თამარ სხირტლაძე: "გივი ბერიკაშვილში ზოგჯერ იმხელა სევდას ვხედავ, ცრემლები მომდის"

გივი ბერიკაშვილი და თამარ სხირტლაძე – ერთი თაობის ორი მსახიობი, რომლებიც სცენაზე ცეცხლს ანთებდნენ. ახლაც ასეა, ისე თამაშობენ, თითქოს რვა ათეული წელი არ აწევთ მხრებზე. სცენაზე საუკეთესო პარტნიორები არიან, ცხოვრებაში – საუკეთესო მეგობრები. წარმატების სიხარულსაც ყოველთვის ერთად იზიარებენ და როცა უჭირთ, მაშინაც ერთმანეთის გვერდით დგანან. როცა ერთმანეთს ხვდებიან, ჩამოსხდებიან და ძველ დროს იხსენებენ. მოსაგონარი კი ბევრი აქვთ – ლეგენდარული სპექტაკლები, ლეგენდარული მსახიობები... მოგონებების სკივრიდან ჩვენი მკითხველებისთვისაც ამოალაგეს საინტერესო ამბები.
გივი: მე რომ მივედი თეატრში, თამარი უკვე იქ მუშაობდა. ამით იმის თქმა მინდა, რომ...

თამარი: მე ბებერი ვარ?!
გივი: ამას როგორ გაკადრებ! იმის თქმა მინდა, რომ ჩემზე მეტი სტაჟი და გამოცდილება გაქვს. ახალმისული არტისტები ბევრ რამეს თამარისგან ვსწავლობდით.
– ქალბატონო თამარ, როგორი გახსოვთ გივი ბერიკაშვილი იმ დროიდან, როდესაც თეატრალურ სამყაროში პირველ ნაბიჯებს დგამდა? რა რჩევებს, რა შენიშვნებს აძლევდით ან რაში ეხმარებოდით?
თამარი: მისთვის შენიშვნები რატომ უნდა მიმეცა, მასზე არც ისე დიდი ვარ. გივის მაშინვე ეტყობოდა, რომ ძალიან ნიჭიერი იყო.
გივი: ყურებიდან ჟონავდა ჩემი ნიჭი!
თამარი: პირველივე როლი ძალიან კარგად ითამაშა. მაშინ გაბრწყინდა ამის მზე.

გივი: იმ სპექტაკლთან დაკავშირებით საოცარი ამბავი მოხდა. ეს იყო "მკვდრის მზე". მხოლოდ ორი დღე იყო დარჩენილი პრემიერამდე, როცა რეჟისორი არჩილ ჩხარტიშვილი თეატრიდან გაათავისუფლეს და გიგა ლორთქიფანიძე დანიშნეს. მოუთმენლად ველოდი, როდის გამოვიდოდი სცენაზე, მაგრამ არჩილი რეპეტიციაზე არ მოვიდა. ერთი ბოთლი კონიაკი ვიყიდე და მასთან სახლში მივედი. მასთან ჩემამდე ბევრი ადამიანი იყო მისული, მაგრამ არავინ მიიღო. ოთახში ჩაკეტილი იყო და, როცა უთხრეს, მე ვიყავი მისული, შესვლის ნება დამრთო. თამარ, ეს შენთვის არასოდეს მომიყოლია?
თამარი: არა და არ მჯერა, ახლა რასაც ყვები. ახალბედა მსახიობი ჩხარტიშვილთან როგორ მიხვედი და როგორ შეაწუხე?!
გივი: ვიდრე თეატრში მოვიდოდი, არჩილი ფილარმონიაში თუ რამეს დგამდა, როგორც ასისტენტი, ყველაფერში ვეხმარებოდი. მას კარგად ვიცნობდი. არჩილთან რომ შევედი, გიგა ლორთქიფანიძეს დაურეკა და უთხრა, სპექტაკლი დაამთავრე, მაგ თეატრში ფეხის დამდგმელი არ ვარო. ამის შემდეგ მართლაც აღარასოდეს მობრუნებულა მარჯანიშვილის თეატრში და ფილარმონიაში წავიდა სამუშაოდ. გიგამ დანიშნა პრემიერა და მშვენივრად ჩაიარა ყველაფერმა.
