"დის ოჯახის გადარჩენას ვცდილობ, ის კი დაქალების წაქეზებით ქმარს ეყრება"

ხალხური სიბრძნე გვაფრთხილებს, ცოლ–ქმრის ჩხუბი გიჟს მართალი ეგონაო, მაგრამ ამ ანდაზას ბევრი არ უგდებს ყურს და არ ითვალისწინებს, განსაკუთრებით ჩვენს საზოგადოებაში, სადაც არამკითხეები, სხვისი ცხოვრების შემყურეები მრავლად არიან და ასე უყვართ სხვისი შეცდომების განქიქება... როცა საქმე ოჯახს ეხება, ადამიანებს განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებთ, რადგან ეს არ არის სასეირო ამბავი, არც სათავგადასავლო. არ შეიძლება სხვისი პრობლემით გაერთო, რადგან გარედან ნათქვამმა ერთმა უარყოფითმა სიტყვამაც კი შეიძლება საბედისწერო შედეგი გამოიღოს და მრავალ ადამიანს მიაყენოს ტკივილი, ცხოვრება დაუმახინჯოს.
ჩვენს რესპონდენტს, ელენეს, სწორედ ასეთი პრობლემა შეეხო ჯერ მშობლების, შემდეგ კი დის მაგალითზე, რასაც საშინლად განიცდის.
ელენე:
– ჩემი ბავშვობის ერთი მონაკვეთი ძალიან მძიმედ, მუქ ფერებში მახსენდება. დედას და მამას ერთმანეთი ძალიან უყვარდათ, ერთიმეორეს უგებდნენ, მშვიდი და ლამაზი ურთიერთობა ჰქონდათ. მეც, როგორც სიყვარულის ნაყოფი, ხალისიანი ბავშვი ვიყავი, ოჯახური ბედნიერებით გალაღებული, მაგრამ ეს ხალისიანი ყოფა ერთ დღეს საპნის ბუშტივით გასკდა და ყველაფერი თავზე დამემხო. ჩემი მშობლები გაიყარნენ.
– ბედნიერი წყვილი რა მიზეზით დაიშალა?
– დედა ძალიან ლამაზი იყო, ქალიშვილობაში ბევრს მოსწონდა. სანამ მამას გაიცნობდა, შეყვარებულიც ჰყავდა, ანდრო ერქვა. მამას გაცნობის შემდეგ ჩათვალა, რომ ანდროსთან ურთიერთობა შეცდომა იყო, გრძნობა კი – გატაცება და შეყვარებულს დაემშვიდობა... დედას და მამას ერთმანეთი თავდავიწყებით შეუყვარდათ და მათი სიყვარული ოჯახის შექმნით დაგვირგვინდა. ვერ ვიტყვი, რომ მამა ეჭვიანი იყო, მაგრამ მეხსიერებაში ცოლის ძველი სიყვარული შავ ლაქად ჩარჩა. ზოგადად დედას ენდობოდა, მაგრამ ანდროს თემა მისთვის მტკივნეული იყო.
– წესით, ეს თემა დახურული უნდა ყოფილიყო.
– ჩვენთან ხშირად მოდიოდნენ დედაჩემის დაქალები და ზოგჯერ ანდროზე ესაუბრებოდნენ. მასთან კავშირი ჰქონდათ და იცოდნენ, რომ დედა ჯერ კიდევ უყვარდა. დარწმუნებული ვარ, დედა მამას ერთგული იყო და ძალიანაც უყვარდა, მაგრამ დაქალებს ანდროზე საუბარს არ უკრძალავდა, ალბათ სადღაც გულის სიღრმეში მაინც სიამოვნებდა, რომ ანდროს სახით მარადიული თაყვანისმცემელი ჰყავდა.
ცხადია, მამას ყურამდე ეს საუბრები არ მიდიოდა, მაგრამ ინტუიციით გრძნობდა რაღაცას, ამიტომ დედას დაქალები აითვალწუნა. ეუბნებოდა, ეგენი კარგს არაფერს გაგიკეთებენ და ერიდეო. მამა მშვიდობიანი და ჰუმანური იყო, ცოლის დაქალებს არაფერს აგრძნობინებდა, უბრალოდ თავს არიდებდა. დედა თვლიდა, რომ მამა მას, როგორც ცოლს, ზღუდავდა, პიროვნულ თავისუფლებას ართმევდა, დაქალებს აკარგვინებდა, ამიტომ ეურჩებოდა. ამაზე უსიამოვნებაც მოსდიოდათ.
