"შვილი, რომელსაც ცხოვრება შევწირე, სასჯელად მექცა"

უნდა შეეწიროს თუ არა ქალი ოჯახს? რა მიიღო ქალმა, რომელმაც მთელი ახალგაზრდობა შვილის აღზრდას შეალია და ქმრისგან მიტოვებულს პირად ცხოვრებაზე აღარც უფიქრია? ჩვენი რესპონდენტი, შუახნის ქალი ლეილა, ახალგაზრდობაში ქმარმა მცირეწლოვან შვილთან ერთად მიატოვა და სხვა ქალთან წავიდა. მარტო დარჩენილმა ლეილამ რკინის ქალამნები ჩაიცვა და ცხოვრებას შეეჭიდა. შვილს ყველაფერი გაუკეთა, რაც შეეძლო, წუთითაც არ მოუდუნებია ყურადღება, მისი ცხოვრების ერთადერთი აზრი ქალიშვილი გახდა... მაგრამ, სამწუხაროდ, გოგონაში მამის ხასიათმა იჩინა თავი და დედისთვის ძნელად მოსათოკი აღმოჩნდა. საკუთარი შვილი ლეილას მტრად მოეკიდა და ყოველ ფეხის ნაბიჯზე უწამლავს სიცოცხლეს. ჩვენს რესპონდენტს სულ უფრო და უფრო ხშირად უჩნდება ეჭვები და კითხვები – უნდა შეეწირა თავი შვილისთვის? საკუთარ ცხოვრებაზე ჯერ კიდევ ახალგაზრდა ასაკში ასე ხელაღებით უნდა ეთქვა უარი? საერთოდ არის თუ არა ქალის ერთადერთი და მთავარი ფუნქცია დედობა?..
ლეილა:
– ახალგაზრდა ვიყავი, ქმარმა რომ მიმატოვა. მიმზიდველ, აქტიურ, თამამ ქალში გამცვალა. დაივიწყა ჩემთან დაკავშირებული ყველა სიკეთე და მიღალატა. ბავშვთან მარტო დავრჩი. თავის გატანის და ბრძოლის უნარი მე არ მქონდა. მთლიანად ქმარზე ვიყავი დამოკიდებული, მან კი მოძველებული და გამოუსადეგარი ნივთივით მომისროლა. არადა 6 წელი გვიყვარდა ერთმანეთი და მერე გავყევი ცოლად. მისთვის არამარტო ცოლი, მეგობარიც ვიყავი... ერთი ხელისმოსმით ყველაფერს ხაზი გადაუსვა.
მძიმე დღეები გადავიტანე. ბედთან გამკლავება მარტოს მომიწია. არაერთი განსაცდელი შემხვდა, ცხოვრებამ ბევრი რამ მასწავლა და, შეიძლება ითქვას, გარკვეულწილად გამაკაჟა.
– თქვენი ყოფილი ქმარი შვილის პატრონობაში არ მონაწილეობდა?
– კვარტალში ერთხელ თუ გაახსენდებოდა, წაიყვანდა და ათას რამეს დაახვავებდა, მერე თვეობით იკარგებოდა. მე საერთოდ სათვალავში არ ვყავდი, თითქოს რამე დამეშავებინოს. ჩემი არსებობისთვის მსჯიდა. არ ფიქრობდა იმაზე, რომ მეც მჭირდებოდა პატარა სტიმული, ადამიანად რომ მეგრძნო თავი, შვილს დედად და აღმზრდელად გამოვდგომოდი.
– მისგან ყურადღებას არ ითხოვდით?
– მისთვის არაფერი მითხოვია, მოღალატისგან არაფერი მინდოდა. თანაც თავისი ქცევებით ჩემთან კედელს ქმნიდა, თავს იზღვევდა, რომ არაფერი შემებედა. ალბათ ყელში ამოუვიდა მასზე დამოკიდებული ქალი, თუმცა თავის დროზე, როგორც ცოლი და როგორც დედა, ოჯახს არაფერს ვაკლებდი.
– ქალი, რომელთანაც წავიდა, სავარაუდოდ, თქვენგან განსხვავებული იქნებოდა.
– ის აქტიური, კარიერისტი ქალი იყო, რომელსაც კაცი საზოგადოებაში თავისი მდგომარეობის გასამტკიცებლად სჭირდებოდა. ჩემი ქმარი ყოველმხრივ გამოიყენა, ოჯახიც დაანგრევინა და მერე ისევე მოისროლა სანაგვეზე, როგორც თავის დროზე მე მომექცა ქმარი.