– ასეთი რა უთხარით არჩილ ჩხარტიშვილს?
გივი: არაფერი მითქვამს, მასთან ისე მივედი, როგორც სამძიმარზე. პრემიერამ რომ ჩაიარა, დარბაზში ტაში ატყდა. ტარიელ საყვარელიძე მოვიდა და წინ გამიყვანა. ამ დროს ტაშის რეგისტრი შეიცვალა, ამით მაგრძნობინეს, რომ ჩემი თამაში მოეწონათ. ეს ემოცია არასოდეს დამავიწყდება. სპექტაკლის შემდეგ ისევ არჩილთან წავედი მადლობის სათქმელად. მერე არჩილმა სამუშაოდ ფილარმონიაში წამიყვანა. იმ დროს უკვე ფილარმონიის სამხატვრო ხელმძღვანელი იყო. ასე დაიწყო ჩემი შემოქმედებითი ცხოვრება. თამარ, ახლა ის მოყევი, თეატრში რამდენად წესიერად ვიქცეოდი.
თამარი: გივი არის ისეთი ადამიანი, რომელიც რაღაცნაირად გიწებებს. ძალიან კეთილშობილი, ერთგულია, ადამიანებთან ადვილად შეუძლია საერთო ენის გამონახვა, მეგობრულია და, რაც მთავარია, ამბიციური არ არის. ამ თვისებას ვერ ვიტან.
– გაიხსენეთ ცნობილი კომედია "6 შინაბერა და ერთი მამაკაცი", სადაც ერთად თამაშობდით.
თამარი: გივი ამ სპექტაკლში ბრწყინავდა. საკმაოდ ონავარი იყო, მაგრამ გვიყვარდა და ვიტანდით. სპექტაკლში ავანსცენაზე ვიდექი და ერთ ეპიზოდში ვეუბნებოდი, ვინ ხარ, ვინ გეკითხება–მეთქი. ამ დროს გივი ისეთ რაღაცას აკეთებდა, რომ მაყურებლისკენ ზურგით ვტრიალდებოდი და ვიცინოდი.
გივი: მერე ეს ეპიზოდი სცენის მიღმაც გადავიტანეთ.
თამარი: გივი ჩვენს ოთახში შემოდიოდა და გოგოების საუბარში ერეოდა. ამ დროს ვეუბნებოდი, შენ ვინ ხარ, ვინ გეკითხება–მეთქი. ეს კი ერთ გრძელ შეშას მიიდებდა და მეუბნებოდა, კაცი ვარ, კაცო, კაცი ვარო... ეს რომ შემოდიოდა, უკვე წინასწარ ვიცოდი, რომ რაღაც სისულელეს გააკეთებდა და ვცდილობდი, არ გამეცინა, მაგრამ როგორ შემეძლო თავი შემეკავებინა! ერთხელაც შემოვიდა და გრძელი შეშის ნაცვლად პატარა ასანთის ღერი შემოიტანა, მიიდო და, კაცი ვარ, კაცოო, თქვა.
მანქანით სულ ამას დავყვებოდი და ბოლოს სათადარიგო საბურავი შემარქვა. გივი სადაც კი შედიოდა, ხალხი მიესეოდა, ყველა თითო ჭიქაზე ეპატიჟებოდა და ამასობაში კარგად თვრებოდა. ნასვამს ჩემ გარდა აღარავინ უჯდებოდა მანქანაში. მე კი ვფიქრობდი, რომ სწორედ ასეთ მდგომარეობაში სჭირდებოდა ჩემი გვერდით ყოფნა. გზაში მილიცია თუ გაგვაჩერებდა, ვიტყოდი, არიქა, მეშველა–მეთქი, მაგრამ გივის რომ დაინახავდნენ, გადაკოცნიდნენ. მე კი ვეჩხუბებოდი, ან დაიჭირეთ, ან მანქანა ჩამოართვით–მეთქი. ამის ხელში ბევრი წვალება გავიარე.