ყველაზე ცუდი როლი დედას უმცროსმა დამ, დეიდაჩემმა ითამაშა. მართალია, მაშინ 16 წლის იყო და თავში უქროდა, მაგრამ მაინც უნდა განესაზღვრა, რას აკეთებდა. ანდრო მას დედაჩემთან სასიყვარულო ბარათებს ატანდა. დედა კი კითხულობდა და საგულდაგულოდ მალავდა. ერთხელ მამამ წაასწრო და დედას მოღალატე უწოდა, ხელიც გაარტყა. მეზობელთან ვიყავი და რომ დავბრუნდი, ამ სცენას შევესწარი. მაშინ 7 წლის ვიყავი და ეს ეპიზოდი ჩემი მეხსიერებიდან არ წაშლილა, ცოცხალი კადრივით შემომრჩა.
შეურაცხყოფილმა დედამ ჩემოდანი ჩაალაგა, ხელი წამავლო და დედამისთან წამიყვანა. ვტიროდი და ვეხვეწებოდი, დავრჩეთ, მამა კარგი კაცია, აღარ გააბრაზო და ყველაფერი მოგვარდება–მეთქი, მაგრამ ყურს არ მიგდებდა. პირიქით, ამბობდა, ეგეთი უსაზიზღრესი და აგრესიული ადამიანი დედამიწის ზურგზე არ დადის და რაღა მაინცდამაინც მე შემხვდაო. რა თქმა უნდა, გამწარებულ გულზე აჭარბებდა. უფროსები ურჩევდნენ, ქმარს აპატიე და შეურიგდიო (დედა მათთან ჩხუბის ნამდვილ მიზეზს მალავდა ან კი სირცხვილით როგორ იტყოდა?!), დაქალები კი აქეზებდნენ, ქმარმა ეგ როგორ გაგიბედა, ერთხელ თუ აპატიებ, მერე სულ შენს ცემა–ტყეპაში იქნებაო. დედა მამასგან ბოდიშის მოხდას ელოდა, მაგრამ ის თავის მხრივ იყო შეურაცხყოფილი. სამწუხაროდ, ჩვენი ოჯახი დაინგრა.
– ყველაზე მეტად თქვენ დაიჩაგრებოდით.
– ამ ყველაფერმა ჩემს ნერვებზე გადაიარა. მამის სიშორეს ძალიან განვიცდიდი. მას მხოლოდ შაბათ–კვირას მივყავდი, საკუთარ სახლში სტუმრად ვიქეცი... მახსოვს, უფროსებმა ლაპარაკში "დანგრეული ოჯახი" ახსენეს. ბებოს ვკითხე, ეს რას ნიშნავს, სახლი ხომ არ არის, რომ დაინგრეს–მეთქი. ბებომ ამიხსნა. ესე იგი, მეც დანგრეული ოჯახიდან ვარ–მეთქი, დავასკვენი და თავი სადღაც ნანგრევების ქვეშ წარმოვიდგინე. ამის შემდეგ ჩემს ბედს კიდევ უფრო განვიცდიდი, ამხანაგებთან დავკომპლექსდი, არავის ვიკარებდი. ისინი ხალისობდნენ, ანცობდნენ, მე კი გულჩახურული გავხდი.
– თქვენი მშობლები მეორედ არ დაქორწინებულან?
– დედას მთხოვნელი გამოუჩნდა, ასაკით ბევრად უფროსი კაცი და ცოლად გაჰყვა. ვფიქრობ, მამას ჯიბრზე, თორემ ის კაცი არ უყვარდა. რაკი მამა დედასთან შერიგებას არ ეცადა, დედამ გადაწყვიტა, ქმრისთვის "ჭკუა ესწავლებინა". ცოტა ხნის შემდეგ მამა უკრაინაში წავიდა და ძვირი სანახავი გამიხდა.
– მამინაცვალი როგორი კაცი გამოდგა?
– არაჩვეულებრივი ადამიანი იყო, კულტურული, მაღალზნეობრივი, მაგრამ მე ვერ მივიღე, სულ მამას ვადარებდი და დედაზე ვეჭვიანობდი.
– დედათქვენმა იპოვა ბედნიერება ახალი ქმრის ხელში?
– როგორ შეიძლება ქალმა ბედნიერად იგრძნოს თავი, ან ბედნიერება შეირგოს, როცა შვილი იტანჯება?! უმეტესად ბებოსთან ვიყავი. დედას სულ კრიჭაში ვედექი, ვეჯიუტებოდი, ვეჩხუბებოდი. რას აღარ აკეთებდა მისი ქმარი ჩემი კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად, მაგრამ ყოველი მცდელობა ჩემს მორიგ გაღიზიანებას იწვევდა. დამოკიდებულება მხოლოდ მაშინ შემეცვალა, როცა პატარა და – ლიკა შემეძინა. სულ მინდოდა, დედმამიშვილი მყოლოდა. ლიკა იმდენად შემიყვარდა, მნიშვნელობა არ ჰქონდა, სხვა მამის შვილი რომ იყო. მამინაცვალიც ხელს მიწყობდა, რომ ეგოისტობა არ დამეწყო. შვილზე წინ მე მაყენებდა, ლიკას ჩემს პატივისცემას უნერგავდა. მახსოვს, როგორ დატუქსა იმის გამო, რომ თავის თოჯინას არ მაძლევდა. გაცილებით უფროსი კი ვიყავი, მაგრამ ყველა ბავშვი, ასაკის მიუხედავად, ერთია. მამინაცვლის საქციელმა გული გამითბო.
