მითი და სინამდვილე მსხვერპლშეწირვის შესახებ
2 520 ნახვა
ძველი იუდეველები ბიბლიამ რჩეულ ერად აქცია და მსოფლიოს ქრისტიანული ღმერთი მოუვლინა. მაგრამ ამასთანავე, დიდი ხნის მანძილზე, ეს დიდებული ერი ბავშვთა მკვლელად იყო წარმოჩენილი.
ბიბლიის თანახმად, ღმერთი იაჰვე ისრაელის ყველა პირველი შვილის მისთვის ძღვნად მირთმევას ითხოვდა. "წმიდა ჰყავი ჩემთვის ისრაელიანთა ყოველი პირმშო, საშოს გამღები, კაციდან პირუტყვამდე. ჩემია იგი" (ძვ. აღთქმა. გამოსვლა. თავი 13:2). ამ ადგილს წმინდა წიგნიდან ხშირად ისე ხსნიან, რომ ბავშვები მის პატივსაცემად მოკვდინებულნი უნდა ყოფილიყვნენ.
"წმინდა წერილის" მიმდევართა რელიგიურ საზოგადოებაში ინახებოდა და ხელახლა გაიაზრებოდა ადრეული ქანაანის კულტურის მრავალი საკულტო ტრადიცია. ჯერ კიდევ უძველესი დროიდან არსებობდა რწმენა, რომ ცეცხლი სიბილწისგან წმენდდა. ჰოდა, ინკვიზიტორთა გადაწყვეტილება, კოცონზე დაეწვათ ჯადოქრები და ალქაჯები, დასაბამს სწორედ იქიდან იღებს. ცნობილია ხინომის ველზე, ძველქანაანური მიწისქვეშეთის ცეცხლის ღვთაების - ხნის განსაწმენდლის არსებობაც, სადაც სწორედ ჩვილებს სწირავდნენ.
სისხლისმსმელი ღვთაება
ქანაანელთა მსგავსად, "სემის შვილებმაც" იწყეს თავიანთი პირველი შვილების წყლის, მიწისა და ქვესკნელის დიდი მეუფისთვის მიცემა, რომელსაც ყოველივე პირველქმნილი ეკუთვნოდა. ხინომის ველზე და სხვა ადგილებშიც მათ ვაალუს (ბატონის) სამსხვერპლოთა შენებას მიჰყვეს ხელი, რათა "ცეცხლოვან გეენაში" საკუთარი შვილები დაეწვათ. ძველი ქანაანის მიწებზე, გათხრებისას, არქეოლოგებმა უთვალავი რაოდენობით დამწვარი ბავშვის ნაშთი აღმოაჩინეს. ასევე, უძველესი ტაძრის გათხრებისას, ჰეზერში, ერთ გამოქვაბულში მრავალი ბავშვის სამარხიც იპოვეს.
იუდეველთა ღმერთი უბრალო მსხვერპლს არ ითხოვდა: "პირველი თაველი და... შენს შვილებში პირმშო მე უნდა მომცე... შვიდ დღეს დედასთან იყოს, მერვე დღეს მე უნდა მომცე"(გამოსვლა, 22:29-30).
წინადაცვეთის რიტუალი, ძველი ტრადიციით, სწორედ მერვე დღეს სრულდებოდა. შესაბამისად, ეს ადგილი ბიბლიიდან შეიმეცნებოდა, როგორც წინადაუცვეთელთა მსხვერპლად გაღების მოთხოვნა. ბავშვები, რომლებსაც დაბადებიდან წინასწარ ჰქონდათ დასახული რაიმე ღვთაებრივი მისიის აღსრულება, განსაკუთრებული ხერხით ინიშნებოდნენ. გადმოცემის მიხედვით, წმინდა ნოე და იაკობი უკვე წინადაცვეთილები დაიბადნენ.
