ვინ გააცოცხლა "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა"
1 907 ნახვა
"ყოველი ნორმალური მოთხრობის წაკითხვის შემდეგ ხდები ოდნავ უკეთესი, ვიდრე ხარ, უფრო ჭკვიანი, ვიდრე იყავი..." - მწერალ გურამ დოჩანაშვილის მიერ "გამოყვანილი" მარადიული ფორმულა ჯერ კიდევ 1970-იან წლებში ხმამაღლა, ყველას გასაგონად ეროსი მანჯგალაძის პირით ათქმევინა რეჟისორმა, დრამატურგმა და მწერალმა ზურაბ კანდელაკმა "კაცს, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა" და ამით უკვდავყო კიდეც, ნაწარმოები. შედევრი კი სატელევიზიო შედევრად იქცა და XXI საუკუნეშიც პოპულარულია.
ზურაბ კანდელაკი:
- მართლაც, ეს ნაწარმოები დღეს ყველამ რომ იცის, დიდი როლი სწორედ ტელესპექტაკლმა ითამაშა, უფრო სწორად კი - ეროსი მანჯგალაძემ. ხოლო სატელევიზიო სპექტაკლის პოპულარობაში პირველესი "დამნაშავე", რასაკვირველია, თავად მწერალი გურამ დოჩანაშვილია, თუმცა ვფიქრობ, რომ მის თანაბარ სიმაღლეზეა ეროსი მანჯგალაძეც, მთავარი როლის შემსრულებელი, მერე კი - დანარჩენები, ანუ ჩვენ - შემოქმედებითი ჯგუფი. მოთხრობა რეჟისორმა გოგი გამსახურდიამ აღმოაჩინა: წაიკითხა და მისი დადგმა მე შემომთავაზა. იმ პერიოდში რამდენიმე სატელევიზიო სპექტაკლი მქონდა დადგმული. სამწუხაროდ, ჩემი ყველა სპექტაკლი შეგნებულად წაშალეს. საბედნიეროდ, ორი მაინც გადარჩა - "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა" და "ერთი რამის სიყვარული, დაფარვა რომ სჭირდება". შენ წარმოიდგინე, ორივე ეროსიმ გადაარჩინა. დიდმა უბედურებამ - ეროსის გარდაცვალებამ წასაშლელად გამზადებულ სპექტაკლებს სიცოცხლე შეუნარჩუნა - ტელერადიოკომიტეტის (ახლანდელი "საზოგადოებრივი მაუწყებელი". - ავტ.) იმჟამინდელმა ხელმძღვანელმა ნუგზარ ფოფხაძემ მოითხოვა, ეროსის მონაწილეობით ან ეროსიზე ყველა მასალა შეეგროვებინათ და საგულდაგულოდ შეენახათ.
- და ასე შემოგვრჩა ორივე სატელევიზიო სპექტაკლი, რომელიც ბატონი გურამ დოჩანაშვილის ნაწარმოებებზე გქონდათ დადგმული? ამჯერად პირველი მათგანი გავიხსენოთ: მიამბობდით, გოგი გამსახურდიამ წაიკითხა და დადგმა შემომთავაზაო.