– ქალბატონო თამარ, როგორი პარტნიორია სცენაზე ბატონი გივი?
თამარი: არაჩვეულებრივი. მე და გივი როცა პარტნიორები ვართ, უსიტყვოდ ვუგებთ ერთმანეთს. სხვას რომ ავუხსნა და ბევრჯერ ვუთხრა, შეიძლება მაინც ვერ გაიგოს. 80 წლის რომ გავხდი, თეატრიდან გამიშვეს. ახლა ესეც 80 წლის არის და თეატრიდან კი არ უნდა გაუშვან, არამედ დააფასონ. სამუზეუმო ექსპონატია, რომელსაც გაფრთხილება სჭირდება. გივის, როგორც სახასიათო მსახიობს, ასე იცნობენ. მისთვის სევდიანი როლი არასოდეს მიუციათ, მაგრამ ზოგჯერ მასში იმხელა სევდას ვხედავ, ცრემლები მომდის. სადღაც შიგნით დიდი დრამატიზმი აქვს ჩამალული. ამით მდიდარი კაცია.
გივი: ამდენს ნუ მაქებ! ისიც თქვი, ძალიან ახალგაზრდას სულ მთავარი როლები რომ გქონდა. ვერიკო ანჯაფარიძის და სესილია თაყაიშვილის დუბლიორი იყო. ამას როგორ ეხუმრებით!
თამარი: "პიგმალიონში" გივი გვიან შევიდა და ისეთი ამბები დაატრიალა, ყველა პირდაღებული უყურებდა. ჩვენი თეატრის ხელმძღვანელობა ძალიან ახალგაზრდაა და მგონია, რომ მათ გამოცდილი მსახიობის ფასი არ იციან. ახლანდელი ახალგაზრდები თავდაჯერებულები არიან და თავი ამომავალი ვარსკვლავები ჰგონიათ. ჩვენ კი სულ იმაზე ვფიქრობდით, ჩვენზე უფროსი თაობის მსახიობებისგან რა გვესწავლა. სახლში კი არ გავრბოდით, მათ რეპეტიციებზე ვისხედით და ვუყურებდით. ის, რაც ჩვენ უფროსი თაობისგან მივიღეთ, ამათ ვისგან უნდა მიიღონ? ეს ყველაფერი ახლა დაკარგულია.
– როგორი იყო თქვენი ახალგაზრდობის მარჯანიშვილის თეატრი?
გივი: მარჯანიშვილის თეატრის ფოიე ყოველთვის ხალხით იყო გაჭედილი. ყველა მივდიოდით, არ ჰქონდა მნიშვნელობა, იმ დღეს სპექტაკლი იყო თუ არა. როცა იქ უფროსი თაობის მსახიობები იდგნენ, ჩვენ არ ვსხდებოდით, კედელზე ვიყავით აკრული. სანდრო ჟორჟოლიანი რომ შემოვიდოდა, მივცვივდებოდით ხოლმე. ყველას მასხარა არტისტი ეგონა, მაგრამ ფრანგული ენა კარგად იცოდა, ხელში სულ გაზეთი ეჭირა და კითხულობდა. ვთხოვდით ხოლმე, წაგვიკითხეთ ერთი, ფრანგები რას წერენო.
როცა იმ სპექტაკლებში ვთამაშობდით, სადაც მედეა ჯაფარიძე, ვერიკო ანჯაფარიძე, სესილია თაყაიშვილი იყვნენ, ძალიან გვიხაროდა. ერთ–ერთმა მსახიობმა სცენაზე თქვა, შე შობელძაღლოო და მედეა ცუდად გახდა, სცენიდან ამის თქმა როგორ შეიძლებაო. ახლა კი ეკრანიდან დედის და მამის ისეთ გინებებს ვისმენ, მრცხვენია. ახლა სულ სხვა ცხოვრებაა, თეატრში რომ მივდივარ, ფოიე სულ ცარიელია და გული ძალიან მწყდება.