– ამის შემდეგ მაინც არ მიხვდა შეცდომას და არ მოინანია?
– უკვე სამი წელი იყო გასული... თავის დროზე ჩემ წინაშე ისეთი სისასტიკე ჩაიდინა, რომ სინანულით მოსვლა ვეღარ გაბედა ან იქნებ არც სურდა, რა ვიცი. სხვებთან კი ამბობდა, ძალიან მივქარეო. მერე, ეტყობა, მარტოობით მოიწყინა და სხვა ქალი შეირთო ცოლად. მოკლედ, არ ვუყვარდი.
– სინანულით რომ მოსულიყო, მიიღებდით?
– ალბათ – არა. კაცი რომ ასე მწარედ გიღალატებს და მიგაგდებს, ძნელია მისდამი ნდობა დაიბრუნო.
– დედისთვის, მით უფრო ტრავმირებული ქალისთვის, შვილის მარტო გაზრდა მრავალმხრივ პრობლემებთანაა დაკავშირებული.
– პრობლემებთან გამკლავება ჩემთვის ძალიან რთული აღმოჩნდა, მით უფრო, რომ ჩემი შვილისთვის, ანუკისთვის, მამა იდეალი იყო. ბავშვი რომ არ გაბოროტებულიყო, ვცდილობდი, მამის უღირსი საქციელი მის ყურამდე არ მიმეტანა.
– ქმარი რომ სხვასთან გაიქცა, ბავშვს ეს როგორ აუხსენით?
– ვუთხარი, რომ მე და მამამისი ბოლო ხანებში ერთმანეთს არ ვეთანხმებოდით, ვერ ვუგებდით და ამის გამო ხშირად ვჩხუბობდით. ამის თავიდან აცილების მიზნით კი ცალ–ცალკე ცხოვრება ვამჯობინეთ.
– ანუკი უმამობას როგორ შეეგუა?
– საქმეც ისაა, რომ ვერ შეეგუა. შვილი გაღიზიანებული და ჭირვეული გახდა. პროტესტის ნიშნად სახლს თავდაყირა აყენებდა და შენიშვნასაც ვერ იტანდა. მისი მოთვინიერება ძალიან გამიჭირდა. რომ წამოიზარდა, ყველაფერში მე დამადანაშაულა, ასეთი გადაწყვეტილება რომ არ მიგეღო, მამასთან მეტი სიახლოვე მექნებოდა, მამა დამაკარგვინეო.
– უთხარით, სინამდვილეში რაც მოხდა?
– არ დამიჯერა, მამის გამართლებას ეცადა, მოსაწყენი იყავი, ალბათ ტვინსაც უბურღავდი და სხვა ქალში ამიტომ გაგცვალაო. წარმოიდგინეთ, რა დღეში ჩავვარდებოდი.
– თავად როგორ ააწყო ცხოვრება?
– მისი გარდატეხის ასაკი ძალიან რთულად გადავიტანეთ. ყველაფერში წინააღმდეგობას მიწევდა, თუნდაც ჩემს სიმართლეში დარწმუნებული ყოფილიყო. როგორც მტერს, ისე მიყურებდა. მერე შეყვარებული გახდა და სულ გადაირია. იმ ბიჭის მეტი ქვეყნად არავინ და არაფერი უნდოდა. მას კი ნაკლებად აინტერესებდა. ჩემს შვილს ვერაფრით შევასმინე, რომ გოგოს მეტი თავშეკავება მართებს, ბიჭის წინაშე გრძნობა აშკარად არ უნდა გამოხატოს. დამცინოდა, ძველმოდურს მეძახდა. სანამ იმ ბიჭისგან გულმოკლული არ დარჩა, არ მოისვენა. მერე დეპრესია დაეწყო და ახლოს არ მიკარებდა, თითქოს მე ვიყავი დამნაშავე მის გაწბილებაში. მის დაქალებს – ხან ერთს, ხან მეორეს, ვთხოვდი დახმარებას. ვარიგებდი, ანუკისთან როგორ ესაუბრათ... ესეც გადავლახეთ.
უნივერსიტეტში "ერთად ვსწავლობდით", სკოლის მოწაფესავით მასალას რეგულარულად მაბარებდა. ხან კონსპექტებს ვუწერდი, ხანაც მისი წიგნების საშოვნელად დავრბოდი. ზოგჯერ ისე მეჩხუბებოდა, თითქოს მე ვიყავი სტუდენტი (თანაც უპასუხისმგებლო), ის კი – ჩემი ლექტორი. უიმისოდ ერთი წუთით არ მისუნთქია. თანდათან ჩემდამი დამოკიდებულება შეეცვალა (ალბათ ასაკმა მოიტანა), ჩემს სიტყვას მეტ პატივს სცემდა, რჩევა–დარიგებებს ითვალისწინებდა, თუმცა თავის მხრივ საწინააღმდეგოს მტკიცება მაინც ჩვევად დარჩა.