- იმხანად საქართველოს რადიოში მთავარ რეჟისორად ვმუშაობდი, პარალელურად კი, სატელევიზიო სპექტაკლებსაც ვდგამდი. პოეტ ტარიელ ჭანტურიას გურამ დოჩანაშვილის მოთხრობის - "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა" რეცენზია დაუწერია. ვფიქრობ, გოგი ჯერ რეცენზიას გაეცნო და ამის შემდეგ წაიკითხა მოთხრობა, მერე სცენარიც გააკეთა და შემომთავაზა, მისი დადგმით ხომ არ დაინტერესდებიო. გურამს შორიდან ვიცნობდი. მოთხრობა და სცენარი რომ წავიკითხე, ძალიან მომეწონა. მსგავსი სტილის მოთხრობა იმხანად იშვიათობა იყო და ამიტომაც გოგის დავთანხმდი. შემდეგ ტელევიზიის ხელმძღვანელობაც დავიყოლიე და მსახიობებზე ფიქრიც დავიწყე. მოთხრობის წაკითხვისთანავე ვიცოდი, რომ მთავარ როლში უეჭველად ეროსის უნდა ეთამაშა. რომ ვუთხარი და წავაკითხე, შევატყვე, მოეწონა. მაშინვე მკითხა: სხვა როლებში ვინ იქნებიანო? ახალგაზრდა ბიჭის, თამაზის როლზე ალბათ ჟანრი ლოლაშვილს ავიყვან-მეთქი, - ვუთხარი - ჟანრი მაშინ მართლაც კარგი ბიჭი იყო, გამხდარი, ფორმაში (იცინის). კლიმის როლზე დათო კვირცხალიაზე ვიფიქრე, მასთან სხვა სატელევიზიო სპექტაკლებშიც მემუშავა და მისი შესაძლებლობაც ვიცოდი. ორივე კანდიდატურა მომიწონა. ერთადერთი, ხელმძღვანელის როლისთვის მიჭირდა მსახიობის შერჩევა. ეროსიმ მითხრა, - რამაზს (რამაზ ჩხიკვაძეს გულისხმობ
და) ხომ არ ვუთხრათო? თუმცა მალევე გადავიფიქრეთ, რადგან ვიცოდით, რამაზი უარს იტყოდა. ჩემი იდეა გავუზიარე: ბატონო ეროსი, რატომღაც ამ როლზე რომელიმე რეჟისორი წარმომიდგენია-მეთქი. ვიფიქრეთ, ვიფიქრეთ და... კარლო ღლონტზე შევჩერდით. ისიც დაგვთანხმდა და რეპეტიციებიც დავიწყეთ. სპექტაკლი ფერადი უნდა ყოფილიყო (სხვათა შორის, ეს ერთ-ერთი პირველი ფერადი სპექტაკლია) და საამისოდ აქ, მეორე სართულზე მხოლოდ ერთი სტუდია არსებობდა ერთადერთი ფერადი კამერით. ამ კამერას, სხვებისგან განსხვავებით, ის უპირატესობა ჰქონდა, რომ კადრის მისაახლოებლად ან დასაცილებლად კამერისა და ობიექტივის ცვლა არ გვჭირდებოდა, ე. წ. "ნაეზდისა" და "ოტიეზდის" ფუნქციას თვითონვე ასრულებდა. მოკლედ, სპექტაკლი ერთი კამერით გადავიღეთ, ერთ ოთახში. დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მხატვრისა და ოპერატორის სამუშაოს. მხატვრად ძალიან საინტერესო შემოქმედი, რობერტ ფლაქსინი ავიყვანეთ, ოპერატორად - ტელევიზიის ბრწყინვალე ოპერატორი ზაურ დობორჯგინიძე. მუსიკალურად სპექტაკლი დალი გურგენიძემ გააფორმა. სწორედ მას შემდეგ გახდა განსაკუთრებით პოპულარული იტალიელი კომპოზიტორის, დომენიკო ჩიმაროზას "სერენადა", რომლითაც სპექტაკლი გავაფორმეთ. დალის ვთხოვე, დაახლოებით, შუა საუკუნეების მუსიკა მჭირდება-მეთქი, რადგან ვასიკო კეჟერაძე ჩვენი საუკუნეების კაცი აშკარად არ იყო, საიდანღაც მოსულს ჰგავდა და ეს უნდა გამომეჩინა. დალიმ მომიტანა "ჩიმაროზა" და მეტი არც არაფერი მინდოდა.
- ბატონ ეროსისთან მუშაობაზე მინდა, გამორჩეულად გვიამბოთ - თავადვე თქვით და ამ სპექტაკლის ნებისმიერი მნახველი დაგიდასტურებთ, რომ ის შეუდარებელი ვასიკო კეჟერაძე იყო.