თამარი: სპექტაკლი როცა გვაქვს, თეატრში ადრე მივდივართ ხოლმე, ჩამცმელის ოთახში ვსხდებით და ვლაპარაკობთ. ორი, სამი მსახიობია ისეთი, რომლებიც, როგორც კი დაგვინახავენ, მაშინვე შემოდიან, ვსხედვართ და ათას რაღაცას ვიხსენებთ. მართლაც იმდენი მოსაგონარი გვაქვს... ყველა მსახიობი თავისი როლის აკადემიკოსი იყო.
გივი: კუკური მჟავანაძე სულ ეპიზოდებში თამაშობდა, მაგრამ გადასარევი გახლდათ.
თამარი: ეგ მაინც ჩვენი თაობა იყო. უფროსი თაობის მსახიობებზე გეუბნები, მათ მოსმენას არაფერი სჯობდა. ჯერ ერთი, რომ ძალიან განათლებულები იყვნენ, რასაც დღევანდელ თაობაზე ვერ ვიტყვი. ცოტა ხნის წინ ასტროლოგი მიშა ცაგარელი ამბობდა, ერთი ბიჭი შემეკითხა, ჩვენთან მაგარი დიჯეი ვინ არისო. ვუთხარი, ასეთი ბევრი გვყავსო და იცით, იმ ბიჭს რა უპასუხია? მითხრეს, რომ ყველაზე მაგარი ვაჟა–ფშაველააო. ასტროლოგს უთქვამს, მე მგონია, რომ პაოლო იაშვილი უფრო მაგარი დიჯეიაო და ის ბიჭი თურმე ვაჟა–ფშაველას და პაოლო იაშვილს დაეძებს. ეს ხომ საშინელებაა!
გივი: მთელ მსოფლიოს რომ თვალი გადავავლოთ, ბრწყინავს ფრანგული, ინგლისური და რუსული თეატრი. ქართული თეატრალური კულტურაც ხუთეულშია შესული.
საქართველოს დიდი თეატრალური წარსული ჰქონდა, აქვს და დარწმუნებული ვარ, ჩვენს შემდეგაც ექნება. თაობები მოდიან, თეატრი ისევ მაღალ დონეზე დგას.
– იმ ძველ დროში, როცა ქართულ თეატრში ოქროს ხანა იდგა, რა ხდებოდა პრემიერების შემდეგ?
გივი: ყოველი სპექტაკლის შემდეგ, გარეთ რომ გამოვდიოდით, ეზო მაყურებლებით იყო სავსე. ხალხი მანამდე არ მიდიოდა, სანამ მსახიობები არ გამოვიდოდნენ. მაშინ სულ სხვა დამოკიდებულება იყო.
თამარი: შენ დღესაც გელოდებიან ხოლმე გარეთ, რომ გნახონ და დაგელაპარაკონ. ეს ბედნიერება გივის ნამდვილად აქვს. ადრე კი მაინც სულ სხვა იყო. სპექტაკლი რომ დამთავრდებოდა, მსახიობებს ტაშით გვაცილებდნენ, ახლა კი ხალხი თვალის დახამხამებაში ქრება. თეატრისადმი, მსახიობებისადმი ისეთი ლტოლვა აღარ არის.
გივი: მოსკოვში თეატრიდან სასტუმრომდე აკაკი ხორავა ხელში აყვანილი მიიყვანეს.
მარჯანიშვილის თეატრში სამი სცენაა და სამივე ძალიან კარგად მუშაობს, მაყურებელი გვყავს და ეს ძალიან კარგია. ჩვენ, ბებრებიც, როგორც შეგვიძლია, ახალგაზრდებს მხარში ვუდგავართ.
თამარი: ბებერიც ხარ და უფრო მეტიც!
გივი: მე ბებერი ვარ და შენ – მოხუცი.
– ამდენი წელი გაკავშირებთ ერთმანეთთან, ოჯახებითაც მეგობრობთ?