– დები ერთმანეთს ჰგავხართ?
– ერთმანეთისგან ფიზიკურადაც განვსხვავდებით და ხასიათითაც. ლიკა, ჩემგან განსხვავებით, განებივრებული ბავშვი იყო, ეტყობოდა, რომ ბედნიერ ოჯახში იზრდებოდა, საყვარელი ადამიანების გარემოცვაში. დაახლოებით ასეთი ვიყავი მეც, სანამ ჩემი მშობლები გაიყრებოდნენ, მერე კი მკვეთრად შევიცვალე, გულდახურული გავხდი, თუმცა, ღვთის მადლით, ჩემი ეს მძიმე ხასიათი დასთან ურთიერთობაზე არ აისახა. ლიკა ჩემი სული და გული, ჩემი ცხოვრება იყო.
– ბავშვობის ტკივილი თქვენს პირად ცხოვრებაზე აისახა თუ მოზრდილ ასაკში მისგან გათავისუფლდით?
– თავისდაუნებურად ალბათ აისახა. ორმოც წლამდე ისე მოვედი, ოჯახი ვერ შევქმენი. ვერ ვიტყვი, რომ არავინ მომწონებია. თითქოს სიყვარულს გავურბოდი, გულში ვიკლავდი, გრძნობას გასაქანს არ ვაძლევდი. შეიძლება მათი მხრიდანაც არ იყო აქტიურობა, ვისაც უნდა ემოქმედა. იქნებ მე ვუშლიდი ხელს ან იქნებ.. მოკლედ, არაფერი გამოვიდა და ამაზე აღარც ვფიქრობ, ჩემი ამჟამინდელი სადარდებელი ჩემი დაა, მისი ბედია.

– ლიკა რა პრობლემის წინაშე დგას?
– მისი ოჯახი თვალსა და ხელშუა ინგრევა. დედაჩვენის ისტორია მეორდება, ოღონდ სხვა კუთხით.
– რა მოხდა მეუღლეებს შორის, რამ გამოიწვია ეს კრიზისი ურთიერთობაში?
– ლიკა ლაშას სიყვარულით გაჰყვა. თითქოს მიჯაჭვულები იყვნენ, უერთმანეთოდ ვერ ძლებდნენ. ბავშვობიდან მეგობრობდნენ. ლაშა გარდატეხის ასაკში ძნელად მოსათვინიერებელი გახდა, მაგრამ ლიკას სიყვარულმა გადაარჩინა, გზას რომ არ აცდა. ჩემი და ჭკვიანი, საუკეთესო მოწაფე იყო და ლაშასთვისაც ავტორიტეტი გახლდათ, მას უჯერებდა. ლიკამ უმაღლესი დაამთავრა, მუშაობაც დაიწყო, ლაშა კი ჯერ კიდევ ყალთაბანდობდა. მერე უცებ შეუღლდნენ, სპონტანურად. ჩემი მამობილი ყოველმხრივ გვერდში დაუდგა, ლაშა უმაღლესში მოაწყო. ქორწინებამ მასზე დადებითად იმოქმედა, დაჭკვიანდა, სწავლაც მოინდომა. ცოლს პატივს სცემდა, მისი ხმამაღალი სიტყვა არ გაგვიგია. ამასობაში ორი შვილიც შეეძინათ.
ლაშამ რომ მუშაობა დაიწყო და საკუთარი შემოსავალი გაუჩნდა, ოჯახში საკუთარი ადგილის მოპოვება გადაწყვიტა. მანამდე ლიკა დომინირებდა და მთლიანად მასზე იყო დამოკიდებული, ამიტომ წინააღმდეგობები შეექმნათ. ლიკამ ასე ადვილად ვერ დათმო პოზიცია. ამასობაში კი ლაშა გაძვრა და სხვა ქალი გაიჩინა. ჩემმა დამ ეს შეიტყო თუ არა, ქმარი სახლიდან გააგდო. ლაშამ იმ ქალთან ურთიერთობა გაააქტიურა. "კეთილისმსურველებს" ჩემს დასთან მოჰქონდათ და მოჰქონდათ ამბები, მისი ქმრის თითოეულ ნაბიჯს ამცნობდნენ, ეუბნებოდნენ, დებილად რატომ უნდა ჩაგთვალოსო.
