, რომ ვაჟკაცი იყო და არა – ქალაჩუნა მომღერალიო.
შვილების დაბადება
– პირველი შვილის დაბადება ორივესთვის დიდი სიხარული იყო. 1973 წლის 14 აგვისტოს ვიმშობიარე. ჰამლეტი ქუთაისში იყო, როცა საავადმყოფოში დამაწვინეს. იქ ყოფნა დიდხანს მომიწია. ჰამლეტი თბილისში რომ დაბრუნდა, ანზორ ერქომაიშვილთან ერთად ჩემ სანახავად მოვიდა. ანზორმა მითხრა, რა ამბავია, ამდენი ხანი რომ ვეღარ იმშობიარეო. ვუპასუხე, ჩემი შვილი კახელია, დინჯია და ჯერ ფიქრობს, გაჩნდეს თუ არა–მეთქი.
მეორე შვილს რომ ვაჩენდი, ჰამლეტს ფილარმონიაში კონცერტი ჰქონდა. საღამოს გაიგო, რომ სამშობიაროში ვიყავი. მთელი ანსამბლი "რუსთავი" საავადმყოფოს ეზოში ყოფილა თავმოყრილი, კონცერტიდან პირდაპირ იქ მოვიდნენ. ექიმმა ჩემს ქმარს ვაჟის შეძენა ახარა:
– გილოცავთ, ვაჟი შეგეძინათ!
– ნამდვილად? რამე შეცდომა ხომ არ არის? მე გოგოს ველოდებოდი, – უთქვამს გაკვირვებულ ჰამლეტს.
– არა, შვილო, ნამდვილად ბიჭია. თანაც დღეს მხოლოდ ორი მშობიარე გვყავს და ორივემ ბიჭი გააჩინა. ასე რომ, არავითარი შეცდომა არ არის, – უპასუხა ექიმმა.
მართალია, ჰამლეტს გოგოს მოლოდინი ჰქონდა, მაგრამ ბიჭის დაბადებამაც ძალიან გაახარა. შვილებისთვის არაჩვეულებრივი მამა იყო, ძალიან თბილი და მოსიყვარულე. მათთან ერთად სეირნობა უყვარდა, წიგნებს უკითხავდა, ლექსებს ასწავლიდა. ბევრი დრო არ ჰქონდა, მაგრამ მაინც ახერხებდა ოჯახთან ყოფნას. როდესაც ბავშვებთან ერთად მანქანით სადმე მიდიოდა, გზაში სულ მღეროდნენ. ჩემს შვილებს მუსიკალური მონაცემები ჰქონდათ, ანსამბლ "მართვეშიც" დადიოდნენ, მაგრამ მამის კვალს არ გაჰყვნენ. უფროსმა შვილმა თქვა, იმდენი სინდისი მაქვს, რომ მამაჩემის შემდეგ არ ვიმღეროო.
ერთმანეთის ნახევრები
– ჩემს მეუღლეს ოჯახის მომარაგება უყვარდა. სახლში ისე არ დაბრუნდებოდა, ხელში რამე არ სჭეროდა. საერთოდ, ძალიან უპრეტენზიო იყო და არც მკითხავდა, წინა დღეს მოტანილი პროდუქტები სად წაიღე ან რა მოამზადეო. მხოლოდ იმაზე გაბრაზდებოდა, თუ მის მიერ მოტანილ რაიმე პროდუქტს გადაგდებულს ნახავდა. არადა იმდენად ბევრი მოჰქონდა, რომ აღარ ვიცოდი, სად წამეღო. სხვა მხრივ, არასოდეს არაფერზე მიბრაზდებოდა. არ მახსოვს, ჩემი გაკეთებული სადილი დაეწუნებინა, ჩემს ჩაცმულობაში რამე არ მოსწონებოდა ან ვინმესთან ურთიერთობა დაეშალა, თუმცა, როცა სახლში არ ვიყავი, მოუსვენრად იყო. ზამთრობით დედაჩემიც ჩემთან ცხოვრობდა. ერთხელ დედამ მითხრა, შენს ქმარს სახლში დახვდი ხოლმე, თორემ ადგილს ვერ პოულობსო. სულ მე მკითხულობდა.
ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრება საინტერესო იყო, ერთმანეთს ვუგებდით. ყოველ საღამოს, როცა სახლში ბრუნდებოდა, ერთად ვვახშმობდით და თან ერთ ჭიქა ღვინოს ვაყოლებდით. როცა ყველას ეძინა, მე და ჰამლეტი სამზარეულოში დავსხდებოდით, სუფრას გავშლიდით და ვლაპარაკობდით. ერთმანეთს მთელი დღის ამბებს ვუყვებოდით, სად ვიყავით, რა გავაკეთეთ. ამასობაში დრო ისე გავიდოდა, რომ ვერც ვიგებდით. ჟურნალ–გაზეთებს ვუკითხავდი. ვიცოდი, რომ ჰამლეტს ამის დრო არ ჰქონდა, თუმცა ახალი ამბები აინტერესებდა... ერთმანეთის ცხოვრებას ვავსებდით.