არქაულ ეპოქაში, ძველი სემიტების წინაპრებში, ბავშვთა მსხვერპლშეწირვა ჩვეულებრივ წესად იყო მიღებული. მაგალითად, ისინი ალოობის წინ ამას ღმერთებისთვის კარგი მოსავლის სამადლობლად აკეთებდნენ.
კართაგენის ქანაანელებს სპილენძის კრონის (ძველსემიტური ღმერთი - ელი) ქანდაკება ჰქონდათ, რომელსაც ხელისგულები წინ ჰქონდა გაწვდილი, მიწისკენ. ბავშვები, რომლებსაც მასზე დააწვენდნენ, პირდაპირ "ცეცხლოვან უფსკრულში" ცვიოდნენ. მათ მაგალითზე იუდეველებმა კოლოსალური სიმაღლის ხარისთავიანი სპილენძის მოლოქის ქანდაკება შექმნეს. მეფეთა ბიბლიურ წიგნში მოთხრობილია, რომ იუდეველმა მეფე ახაზმა მოლოქის სამსხვერპლოზე საკუთარი ვაჟი დაწვა.
ღმერთმა თავის ხალხს უბრძანა, მისთვის მოსეს ხელით ყოველი პირველნაშობი შეეწირა (ჩვ.წ. აღ-მდე XV-XIII სს.), თუმცა მოგვიანებით მისივე პირით განაცხადა: "თუ ვინმე ისრაელიანთაგან ან მდგმურთაგან, რომელიც ისრაელში მდგმურობს, თავის ნაშიერს მოლოქისთვის გასწირავს, იგი უნდა ჩაიქოლოს. პირს მივაბრუნებ ამ კაცისკენ და მოვკვეთ მას თავისი ხალხის წიაღიდან, რადგან საკუთარი ნაშიერი გასწირა მოლოქისთვის, რომ ჩემი საწმიდარი გაეუწმიდურებინა და ჩემი წმიდა სახელი შეეგინებინა" (ლევიანნი 20:2-3).
გამოდის, რომ ღმერთმა იაჰვემ არათანამიმდევრულობა გამოიჩინა, ხოლო ხალხმა ამ განკარგულების აღსრულება არ ინება. მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ, დაახლოებით 622 წელს (ჩვ.წ. აღ-მდე) იუდეველმა მეფე მოსემ ღმერთთან ახალი აღთქმა დადო და იუდეველებს მოლოქისთვის ბავშვთა მსხვერპლად შეწირვა საბოლოოდ აუკრძალა.
ამასთან, ამ სისხლიანი ღვთაების და სამსხვერპლოების ნგრევა დაიწყო.
წინასწარმეტყველ ეზეკიელთან ამგვარი წინააღმდეგობრიობა თავად ღმერთისგან მოწოდებული შემდეგი სიტყვებითაა ახსნილი: "გავაუწმიდურე ისინი შესაწირავებით, ყოველი პირველშობილის გატარებით ცეცხლში, რომ გაეჩანაგებინა ისინი, რომ მიმხვდარიყვნენ, რომ უფალი ვარ (იეზ. 20:26)", - ე.ი. მსხვერპლშეწირვის მოთხოვნა მკაცრი გამოცდა ყოფილა ისრაელიანთათვის.
უწყალო მამა
კარგია, რომ "სიონის შვილებმა" არ გადმოიღეს ქანაანელთა წეს-ჩვეულება, ადამიანის სისხლით გაემყარებინათ ღმერთთან მნიშვნელოვანი შეთანხმებანი.
ჰეზერის გათხრებისას, უძველეს სამარხებში ახალგაზრდა ქალისა და ყმაწვილკაცის რამდენიმე დანაწევრებული ჩონჩხიც იქნა აღმოჩენილი. ისტორიკოსებმა ივარაუდეს, რომ ქანაანელებმა ისინი ძალიან მნიშვნელოვანი შეთანხმებით, მსხვერპლად შესწირეს. მომლაპარაკებელმა მხარეებმა მსხვერპლად შეწირული ადამიანის ნაწილებს შორის გაიარეს.