- რეპეტიციებზე ეროსის ერთი თავისებურება ჰქონდა: თავიდან ბოლომდე არასდროს იხსნებოდა, მოსინჯავდა ხოლმე რაღაცებს, ეძებდა... სხვათა შორის, იმხანად სატელევიზიო თეატრის მთავარი რეჟისორი მიხეილ თუმანიშვილი გახლდათ. რომ ვუთხარი, მთავარ როლში ეროსი უნდა ვათამაშო-მეთქი, შეჭოჭმანდა, - თავისებური "შტამპები" არ დაიწყოსო. დავამშვიდე, ყველაფერი რიგზე იქნება-მეთქი, რადგან დანამდვილებით ვიცოდი, რაც უნდა გაეკეთებინა ეროსის, საუკეთესო იქნებოდა. თუ გახსოვს, სპექტაკლში ლექსებთან დაკავშირებული ეპიზოდი: "ქუჩაში, მტვერში წაიქცა ბავშვი"... რა უნდა იყოს ამაზე ამაღელვებელი..." და ა. შ. ეს მონაკვეთი მოთხრობაში მხოლოდ ერთი ფრაზითაა გადმოცემული, სპექტაკლში კი ეროსის ინსცენირებულია... ჯერ მე მომასმენინა ეს ბრწყინვალე კოლაჟი და მხოლოდ ამის შემდეგ ვუთხარით გურამს. სხვათა შორის, ეს ეპიზოდი ერთ-ერთი კულმინაციურია მთელ სპექტაკლში.
- ბატონი გურამი ხშირად ერთვებოდა რეპეტიციებისას?
- არა, მხოლოდ იშვიათად ვაკითხავდით ხოლმე, მხოლოდ მაშინ, თუ მოთხრობაში რაიმეს შეცვლას ვაპირებდით. სხვათა შორის, ამ სპექტაკლმა ძალიან დამაახლოვა გურამთან...
ნაწარმოებში მოქმედება ორ ადგილას მიმდინარეობს - ხელმძღვანელის კაბინეტსა და კეჟერაძის ფოტოლაბორატორიაში. ჩვენი მწირი შესაძლებლობები მრავალფეროვნების საშუალებას არ გვაძლევდა - როგორც გითხარით, მხოლოდ ერთ ოთახში ვიღებდით. ეს სატელევიზიო სპექტაკლი სამ ნაწილად ჩავწერეთ. იმხანად მონტაჟის საშუალება არ გვქონდა და ერთბაშად, გაუჩერებლად უნდა გადაგვეღო, ანუ მსახიობებს ერთი ამოსუნთქვით უნდა ეთამაშათ. ამიტომაც დავყავით ნაწილებად: დასაწყისი - ჟანრის მისვლა ფოტოლაბორატორიაში, მეორე ნაწილი - ხელმძღვანელის კაბინეტში და მესამე - კვლავ ფოტოლაბორატორიაში. გადაღებისას ერთი შეცდომაც კი ნიშნავდა, რომ ის ნაწილი თავიდან უნდა ჩაგვეწერა. მაგალითად, პირველი ნაწილი 30 წუთამდე გრძელდებოდა და პატარა შეცდომის გამოც კი თავიდან ვიწყებდით 30-წუთიანი მონაკვეთის გადაღებას. სატელევიზიო სპექტაკლები რამდენადაც საწვალებელი იყო, იმდენად - მეტად საინტერესო და მომხიბვლელი გამოდიოდა. გეგონებოდა, მსახიობების შესრულებას დარბაზში უყურებდი. განსაკუთრებულად კარლო ღელავდა, რადგან ეროსისთან თამაში იოლი არ იყო და მესამე ნაწილის გადაღებისას, ეროსიმ რომ ბრწყინვალედ ითამაშა, კარლოს რაღაც შეეშალა. შეცდომა დაუშვა ასისტენტმაც, მაგრამ გადაღება მაინც არ გავაჩერე - ეგებ მაინც ივარგოს-მეთქი. ბოლოს, გადაღებული რომ ვნახე, მივხვდი, ვერაფრით გავუშვებდი. ეროსიმაც, - ჯანდაბას, რა ვქნა, თავიდან გადავიღებო და თუ დააკვირდები, შენიშნავ, რომ შეცდომის ასაცილებლად კარლოს წინასწარ ასწრებს რეპლიკას თუ მოქმედებას. მაგრამ იმ დუბლში ეროსის ბრწყინვალება მაინც დაიკარგა. ვერ წარმოიდგენ, ეროსის რა კადრები ვერ გამოვიყენე! თუმცა იმასაც ვიტყვი, რომ კარლოს გმირიც საინტერესო აღმოჩნდა - კარგად ითამაშა... და მიუხედავად წვალებისა, ასე თუ ისე, სპექტაკლი გამოვიდა.
- ბატონო ზურა, ეროსი მანჯგალაძის რა "შტამპოვკებს" გულისხმობდა ბატონი მიხეილ თუმანიშვილი?
