საშოვარზე წასული ქალების სათქმელი _ "თურქეთში ქართველებზე თუ ძალადობენ, ეს ისევ ქართველის ხელით ხდება!"
2 460 ნახვა
ორი თვის წინ ჟურნალ "სარკის" მე–4 ნომერში გამოქვეყნდა სტატია, სადაც საუბარი იყო თურქეთში ჩვენს თანამემამულეთა ყოფაზე. საუბრობდა თურქეთში ქართული კულტურის სახლ "ჩვენებურის" საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსი, ნათია შარაშენიძე. მისმა ინტერვიუმ თურქეთში სამუშაოდ წასულ ქართველ ქალთა ნაწილის დიდი აღშფოთება გამოიწვია. მათ თავი შეურაცხყოფილად იგრძნეს და "სარკის" რედაქციას საპასუხო წერილით მომართეს. ქალებმა ნათია შარაშენიძის ნაამბობს "მონაჭორი და მონაჩმახი" უწოდეს, თუმცა ერთ–ერთ მათგანთან საუბრისას სწორედაც რომ დადასტურდა სტატიაში მოყვანილი ფაქტების რეალურობა, რასაკვირველია, ისინი სამუშაოდ წასულ ყველა ქართველ ქალზე არ ვრცელდება.
აქვე ხაზგასმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ ნათია შარაშენიძეს და "სარკეს", რომლებსაც წერილის ავტორები თურქეთის სახელმწიფოს შეურაცხყოფაში ადანაშაულებენ, გაუბედურებული ადამიანები კი არ "ჩაუქოლავთ", არამედ თანამემამულეების გასაჭირზე გულისტკივილით დაწერეს და ამას სამართლიანი მკითხველი თავადაც მიხვდებოდა.
ნათია შარაშენიძე ინტერვიუში ყვება:
"თურქეთში ქართველები უმძიმეს ყოფაში არიან. ჩვენი ემიგრანტების 90% შავ სამუშაოს ასრულებს. თუ ვინმეს შავ სამუშაოზე დაინახავთ, ესე იგი ქართველია. ნაგავშიც ქართველები იქექებიან, უზარმაზარი ტვირთიც ქართველებს აქვთ მოგდებული მხრებზე. ისეთ სამკერვალოებში მუშაობენ, ფანჯრებიც რომ არ აქვთ. მიწურებში მუშაობენ და იქვე ცხოვრობენ კიდეც... სხვა ქვეყნებში კვირაობით ქართველები ეკლესიის ეზოებში იკრიბებიან, ერთმანეთს ეხმარებიან, ამბებს იგებენ. თურქეთში ასეთი რამ არ ხდება. ქართველების სხვადასხვა ჯგუფი სხვადასხვა პარკებში თუ ახერხებს შეხვედრას... უნდა ნახოთ, პოლიცია რომ დაეცემა ხოლმე პარკში შეკრებილებს და ატყდება ერთი წივილ–კივილი. შეყრიან ყველას და მერე ზოგს დეპორტს უკეთებენ. თუ ვიზა ვადაგასული არ არის, უშვებენ, მაგრამ რამხელა ნერვების ფასად უჯდებათ ეს ამბავი?!
აქსარაის ავტოსადგომზე, საიდანაც ჩვენი ავტობუსები გამოდის, რამდენჯერმე შევესწარი, ქართველმა ქალმა როგორ მოატყუა ქართველი გოგო, ჩაიყვანა იქ და მერე გაყიდა. ვუთხარით, საკონსულოში წასულიყო, იქ ახალ პასპორტს დაუმზადებდნენ და უკან გააგზავნიდნენ, მაგრამ, იცით, რა გვითხრა? ისინი საქართველოში დამაბრუნებენ, მე კი ვალებით ვარ წამოსული და უკან რომ წავიდე, რა ვქნაო. ურჩევნია, მონად იმუშაოს, ვიდრე უკან დაბრუნდეს. ასე გაყიდულ ქალებს ან მეძავებად ამუშავებენ, ან სადმე სამკერვალოში შეაგდებენ და 24 საათი ჯაფაში არიან... ერთხელ ღამის 3 საათზე დაგვირეკეს. ქალი აკანკალებული ხმით ლაპარაკობდა, კაცს ვუვლიდი, მაგრამ პასპორტი გამომართვა, ჩამკეტა და ახლა მეუბნება, ჩემთან დაწექიო, მე კი ქმარი და შვილები მყავს და მასთან დაწოლა არ მინდაო. გვთხოვა, დამეხმარეთ, პასპორტი რომ დავიბრუნო და აქედან გამოვაღწიოო...
ერთ გოგოზე მეპატრონემ იძალადა, მერე გაყიდა. როგორც ვიცი, ტყეში აცხოვრებდნენ და ნარკოტიკებს აძლევდნენ. ბოლოს ამ გოგოს ამნეზია დაემართა. ალბათ 25 წლამდე იქნებოდა. მთელი ქალური ორგანოები დაგლეჯილი ჰქონდა...
50 წლის ქალი გაყიდეს და მესამე სართულის ფანჯრიდან გადმოძვრა. ზეწრები გადაუბია და ისე ჩამოხოხებულა. ჩვენთან მოვიდა, ფეხები სულ დაგლეჯილი ჰქონდა. მეძავად ამუშავებდნენ. 10–15 კაცს ემსახურებოდა დღეში და თან ფულსაც არ აძლევდნენ. ასეთი ფაქტი უამრავია".
...
"ჩვენ ვმუშაობთ თურქეთის სხვადასხვა ქალაქებში – ანკარაში, იზმირში, სტამბულში, ანტალიაში, ალანიასა თუ ბურსაში. საკმარისი რაოდენობის ქართველი ქალები ვართ აღშფოთებულები თქვენი რესპონდენტის ნათქვამის გამო, რომ, თურმე ნუ იტყვით და, თურქეთში ყოველ ქართველ ქალზე ძალადობენ. ჩვენ უკან ოჯახები დგას ქმრების, მამების, ძმების, მეგობრების, სხვა ახლობლების სახით, რომლებსაც ვერავინ აფიქრებინებს, რომ ძალადობისა და სინდისის გაყიდვით ვიღებთ გროშებს და ამით ვაპურებთ შვილებს...