იუდეველთა მამამთავარმა აბრაამმა ღმერთთან აღთქმის დადებისას, სამი წლის ხბო, თხა და ცხვარი შესწირა მსხვერპლად.
"როცა მზე ჩავიდა და სიბნელე ჩამოწვა, აჰა, აკვამლებული თონე და ცეცხლის ალმა გაიარა ნახლეჩებს შორის" (დაბადება - 15:17).
მართალია, აბრაამს არ მოუწია შვილის მსხვერპლად გაღებამ, მაგრამ ის მზად იყო ამის გასაკეთებლად. როგორღაც ღმერთმა მისი მორჩილების გამოცდა ისურვა და უბრძანა, მსხვერპლად შვილი - ისაკი გაეღო. აბრაამმა აჰკიდა ვირს შეშა, მორჩილად წაიყვანა შვილი და მორიას მთას მიადგა. მთის მწვერვალზე მან ისაკი შეშის თავზე დააწვინა. მხოლოდ მაშინ, როცა დანა აიღო და შვილზე ხელი აღმართა, ზეციდან უფლის ანგელოზმა შეაჩერა...
ისინი მსხვერპლად არა მხოლოდ მცირეწლოვან ბავშვებს სწირავდნენ. ამის შესახებ ბიბლიურ მსაჯულთა წიგნშიც შეგვიძლია ამოვიკითხოთ. იუდეაში მსაჯულებს სახალხო ლაშქრის წინამძღოლებს ეძახდნენ, მაგრამ ზოგიერთი მხედართმთავარი თვლიდა, რომ ცუდია ის მსაჯული, რომელიც მეფობაზე არ ოცნებობს. მაგალითად, ერთხელ, გალაადის ტერიტორიას ყამონიანები დაესხნენ თავს. მხსნელად, ადრე განდევნილი და ყაჩაღობით მცხოვრები იფთახი მოევლინათ. ის ისრაელიანთა ლაშქრის მეთაურობას დათანხმდა მხოლოდ ერთი პირობით, რომ ლაშქრის გარდა, "სრულიად გალაადის შვილთა" წინამძღოლიც უნდა გამხდარიყო. სანამ ყამონიანებთან შეტაკება დაიწყებოდა, იფთახმა დაიფიცა, რომ გამარჯვების შემთხვევაში, მსხვერპლად შესწირავდა ადამიანს, რომელიც სახლში დაბრუნებისას პირველი შეხვდებოდა. ბედის ირონიით, "პირველშემხვედრი" მისი ერთადერთი ქალიშვილი აღმოჩნდა, რომელიც ცეკვით შეეგება გამარჯვებულ მამას. საბრალო გოგონა, მამის ფიცს შეეწირა.
სისხლიანი ცილისწამების მსხვერპლი
"გოების" (წინადაუცვეთლების) მსხვერპლშეწირვის იდეა ებრაელებს მტკივნეულად დაუბრუნდათ უკან. მრავალი წლის მანძილზე დამკვიდრებული იყო რწმენა, რომ ისინი მაცის (უფუარი პური) დამზადების დროს ქრისტიანთა ან სხვა სარწმუნოების მიმდევართა სისხლს იყენებდნენ.
მაგალითად, რუსეთში დიდი სახალხო რეზონანსი გამოიწვია "ბეილისის საქმემ". სასამართლო პროცესზე ებრაელ მენახემ ბეილისს, 1911 წლის 12 მარტს, 12 წლის ანდრეი იუშინსკის რიტუალურ მკვლელობაში ედებოდა ბრალი. საბოლოოდ, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლომ ბეილისი გაამართლა, მაგრამ გახმაურებული საქმის გარდა, კიდევ რამდენიმე, ნაკლებად ცნობილი საქმეც არსებობდა. მაგალითად, ველიჟის საქმე, რომელიც ებრაელების მიერ ჯარისკაცის სამი წლის ვაჟის, ფიოდორის მოკვდინებას შეეხებოდა. გავრცელებული ვერსიის მიხედვით, ბიჭუნა სინაგოგაში მოკლეს, მისი სისხლი ბოთლებში ჩამოასხეს და სხვადასხვა ქალაქაში გაიტანეს. იქ ამ სისხლით ტილოს ასველებდნენ, რომელსაც წვავდნენ და ფერფლს მაცის მოსამზადებელ ცომში უმატებდნენ.