- რას ამბობ, რა "შტამპოვკებზეა" ლაპარაკი! რეჟისორებმა გაზვიადება იციან (იღიმის). ეროსის იმპროვიზაციის შესანიშნავი უნარი ჰქონდა. მას იოლად შეეძლო, თავისი მოქმედება და განწყობა შენთვის - მაყურებლისთვისაც გადაედო. მისგან უჩვეულო ემოცია მოდიოდა და ხმის ტემბრიც გასაოცარი ჰქონდა. მაგალითად, ამ სპექტაკლში, თუნდაც არაფერს რომ არ აკეთებდა, რაღაც მოქმედებას მაინც ასრულებდა. თავის "ფოტოლაბორატორიაში" მაკრატელიც კი მიიტანა და მაგიდასთან მჯდომმა რაღაცების გამოჭრა დაიწყო, სულ მოძრაობდა, დინამიკა და ფუნქცია რომ არ დაეკარგა... სხვათა შორის, ჯერ კიდევ ყმაწვილობისას ვიცნობდი ეროსის. მაღალ კლასებში ვსწავლობდი, წაღვერში, კერძოდ კეჩხობის დასასვენებელ სახლში რომ შევხვდი. დედაჩემი მუშაობდა იქ და ერთ ზაფხულს ორკვირიანი საგზურით ეროსიც ჩამოვიდა დასასვენებლად. იქვე, კოტეჯში კოტე მახარაძეც ისვენებდა. მე ფეხბურთის გადამკვდარი ფანი ვიყავი და ამან დამაახლოვა ეროსისთან - ხშირად ვსაუბრობდით ფეხბურთზე. მერე თეატრში შევხვდი - სკოლის დამთავრების შემდეგ, ვიდრე სარეჟისორო ფაკულტეტზე მიღება გამოცხადდებოდა (ყოველ წელს არ იყო), სტაჟისთვის მჭირდებოდა და თეატრში სცენის თანამშრომლად მიმიღეს. იქ კიდევ უფრო დავახლოვდით და მისაღები გამოცდის წინ, ჩეხოვის მოთხრობის ექსპლიკაცია რომ მოვამზადე, სწორედ ეროსის წავაკითხე. მახსოვს, - კაია, კაიაო, - შემაქო და მერე გავიგე, სცენარი რადიოში მოუტანია - ჯემალ ანჯაფარიძემ დადგა, თვითონ ეროსი თამაშობდა და ვასო გოძიაშვილი. ეროსი ყოველთვის მგულშემატკივრობდა, ჩემს სადიპლომო სპექტაკლებსაც ესწრებოდა. რომ ვთხოვდი, არც სპექტაკლში მონაწილეობაზე მეუბნებოდა უარს... ეროსის იმპროვიზაციებს რაც შეეხება, ამ კონკრეტულ ტელესპექტაკლში - ნაკლებად, მაგრამ მანამდე გადაღებულ და უკვე დაკარგულ "გამარჯობა, ჩვენო მამებოში" ისეთი რამ გააკეთა, დღეს ის ფრაზა ფრთიან გამონათქვამადაა ქცეული - მახსოვს, გასვლისას ყველასთვის მოულოდნელად რომ "ისროლა": "ტოჟე მნე გოგებაშვილიო!" და ყველა გაგვაოგნა (იცინის).
- ხელმძღვანელობამ იოლად დაგიმტკიცათ სპექტაკლი? - ხელმძღვანელის ტიპი ხომ არ შეესაბამებოდა საბჭოთა პერიოდის ხელმძღვანელს?
- ბატონ მიშას არავითარი შენიშვნა არ მოუცია. მერე ტელერადიოკომიტეტის თავმჯდომარეს, კარლო გარდაფხაძესაც ვაჩვენეთ და მახსოვს, მიშას რომ ჰკითხა: რამეს ხომ არ გვეტყვიანო? - ალბათ, სწორედ ხელმძღვანელის ტიპაჟის გამო შეფიქრიანდა. - არა, რა უნდა გვითხრანო, - უპასუხა მიშამ და ამით დასრულდა. მაყურებელმაც ძალიან კარგად მიიღო ეს ტელესპექტაკლი.