გაუგებარია, რაში დაგჭირდათ ასე ხელაღებით გაგეთელათ ღირსება თურქეთში დასაქმებული ათასობით ქართველისთვის, რომელთა უმეტესობა განათლებით, ოჯახიშვილობით და კულტურით არავის ჩამოვუვარდებით, მაგრამ პიროვნული ბედის უკუღმართობით და კიდევ სხვა ობიექტური მიზეზებით, იძულებულები ვართ, სამშობლოდან შორს გადახვეწილებმა ვიშრომოთ და ასე ვარჩინოთ ოჯახები...
რესპონდენტ ნათიას, რომელსაც თურქეთში სამსახურიც და ქმარიც უშოვია და ვერ ივიწყებს და ლაპარაკობს იმაზე, რომ ჩაკეტილ მაღაზიაში ძალადობდნენ მასზე, ალბათ – ისევ ქართველები, თორემ ჩვენი დიდი ნაწილი თურქი მოქალაქეების სავაჭრო ობიექტებში ვართ დასაქმებულები, მაგრამ, რომ იტყვიან, უბატონოდ არც ჩვენ და არც სხვას, ხმას არ სცემენ. თქვენმა ჟურნალმა შეურაცხყო თურქი მამაკაცები ზოგადად, მაშინ, როცა ისინი, ვისაც ჩვენ ვიცნობთ, მოძალადეობას და ვინმეს ნების წინააღმდეგ წასვლას არ კადრულობენ. სხვა რომ არაფერი, თურქეთი კარგა ხანია ცივილური სამყაროს ნაწილია, მთელ მსოფლიოშია გასული ეკონომიკითა და პოლიტიკით და ძალადობა აქ კანონით მკაცრად ისჯება... ქალმა არ იცის, რომ რასაც ძალადობად ნათლავს, სინამდვილეში პროსტიტუციაა და ეს რომ თურქეთის მთავრობის ყურამდე მივიდეს, თქვენს რესპონდენტსაც და თქვენც გათქმევინებენ, კერძოდ სად ხდება და აღკვეთენ დაუყოვნებლივ.
საქართველოში თქვენი ჟურნალის ამ წერილით ხელს უწყობთ, არასოდეს დაიმსხვრეს სტერეოტიპი, თითქოს თურქეთში უკლებლივ ყველა ქალზე ძალადობენ და ამით შეურაცხყოფთ როგორც თურქეთის რესპუბლიკას, ასევე ჩვენ, მშრომელ, გატანჯულ ადამიანებს, ვისთვისაც საქართველოში ადგილი არ მოიძებნა, მაშინ, როცა, არ იცით ბევრი და სამწუხარო რეალობა. მათ შორის ის, რომ თურქეთ–საქართველოს საზღვარზე თითქმის ყოველ კვირას აქვს ადგილი სამარცხვინო ფაქტს: პროსტიტუციისათვის დეპორტირებული ასობით თავგადაპარსული ჩვენი თანამემამულე გადმოჰყავთ, რომლებიც ძალადობის მსხვერპლნი როდი არიან...
რაც შეეხება თქვენი რესპონდენტის ნათქვამს, თურქეთში თუ ვინმეს შავ სამუშაოზე დაინახავთ, ესე იგი ქართველია, ნაგავშიც ქართველები იქექებიანო, ნაგავში ქექვას და "შავ სამუშაოს" საქართველოშიც არ თაკილობენ და ნაგავშიც იქექებიან და ამის გასაკეთებლად თუ თურქეთამდე მიაღწიეს, ნუ ჩაქოლავთ, მიუშვით, კანონით არ იკრძალება, შეგონება კი მათ პურს ვერ აჭმევს", – წერილს, რომლის სტილიც დაცულია და მცირე შემოკლებით შემოგთავაზეთ, ქართული გვარ–სახელის რამდენიმე ქალი აწერს ხელს.
...
"სარკე" ამ წერილის ერთ–ერთ ავტორს, სოფო სამხარაძეს ესაუბრა.
სოფო სამხარაძე: თქვენს რესპონდენტს ხაზგასმულად აქვს ნათქვამი, რომ არ არსებობს, მაღაზიაში მომუშავე ქალზე არ ძალადობდნენო. ლამის ნახევარი საქართველო თურქეთშია. ყველა ხომ ვერ წავა საბერძნეთში, ამერიკაში, ესპანეთში?! უმრავლესობა თურქეთში მიდის. ამ ხალხის 90% კი პატიოსანი, წესიერი ადამიანია. მათ უკან დგას ოჯახები – ძმები, ქმრები, შვილები. ხომ არ შეიძლება ასე ხელაღებით აფიქრებინოთ ყველას, რომ იქ წასული ქალები ყველა ძალდობის მსხვერპლნი ვართ?!
– ქალბატონო სოფო, რა თქმა უნდა, ყველას არ ეხება ის, რომ თურქეთში ამორალურ ცხოვრებას ეწევა ან ძალადობენ მასზე და ეს არც არავის უმტკიცებია, მაგრამ ასეთი ფაქტები რომ ხდება, ეს თქვენთვის უცნობია?
– რა თქმა უნდა, ასეთი ფაქტები არის და ეს ისევ და ისევ ქართველის ხელით ხდება. არის ხალხის კატეგორია, რომელიც ფულის იოლად საშოვნელ გზას პოულობს. ლამაზი გოგოებიც ჩაჰყავთ და ათას რამეს აკეთებენ, მაგრამ ეს ძალადობა კი არა, ხშირად მათი სურვილიც არის. თურქეთს ისედაც სახელი აქვს გატეხილი და ეს გასული საუკუნის ბოლოს მოხდა, მაგრამ დღეს ყველა გაჭირვებული თუ წესიერი ადამიანი ლუკმაპურის საშოვნელად მიდის იქ და არ შეიძლება ასე ხელაღებით ლაპარაკი. ისედაც კომპლექსი გვაქვს ჩვენ, რომ იქ წასვლა მოგვიხდა.
– რატომ გაქვთ კომპლექსი?