რა თქმა უნდა, ახლა ყველა ეს "ებრაული ბოროტმოქმედება" ცილისწამებად და ცრურწმენად ითვლება, მაგრამ საუკუნე-ნახევრის წინ ასე არ ფიქრობდნენ. 1844 წელს, რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრის - პეროვსკის თხოვნით, ცნობილმა ფილოლოგმა, ვლადიმირ დალმა ეს საკითხი შეისწავლა და დაწერა ბროშურა: "გამოძიება - ებრაელების მიერ ქრისტიანი მცირეწლოვანი ბავშვების მოკვდინებისა და მათი სისხლის გამოყენების შესახებ". ის მხოლოდ ვიწრო წრისთვის, ათი ეგზემპლარის ოდენობით გამოიცა. არსებობს ვერსია, რომ ამ ფაქტიდან გარკვეული ხნის შემდეგ, "რუსული არქივის" გამომცემელმა, პიოტრ ბარტენევმა, ავტორის ნებართვით კვლავ გადაწყვიტა მისი დაბეჭდვა უფრო ფართო აუდიტორიისთვის. მაგრამ ვიღაც ებრაელმა, რომელიც სტამბაში მუშაობდა, ღამით მთელი აკრეფილი შრიტფი დაშალა, ხოლო ბროშურიდან ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი (მითითებულია გვერდების ნუმერაციაც კი - 72-82) ამოხია და მოსკოვიდან აორთქლდა. ასე რომ, ჩვენამდე ამ ბროშურას არ მოუღწევია.
ჟურნალი ”გზა”
ბიბლიის თანახმად, ღმერთი იაჰვე ისრაელის ყველა პირველი შვილის მისთვის ძღვნად მირთმევას ითხოვდა. "წმიდა ჰყავი ჩემთვის ისრაელიანთა ყოველი პირმშო, საშოს გამღები, კაციდან პირუტყვამდე. ჩემია იგი" (ძვ. აღთქმა. გამოსვლა. თავი 13:2). ამ ადგილს წმინდა წიგნიდან ხშირად ისე ხსნიან, რომ ბავშვები მის პატივსაცემად მოკვდინებულნი უნდა ყოფილიყვნენ.
"წმინდა წერილის" მიმდევართა რელიგიურ საზოგადოებაში ინახებოდა და ხელახლა გაიაზრებოდა ადრეული ქანაანის კულტურის მრავალი საკულტო ტრადიცია. ჯერ კიდევ უძველესი დროიდან არსებობდა რწმენა, რომ ცეცხლი სიბილწისგან წმენდდა. ჰოდა, ინკვიზიტორთა გადაწყვეტილება, კოცონზე დაეწვათ ჯადოქრები და ალქაჯები, დასაბამს სწორედ იქიდან იღებს. ცნობილია ხინომის ველზე, ძველქანაანური მიწისქვეშეთის ცეცხლის ღვთაების - ხნის განსაწმენდლის არსებობაც, სადაც სწორედ ჩვილებს სწირავდნენ.