ლიკამაც აიკვიატა, "დებილად" რომ არ ჩაეთვალათ, რევანში აეღო. ქმრის ჯიბრზე თავის ძველ შეყვარებულს დაუკავშირდა და ფლირტი გააბა, არადა გულში ქმარზე დარდობდა და მოთქვამდა. ახლა ლაშას ყურამდე მივიდა ლიკას ამბები და ის გადაირია...
მოკლედ, ბევრი ვიბრძოლე, რომ ლიკას ოჯახი შეენარჩუნებინა, მაგრამ არაფერი გამოდის. ცოლიც და ქმარიც აქტიურად ცდილობენ ერთმანეთის გულის ხეთქვას. მათ ამბავს ორმაგად განვიცდი. ჯერ ერთი, არ მინდა, ჩემს დას ოჯახი დაენგრეს (ლაშა გადასაგდები კაცი არ არის) და თავგზა აერიოს, და მეორე, რაც მთავარია, ბავშვები მეცოდებიან, ისინი ყველაზე მეტად იჩაგრებიან.
– დედათქვენს რა პოზიცია უკავია?
– ძალიან დარდობს, ლიკას არ ამართლებს, მაგრამ ვერც ზედმეტს ეუბნება, თავის დროზე ძალიან გაანებივრა.
– ცოლ–ქმრის საქმეში ჩარევა ძალიან საფრთხილოა, შეიძლება ერთმა უშნო სიტყვამ ნაპერწკალი ხანძრად აქციოს.
– გეთანხმებით. იცით, ყველაზე მეტად რაზე მტკივა გული? როცა მონასტერი ირევა, უარყოფითი რჩევა უფრო შედეგიანია, ვიდრე დადებითი. ერთმანეთზე ცუდს რომ იგებენ, უფრო იჯერებენ, ვიდრე კარგს. არადა იმ კარგს ხომ წლების განმავლობაში თავადვე ხედავდნენ და ამას დამტკიცება არც სჭირდება.
– ასეთ დროს შეიძლება გაჩნდეს კითხვა, იქნებ უერთმანეთოდ უკეთ ააწყონ ცხოვრება? დედათქვენი გაყრის შემდეგ ხომ არ დაჩაგრულა.
– არა მგონია, ჯიბრზე გადადგმულმა ნაბიჯმა გაამართლოს, როცა გული სხვას გკარნახობს. დარწმუნებული ვარ, ლიკას ქმარი დღემდე უყვარს, მაგრამ ვერ პატიობს, თავმოყვარეობა რომ შეულახა. სულ გაიძახის, კაცად ვაქციე და მაგ არაკაცმა რა მიყოო. ვუხსნი, რომ დაყვედრებული სიკეთე მადლს კარგავს, ღირსება შეინარჩუნოს, მაგრამ მარტო მე ხომ არ ვარ მის გვერდით, ჩემზე მეტად დაქალებთან ურთიერთობს და ჩემი აზრის მოსმენა არც სიამოვნებს.
– ანუ ლიკას, ისევე როგორც დედათქვენს თავის დროზე, მეგობრები აქეზებენ?
– ახალგაზრდები არიან, გამოცდილებაც აკლიათ და ჰგონიათ, კარგს ურჩევენ. ყოველ სიტყვას უნდა დაუკვირდნენ, რასაც წარმოთქვამენ. საქმე ლიკას ოჯახს, ბედს და ცხოვრებას ეხება, სასეირო ხომ არ არის?! მათი პასუხისმგებლობის საკითხია, ლიკას თუ ქმართან ჯიბრს მოუწონებენ და ხელს შეუწყობენ.
ყოფილა შემთხვევები, ცოლ–ქმარი გაყრილან და დროთა განმავლობაში შერიგებულან. ლიკა და ლაშა კი ისე იქცევიან, რომ ერთმანეთთან მისასვლელ გზას იჭრიან. ერთიმეორეზე აუგს ამბობენ და აღარ უკვირდებიან, რომ ეს მათი ცხოვრებაა, მათი ჯვარია. ის კი არადა, ჩემი და გამწარებულ გულზე ღვთის გმობაზეც გადადის, სამართალი რომ ჰქონოდა, ასე არ უნდა მომქცეოდაო. ვერ შევასმინე, რომ ამით უფრო დიდ ცოდვას ჩადის, ვიდრე ქმრის ღალატია.
ისევ ღმერთს მივანდობ მათ ბედს. ბავშვების ცოდვით ვიწვი. იმედი მაქვს, სხვების წაქეზებით ჩემი და ქმარს არ გაეყრება.

ნანა კობახიძე, ჟურნალი სარკე