გასტროლებზე არ დავყვებოდი, ორი პატარა შვილის პატრონი ვიყავი და მათ სხვასთან ვერ ვტოვებდით. რომ იტყვიან, გიჟი დედ–მამა ვიყავით. ნიგვზის, თაფლის ნამცხვრებს ვუცხობდი, რომლებიც დიდხანს ინახება და გასტროლებზე თან ვატანდი. როდესაც ანსამბლი უკან დაბრუნდებოდა და აეროპორტში დავხვდებოდი, ყველანი გარს შემომეხვეოდნენ და ნამცხვრებისთვის დიდ მადლობას მიხდიდნენ. ბოლო დღეებში, როდესაც ფული შემოელეოდათ და აღარც საჭმელი ჰქონდათ, თურმე ჰამლეტი ამ ჩემს ნამცხვრებს გამოიღებდა ხოლმე. მას ყოველთვის წინ გახედვა უყვარდა და სასმელ–საჭმელს ბოლო წუთებისთვის ინახავდა, როცა ეს ყველაზე მეტად სჭირდებოდათ.
ჰამლეტს ბუნება ძალიან უყვარდა. მე და ბავშვები ისტორიულ ადგილებში დავყავდით და თან დიდი სიამოვნებით გვიყვებოდა ისტორიებს. ძალიან განათლებული კაცი იყო. სპეციალობით ბიოლოგი გახლდათ. არ არსებობდა დარგი, რომელიც მან არ იცოდა. მასთან საუბარი ყველას სიამოვნებდა. განსაკუთრებით გეოგრაფია უყვარდა. სამზარეულოში დიდი რუკა გვქონდა. ტელევიზორში რომელიმე ქვეყანაზე რამეს თუ გამოაცხადებდნენ, მაშინვე თავის რუკასთან მივიდოდა, იმ ქვეყანას მონახავდა და კალმით მონიშნავდა. ამ ყველაფრის წყალობით, გეოგრაფია ჩვენმა შვილებმაც კარგად იცოდნენ. მე პროფესიით ჩაის სპეციალისტი ვარ. ერთხელ დედაჩემს ვუთხარი, კიდევ კარგი, რომ ჰამლეტმა ჩაიზე ბევრი არაფერი იცის, თორემ ისეთ შეკითხვებს მომცემდა, რომ ჩამჭრიდა–მეთქი.
ჰამლეტის ყველა დაბადების დღეს აღვნიშნავდით, თუმცა ეს თავად წესად არ ჰქონდა. წინა დღეს, სახლში რომ დაბრუნდებოდა, ვეტყოდი: "ხვალ შენი დაბადების დღეა და რაღაცეებს გავამზადებ". სტუმრებსაც მე დავუპატიჟებდი ხოლმე. თუ ვინმე გამომრჩებოდა, თავად ურეკავდა და ეუბნებოდა: "დღეს ჩემი დაბადების დღე ყოფილა. ლამარამ სუფრა გაშალა და აუცილებლად მოდი".
საერთოდ სტუმრის მოსვლა ძალიან უყვარდა. ზარის ხმას რომ გაიგონებდა, ერთი ლუკმა საჭმელიც თუ ჰქონდა, არ შეჭამდა და სტუმრისთვის შეინახავდა. საღამოს სახლში რომ დაბრუნდებოდა, იცით, როგორ ვხვდებოდი, რომ სტუმართან ერთად იყო? კარს გასაღებითაც გააღებდა და თან ზარსაც დარეკავდა. ამით ვიგებდი, რომ ვიღაც ახლდა. ამბობდა, დარწმუნებული ვარ, ლამარას სტუმრისთვის რაღაც ყოველთვის ექნებაო.
ერთხელ ჰამლეტი გასტროლზე კახეთში იყო წასული. იმ დროს ჩემი თანამშრომლის ძმა დაიღუპა, რომლის გასვენებაც თელავში იყო. ვიფიქრე, თან გასვენებაში წავალ და თან ჩემს ქმარს ვნახავ–მეთქი. გზაში კი დავინახე, რომ ჰამლეტმა მანქანით ჩაგვიქროლა. სახლში რომ მისულა, შემთხვევით ორპირი ქარის გამო ფანჯრის მინა გაუტეხია. როცა დავბრუნდი, თიხის ორი სასტვენი და წერილი დამხვდა: "ლამარა, შუშა გამიტყდა და რომ ჩამოვალ, თვითონ ჩავსვამ, შენ არ ინერვიულო. ეს სასტვენები ბიჭებს ვუყიდე და სანამ მე ჩამოვალ, მაგითი შეგიძლია შენც გაერთო".