რაც შეეხება გურამის ამ მოთხრობას, ის ალბათ მუდმივად იცოცხლებს, ყველა დროისთვისაა, რადგან ყოველთვის იქნებიან მისი გმირებისნაირი ტიპები: სულიერად მდიდრები, რეალიზაციას რომ ვერ ახდენენ და ფუყეები, სავარძლებში რომ სხედან, კაბინეტებიდან ხელების ქნევით "ბრძნულ" აზრებს რომ აფრქვევენ და ნებისმიერ მომენტში შეუძლიათ "ჩამოგალაბორანტონ"... ამას ვერასდროს გავექცევით.
ირმა ხარშილაძე
ჟურნალი ”გზა”
ზურაბ კანდელაკი:
- მართლაც, ეს ნაწარმოები დღეს ყველამ რომ იცის, დიდი როლი სწორედ ტელესპექტაკლმა ითამაშა, უფრო სწორად კი - ეროსი მანჯგალაძემ. ხოლო სატელევიზიო სპექტაკლის პოპულარობაში პირველესი "დამნაშავე", რასაკვირველია, თავად მწერალი გურამ დოჩანაშვილია, თუმცა ვფიქრობ, რომ მის თანაბარ სიმაღლეზეა ეროსი მანჯგალაძეც, მთავარი როლის შემსრულებელი, მერე კი - დანარჩენები, ანუ ჩვენ - შემოქმედებითი ჯგუფი. მოთხრობა რეჟისორმა გოგი გამსახურდიამ აღმოაჩინა: წაიკითხა და მისი დადგმა მე შემომთავაზა. იმ პერიოდში რამდენიმე სატელევიზიო სპექტაკლი მქონდა დადგმული. სამწუხაროდ, ჩემი ყველა სპექტაკლი შეგნებულად წაშალეს. საბედნიეროდ, ორი მაინც გადარჩა - "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა" და "ერთი რამის სიყვარული, დაფარვა რომ სჭირდება". შენ წარმოიდგინე, ორივე ეროსიმ გადაარჩინა. დიდმა უბედურებამ - ეროსის გარდაცვალებამ წასაშლელად გამზადებულ სპექტაკლებს სიცოცხლე შეუნარჩუნა - ტელერადიოკომიტეტის (ახლანდელი "საზოგადოებრივი მაუწყებელი". - ავტ.) იმჟამინდელმა ხელმძღვანელმა ნუგზარ ფოფხაძემ მოითხოვა, ეროსის მონაწილეობით ან ეროსიზე ყველა მასალა შეეგროვებინათ და საგულდაგულოდ შეენახათ.
- და ასე შემოგვრჩა ორივე სატელევიზიო სპექტაკლი, რომელიც ბატონი გურამ დოჩანაშვილის ნაწარმოებებზე გქონდათ დადგმული? ამჯერად პირველი მათგანი გავიხსენოთ: მიამბობდით, გოგი გამსახურდიამ წაიკითხა და დადგმა შემომთავაზაო.
- იმხანად საქართველოს რადიოში მთავარ რეჟისორად ვმუშაობდი, პარალელურად კი, სატელევიზიო სპექტაკლებსაც ვდგამდი. პოეტ ტარიელ ჭანტურიას გურამ დოჩანაშვილის მოთხრობის - "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა" რეცენზია დაუწერია. ვფიქრობ, გოგი ჯერ რეცენზიას გაეცნო და ამის შემდეგ წაიკითხა მოთხრობა, მერე სცენარიც გააკეთა და შემომთავაზა, მისი დადგმით ხომ არ დაინტერესდებიო. გურამს შორიდან ვიცნობდი. მოთხრობა და სცენარი რომ წავიკითხე, ძალიან მომეწონა. მსგავსი სტილის მოთხრობა იმხანად იშვიათობა იყო და ამიტომაც გოგის დავთანხმდი. შემდეგ ტელევიზიის ხელმძღვანელობაც დავიყოლიე და მსახიობებზე ფიქრიც დავიწყე. მოთხრობის წაკითხვისთანავე ვიცოდი, რომ მთავარ როლში უეჭველად ეროსის უნდა ეთამაშა. რომ ვუთხარი და წავაკითხე, შევატყვე, მოეწონა. მაშინვე მკითხა: სხვა როლებში ვინ იქნებიანო? ახალგაზრდა ბიჭის, თამაზის როლზე ალბათ ჟანრი ლოლაშვილს ავიყვან-მეთქი, - ვუთხარი - ჟანრი მაშინ მართლაც კარგი ბიჭი იყო, გამხდარი, ფორმაში (იცინის). კლიმის როლზე დათო კვირცხალიაზე ვიფიქრე, მასთან სხვა სატელევიზიო სპექტაკლებშიც მემუშავა და მისი შესაძლებლობაც ვიცოდი. ორივე კანდიდატურა მომიწონა. ერთადერთი, ხელმძღვანელის როლისთვის მიჭირდა მსახიობის შერჩევა. ეროსიმ მითხრა, - რამაზს (რამაზ ჩხიკვაძეს გულისხმობ