– სწორედ იმ აზრის გამო, რომელიც საქართველოში არსებობს. იქ ჩასვლის შემდეგ კი დავრწმუნდით, რომ ჩვეულებრივი განვითარებული ქვეყანაა. ადრე საზღვრები არ იყო გახსნილი. თურქეთში ჩასვლა კი ადვილი იყო და უფრო გაბედული ქალები მიდიოდნენ. ისინი ბევრ რამეს არ ერიდებოდნენ და ამ ყველაფერმა გაუტეხა სახელი ჩვენს ქალებს. ახლა კი თურქეთი შეიცვალა. ჩამოყალიბებული, ძლიერი, ევროპის დონის ქვეყანა გახდა. არავინ არავისზე არ ძალადობს. პირიქით, ქართველი ქალებისგან გამიგონია, მინდა, ფულიანი კაცი ვიშოვო და ზედ არავინ მიყურებსო. თუ ქალს უნდა, თბილისშიც გააკეთებს ამას და სხვაგანაც.
– ქალბატონო სოფო, ქართველებზე ძალადობის ფაქტები არ გაგიგიათ?
– რა თქმა უნდა, იქნება. რა, ძალადობის ფაქტები ჩვენს ქვეყანაში არ არის?!
– როგორ უჭირთ ქართველებს თურქეთში და პირობებში მუშაობენ, იმ ბოლო ტრაგიკული მაგალითიდანაც ჩანს, რომელიც ჩვენს თანამემამულეებს ახალი წლის დღეებში შეემთხვათ. რამდენიმე მამაკაცი გარდაიცვალა ფალსიფიცირებული ალკოჰოლით, რომელიც მათ მეპატრონემ მიუტანა.
– დიახ, მოიწამლნენ. ყველგან არის ასეთი ფაქტები. ზოგ ქვეყანაში კლავენ კიდეც ქართველებს და ეს ჩვენი ბრალია, მიზეზი ჩვენშია. ვინც პატიოსნად და წესიერად მუშაობს, იმას ყველგან აფასებენ და პატივს სცემენ. ვისაც იოლად უნდა ფულის შოვნა, მასზე ძალადობაც იქნება, მსხვერპლიც გახდება და ა.შ. იქ მყოფი ქართველები ისე ვიღლებით, ერთმანეთთან შეხვედრასაც ვერ ვახერხებთ. დასვენების დღე თუ გვაქვს, გვირჩევნია, სახლში ვიყოთ და დავისვენოთ, ვიდრე გარეთ გამოვიდეთ.
ის კი გამიგია, რომ ქართველს იმდენი ფული არ მისცეს, რამდენსაც შეპირდნენ და მოატყუეს, თორემ ვინმეზე ძალა გამოეყენებინოთ, ასეთი ფაქტი არც მახსენდება. საქართველოში რამდენიმე ადამიანს აქვს ჩემი ვალი და მათგან ვერაფრით ვიბრუნებ. ისინიც თურქები არიან?! იოლად ცხოვრების მოსურნე ქართველებიდან ზოგი ყაჩაღობით, ზოგი ამორალური ცხოვრებით არსებობს. შრომა ეზარებათ და ასეთები მთელ საქართველოს უტეხენ სახელს. სწორედ ასეთი ხალხი ყვირის, ძალადობენო.
შექსპირი ამბობს, პატივაყრილებს სურთ, პატივი სხვებსაც აჰყარონ და ეს ქვეყანა ცოდვილ სამყაროდ მოგვაჩვენონო. მე თურქების იმ კატეგორიასთან მაქვს ურთიერთობა, რომლებიც ქართველებს პატივს სცემენ. მათგან გამიგონია, დამხმარე მჭირდება ოჯახში და მინდა, ქართველი იყოსო. ერთ თურქ ქალს ვიცნობ, რომელიც მილიარდერია და რძლად ქართველს ეძებს. ჩვენ სადაც ვმუშაობთ, ყველგან პატივს გვცემენ. თავად ფილოლოგი გახლავართ და ოდესღაც საქართველოშიც მქონდა კარგი სამსახური. მეუბნებიან ხოლმე, ვინმე ქართველი ახლობელი თუ გყავთ, მოგვიყვანეთო.
– როცა ამბობთ, ქართველების ხელით ხდება სამარცხვინო ფაქტებიო, რას გულისხმობთ?
– გოგონების ჯგუფი ჩაჰყავთ და იმით შოულობენ ფულს. ერთ თბილისელ სომეხზე ამბობდნენ, იმით მუშაობს, რომ საქართველოდან გოგოები ჩამოჰყავს და კაცებზე აქირავებსო. ვერ გეტყვით, იმ გოგონებს ძალით აკეთებინებს ასეთ რამეს თუ ნებით. ასეთი რამეები ხდება, მაგრამ როცა ათასობით ადამიანია წასული საქართველოდან თურქეთში, არ შეიძლება ყველა ერთ ქვაბში მოხარშო. თქვენი რესპონდენტი ამბობს, ყველა მაღაზიაში მომუშავე ქალზე ძალადობენო. ერთ–ერთ მაღაზიაში მომუშავე მეც ვარ და არასოდეს მიგრძვნია თავი მსხვერპლად და არც უბატონოდ გაუცია ვინმეს ჩემთვის ხმა. ერთ ხმამაღალ სიტყვაზეც კი დავტოვებდი სამსახურს, რადგან თავმოყვარეობა მაქვს. "სარკეს" ბევრი კითხულობს და ჩვენთვის შვება იქნება ამ საპასუხო წერილის დაბეჭდვა.
– რაც ქალბატონმა შარაშენიძემ ჩვენთან ინტერვიუში თქვა, ფაქტებია და ისიც ჩვენი ტკივილია.
– დიახ, ჩვენი ტკივილია და ეს უნდა ითქვას, მაგრამ ყველა ძალადობის მსხვერპლიაო, რომ ამბობს, ეს ხმამაღალი ნათქვამია და ჩვენთვის შეურაცხმყოფელი. ასეთი რამ 200–დან შეიძლება 2–ს დაემართოს და არა – ყველას.
...
