დედიკოს ბიჭის სინანული – "დედის შერჩეულმა ქალმა ვერ გამაბედნიერა"

დედის უსაზღვრო სიყვარული, ხანდახან, სამწუხაროდ, ზრუნვაშიც კარგავს ზღვარს და მოამაგე დედა "დიქტატორად" იქცევა ხოლმე, შვილს თვითგამოხატვის სურვილს უხშობს, თავისი კონტროლის ზონიდან არ უშვებს მაშინაც კი, როცა ის უკვე კარგახანია გადაცდა ახალგაზრდობის ასაკსაც. როგორც წესი, ასეთი "ზრუნვის", უფრო სწორად, წნეხის, ქვეშ მოქცეული შვილები ვერ ყალიბდებიან დამოუკიდებელ ადამიანებად, უნიათონი იზრდებიან, მიჩვეულები, რომ მათ მაგივრად ყოველთვის ვიღაც სხვა მიიღებს გადაწყვეტილებას. საბოლოოდ კი ისე გამოდის, რომ მათ მაგივრადაც სხვა ცხოვრობს.
ჩვენს რესპონდენტს, ბატონ ივიკოს, ცხოვრება ხელისგულზე მიართვეს, ჰყავს შესანიშნავი ცოლ–შვილი და ოჯახის სარჩენად ფინანსებიც მზამზარეულად მოსდის, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ბედნიერი მაინც არ არის. ამის მიზეზი დედაა, რომელმაც მას ყოველგვარი თავისუფლება წაართვა და ერთადერთი საყვარელი ქალიც დააკარგვინა.
ივიკო:
– არ შეიძლება ბიჭი დედაზე დამოკიდებული გაიზარდოს. შეიძლება ითქვას, ეს დანაშაულია. ბიჭს სხვანაირი მოვლა და მიდგომა სჭირდება, მის კაცურ თავმოყვარეობას – დაფასება, მის ინდივიდუალიზმს – დანახვა და პატივისცემა...
– ისე ლაპარაკობთ, თითქოს ეს საკუთარ თავზე გამოსცადეთ.
– დედისერთა ვიყავი და მშობლები ძალიან მანებივრებდნენ. მამა ადრე გარდამეცვალა და დედას ჩემს მეტი არავინ დარჩა. მახსოვს, თავიდან როგორ გვიჭირდა. დედა დეპრესიაში ჩავარდა, პატრონი და ხელის გამმართავი არავინ გვყავდა. ღმერთი განსაცდელში არ დაგტოვებსო, ნათქვამია და დედასაც გამოუჩნდა თანაკლასელი – მანონი, სათნო და საინტერესო ქალი, რომელმაც პრაქტიკულად ბევრი გააკეთა ჩვენი კეთილდღეობისთვის და ფეხზე დაგვაყენა. საუბედუროდ, რამდენიმე წლის შემდეგ ამ ახალგაზრდა და მშვენიერ ქალს სიმსივნე გაუჩნდა და გარდაიცვალა. ბევრი იტანჯა საწყალმა, დედა თავს ევლებოდა. მისი გარდაცვალება ჩვენი ოჯახისთვის მამაჩემის დაკარგვაზე არანაკლებ მტკივნეული აღმოჩნდა – ოჯახის წევრად აღვიქვამდით.
რაღაც დროის შემდეგ ქალბატონი მანონის ქმარმა, მურიკომ, ჩვენს ოჯახში სიარულს მოუხშირა. სანამ მანონი ცოცხალი იყო, ეს კაცი მიყვარდა და მესიმპათიურებოდა, მაგრამ მერე რაღაცნაირად ამოვიჩემე – დედაზე ვიეჭვიანე. მურიკოს ვიზიტები არ მომწონდა და ამას მძაფრად გამოვხატავდი, ეგოისტურად ვექცეოდი. დედა ამის გამო მიბრაზდებოდა. ჯობდა, დაეყვავებინა, უფრო გავიგებდი. ისეთი ნაფერები ვიყავი, რომ დედის გაბრაზებას უკვე გამოწვევად ვიღებდი. იხტიბარს არ ვიტეხდი და კიდევ უფრო მკვეთრად ვაპროტესტებდი.
დედას ალბათ იმ კაცთან კავშირი ჰქონდა, მაგრამ მალავდა, საგულდაგულოდ ფუთავდა – მორალურ კანონს რომ არღვევდა, ამის გამო საზოგადოების რისხვის ეშინოდა. მაშინ ეს განსაკუთრებულ ამორალობად ითვლებოდა, საზოგადოება ამას არ გაპატიებდა, "ჩაგქოლავდა". მე კი დედა ისე აღმიქვამდა, როგორც საზოგადოების წარმომადგენელს, ამიტომ სურდა, ჩემში პიროვნული აზრი, ინდივიდუალური "მე" ჩაეკლა. ამისთვის ყველაფერს აკეთებდა – ჩხუბით რომ უკურეაქცია მიიღო, შთაგონების ხერხს მიმართა, რამაც უფრო გაჭრა.