– თქვენს რჩევებს პირად საკითხებშიც ითვალისწინებდა?
– ქალის ცხოვრებაში არის პერიოდი, როცა გრძნობს, რომ დროა პირადულში რაღაც შეცვალოს. ამას პირობითად შეიძლება "გათხოვების დრო" ვუწოდოთ. მის ცხოვრებაშიც გამოჩნდა სანდრიკა. წესიერი და ჭკუადამჯდარი ბიჭი ჩანდა. ამიტომ მასთან გადაწყვიტა ბედის დაკავშირება. არ უყვარდა, უბრალოდ მისაღებ კანდიდატურად ჩათვალა. მიუხედავად იმისა, რომ მისი რჩეულის მიმართ უარყოფითი განწყობა არ მქონდა, ანუკის ვურჩიე, არ ეჩქარა. პასუხად კი მივიღე, შენ თუ არ იჩქარე, კარგად აწონდაწონე და მამაჩემს ისე გაჰყევი, მაგიტომაც "არ გაგაწბილაო". სანდრიკას გაცნობიდან სამ თვეში გაჰყვა ცოლად.
– ნაჩქარევმა გადაწყვეტილებამ გაუმართლა?
– სამი წელი ნორმალურად იყვნენ, ყოველ შემთხვევაში, ანუკის ჩემთან არ დაუჩივლია. დედამთილ–მამამთილთან ცხოვრობდა. ბავშვიც გააჩინა, ლელი... ერთ მშვენიერ დღეს კი შვილიანად უკან მომიბრუნდა – მაგ ოჯახში შეუძლებელია ცხოვრება, სულ მამცირებდნენო. ქმარი არ მოსულა, დედამთილმა კი მოაკითხა. რომ გაიგო, დედამთილი მოდიოდა, წამოხტა და შინიდან გაიქცა, მძახალი მე შემატოვა. გულითადად ვისაუბრეთ, მკითხა, ანუკი რას გვიჩივისო და რომ გავუმხილე, ისეთი რამეები მომიყვა ჩემი შვილის ქცევებზე, თმა ყალყზე დამიდგა. შევრცხვი და ქალს ბოდიში ვუხადე. შეიძლება მართლა უტიფრად იქცეოდა ქმრის ოჯახში, რა ვიცი. მეგონა, მარტო ჩემთან ჰქონდა გრძელი ენა. მერე ვეცადე, ანუკის გავსაუბრებოდი და რჩევა–დარიგება მიმეცა, მაგრამ არ მისმენდა, გამირბოდა ან გესლით მიცილებდა, რა უფლებით მთხოვ ქმართან შერიგებას, შენ ხომ თავის დროზე ოჯახის შესანარჩუნებლად ნაბიჯიც არ გადაგიდგამს, რაც დათესე, იმას იმკიო...
არ ვიცი, ერთადერთი შვილი, რომელსაც მთელი ახალგაზრდობა თავი შევაკალი, ასეთი შხამისთვის რატომ მიმეტებს, მამამისის ცოდვებს მე რატომ მაწერს. რატომ არ ფიქრობს, რომ შვილი ეზრდება და შეიძლება ეს ყველაფერი წინ დახვდეს.

– თქვენი შვილი და სიძე გაიყარნენ?
– სანდრიკამ აღარ მოაკითხა, თქვა, ცოლი სახლიდან არ გამიგდია და, თუ სურვილი ექნება, დაბრუნდესო. მოკლედ, თავი შეურაცხყოფილად იგრძნო და თავადაც აღარ დაიმცირა თავი. არც ჩემი შვილი მიუბრუნდა. ერთი თვის შემდეგ აღმოვაჩინე, რომ ანუკი შუაღამისას საწოლიდან დგებოდა, ფეხაკრეფით გადიოდა და ტუალეტში იკეტებოდა. ეს ანუკის საქციელს არ ჰგავდა. ძალიან ეგოისტია, სხვების მოფრთხილება არ სჩვევია.
– ესე იგი რაღაცის დამალვას ცდილობდა?