სისხლისმსმელი ღვთაება
ქანაანელთა მსგავსად, "სემის შვილებმაც" იწყეს თავიანთი პირველი შვილების წყლის, მიწისა და ქვესკნელის დიდი მეუფისთვის მიცემა, რომელსაც ყოველივე პირველქმნილი ეკუთვნოდა. ხინომის ველზე და სხვა ადგილებშიც მათ ვაალუს (ბატონის) სამსხვერპლოთა შენებას მიჰყვეს ხელი, რათა "ცეცხლოვან გეენაში" საკუთარი შვილები დაეწვათ. ძველი ქანაანის მიწებზე, გათხრებისას, არქეოლოგებმა უთვალავი რაოდენობით დამწვარი ბავშვის ნაშთი აღმოაჩინეს. ასევე, უძველესი ტაძრის გათხრებისას, ჰეზერში, ერთ გამოქვაბულში მრავალი ბავშვის სამარხიც იპოვეს.
იუდეველთა ღმერთი უბრალო მსხვერპლს არ ითხოვდა: "პირველი თაველი და... შენს შვილებში პირმშო მე უნდა მომცე... შვიდ დღეს დედასთან იყოს, მერვე დღეს მე უნდა მომცე"(გამოსვლა, 22:29-30).
წინადაცვეთის რიტუალი, ძველი ტრადიციით, სწორედ მერვე დღეს სრულდებოდა. შესაბამისად, ეს ადგილი ბიბლიიდან შეიმეცნებოდა, როგორც წინადაუცვეთელთა მსხვერპლად გაღების მოთხოვნა. ბავშვები, რომლებსაც დაბადებიდან წინასწარ ჰქონდათ დასახული რაიმე ღვთაებრივი მისიის აღსრულება, განსაკუთრებული ხერხით ინიშნებოდნენ. გადმოცემის მიხედვით, წმინდა ნოე და იაკობი უკვე წინადაცვეთილები დაიბადნენ.
არქაულ ეპოქაში, ძველი სემიტების წინაპრებში, ბავშვთა მსხვერპლშეწირვა ჩვეულებრივ წესად იყო მიღებული. მაგალითად, ისინი ალოობის წინ ამას ღმერთებისთვის კარგი მოსავლის სამადლობლად აკეთებდნენ.
კართაგენის ქანაანელებს სპილენძის კრონის (ძველსემიტური ღმერთი - ელი) ქანდაკება ჰქონდათ, რომელსაც ხელისგულები წინ ჰქონდა გაწვდილი, მიწისკენ. ბავშვები, რომლებსაც მასზე დააწვენდნენ, პირდაპირ "ცეცხლოვან უფსკრულში" ცვიოდნენ. მათ მაგალითზე იუდეველებმა კოლოსალური სიმაღლის ხარისთავიანი სპილენძის მოლოქის ქანდაკება შექმნეს. მეფეთა ბიბლიურ წიგნში მოთხრობილია, რომ იუდეველმა მეფე ახაზმა მოლოქის სამსხვერპლოზე საკუთარი ვაჟი დაწვა.
ღმერთმა თავის ხალხს უბრძანა, მისთვის მოსეს ხელით ყოველი პირველნაშობი შეეწირა (ჩვ.წ. აღ-მდე XV-XIII სს.), თუმცა მოგვიანებით მისივე პირით განაცხადა: "თუ ვინმე ისრაელიანთაგან ან მდგმურთაგან, რომელიც ისრაელში მდგმურობს, თავის ნაშიერს მოლოქისთვის გასწირავს, იგი უნდა ჩაიქოლოს. პირს მივაბრუნებ ამ კაცისკენ და მოვკვეთ მას თავისი ხალხის წიაღიდან, რადგან საკუთარი ნაშიერი გასწირა მოლოქისთვის, რომ ჩემი საწმიდარი გაეუწმიდურებინა და ჩემი წმიდა სახელი შეეგინებინა" (ლევიანნი 20:2-3).
გამოდის, რომ ღმერთმა იაჰვემ არათანამიმდევრულობა გამოიჩინა, ხოლო ხალხმა ამ განკარგულების აღსრულება არ ინება. მხოლოდ მრავალი წლის შემდეგ, დაახლოებით 622 წელს (ჩვ.წ. აღ-მდე) იუდეველმა მეფე მოსემ ღმერთთან ახალი აღთქმა დადო და იუდეველებს მოლოქისთვის ბავშვთა მსხვერპლად შეწირვა საბოლოოდ აუკრძალა.