– ახლაც ფიქრობთ, რომ შვილს დედის განსჯის და მის პირად ცხოვრებაში ჩარევის უფლება აქვს?
– გიკვირთ ალბათ, დედაზე ასე რომ ვლაპარაკობ, მაგრამ მინდა ვთქვა, რომ დიქტატორული ბუნება არ მაქვს, პირიქით, ლიბერალი ვარ და ამ გადმოსახედიდან დიდ ცოდვად არ მიმაჩნია, თუ დედამ იმ დროს რომელიმე მამაკაცთან თავი ბედნიერად იგრძნო. გულწრფელად ვამბობ, თითო მამაკაცის ყოლის უფლება ყველა ქალს აქვს და ამაში დასაძრახს ვერაფერს ვხედავ... იმ ეტაპზე ორივე ქვრივი იყო.
– ბოლოს და ბოლოს ამ ურთიერთობას შეურიგდით?
– როცა იმ კაცმა დედაჩემი გააწბილა და მარტო დატოვა, სიტუაციას მაშინ შევურიგდი და დედასაც ვაპატიე, მანამდე ვბრაზობდი. არ ვიცი, რა იყო მათი დაშორების მიზეზი, მაგრამ მურიკომ დედა ისე მიატოვა, არც აუხსნია. კარგა ხანს დედა სრულ გაუგებრობაში იყო. დაიბნა, ვერ მიხვდა, იმ კაცის ლოდინისთვის შეეწირა დარჩენილი ცხოვრება თუ არა. მერე გონს მოვიდა. გაიგო, რომ მურიკომ ვიღაც ახალგაზრდა ქალი ცოლად მოიყვანა და...

– ამის გადატანა გაუჭირდა?
– დედა მაინც შინაგანად თვლიდა, რომ მურიკოსთან ერთად დიდ ცოდვას ჩადიოდა და ეს აწუხებდა. ამ განშორების შემდეგ კი თითქოს ცოდვა ჩამოირეცხა. იფიქრა, რომ მურიკოს ღალატი იმ ცოდვის საზღაური იყო, ამიტომ სასჯელი დიდი ტანჯვისა და ვაების გარეშე მიიღო. სამაგიეროდ იმ ურთიერთობის შედეგად შერჩა დაკომპლექსებული შვილი ჩემი სახით, რომელმაც საკუთარი ინიციატივა და "მე" ჯერ კიდევ მაშინ დაკარგა, როცა მისი პიროვნულად ჩამოყალიბება უნდა მომხდარიყო.
– დედას პირადი ცხოვრება ამით დამთავრდა?
– მერე გაიცნო ვახტანგი, ჩემი მამობილი, ყოველმხრივ ძლიერი პიროვნება, რომელმაც, რომ იტყვიან, ქერის ორმოში ჩაგვსვა... ვახტანგი წარმატებული კაცი იყო, მატერიალურად უზრუნველყოფილი, მაგრამ ტრაგიკული ცხოვრება ჰქონდა გავლილი. ერთადერთი ქალი, რომელიც უყვარდა, ახალგაზრდობაში გარდაეცვალა. დედა იმ ქალს ფიზიკურად ძალიან ჰგავდა (სურათი რომ ვნახე, გავგიჟდი!). როგორც ვიცი, დედას უფრო ახლოს გაცნობა შესთავაზა (გინდა, არ გინდა, უქმრო ქალს მაინც თავისებური იარლიყი ადევს!), მაგრამ დედამ მორიგი ცოდვის ჩადენა აღარ ინება. ვახტანგი წესიერი კაცი იყო, დედა ცოლად მოიყვანა და გააბედნიერა, ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით.
ჩვენი ცხოვრება რადიკალურად შეიცვალა. დედა ფუფუნებაში ცურავდა, საგრძნობლად დამშვენდა და გალამაზდა, მაგრამ შეიცვალა, გარკვეული საკითხების მიმართ სხვა დამოკიდებულება ჩამოუყალიბდა. იმ ადამიანებს, ოდესღაც რომ ემეგობრებოდა, უკვე ამრეზით დაუწყო ყურება, მათი "დონე" აღარ აკმაყოფილებდა. მეც მიკრძალავდა იმ ბიჭებთან სიახლოვეს, ვისაც ჯიბის ფულიც არ ჰქონდათ.