საქართველოს ახლახან თურქული პოსტმოდერნისტული ლიტერატურის წამყვანი მწერალი–რომანისტი, საკუთარ სამშობლოში და არამარტო იქ, მთელ მსოფლიოში უზომოდ პოპულარული ორჰან ფამუქი სტუმრობდა. ფამუქი "თავისუფალ უნივერსიტეტში" სტუდენტებს და ქართული მედიის წარმომადგენლებს შეხვდა. მას უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორის წოდებაც მიანიჭეს. დიდი პატივით მიღებულ სტუმარს სხვებმა ქართველების სიძულვილში დასდეს ბრალი და საკუთარი ნაწარმოები, "თოვლი" შეახსენეს, სადაც თურქეთში საშოვარზე ჩასული ქართველი ცოლ–ქმრის ამბავია აღწერილი. წურბელები, წუწურაქები, ღატაკები, ამორალურები – ასეთია ფამუქისეული ქართველების შეფასება ნაწარმოებში, რომელიც 2004 წლის ამერიკის საუკეთესო ნოველების ათეულში შევიდა.
"ნახშირისა და ბინძური თეთრეულის სუნით აქოთებულ სარდაფში ჩავიდნენ. კაცი, რომელიც წინ მიუძღოდათ, გათბობის ქვაბის გვერდით მუყაოს ცარიელი კოლოფებისა და ბოსტნეულის ყუთებისგან შეკოწიწებულ კუთხეს მიადგა. იქ სახელდახელოდ მოწყობილ საწოლზე ახალგაზრდა ქალს ეძინა. თეთრი ფითქინა კანი ჰქონდა და არაჩვეულებრივად ლამაზი იყო... იმ ქალს ჭლექი აქვს და მაინც ბოზობს და ქალაქში ჩამოსულ მესაქონლეებსა და ტყავის ვაჭრებთან ცხოვრობს. კაცი კი, დანარჩენი ქართველების მსგავსად, ნახევარ ფასად მუშაობს და შედეგად მუშების ბაზარზე ორმოც წელიწადში ერთხელ გამოჩენილ სამუშაო ადგილს თურქეთის მოქალაქეებს ცხვირწინ აცლის. ეს ცოლიცა და ქმარიც იმდენად ღატაკები და წუწურაქები იყვნენ, რომ სასტუმროს ფულსაც არ იხდიდნენ, წყლის სამმართველოს უფროსს თვეში ხუთ ამერიკულ დოლარს უკუჭავდნენ და ამ საქვაბეში ცხოვრობდნენ. თურმე ამბობდნენ, სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ სახლს ვიყიდით და სიცოცხლის ბოლომდე აღარ ვიმუშავებთო. ყუთებში თურქეთში იაფად ნაყიდ ტყავეულს ინახავდნენ, რომელსაც თბილისში დაბრუნების შემდეგ სარფიანად გაყიდდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ უკვე ორჯერ იყვნენ დეპორტირებულები, "თავიანთ" საქვაბეში დაბრუნებას რაღაც მანქანებით მაინც ახერხებდნენ. ამგვარი წურბელები, რომელთა მოშორებას მექრთამე პოლიცია ვერ ახერხებდა, ყარსში სამხედრო ხელისუფლებას უნდა მოესპო", – წერს რომანში ფამუქი.
ფამუქის მიერ აღწერილ ქართველების ყოფას ზოგმა სამწუხარო რეალობა უწოდა, ზოგმა – ზიზღი ქართველების მიმართ. სოციალურ ქსელებში ამ თემას მთელი კვირის განმავლობაში განიხილავდნენ. "ფეისბუქში" წერდნენ:
"სამწუხარო ისაა, რომ რაც მას აქვს აღწერილი, ხშირ შემთხვევაში სინამდვილეს შეესაბამება. კარგია აქცენტის გადატანა სხვა მომენტებზე, მაგრამ ამით ემიგრანტთა პრობლემა თუ ტრაგედია არ გადაიჭრება. ყველამ კარგად ვიცით, რომ იქ ემიგრანტთა უმეტესობა ბინძურ ცხოვრებას ეწევა და გმირია ის პატიოსანი ქართველი, ვინც იქაურ ჯოჯოხეთს პატიოსნად, სინდისის დაუკარგავად უძლებს. მადლობა უფალს, რომ ასეთი ბევრი გვყავს".
"ქართველები თურქეთში რომ ანგელოზებივით არ ვიქცევით, ფაქტია, მაგრამ ამ კაცმა ისე საძაგლად დაწერა და თან აზვიადებს, ცოლ–ქმარიო!..".
"რა ფამუქის ბრალია თუ მალიქ–შახმა საქართველო ააოხრა დიდი თურქობის დროს?! "თოვლში" აღწერილმა ამ ეპიზოდმა თავის დროზე მეც გამაღიზიანა, მაგრამ სიმართლე ისაა, რომ ზოგი ჩვენებური არამარტო თურქეთში იქცევა უზნეოდ. ყარსელებიც გაუბრაზდნენ ფამუქს, როცა მათი ხასიათის მანკიერი მხარეები წარმოაჩინა. ერთმა ოფიციანტმა ჩაიც არ დაუსხა ბარში და ამაზე ფამუქმა უპასუხა – მე ვწერ იმას, რაც სარკეში ირეკლება და როგორ შემიძლია ვიკამათო ამაზეო".
"ვინც კი სიმართლეს იტყვის ხოლმე, ჩვენი თუ სხვა, მაშინვე გვინდა, პირი ამოვუქოლოთ. ფამუქმა კიდევ იოლ ფორმებში ასახა. გაცილებით მეტი სიბინძურე ხდება, რომელიც ყველამ კარგად ვიცით. ქართველებს მხოლოდ თავის მოქონვა მოგვწონს. თავის დროზე ილიასაც აბრალებდნენ, ქართველი ერი არ უყვარს და სიძულვილით წერსო, როცა ჩვენს უკუღმართობას ამხელდა".
"საქართველოდან ჩასული ქართველი თუ არაქართველი ისე სამარცხვინოდ იქცევა, იქაურ პატიოსან ქართველებსაც უფუჭებს სახელს. ეს მწარე რეალობაა და ჩვენ იმიტომაც ვღიზიანდებით, რომ მოვლენებს არასოდეს ვარქმევთ სახელებს".
"ვაი, რომ მართალს ამბობს. დღეს ისე გაიფუჭეს ქართველმა ქალებმა თურქეთში სახელი, რომ იქაური ქართველები ამბობენ, ნეტავ, საზღვრები არ გახსნილიყოო".