ამასთან, ამ სისხლიანი ღვთაების და სამსხვერპლოების ნგრევა დაიწყო.
წინასწარმეტყველ ეზეკიელთან ამგვარი წინააღმდეგობრიობა თავად ღმერთისგან მოწოდებული შემდეგი სიტყვებითაა ახსნილი: "გავაუწმიდურე ისინი შესაწირავებით, ყოველი პირველშობილის გატარებით ცეცხლში, რომ გაეჩანაგებინა ისინი, რომ მიმხვდარიყვნენ, რომ უფალი ვარ (იეზ. 20:26)", - ე.ი. მსხვერპლშეწირვის მოთხოვნა მკაცრი გამოცდა ყოფილა ისრაელიანთათვის.
უწყალო მამა
კარგია, რომ "სიონის შვილებმა" არ გადმოიღეს ქანაანელთა წეს-ჩვეულება, ადამიანის სისხლით გაემყარებინათ ღმერთთან მნიშვნელოვანი შეთანხმებანი.
ჰეზერის გათხრებისას, უძველეს სამარხებში ახალგაზრდა ქალისა და ყმაწვილკაცის რამდენიმე დანაწევრებული ჩონჩხიც იქნა აღმოჩენილი. ისტორიკოსებმა ივარაუდეს, რომ ქანაანელებმა ისინი ძალიან მნიშვნელოვანი შეთანხმებით, მსხვერპლად შესწირეს. მომლაპარაკებელმა მხარეებმა მსხვერპლად შეწირული ადამიანის ნაწილებს შორის გაიარეს.
იუდეველთა მამამთავარმა აბრაამმა ღმერთთან აღთქმის დადებისას, სამი წლის ხბო, თხა და ცხვარი შესწირა მსხვერპლად.
"როცა მზე ჩავიდა და სიბნელე ჩამოწვა, აჰა, აკვამლებული თონე და ცეცხლის ალმა გაიარა ნახლეჩებს შორის" (დაბადება - 15:17).
მართალია, აბრაამს არ მოუწია შვილის მსხვერპლად გაღებამ, მაგრამ ის მზად იყო ამის გასაკეთებლად. როგორღაც ღმერთმა მისი მორჩილების გამოცდა ისურვა და უბრძანა, მსხვერპლად შვილი - ისაკი გაეღო. აბრაამმა აჰკიდა ვირს შეშა, მორჩილად წაიყვანა შვილი და მორიას მთას მიადგა. მთის მწვერვალზე მან ისაკი შეშის თავზე დააწვინა. მხოლოდ მაშინ, როცა დანა აიღო და შვილზე ხელი აღმართა, ზეციდან უფლის ანგელოზმა შეაჩერა...
ისინი მსხვერპლად არა მხოლოდ მცირეწლოვან ბავშვებს სწირავდნენ. ამის შესახებ ბიბლიურ მსაჯულთა წიგნშიც შეგვიძლია ამოვიკითხოთ. იუდეაში მსაჯულებს სახალხო ლაშქრის წინამძღოლებს ეძახდნენ, მაგრამ ზოგიერთი მხედართმთავარი თვლიდა, რომ ცუდია ის მსაჯული, რომელიც მეფობაზე არ ოცნებობს. მაგალითად, ერთხელ, გალაადის ტერიტორიას ყამონიანები დაესხნენ თავს. მხსნელად, ადრე განდევნილი და ყაჩაღობით მცხოვრები იფთახი მოევლინათ. ის ისრაელიანთა ლაშქრის მეთაურობას დათანხმდა მხოლოდ ერთი პირობით, რომ ლაშქრის გარდა, "სრულიად გალაადის შვილთა" წინამძღოლიც უნდა გამხდარიყო. სანამ ყამონიანებთან შეტაკება დაიწყებოდა, იფთახმა დაიფიცა, რომ გამარჯვების შემთხვევაში, მსხვერპლად შესწირავდა ადამიანს, რომელიც სახლში დაბრუნებისას პირველი შეხვდებოდა. ბედის ირონიით, "პირველშემხვედრი" მისი ერთადერთი ქალიშვილი აღმოჩნდა, რომელიც ცეკვით შეეგება გამარჯვებულ მამას. საბრალო გოგონა, მამის ფიცს შეეწირა.