და) ხომ არ ვუთხრათო? თუმცა მალევე გადავიფიქრეთ, რადგან ვიცოდით, რამაზი უარს იტყოდა. ჩემი იდეა გავუზიარე: ბატონო ეროსი, რატომღაც ამ როლზე რომელიმე რეჟისორი წარმომიდგენია-მეთქი. ვიფიქრეთ, ვიფიქრეთ და... კარლო ღლონტზე შევჩერდით. ისიც დაგვთანხმდა და რეპეტიციებიც დავიწყეთ. სპექტაკლი ფერადი უნდა ყოფილიყო (სხვათა შორის, ეს ერთ-ერთი პირველი ფერადი სპექტაკლია) და საამისოდ აქ, მეორე სართულზე მხოლოდ ერთი სტუდია არსებობდა ერთადერთი ფერადი კამერით. ამ კამერას, სხვებისგან განსხვავებით, ის უპირატესობა ჰქონდა, რომ კადრის მისაახლოებლად ან დასაცილებლად კამერისა და ობიექტივის ცვლა არ გვჭირდებოდა, ე. წ. "ნაეზდისა" და "ოტიეზდის" ფუნქციას თვითონვე ასრულებდა. მოკლედ, სპექტაკლი ერთი კამერით გადავიღეთ, ერთ ოთახში. დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მხატვრისა და ოპერატორის სამუშაოს. მხატვრად ძალიან საინტერესო შემოქმედი, რობერტ ფლაქსინი ავიყვანეთ, ოპერატორად - ტელევიზიის ბრწყინვალე ოპერატორი ზაურ დობორჯგინიძე. მუსიკალურად სპექტაკლი დალი გურგენიძემ გააფორმა. სწორედ მას შემდეგ გახდა განსაკუთრებით პოპულარული იტალიელი კომპოზიტორის, დომენიკო ჩიმაროზას "სერენადა", რომლითაც სპექტაკლი გავაფორმეთ. დალის ვთხოვე, დაახლოებით, შუა საუკუნეების მუსიკა მჭირდება-მეთქი, რადგან ვასიკო კეჟერაძე ჩვენი საუკუნეების კაცი აშკარად არ იყო, საიდანღაც მოსულს ჰგავდა და ეს უნდა გამომეჩინა. დალიმ მომიტანა "ჩიმაროზა" და მეტი არც არაფერი მინდოდა.
- ბატონ ეროსისთან მუშაობაზე მინდა, გამორჩეულად გვიამბოთ - თავადვე თქვით და ამ სპექტაკლის ნებისმიერი მნახველი დაგიდასტურებთ, რომ ის შეუდარებელი ვასიკო კეჟერაძე იყო.
- რეპეტიციებზე ეროსის ერთი თავისებურება ჰქონდა: თავიდან ბოლომდე არასდროს იხსნებოდა, მოსინჯავდა ხოლმე რაღაცებს, ეძებდა... სხვათა შორის, იმხანად სატელევიზიო თეატრის მთავარი რეჟისორი მიხეილ თუმანიშვილი გახლდათ. რომ ვუთხარი, მთავარ როლში ეროსი უნდა ვათამაშო-მეთქი, შეჭოჭმანდა, - თავისებური "შტამპები" არ დაიწყოსო. დავამშვიდე, ყველაფერი რიგზე იქნება-მეთქი, რადგან დანამდვილებით ვიცოდი, რაც უნდა გაეკეთებინა ეროსის, საუკეთესო იქნებოდა. თუ გახსოვს, სპექტაკლში ლექსებთან დაკავშირებული ეპიზოდი: "ქუჩაში, მტვერში წაიქცა ბავშვი"... რა უნდა იყოს ამაზე ამაღელვებელი..." და ა. შ. ეს მონაკვეთი მოთხრობაში მხოლოდ ერთი ფრაზითაა გადმოცემული, სპექტაკლში კი ეროსის ინსცენირებულია... ჯერ მე მომასმენინა ეს ბრწყინვალე კოლაჟი და მხოლოდ ამის შემდეგ ვუთხარით გურამს. სხვათა შორის, ეს ეპიზოდი ერთ-ერთი კულმინაციურია მთელ სპექტაკლში.