"გვსმენია ბოზ ქართველებზე და სხვა ქვეყნის სხვანაირებზეც, მაგრამ მწერალს აქვს ზნეობრივი ეთიკა და ის ერთ წუპაკ ბოზში ქართველობას და ნაციას არ უნდა გულისხმობდეს. ვინ არის ფამუქი, რომ ვინმეს მიუთითოს ბინძურ საცვლებზე?! ნუ გადავა ეთიკის ჩარჩოებს და დაიოკოს თავისი ზიზღი!".
რუსუდან ადვაძე. ჟურნალი სარკე
აქვე ხაზგასმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ ნათია შარაშენიძეს და "სარკეს", რომლებსაც წერილის ავტორები თურქეთის სახელმწიფოს შეურაცხყოფაში ადანაშაულებენ, გაუბედურებული ადამიანები კი არ "ჩაუქოლავთ", არამედ თანამემამულეების გასაჭირზე გულისტკივილით დაწერეს და ამას სამართლიანი მკითხველი თავადაც მიხვდებოდა.
ნათია შარაშენიძე ინტერვიუში ყვება:
"თურქეთში ქართველები უმძიმეს ყოფაში არიან. ჩვენი ემიგრანტების 90% შავ სამუშაოს ასრულებს. თუ ვინმეს შავ სამუშაოზე დაინახავთ, ესე იგი ქართველია. ნაგავშიც ქართველები იქექებიან, უზარმაზარი ტვირთიც ქართველებს აქვთ მოგდებული მხრებზე. ისეთ სამკერვალოებში მუშაობენ, ფანჯრებიც რომ არ აქვთ. მიწურებში მუშაობენ და იქვე ცხოვრობენ კიდეც... სხვა ქვეყნებში კვირაობით ქართველები ეკლესიის ეზოებში იკრიბებიან, ერთმანეთს ეხმარებიან, ამბებს იგებენ. თურქეთში ასეთი რამ არ ხდება. ქართველების სხვადასხვა ჯგუფი სხვადასხვა პარკებში თუ ახერხებს შეხვედრას... უნდა ნახოთ, პოლიცია რომ დაეცემა ხოლმე პარკში შეკრებილებს და ატყდება ერთი წივილ–კივილი. შეყრიან ყველას და მერე ზოგს დეპორტს უკეთებენ. თუ ვიზა ვადაგასული არ არის, უშვებენ, მაგრამ რამხელა ნერვების ფასად უჯდებათ ეს ამბავი?!
აქსარაის ავტოსადგომზე, საიდანაც ჩვენი ავტობუსები გამოდის, რამდენჯერმე შევესწარი, ქართველმა ქალმა როგორ მოატყუა ქართველი გოგო, ჩაიყვანა იქ და მერე გაყიდა. ვუთხარით, საკონსულოში წასულიყო, იქ ახალ პასპორტს დაუმზადებდნენ და უკან გააგზავნიდნენ, მაგრამ, იცით, რა გვითხრა? ისინი საქართველოში დამაბრუნებენ, მე კი ვალებით ვარ წამოსული და უკან რომ წავიდე, რა ვქნაო. ურჩევნია, მონად იმუშაოს, ვიდრე უკან დაბრუნდეს. ასე გაყიდულ ქალებს ან მეძავებად ამუშავებენ, ან სადმე სამკერვალოში შეაგდებენ და 24 საათი ჯაფაში არიან... ერთხელ ღამის 3 საათზე დაგვირეკეს. ქალი აკანკალებული ხმით ლაპარაკობდა, კაცს ვუვლიდი, მაგრამ პასპორტი გამომართვა, ჩამკეტა და ახლა მეუბნება, ჩემთან დაწექიო, მე კი ქმარი და შვილები მყავს და მასთან დაწოლა არ მინდაო. გვთხოვა, დამეხმარეთ, პასპორტი რომ დავიბრუნო და აქედან გამოვაღწიოო...
ერთ გოგოზე მეპატრონემ იძალადა, მერე გაყიდა. როგორც ვიცი, ტყეში აცხოვრებდნენ და ნარკოტიკებს აძლევდნენ. ბოლოს ამ გოგოს ამნეზია დაემართა. ალბათ 25 წლამდე იქნებოდა. მთელი ქალური ორგანოები დაგლეჯილი ჰქონდა...
50 წლის ქალი გაყიდეს და მესამე სართულის ფანჯრიდან გადმოძვრა. ზეწრები გადაუბია და ისე ჩამოხოხებულა. ჩვენთან მოვიდა, ფეხები სულ დაგლეჯილი ჰქონდა. მეძავად ამუშავებდნენ. 10–15 კაცს ემსახურებოდა დღეში და თან ფულსაც არ აძლევდნენ. ასეთი ფაქტი უამრავია".
...
"ჩვენ ვმუშაობთ თურქეთის სხვადასხვა ქალაქებში – ანკარაში, იზმირში, სტამბულში, ანტალიაში, ალანიასა თუ ბურსაში. საკმარისი რაოდენობის ქართველი ქალები ვართ აღშფოთებულები თქვენი რესპონდენტის ნათქვამის გამო, რომ, თურმე ნუ იტყვით და, თურქეთში ყოველ ქართველ ქალზე ძალადობენ. ჩვენ უკან ოჯახები დგას ქმრების, მამების, ძმების, მეგობრების, სხვა ახლობლების სახით, რომლებსაც ვერავინ აფიქრებინებს, რომ ძალადობისა და სინდისის გაყიდვით ვიღებთ გროშებს და ამით ვაპურებთ შვილებს...
გაუგებარია, რაში დაგჭირდათ ასე ხელაღებით გაგეთელათ ღირსება თურქეთში დასაქმებული ათასობით ქართველისთვის, რომელთა უმეტესობა განათლებით, ოჯახიშვილობით და კულტურით არავის ჩამოვუვარდებით, მაგრამ პიროვნული ბედის უკუღმართობით და კიდევ სხვა ობიექტური მიზეზებით, იძულებულები ვართ, სამშობლოდან შორს გადახვეწილებმა ვიშრომოთ და ასე ვარჩინოთ ოჯახები...