საკუთარი თავის მიმართ ყოველთვის მომთხოვნი იყო. ჩაწერიდან რომ დაბრუნდებოდა, მეტყოდა, კი ჩავწერეთ, მაგრამ რაღაც არ მომწონს და თავიდან უნდა ჩავწეროთო. ამ დროს ანზორ ერქომაიშვილი დამირეკავდა, ჩაწერამ ბრწყინვალედ ჩაიარაო. ჰამლეტს ყოველთვის მეტის გაკეთების სურვილი ჰქონდა. კონცერტზე რომ ვკითხავდი, როგორ ჩაიარა–მეთქი, მიპასუხებდა: "ისე რა". კოსტიუმს გაიხსნიდა და ჯიბიდან ერთ ყვავილს ამოიღებდა. არ არსებობდა, კონცერტიდან დაბრუნებულიყო და ჩემთვის ყვავილი არ მოეტანა.
გასტროლებიდან ჩემთვის აუცილებლად ჩამოჰქონდა საჩუქრები. იცით, კიდევ რა თვისება ჰქონდა? გასტროლიდან რამდენიმე საჩუქარი ჩამოჰქონდა, მაგრამ ყველაფერს ერთად არ მაძლევდა. რაღაცეებს შეინახავდა ხოლმე. გარკვეული დროის მერე საყურეებს, ბეჭდებს და სხვა სამკაულებს მჩუქნიდა. მეც არ ვიცი, მთელი ეს დრო ამ ყველაფრის დამალვას როგორ ახერხებდა. სადმე ჭრელი ფოთოლიც რომ ენახა, ისიც კი სახლში მოჰქონდა, რომ ჩემთვის ენახვებინა.
ერთხელ მთაში საბაობაზე იყო წასული. რომ დაბრუნდა და კარი გავუღე, თავად არ ჩანდა, ხელში მინდვრის ყვავილების და ხის ტოტების უზარმაზარი თაიგული ეჭირა. მახარა, ლამარა, ნახე, სამხრეთ საქართველოს მთელი ფლორა ჩამოგიტანეო.
თბილი ბუდე
ჰამლეტი ისეთ დროს გარდაიცვალა, როდესაც სიცოცხლე უხაროდა, ბედნიერი ვარო, ამბობდა. მას მძიმე ცხოვრება ჰქონდა, ომის პერიოდიც გამოიარა. თბილისში სხვენის ტიპის ბინაში ცხოვრობდა. შემდეგ, კარგახანი, ყიფშიძის ქუჩაზე ბინას იშენებდა. როცა აშენდა და გადავედით, ერთი შვილი უკვე გვყავდა. მერე რემონტიც გავაკეთეთ, ჰამლეტი ძალიან ბედნიერი იყო. საკუთარი ჭერი გვქონდა ჩვენს გემოზე მოწყობილი და ეს უხაროდა.
გარდაცვალებამდე ორი წლით ადრე უკრაინაში გასტროლებზე წავიდა. გადავწყვიტე, მის ჩამოსვლამდე რემონტი გამეკეთებინა. ამაში ჩემი ძმაც მეხმარებოდა. სამწუხაროდ, ზუსტად იმ პერიოდში ჩემი ძმა მოულოდნელად გარდაიცვალა. ჰამლეტი გასტროლიდან პირდაპირ ლანჩხუთში ჩამოვიდა. დასაფლავების შემდეგ თბილისში რომ დავბრუნდით, სახლი სულ აყრილ–დაყრილი დახვდა და რემონტის გაკეთება თვითონ გააგრძელა. მერე კი ამ სახლში თავის ოჯახთან ერთად ბედნიერად ცხოვრება არ დასცალდა.
საბედისწერო გასტროლი
– მის გარდაცვალებამდე ცოტახნით ადრე მთელი ოჯახი თვენახევრით ლენინგრადში ვიყავით. ანსამბლს გასტროლი ჰქონდა და მე და ჩემი შვილებიც წავედით. ეს იყო დაუვიწყარი დასვენება და უკანასკნელიც. იქიდან დაბრუნების შემდეგ იტალიაში უნდა წასულიყვნენ, მაგრამ რაღაც მიზეზების გამო გადაიდო და ამიტომ კახეთში დაგეგმეს გასტროლები. იმ პერიოდში ჰამლეტს ბრმანაწლავის შეტევა ჰქონდა, საოპერაციო იყო, მაგრამ უარს ამბობდა, ჯერ კახეთში უნდა წავიდე, ანსამბლი "რუსთავი" მთლიანად იქ იქნება და მე ვერ დავაკლდებიო. ქირურგი ჩემი ახლობელი იყო და მან მითხრა, გაუშვი, თუ იქ დაეწყება შეტევა, ჩავალ და ოპერაციას გავუკეთებო. ჩემი დიდი წინააღმდეგობის მიუხედავად, ჰამლეტი მაინც წავიდა.