– უზრუნველმა ცხოვრებამ თქვენც შეგცვალათ?
– მე ძალიან გულჩვილი ვიყავი, ყველა მეცოდებოდა, განსაკუთრებით ჩემი მეგობრები. მათ ჩუმად ვეხმარებოდი, დედის დაუკითხავად, თუმცა ერთხელ შარშიც გამხვიეს, სახლიდან დიდი თანხა გამატანინეს. ეს ამბავი გასკდა და დედისგან კარგადაც მომხვდა. მამობილთანაც ძალიან შევრცხვი და სინდისმაც გვარიანად შემომიტია. ვახტანგს ჩემთვის ერთი გადაკრული სიტყვაც არ უთქვამს, არც წყენა უგრძნობინებია, პირიქით, დედას უსაყვედურა, შეცდა ბავშვი და მეორედ აღარ იზამს, ამის გამო ხომ არ უნდა მოვკლათო.
– სულგრძელი პიროვნება ყოფილა, როგორც ჩანს, მასთან ყოფნით დედა–შვილს ძალიან გაგიმართლათ.
– ღმერთს მადლობას ვწირავ, ასეთ პიროვნებას რომ შეგვახვედრა, მაგრამ, სამწუხაროდ, დედას თავში აუვარდა ქმრის ეს კეთილშობილება და ოჯახის სადავეებს დაეპატრონა. მასზეც მბრძანებლობდა და ჩემზეც. ვახტანგი, ეს უძლიერესი კაცი, ცოლის ნებას წინ ვერ უდგებოდა ან შეიძლება ამ საკითხს სერიოზულადაც არ უყურებდა, ერთთავად საქმეებით იყო დატვირთული.
– საერთო შვილი შეეძინათ?
– დედას ძალიან უნდოდა, ვახტანგისგან შვილი გაეჩინა, მაგრამ არ გამოვიდა. ქმარი არც ამ საკითხში გამოხატავდა წყენას, დედას ძალიან აფასებდა. ყველაზე მეტად კი მე დავიჩაგრე. დედმამიშვილი რომ მყოლოდა, დედა ყურადღებას გადაანაწილებდა და მუდმივ დღის წესრიგში მე არ ვიქნებოდი. წლების მატებასთან ერთად დედაზე მიჯაჭვული გავხდი და "დედიკოს ბიჭად" ჩამოვყალიბდი. თანაც ისე მოხდა, რომ რამდენჯერაც დამოუკიდებლად გადავდგი ნაბიჯი, იმდენჯერ ცხვირი წავიმტვრიე. თითქოს ყველაფერი იმიტომ ხდებოდა, დედისთვის ყური დამეგდო, მაგრამ მოგვიანებით მივხვდი, რომ არც მთლად ასე იყო საქმე. შვილს რომ დააპროგრამებ, დამოუკიდებლად ვერაფერი აკეთოს, შედეგიც ასეთივე იქნება.
– გამოდის, რომ ცხოვრებით უკმაყოფილო ხართ, ვერ ააწყვეთ ისე, როგორც გინდოდათ?
– რაც გულით მსურდა, ვერაფერი გავაკეთე. მსახიობობაზე ვოცნებობდი, ცოტა ნიჭიც მქონდა, ხელოვნება მიტაცებდა, დედის დაჟინებით კი ეკონომიკურზე ჩავაბარე. ჩამჩიჩინებდა, მსახიობები მშივრები დადიან, მათხოვრად ხომ არ უნდა მოკვდეო.
– ეკონომისტის პროფესია ვერ გამოიყენეთ?
– სადაც დავიწყე მუშაობა, ვერსად ვივარგე... საქმე თუ არ გამომდის, ოხუნჯობას ვიწყებ. რომ მეუბნებიან, რა გინდა ამ სფეროში, ნამდვილი არტისტი ხარო, კიდევ უფრო მწყდება გული...
– აბა, თქვენი შემოსავლის წყარო რა არის? ოხუნჯობით ხომ ვერ გაიტანთ თავს?
– მამობილის წყალობით, ჩემს პირად საკუთრებაში რამდენიმე ობიექტია, რომლებიც გავაქირავე. შემოსავალს არ ვუჩივი, ჩემს ოჯახს ყოფნის.
– დედა თქვენთვის საცოლის არჩევაშიც ჩაერია?
– ჩემი პირადი ცხოვრებაც ისე წაიყვანა, როგორც თვითონ ჩათვალა საჭიროდ. სამწუხაროდ, თავის დროზე პრინციპულობა ვერ გამოვიჩინე და საყვარელი ქალი დავკარგე.