რესპონდენტ ნათიას, რომელსაც თურქეთში სამსახურიც და ქმარიც უშოვია და ვერ ივიწყებს და ლაპარაკობს იმაზე, რომ ჩაკეტილ მაღაზიაში ძალადობდნენ მასზე, ალბათ – ისევ ქართველები, თორემ ჩვენი დიდი ნაწილი თურქი მოქალაქეების სავაჭრო ობიექტებში ვართ დასაქმებულები, მაგრამ, რომ იტყვიან, უბატონოდ არც ჩვენ და არც სხვას, ხმას არ სცემენ. თქვენმა ჟურნალმა შეურაცხყო თურქი მამაკაცები ზოგადად, მაშინ, როცა ისინი, ვისაც ჩვენ ვიცნობთ, მოძალადეობას და ვინმეს ნების წინააღმდეგ წასვლას არ კადრულობენ. სხვა რომ არაფერი, თურქეთი კარგა ხანია ცივილური სამყაროს ნაწილია, მთელ მსოფლიოშია გასული ეკონომიკითა და პოლიტიკით და ძალადობა აქ კანონით მკაცრად ისჯება... ქალმა არ იცის, რომ რასაც ძალადობად ნათლავს, სინამდვილეში პროსტიტუციაა და ეს რომ თურქეთის მთავრობის ყურამდე მივიდეს, თქვენს რესპონდენტსაც და თქვენც გათქმევინებენ, კერძოდ სად ხდება და აღკვეთენ დაუყოვნებლივ.
საქართველოში თქვენი ჟურნალის ამ წერილით ხელს უწყობთ, არასოდეს დაიმსხვრეს სტერეოტიპი, თითქოს თურქეთში უკლებლივ ყველა ქალზე ძალადობენ და ამით შეურაცხყოფთ როგორც თურქეთის რესპუბლიკას, ასევე ჩვენ, მშრომელ, გატანჯულ ადამიანებს, ვისთვისაც საქართველოში ადგილი არ მოიძებნა, მაშინ, როცა, არ იცით ბევრი და სამწუხარო რეალობა. მათ შორის ის, რომ თურქეთ–საქართველოს საზღვარზე თითქმის ყოველ კვირას აქვს ადგილი სამარცხვინო ფაქტს: პროსტიტუციისათვის დეპორტირებული ასობით თავგადაპარსული ჩვენი თანამემამულე გადმოჰყავთ, რომლებიც ძალადობის მსხვერპლნი როდი არიან...
რაც შეეხება თქვენი რესპონდენტის ნათქვამს, თურქეთში თუ ვინმეს შავ სამუშაოზე დაინახავთ, ესე იგი ქართველია, ნაგავშიც ქართველები იქექებიანო, ნაგავში ქექვას და "შავ სამუშაოს" საქართველოშიც არ თაკილობენ და ნაგავშიც იქექებიან და ამის გასაკეთებლად თუ თურქეთამდე მიაღწიეს, ნუ ჩაქოლავთ, მიუშვით, კანონით არ იკრძალება, შეგონება კი მათ პურს ვერ აჭმევს", – წერილს, რომლის სტილიც დაცულია და მცირე შემოკლებით შემოგთავაზეთ, ქართული გვარ–სახელის რამდენიმე ქალი აწერს ხელს.
...
"სარკე" ამ წერილის ერთ–ერთ ავტორს, სოფო სამხარაძეს ესაუბრა.
სოფო სამხარაძე: თქვენს რესპონდენტს ხაზგასმულად აქვს ნათქვამი, რომ არ არსებობს, მაღაზიაში მომუშავე ქალზე არ ძალადობდნენო. ლამის ნახევარი საქართველო თურქეთშია. ყველა ხომ ვერ წავა საბერძნეთში, ამერიკაში, ესპანეთში?! უმრავლესობა თურქეთში მიდის. ამ ხალხის 90% კი პატიოსანი, წესიერი ადამიანია. მათ უკან დგას ოჯახები – ძმები, ქმრები, შვილები. ხომ არ შეიძლება ასე ხელაღებით აფიქრებინოთ ყველას, რომ იქ წასული ქალები ყველა ძალდობის მსხვერპლნი ვართ?!
– ქალბატონო სოფო, რა თქმა უნდა, ყველას არ ეხება ის, რომ თურქეთში ამორალურ ცხოვრებას ეწევა ან ძალადობენ მასზე და ეს არც არავის უმტკიცებია, მაგრამ ასეთი ფაქტები რომ ხდება, ეს თქვენთვის უცნობია?
– რა თქმა უნდა, ასეთი ფაქტები არის და ეს ისევ და ისევ ქართველის ხელით ხდება. არის ხალხის კატეგორია, რომელიც ფულის იოლად საშოვნელ გზას პოულობს. ლამაზი გოგოებიც ჩაჰყავთ და ათას რამეს აკეთებენ, მაგრამ ეს ძალადობა კი არა, ხშირად მათი სურვილიც არის. თურქეთს ისედაც სახელი აქვს გატეხილი და ეს გასული საუკუნის ბოლოს მოხდა, მაგრამ დღეს ყველა გაჭირვებული თუ წესიერი ადამიანი ლუკმაპურის საშოვნელად მიდის იქ და არ შეიძლება ასე ხელაღებით ლაპარაკი. ისედაც კომპლექსი გვაქვს ჩვენ, რომ იქ წასვლა მოგვიხდა.
– რატომ გაქვთ კომპლექსი?
– სწორედ იმ აზრის გამო, რომელიც საქართველოში არსებობს. იქ ჩასვლის შემდეგ კი დავრწმუნდით, რომ ჩვეულებრივი განვითარებული ქვეყანაა. ადრე საზღვრები არ იყო გახსნილი. თურქეთში ჩასვლა კი ადვილი იყო და უფრო გაბედული ქალები მიდიოდნენ. ისინი ბევრ რამეს არ ერიდებოდნენ და ამ ყველაფერმა გაუტეხა სახელი ჩვენს ქალებს. ახლა კი თურქეთი შეიცვალა. ჩამოყალიბებული, ძლიერი, ევროპის დონის ქვეყანა გახდა. არავინ არავისზე არ ძალადობს. პირიქით, ქართველი ქალებისგან გამიგონია, მინდა, ფულიანი კაცი ვიშოვო და ზედ არავინ მიყურებსო. თუ ქალს უნდა, თბილისშიც გააკეთებს ამას და სხვაგანაც.