– ერთხელ ჩუმად გავყევი და მივაყურადე. ტელეფონით ვიღაცას ელაპარაკებოდა. მოუსვენრობამ შემიპყრო. როგორც უნდა მივდგომოდი, ვიცოდი, სიმართლეს მაინც არ გამიმხელდა. ერთ ღამით მობილურის ბარათი ვადაგასულით შევუცვალე. შუაღამისას რომ გავიდა, მობილურით ვეღარ ისარგებლა და ბინის ტელეფონზე დარეკა. მეც მეორე ყურმილით მოვუსმინე.
– ვის ელაპარაკებოდა?
– ვიღაც ბიჭს, გაქცევას გეგმავდნენ. წარმოიდგინეთ, რა დამემართებოდა! გამოდის, რომ ოჯახი მის გამო დაანგრია. თურმე ჩემს გოგოს ვიღაცასთან რომანი ჰქონია. აი, სად იჩინა თავი მამის გენმა.
– რა მოიმოქმედეთ?
– მამამისს დავურეკე საშველად (ეს პირველი შემთხვევა იყო, თხოვნით რომ მივმართე), მეგონა, რაღაცას იზამდა. შვილის საქციელმა კი მასზე იმდენად იმოქმედა, რომ გულის შეტევა დაემართა და საავადმყოფოში ამოყო თავი. შეიძლება მიხვდა, რომ ჩვენს შვილს მისმა ცოდვამ უწია და ამანაც იმოქმედა, არ ვიცი. ანუკის ერთი ამბავი დავაწიე, ვუთხარი, საერთოდ დაგკარგავ და შვილსაც აღარ გაჩვენებ, თუ ამას ჩაიდენ–მეთქი.

– ასეთი ხასიათის გოგოს მუქარით ვერ მოთოკავდით.
– მართალია, მაგრამ ღმერთმა გადმომხედა, ჩემი ლოცვა შეისმინა, ის ბიჭი თავად ჩამოშორდა.
– ის ბიჭი ვინ იყო, გაიგეთ მაინც?
– ქცევებზე ეტყობოდა, ვინც იყო. ანუკიმ მისი ვინაობა დამიმალა, მითხრა, შენ რა დედა ხარ, სხვაგვარად რომ მომდგომოდი, იმ ბიჭსაც გაგაცნობდი და შენც დაწყნარდებოდიო.
– მან რომ მიატოვა, მერე ალბათ სხვა გუნებაზე დადგა. აზრი შეიცვალა?
– არა, ყველაფერს მე მაბრალებს. მეუბნება, ეგოისტი დედა ხარ და ჩემი ბედნიერება არ გსურს, გინდა, ისევე ვიცხოვრო და ისევე შევეწირო ჩემს შვილს, როგორც ეს შენ გააკეთეო. იმას კი არ ფიქრობს, რომ ბიჭი, რომელმაც ოჯახი დაანგრევინა და ასე მიატოვა, უნამუსო, უვარგისი და გარეწარია.
– დრო ყველაფერს ცვლის. თქვენი შვილიც ალბათ ადრე თუ გვიან მიხვდება თავის შეცდომას და თქვენს ამაგსაც დააფასებს.
– ღმერთმა ქნას, მაგრამ დიდი იმედი არ მაქვს. სამწუხაროდ, შვილი სასჯელად მექცა. ახლა ვფიქრობ, რომ საკუთარი თავის წინაშე დანაშაული ჩავიდინე. შვილს ზვარაკად არ უნდა შევწირვოდი, პირადი ცხოვრების შექმნაზე უნდა მეზრუნა და ამ პრობლემებსაც უფრო იოლად გავუმკლავდებოდი.
– გქონდათ ამის შანსი და არ გამოიყენეთ?
– ჩემმა ყოფილმა თაყვანისმცემელმა, რომელსაც ქალიშვილობისას მოვწონდი, მოინდომა ჩემთან ურთიერთობა, მაგრამ ჩამოვიშორე. ახლა ვფიქრობ, ასე არ უნდა მოვქცეულიყავი. ჩემს თავზე მეტად უნდა მეფიქრა. ისედაც ყველაფერში მე მადანაშაულებენ და მეგობარი მაინც შემრჩებოდა გვერდით.
ყოფილი ქმარი საავადმყოფოდან რომ გამოვიდა, იმის ნაცვლად, შვილი დაერიგებინა, ჩემს განქიქებას შეუდგა. მითხრა, ვნანობ, მამობა რომ დავაკელი, შენი ბრალია, ეგეთი რომ გაიზარდაო. სასაცილოა, სატირალი რომ არ იყოს.
ნანა კობახიძე, ჟურნალი სარკე