– თუ შეიძლება, თქვენს სიყვარულზე მეტი გვიამბეთ. ვინ იყო ქალი, ვისზეც დღემდე გული გწყდებათ?
– ელისო ერქვა, სოფლიდან იყო, უწესიერესი და ულამაზესი, სათნოებით სავსე გოგონა. სტუდენტობისას, ზაფხულის არდადეგებზე კურსელმა წამიყვანა თავის სოფელში და იქ გავიცანი. დანახვისთანავე ძალიან მიმიზიდა, მივხვდი, რომ ერთმანეთისთვის ვიყავით დაბადებულები. დედით ობოლი იყო და თავის უმცროს და–ძმას მოხუცი ბებოს დახმარებით ზრდიდა. საშუალება არ ჰქონდა, სადმე ჩაებარებინა და ესწავლა, თორემ ჩემზე ბევრად ნაკითხი იყო.

– დედათქვენმა ამიტომ დაიწუნა?
– გამომიცხადა, სოფლელს ოჯახში რძლად ვერ შემოვუშვებო.
– თავად ელისო მზად იყო, სოფელში მასზე დამოკიდებული ოჯახი დაეტოვებინა და თქვენ გამოგყოლოდათ?
– რამეს მოვახერხებდით. მასაც ძალიან ვუყვარდი, მაგრამ საქმე იქამდე არ მისულა, ქორწინებაზე გველაპარაკა. დედაჩემს რომ გავუმხილე, ყველაფერი ჩაშალა.
– რამე მოიმოქმედა თქვენი სიყვარულის საწინააღმდეგოდ თუ უბრალოდ აგიკრძალათ და თქვენც დანებდით?
– ქვა ააგდო და თავი შეუშვირა, სოფლელი არ გამაგონოო. არადა დაავიწყდა, რომ თავადაც სოფლიდანაა, მამაჩემიც სოფელში გაიცნო და მათი ქორწილიც იქ შედგა. მერე გადმოვიდნენ დედაქალაქში... დაავიწყდა, როგორ გვიჭირდა მამის გარდაცვალების შემდეგ. ღვთის მადლით, ჯერ ქალბატონი მანონი რომ არ გამოჩენილიყო და მერე ვახტანგი, არ ვიცი, რა გვეშველებოდა.

– ელისოს დაცილების მიზეზად რა დაუსახელეთ, უთხარით, დედაჩემს არ უნდიხარო?
– არც მთლად ეგეთი უთავმოყვარეო ვარ, ეგ რომ მეთქვა. დედამ ჩემი კურსელის დედას დაავალა, გადაეცი, ჩემს შვილს თავი დაანებოს, ოჯახში არ შემოვუშვებო. იმ ქალმა კი მთელი სოფელი შეყარა. მისთვის ამის თქმა როგორ შეიძლებოდა! ყველამ გაიგო, რომ ელისოს იწუნებდნენ. გოგოს თავმოყვარეობა შეელახა, ჩემგან ელოდა დაცვას, მაგრამ მე ვერ ვივარგე – დედაჩემი ვერ გავაჩერე, ვერც მის უკითხავად შევირთე.
– როგორც ვიცი, დაოჯახებული ბრძანდებით. ცოლი დედათქვენმა შეგირჩიათ?
– ძალიან დიდხანს დავდიოდი უცოლოდ და გვიან ვიქორწინე. ცოლი დედამ შემირჩია. შესანიშნავი ქალია, არაჩვეულებრივი ადამიანი. ბევრად მჯობია, მიკვირს, არჩევანი ჩემზე რომ შეაჩერა და ცოლად გამომყვა. ორი შვილი გვყავს, მოვალეობები კი განაწილებული გვაქვს. ერთმანეთს პატივს ვცემთ, მაგრამ ჩვენ შორის სიყვარული არ არის. ვერ ვიტყვი, რომ ძალიან ბედნიერი ვარ და ცოლიც გავაბედნიერე. არც ეს გამომივიდა... ასაკთან ერთად ყველაფერს უფრო ღრმად ვაანალიზებ და ბევრ რამეზე ძალიან მწყდება გული. ახლა ვცდილობ, ჩემი ბიჭი სხვაგვარად აღვზარდო და დედაჩემის დიქტატურას მოვარიდო. ბავშვს (მით უფრო ბიჭს) აუცილებლად უნდა მისცე თვითგამოვლენის საშუალება, ამის გარეშე პიროვნებად ვერ ჩამოყალიბდება.
ნანა კობახიძე, ჟურნალი სარკე