სისხლიანი ცილისწამების მსხვერპლი
"გოების" (წინადაუცვეთლების) მსხვერპლშეწირვის იდეა ებრაელებს მტკივნეულად დაუბრუნდათ უკან. მრავალი წლის მანძილზე დამკვიდრებული იყო რწმენა, რომ ისინი მაცის (უფუარი პური) დამზადების დროს ქრისტიანთა ან სხვა სარწმუნოების მიმდევართა სისხლს იყენებდნენ.
მაგალითად, რუსეთში დიდი სახალხო რეზონანსი გამოიწვია "ბეილისის საქმემ". სასამართლო პროცესზე ებრაელ მენახემ ბეილისს, 1911 წლის 12 მარტს, 12 წლის ანდრეი იუშინსკის რიტუალურ მკვლელობაში ედებოდა ბრალი. საბოლოოდ, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლომ ბეილისი გაამართლა, მაგრამ გახმაურებული საქმის გარდა, კიდევ რამდენიმე, ნაკლებად ცნობილი საქმეც არსებობდა. მაგალითად, ველიჟის საქმე, რომელიც ებრაელების მიერ ჯარისკაცის სამი წლის ვაჟის, ფიოდორის მოკვდინებას შეეხებოდა. გავრცელებული ვერსიის მიხედვით, ბიჭუნა სინაგოგაში მოკლეს, მისი სისხლი ბოთლებში ჩამოასხეს და სხვადასხვა ქალაქაში გაიტანეს. იქ ამ სისხლით ტილოს ასველებდნენ, რომელსაც წვავდნენ და ფერფლს მაცის მოსამზადებელ ცომში უმატებდნენ.
რა თქმა უნდა, ახლა ყველა ეს "ებრაული ბოროტმოქმედება" ცილისწამებად და ცრურწმენად ითვლება, მაგრამ საუკუნე-ნახევრის წინ ასე არ ფიქრობდნენ. 1844 წელს, რუსეთის შინაგან საქმეთა მინისტრის - პეროვსკის თხოვნით, ცნობილმა ფილოლოგმა, ვლადიმირ დალმა ეს საკითხი შეისწავლა და დაწერა ბროშურა: "გამოძიება - ებრაელების მიერ ქრისტიანი მცირეწლოვანი ბავშვების მოკვდინებისა და მათი სისხლის გამოყენების შესახებ". ის მხოლოდ ვიწრო წრისთვის, ათი ეგზემპლარის ოდენობით გამოიცა. არსებობს ვერსია, რომ ამ ფაქტიდან გარკვეული ხნის შემდეგ, "რუსული არქივის" გამომცემელმა, პიოტრ ბარტენევმა, ავტორის ნებართვით კვლავ გადაწყვიტა მისი დაბეჭდვა უფრო ფართო აუდიტორიისთვის. მაგრამ ვიღაც ებრაელმა, რომელიც სტამბაში მუშაობდა, ღამით მთელი აკრეფილი შრიტფი დაშალა, ხოლო ბროშურიდან ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი (მითითებულია გვერდების ნუმერაციაც კი - 72-82) ამოხია და მოსკოვიდან აორთქლდა. ასე რომ, ჩვენამდე ამ ბროშურას არ მოუღწევია.
ჟურნალი ”გზა”