- ბატონი გურამი ხშირად ერთვებოდა რეპეტიციებისას?
- არა, მხოლოდ იშვიათად ვაკითხავდით ხოლმე, მხოლოდ მაშინ, თუ მოთხრობაში რაიმეს შეცვლას ვაპირებდით. სხვათა შორის, ამ სპექტაკლმა ძალიან დამაახლოვა გურამთან...
ნაწარმოებში მოქმედება ორ ადგილას მიმდინარეობს - ხელმძღვანელის კაბინეტსა და კეჟერაძის ფოტოლაბორატორიაში. ჩვენი მწირი შესაძლებლობები მრავალფეროვნების საშუალებას არ გვაძლევდა - როგორც გითხარით, მხოლოდ ერთ ოთახში ვიღებდით. ეს სატელევიზიო სპექტაკლი სამ ნაწილად ჩავწერეთ. იმხანად მონტაჟის საშუალება არ გვქონდა და ერთბაშად, გაუჩერებლად უნდა გადაგვეღო, ანუ მსახიობებს ერთი ამოსუნთქვით უნდა ეთამაშათ. ამიტომაც დავყავით ნაწილებად: დასაწყისი - ჟანრის მისვლა ფოტოლაბორატორიაში, მეორე ნაწილი - ხელმძღვანელის კაბინეტში და მესამე - კვლავ ფოტოლაბორატორიაში. გადაღებისას ერთი შეცდომაც კი ნიშნავდა, რომ ის ნაწილი თავიდან უნდა ჩაგვეწერა. მაგალითად, პირველი ნაწილი 30 წუთამდე გრძელდებოდა და პატარა შეცდომის გამოც კი თავიდან ვიწყებდით 30-წუთიანი მონაკვეთის გადაღებას. სატელევიზიო სპექტაკლები რამდენადაც საწვალებელი იყო, იმდენად - მეტად საინტერესო და მომხიბვლელი გამოდიოდა. გეგონებოდა, მსახიობების შესრულებას დარბაზში უყურებდი. განსაკუთრებულად კარლო ღელავდა, რადგან ეროსისთან თამაში იოლი არ იყო და მესამე ნაწილის გადაღებისას, ეროსიმ რომ ბრწყინვალედ ითამაშა, კარლოს რაღაც შეეშალა. შეცდომა დაუშვა ასისტენტმაც, მაგრამ გადაღება მაინც არ გავაჩერე - ეგებ მაინც ივარგოს-მეთქი. ბოლოს, გადაღებული რომ ვნახე, მივხვდი, ვერაფრით გავუშვებდი. ეროსიმაც, - ჯანდაბას, რა ვქნა, თავიდან გადავიღებო და თუ დააკვირდები, შენიშნავ, რომ შეცდომის ასაცილებლად კარლოს წინასწარ ასწრებს რეპლიკას თუ მოქმედებას. მაგრამ იმ დუბლში ეროსის ბრწყინვალება მაინც დაიკარგა. ვერ წარმოიდგენ, ეროსის რა კადრები ვერ გამოვიყენე! თუმცა იმასაც ვიტყვი, რომ კარლოს გმირიც საინტერესო აღმოჩნდა - კარგად ითამაშა... და მიუხედავად წვალებისა, ასე თუ ისე, სპექტაკლი გამოვიდა.
- ბატონო ზურა, ეროსი მანჯგალაძის რა "შტამპოვკებს" გულისხმობდა ბატონი მიხეილ თუმანიშვილი?