– ქალბატონო სოფო, ქართველებზე ძალადობის ფაქტები არ გაგიგიათ?
– რა თქმა უნდა, იქნება. რა, ძალადობის ფაქტები ჩვენს ქვეყანაში არ არის?!
– როგორ უჭირთ ქართველებს თურქეთში და პირობებში მუშაობენ, იმ ბოლო ტრაგიკული მაგალითიდანაც ჩანს, რომელიც ჩვენს თანამემამულეებს ახალი წლის დღეებში შეემთხვათ. რამდენიმე მამაკაცი გარდაიცვალა ფალსიფიცირებული ალკოჰოლით, რომელიც მათ მეპატრონემ მიუტანა.
– დიახ, მოიწამლნენ. ყველგან არის ასეთი ფაქტები. ზოგ ქვეყანაში კლავენ კიდეც ქართველებს და ეს ჩვენი ბრალია, მიზეზი ჩვენშია. ვინც პატიოსნად და წესიერად მუშაობს, იმას ყველგან აფასებენ და პატივს სცემენ. ვისაც იოლად უნდა ფულის შოვნა, მასზე ძალადობაც იქნება, მსხვერპლიც გახდება და ა.შ. იქ მყოფი ქართველები ისე ვიღლებით, ერთმანეთთან შეხვედრასაც ვერ ვახერხებთ. დასვენების დღე თუ გვაქვს, გვირჩევნია, სახლში ვიყოთ და დავისვენოთ, ვიდრე გარეთ გამოვიდეთ.
ის კი გამიგია, რომ ქართველს იმდენი ფული არ მისცეს, რამდენსაც შეპირდნენ და მოატყუეს, თორემ ვინმეზე ძალა გამოეყენებინოთ, ასეთი ფაქტი არც მახსენდება. საქართველოში რამდენიმე ადამიანს აქვს ჩემი ვალი და მათგან ვერაფრით ვიბრუნებ. ისინიც თურქები არიან?! იოლად ცხოვრების მოსურნე ქართველებიდან ზოგი ყაჩაღობით, ზოგი ამორალური ცხოვრებით არსებობს. შრომა ეზარებათ და ასეთები მთელ საქართველოს უტეხენ სახელს. სწორედ ასეთი ხალხი ყვირის, ძალადობენო.
შექსპირი ამბობს, პატივაყრილებს სურთ, პატივი სხვებსაც აჰყარონ და ეს ქვეყანა ცოდვილ სამყაროდ მოგვაჩვენონო. მე თურქების იმ კატეგორიასთან მაქვს ურთიერთობა, რომლებიც ქართველებს პატივს სცემენ. მათგან გამიგონია, დამხმარე მჭირდება ოჯახში და მინდა, ქართველი იყოსო. ერთ თურქ ქალს ვიცნობ, რომელიც მილიარდერია და რძლად ქართველს ეძებს. ჩვენ სადაც ვმუშაობთ, ყველგან პატივს გვცემენ. თავად ფილოლოგი გახლავართ და ოდესღაც საქართველოშიც მქონდა კარგი სამსახური. მეუბნებიან ხოლმე, ვინმე ქართველი ახლობელი თუ გყავთ, მოგვიყვანეთო.
– როცა ამბობთ, ქართველების ხელით ხდება სამარცხვინო ფაქტებიო, რას გულისხმობთ?
– გოგონების ჯგუფი ჩაჰყავთ და იმით შოულობენ ფულს. ერთ თბილისელ სომეხზე ამბობდნენ, იმით მუშაობს, რომ საქართველოდან გოგოები ჩამოჰყავს და კაცებზე აქირავებსო. ვერ გეტყვით, იმ გოგონებს ძალით აკეთებინებს ასეთ რამეს თუ ნებით. ასეთი რამეები ხდება, მაგრამ როცა ათასობით ადამიანია წასული საქართველოდან თურქეთში, არ შეიძლება ყველა ერთ ქვაბში მოხარშო. თქვენი რესპონდენტი ამბობს, ყველა მაღაზიაში მომუშავე ქალზე ძალადობენო. ერთ–ერთ მაღაზიაში მომუშავე მეც ვარ და არასოდეს მიგრძვნია თავი მსხვერპლად და არც უბატონოდ გაუცია ვინმეს ჩემთვის ხმა. ერთ ხმამაღალ სიტყვაზეც კი დავტოვებდი სამსახურს, რადგან თავმოყვარეობა მაქვს. "სარკეს" ბევრი კითხულობს და ჩვენთვის შვება იქნება ამ საპასუხო წერილის დაბეჭდვა.
– რაც ქალბატონმა შარაშენიძემ ჩვენთან ინტერვიუში თქვა, ფაქტებია და ისიც ჩვენი ტკივილია.
– დიახ, ჩვენი ტკივილია და ეს უნდა ითქვას, მაგრამ ყველა ძალადობის მსხვერპლიაო, რომ ამბობს, ეს ხმამაღალი ნათქვამია და ჩვენთვის შეურაცხმყოფელი. ასეთი რამ 200–დან შეიძლება 2–ს დაემართოს და არა – ყველას.
...
საქართველოს ახლახან თურქული პოსტმოდერნისტული ლიტერატურის წამყვანი მწერალი–რომანისტი, საკუთარ სამშობლოში და არამარტო იქ, მთელ მსოფლიოში უზომოდ პოპულარული ორჰან ფამუქი სტუმრობდა. ფამუქი "თავისუფალ უნივერსიტეტში" სტუდენტებს და ქართული მედიის წარმომადგენლებს შეხვდა. მას უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორის წოდებაც მიანიჭეს. დიდი პატივით მიღებულ სტუმარს სხვებმა ქართველების სიძულვილში დასდეს ბრალი და საკუთარი ნაწარმოები, "თოვლი" შეახსენეს, სადაც თურქეთში საშოვარზე ჩასული ქართველი ცოლ–ქმრის ამბავია აღწერილი. წურბელები, წუწურაქები, ღატაკები, ამორალურები – ასეთია ფამუქისეული ქართველების შეფასება ნაწარმოებში, რომელიც 2004 წლის ამერიკის საუკეთესო ნოველების ათეულში შევიდა.