კახეთში წასვლამდე სახლში მარტო ვიყავით. შვილები დედაჩემთან ერთად ლანჩხუთში იყვნენ. საღამოს სავახშმოდ რომ დავსხედით, ცივი შამპანური ვინატრე. გული დასწყდა, ჩემს ცოლს შამპანური მოუნდა, მე კიდევ არ მაქვსო... მეორე დღეს წავიდა. მისი ჩამოსვლისთვის ვემზადებოდი. წესად მქონდა, განსაკუთრებული სადილი უნდა დამეხვედრებინა. მაშინაც ასე გავამზადე კერძები, შამპანური ვიყიდე და ყველაფერი მაცივარში შევინახე, მე კი პარტიულ კრებაზე წავედი.
სახლში რომ დავბრუნდი, ჰამლეტი არ დამხვდა. აივანზე ვიდექი და მანქანებს ვაკვირდებოდი, მაგრამ არსად ჩანდა. მის მეგობარ ტარიელ ონაშვილთან გადავრეკე და მან მითხრა, ანსამბლი დაბრუნდა, შენი ქმარი კი ანაგაში გაჩერდა ნათესავებთანო. შემდეგ დამირეკეს და გამაგებინეს, რომ ჰამლეტი ცუდად იყო. ამ დროს ის უკვე დაღუპული ყოფილა, მე კი არაფერი ვიცოდი...
თურმე მეზობელს ხე ეზოს უჩრდილავდა და ჩემი ქმრისთვის უთხოვია ტოტების მოჭრა. ის ხის კუნძზე ავიდა, ფეხი დაუცურდა და რკინის სოლზე დაეცა...
ტარიელ ონაშვილმა მე, ჩემი მული, ჩემი მეზობელი და ჩემი ქმრის მამიდაშვილი ანაგაში წაგვიყვანა. ყველანი ჩუმად იყვნენ, მე კი უცებ ვიკითხე, ნეტავ, ახლა ანაგაში რა ხილია, ალბათ ჰამლეტი ხეზე ავიდა, რომ ჩემთვის მოეკრიფა და ჩამოვარდა–მეთქი. პასუხი არავინ გამცა. მათ უკვე იცოდნენ, რომ ჩემი ქმარი ცოცხალი აღარ იყო. თავში აზრადაც არ გამივლია, რომ შეიძლებოდა ცოცხალი აღარ ყოფილიყო, უფრო მეგონა, რომ ბრმანაწლავის შეტევა ჰქონდა. რომ ჩავედით, ჭიშკარი ღია დამხვდა, ეზოში კი უამრავი ხალხი იყო. ვიფიქრე, ალბათ ძალიან ცუდად არის და ამდენი ხალხი იმიტომ მოგროვდა–მეთქი. ოთახში შესულმა ტახტზე დასვენებული ჰამლეტი დავინახე და ამის შემდეგ აღარაფერი მახსოვს...
იმ დღეს კონცერტზე ჰამლეტისთვის სამი ვარდი მიურთმევიათ და ჩემთვის შეუნახავს. იქაურ ბაზარში კაკალი უყიდია და უთქვამს, რომ ჩავალ, ლამარა კაკლის მურაბას გამიკეთებსო. ამის შემდეგ კაკლის მურაბას აღარც ვჭამ და აღარც ვაკეთებ...
13 წელი მასთან და 28 წელი მის გარეშე
– ჰამლეტის გარდაცვალებიდან 28 წელი გავიდა. ის უბედური შემთხვევა 1985 წლის 25 ივლისს მოხდა. ერთად 13 წელი გავატარეთ. ისეთი შეგრძნება მაქვს, რომ ისევ ერთად ვართ.
ცხოვრება თავისი გზით მიდის, შვილები, შვილიშვილები იზრდებიან. ორი ვაჟი მყავს. უფროსი დაოჯახებულია და მასაც ორი ბიჭი ჰყავს. ჩემი შვილიშვილი ჰამლეტის მოსახელეა, ახლა უკვე 15 წლის არის. გულდასაწყვეტია, რომ შვილიშვილებს ვერ მოესწრო. როცა გარდაიცვალა, ბავშვები 10–12 წლისანი იყვნენ. სულ იმაზე ოცნებობდა, ნეტა, იმ დღეს მომასწრო, შვილები მხარში ამომიდგნენო.
თეონა კენჭიაშვილი