თამარი: კი არ ვმეგობრობთ, დანათესავებულებიც ვართ.

გივი: თამარის მეუღლე, კოტე თოლორაია, მარჯანიშვილის თეატრში ერთ–ერთი გამორჩეული ადამიანი იყო. რასაც ხელს ჰკიდებდა, ყველაფერს ბრწყინვალედ აკეთებდა. საოცრად ერთგული ადამიანია. სამწუხაროდ, თაზომ (თამარ სხირტლაძის და კოტე თოლორაიას ერთადერთი ვაჟი – ავტ.) ძალიან ადრე დაგვტოვა, კარგი ბიჭი იყო...
თამარი: ჩემი ქმარი ამაზე უფროსია, მაგრამ გივის მონათლულია.
გივი: ნათლობის ცერემონიალის დროს კოტე თოლორაია მომიბრუნდა და მითხრა, აბა, ახლა ხელში ამიყვანე ისე, როგორც ნათლიებს ნათლულები აჰყავთო. კოტეს აკიდება არ გინდოდა?! იმხელა კაცი იყო!.. წლებია ასე ერთად მოვდივართ და ღმერთმა ამათი თავი სულ კარგად მიმყოფოს. ერთი სიამოვნებაა, როცა ვიცი, რომ შემიძლია მათთან ნებისმიერ დროს მივიდე, დავსხდეთ და ვისაუბროთ.
თამარი: აბა, რა! როცა გაგიხარდება. გვიყვარს შეკრება და ძველი დროის გახსენება. ხომ წარმოგიდგენიათ, რას ნიშნავს ერთადერთი შვილის დაკარგვა... მახსოვს, ორმოციდან სახლში გივიმ წამოიყვანა კოტე. მაშინ მე და მედიკო ჩახავა ერთად ვთამაშობდით. სპექტაკლზე მუშაობა დაწყებული მქონდა და მოულოდნელად ჩემი შვილი გარდაიცვალა. თემურ ჩხეიძეს დავურეკე და ვუთხარი, მე ვეღარ მოვალ, შემცვალეთ–მეთქი. თემურმა მითხრა, გამორიცხულია, შენ თეატრი სამუდამოდ მიატოვოო. თემური და მედიკო ძალიან ამომიდგნენ მხარში. კოტე ძალიან ცუდად იყო, ნერვის ანთება დაემართა. თეატრიდან სახლში დაბრუნებული კოტეს ტყუილ–მართალს ვუყვებოდი და ასე გადავატანინე ეს ტრაგედია. დარწმუნებული ვარ, რომ თუ თეატრს თავს არ დაანებებ, ყველა გაჭირვებას გადაიტან. ზოგჯერ ვწუწუნებ, ცუდად ვარ, რისთვის მივდივარ თეატრში, მაინც ვერ ვითამაშებ–მეთქი, მაგრამ იქიდან უკვე აბსოლუტურად განკურნებული მოვდივარ.
გივი: იმ დროს, როდესაც თაზო გარდაიცვალა, თამარის ყველაზე ახლო მეგობარი თეატრი გახდა. რომ არა თეატრი, ამათი საქმე იმ მძიმე წუთებში ცუდად დამთავრდებოდა. ის ტკივილი თავდაუზოგავმა შრომამ გადაატანინათ.
– როგორც ვიცი, ისევ ერთად გიღებენ ერთ–ერთ ფილმში. რა როლებს ასრულებთ?
გივი: ირანელი რეჟისორია ჩამოსული...
თამარი: ამ რეჟისორს აქებენ, უნიჭიერესი კაციაო. მე და გივი ცოლ–ქმარს ვითამაშებთ. გივის გვერდით ყოველთვის ძალიან კომფორტულად ვგრძნობ თავს.
გივი: ახლა გავწითლდები.
თამარი: ასეა, ჩვენ კარგად გვესმის ერთმანეთის, მასთან შეთანხმებები არ მჭირდება. ჩვენი სიახლოვე, სითბო სცენაზეც მოგვყვება.
ქეთი დინოშვილი, ჟურნალი სარკე