"ნახშირისა და ბინძური თეთრეულის სუნით აქოთებულ სარდაფში ჩავიდნენ. კაცი, რომელიც წინ მიუძღოდათ, გათბობის ქვაბის გვერდით მუყაოს ცარიელი კოლოფებისა და ბოსტნეულის ყუთებისგან შეკოწიწებულ კუთხეს მიადგა. იქ სახელდახელოდ მოწყობილ საწოლზე ახალგაზრდა ქალს ეძინა. თეთრი ფითქინა კანი ჰქონდა და არაჩვეულებრივად ლამაზი იყო... იმ ქალს ჭლექი აქვს და მაინც ბოზობს და ქალაქში ჩამოსულ მესაქონლეებსა და ტყავის ვაჭრებთან ცხოვრობს. კაცი კი, დანარჩენი ქართველების მსგავსად, ნახევარ ფასად მუშაობს და შედეგად მუშების ბაზარზე ორმოც წელიწადში ერთხელ გამოჩენილ სამუშაო ადგილს თურქეთის მოქალაქეებს ცხვირწინ აცლის. ეს ცოლიცა და ქმარიც იმდენად ღატაკები და წუწურაქები იყვნენ, რომ სასტუმროს ფულსაც არ იხდიდნენ, წყლის სამმართველოს უფროსს თვეში ხუთ ამერიკულ დოლარს უკუჭავდნენ და ამ საქვაბეში ცხოვრობდნენ. თურმე ამბობდნენ, სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ სახლს ვიყიდით და სიცოცხლის ბოლომდე აღარ ვიმუშავებთო. ყუთებში თურქეთში იაფად ნაყიდ ტყავეულს ინახავდნენ, რომელსაც თბილისში დაბრუნების შემდეგ სარფიანად გაყიდდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ უკვე ორჯერ იყვნენ დეპორტირებულები, "თავიანთ" საქვაბეში დაბრუნებას რაღაც მანქანებით მაინც ახერხებდნენ. ამგვარი წურბელები, რომელთა მოშორებას მექრთამე პოლიცია ვერ ახერხებდა, ყარსში სამხედრო ხელისუფლებას უნდა მოესპო", – წერს რომანში ფამუქი.
ფამუქის მიერ აღწერილ ქართველების ყოფას ზოგმა სამწუხარო რეალობა უწოდა, ზოგმა – ზიზღი ქართველების მიმართ. სოციალურ ქსელებში ამ თემას მთელი კვირის განმავლობაში განიხილავდნენ. "ფეისბუქში" წერდნენ:
"სამწუხარო ისაა, რომ რაც მას აქვს აღწერილი, ხშირ შემთხვევაში სინამდვილეს შეესაბამება. კარგია აქცენტის გადატანა სხვა მომენტებზე, მაგრამ ამით ემიგრანტთა პრობლემა თუ ტრაგედია არ გადაიჭრება. ყველამ კარგად ვიცით, რომ იქ ემიგრანტთა უმეტესობა ბინძურ ცხოვრებას ეწევა და გმირია ის პატიოსანი ქართველი, ვინც იქაურ ჯოჯოხეთს პატიოსნად, სინდისის დაუკარგავად უძლებს. მადლობა უფალს, რომ ასეთი ბევრი გვყავს".
"ქართველები თურქეთში რომ ანგელოზებივით არ ვიქცევით, ფაქტია, მაგრამ ამ კაცმა ისე საძაგლად დაწერა და თან აზვიადებს, ცოლ–ქმარიო!..".
"რა ფამუქის ბრალია თუ მალიქ–შახმა საქართველო ააოხრა დიდი თურქობის დროს?! "თოვლში" აღწერილმა ამ ეპიზოდმა თავის დროზე მეც გამაღიზიანა, მაგრამ სიმართლე ისაა, რომ ზოგი ჩვენებური არამარტო თურქეთში იქცევა უზნეოდ. ყარსელებიც გაუბრაზდნენ ფამუქს, როცა მათი ხასიათის მანკიერი მხარეები წარმოაჩინა. ერთმა ოფიციანტმა ჩაიც არ დაუსხა ბარში და ამაზე ფამუქმა უპასუხა – მე ვწერ იმას, რაც სარკეში ირეკლება და როგორ შემიძლია ვიკამათო ამაზეო".
"ვინც კი სიმართლეს იტყვის ხოლმე, ჩვენი თუ სხვა, მაშინვე გვინდა, პირი ამოვუქოლოთ. ფამუქმა კიდევ იოლ ფორმებში ასახა. გაცილებით მეტი სიბინძურე ხდება, რომელიც ყველამ კარგად ვიცით. ქართველებს მხოლოდ თავის მოქონვა მოგვწონს. თავის დროზე ილიასაც აბრალებდნენ, ქართველი ერი არ უყვარს და სიძულვილით წერსო, როცა ჩვენს უკუღმართობას ამხელდა".
"საქართველოდან ჩასული ქართველი თუ არაქართველი ისე სამარცხვინოდ იქცევა, იქაურ პატიოსან ქართველებსაც უფუჭებს სახელს. ეს მწარე რეალობაა და ჩვენ იმიტომაც ვღიზიანდებით, რომ მოვლენებს არასოდეს ვარქმევთ სახელებს".
"ვაი, რომ მართალს ამბობს. დღეს ისე გაიფუჭეს ქართველმა ქალებმა თურქეთში სახელი, რომ იქაური ქართველები ამბობენ, ნეტავ, საზღვრები არ გახსნილიყოო".
"გვსმენია ბოზ ქართველებზე და სხვა ქვეყნის სხვანაირებზეც, მაგრამ მწერალს აქვს ზნეობრივი ეთიკა და ის ერთ წუპაკ ბოზში ქართველობას და ნაციას არ უნდა გულისხმობდეს. ვინ არის ფამუქი, რომ ვინმეს მიუთითოს ბინძურ საცვლებზე?! ნუ გადავა ეთიკის ჩარჩოებს და დაიოკოს თავისი ზიზღი!".
რუსუდან ადვაძე. ჟურნალი სარკე