- რას ამბობ, რა "შტამპოვკებზეა" ლაპარაკი! რეჟისორებმა გაზვიადება იციან (იღიმის). ეროსის იმპროვიზაციის შესანიშნავი უნარი ჰქონდა. მას იოლად შეეძლო, თავისი მოქმედება და განწყობა შენთვის - მაყურებლისთვისაც გადაედო. მისგან უჩვეულო ემოცია მოდიოდა და ხმის ტემბრიც გასაოცარი ჰქონდა. მაგალითად, ამ სპექტაკლში, თუნდაც არაფერს რომ არ აკეთებდა, რაღაც მოქმედებას მაინც ასრულებდა. თავის "ფოტოლაბორატორიაში" მაკრატელიც კი მიიტანა და მაგიდასთან მჯდომმა რაღაცების გამოჭრა დაიწყო, სულ მოძრაობდა, დინამიკა და ფუნქცია რომ არ დაეკარგა... სხვათა შორის, ჯერ კიდევ ყმაწვილობისას ვიცნობდი ეროსის. მაღალ კლასებში ვსწავლობდი, წაღვერში, კერძოდ კეჩხობის დასასვენებელ სახლში რომ შევხვდი. დედაჩემი მუშაობდა იქ და ერთ ზაფხულს ორკვირიანი საგზურით ეროსიც ჩამოვიდა დასასვენებლად. იქვე, კოტეჯში კოტე მახარაძეც ისვენებდა. მე ფეხბურთის გადამკვდარი ფანი ვიყავი და ამან დამაახლოვა ეროსისთან - ხშირად ვსაუბრობდით ფეხბურთზე. მერე თეატრში შევხვდი - სკოლის დამთავრების შემდეგ, ვიდრე სარეჟისორო ფაკულტეტზე მიღება გამოცხადდებოდა (ყოველ წელს არ იყო), სტაჟისთვის მჭირდებოდა და თეატრში სცენის თანამშრომლად მიმიღეს. იქ კიდევ უფრო დავახლოვდით და მისაღები გამოცდის წინ, ჩეხოვის მოთხრობის ექსპლიკაცია რომ მოვამზადე, სწორედ ეროსის წავაკითხე. მახსოვს, - კაია, კაიაო, - შემაქო და მერე გავიგე, სცენარი რადიოში მოუტანია - ჯემალ ანჯაფარიძემ დადგა, თვითონ ეროსი თამაშობდა და ვასო გოძიაშვილი. ეროსი ყოველთვის მგულშემატკივრობდა, ჩემს სადიპლომო სპექტაკლებსაც ესწრებოდა. რომ ვთხოვდი, არც სპექტაკლში მონაწილეობაზე მეუბნებოდა უარს... ეროსის იმპროვიზაციებს რაც შეეხება, ამ კონკრეტულ ტელესპექტაკლში - ნაკლებად, მაგრამ მანამდე გადაღებულ და უკვე დაკარგულ "გამარჯობა, ჩვენო მამებოში" ისეთი რამ გააკეთა, დღეს ის ფრაზა ფრთიან გამონათქვამადაა ქცეული - მახსოვს, გასვლისას ყველასთვის მოულოდნელად რომ "ისროლა": "ტოჟე მნე გოგებაშვილიო!" და ყველა გაგვაოგნა (იცინის).
- ხელმძღვანელობამ იოლად დაგიმტკიცათ სპექტაკლი? - ხელმძღვანელის ტიპი ხომ არ შეესაბამებოდა საბჭოთა პერიოდის ხელმძღვანელს?
- ბატონ მიშას არავითარი შენიშვნა არ მოუცია. მერე ტელერადიოკომიტეტის თავმჯდომარეს, კარლო გარდაფხაძესაც ვაჩვენეთ და მახსოვს, მიშას რომ ჰკითხა: რამეს ხომ არ გვეტყვიანო? - ალბათ, სწორედ ხელმძღვანელის ტიპაჟის გამო შეფიქრიანდა. - არა, რა უნდა გვითხრანო, - უპასუხა მიშამ და ამით დასრულდა. მაყურებელმაც ძალიან კარგად მიიღო ეს ტელესპექტაკლი.
რაც შეეხება გურამის ამ მოთხრობას, ის ალბათ მუდმივად იცოცხლებს, ყველა დროისთვისაა, რადგან ყოველთვის იქნებიან მისი გმირებისნაირი ტიპები: სულიერად მდიდრები, რეალიზაციას რომ ვერ ახდენენ და ფუყეები, სავარძლებში რომ სხედან, კაბინეტებიდან ხელების ქნევით "ბრძნულ" აზრებს რომ აფრქვევენ და ნებისმიერ მომენტში შეუძლიათ "ჩამოგალაბორანტონ"... ამას ვერასდროს გავექცევით.
ირმა ხარშილაძე
ჟურნალი ”გზა”