"ჩემი ბედნიერება ასაკს და ქმარს თან გაჰყვა"

ადამიანები ერთმანეთს ხშირად ვუსურვებთ ხოლმე დიდიხნის სიცოცხლეს, დღეგრძელობას. თითქოს ბედნიერებაა, როცა ხანდაზმულობის ასაკს მიაღწევ, მაგრამ, სამწუხაროდ, ტკბილი სიბერე ყოველთვის არ დგება. ასაკს უამრავი მინუსი ახლავს, ჯანმრთელობის გაუარესებასა და უძლურებასთან ერთად იცვლება ცხოვრების რიტმი, გარშემომყოფთა დამოკიდებულება... ადამიანს, რომელიც თავის დროზე მნიშვნელოვან პიროვნებად გრძნობდა თავს, უჩნდება შეგრძნება, რომ ზედმეტია, არავის სჭირდება. შეიძლება ეს ასაკობრივი კომპლექსია, სინამდვილის გამძაფრებულად, გადამეტებულად აღქმა ან შეიძლება მწარე რეალობით გამოწვეული ტკივილი. როგორც გინდა იყოს, თავსაფრიანი დედაკაცის ხვედრი, როგორც ჩანს, მარადიული თემაა. ამ პრობლემის წინაშე დგას ჩვენი რესპონდენტიც, ხანდაზმული ქალბატონი ეთერი, რომელიც ერთ დროს ბედნიერი ქალი იყო.
ეთერი:
– ძნელი ყოფილა სიბერე, როცა საკუთარ ოჯახში უუფლებო ხდები, არავისთვის საჭირო აღარ ხარ, ყველას ეზედმეტები, თავი ზედმეტ ბარგად მიგაჩნია. გინდა, რომ გაქრე, არავინ დაგინახოს, არაფერი გესმოდეს, ღირსეულად წახვიდე ამქვეყნიდან, მაგრამ ესეც რომ არ გამოდის?! რამდენჯერ მინატრია სიკვდილი, მაგრამ უფალი ჩემს ნებას ხომ არ მიჰყვება?!

– ხანდაზმულობა ადამიანისთვის თავისთავად დაღმასვლაა, მაგრამ რატომ გაქვთ ასეთი მძიმე განწყობა? ადრე ოჯახში დომინანტი იყავით?
– ახალგაზრდა რომ ვიყავი და ქმარი ცოცხალი მყავდა, ჩემზე ბედნიერი არავინ იყო. მართალია, ბევრი გაჭირვება და სიძნელე გადავიტანეთ, მაგრამ ჩემი ქმარი მტკიცე კედლად მედგა გვერდით და ეს სიმძიმე შინაგანად არც მიგრძვნია. ხალისიანი და სიცოცხლის მოყვარული ვიყავი. ორი შვილი, ქალ–ვაჟი, მარტომ გავზარდეთ, შავ პურსა და რძეზე. იმ პურის გემო ჩემს სანუკვარ მოგონებებს ახლაც შემორჩა. დაუღალავი, მშრომელი და ხელმარჯვე ქმარი მყავდა. ფაქტობრივად არაფრიდან ავაწყვეთ ოჯახი, ცალ–ცალკე ბინებიც ვუყიდეთ შვილებს. ენერგია მქონდა ისეთი, მეგონა, კლდეს გავარღვევდი. რას აღარ ვაკეთებდი, რა აღარ გამომდიოდა ხელიდან! სულ უკვირდათ, კაფანდარა ქალს საიდან მქონდა ამხელა ძალა. რომ დავქვრივდი და მარტო დავრჩი, მერე მივხვდი, რომ თურმე ამ ძალას ჩემი ქმარი მაძლევდა.
– მეუღლე რა ასაკში დაკარგეთ?
– 41–ის რომ ვსრულდებოდი. თავად 45 წლის ასაკში წავიდა ამქვეყნიდან. ახალგაზრდა, ჯან–ღონით სავსე კაცი ავტოკატასტროფამ შეიწირა. მისმა დაკარგვამ გამაცამტვერა. თავს ძალას ვატანდი, რომ ჯანი და ფსიქიკა არ გამტეხოდა და შვილებს გვერდით დავდგომოდი.
– მაშინ ალბათ შვილები უკვე გაზრდილი გყავდათ.
– სტუდენტები იყვნენ. მერე დავაბინავე, დავაქორწინე. ერთი შეხედვით, რძალიც კარგი შემხვდა და სიძეც. თავიდანვე ცალკე, თავიანთ ბინებში გავიდნენ საცხოვრებლად. ჩემს ვაჟს სამი შვილი შეეძინა, ქალიშვილს – ერთი. ხან ბავშვები მოჰყავდათ და მიტოვებდნენ, ხან მე მივდიოდი მათთან და ვეხმარებოდი. ვცხოვრობდით ასე, სიამტკბილობაში.
– მერე რა შეიცვალა თქვენს ცხოვრებაში?
– მერე ქვეყანაში საყოველთაო გაჭირვების დრო მოვიდა, ომები და ათასი უბედურება. ჩემი ვაჟი ეროვნულ მთავრობას ემხრობოდა და პოლიტიკაში აქტიურად ჩაერთო. ეროვნული მთავრობა რომ გადააგდეს, ჩემს ვაჟს დასაჭერად დასდევდნენ და ერთხანს გახიზნული იყო. მერე ჩაიარა იმ ამბებმა და, ღვთის მადლით, დაჭერას გადავრჩით. ჩემი შვილი ოჯახში დაბრუნდა, მაგრამ სამსახური აღარ ჰქონდა. მანამდე დანაზოგით და ახლობელთა დახმარებით ვცხოვრობდით. იმ პერიოდში ბინა გავაქირავე და ვაჟთან გადავედი საცხოვრებლად. ქირის ფულს საჭმლის საყიდლად ვიყენებდით. ჩემი ვაჟი ბიზნესს შეეჭიდა და სერიოზულ ვალებში გადავარდა. ამის გამო ბინა გავყიდე, ბოლო ხანებში მაინც ჩემს შვილთან ვცხოვრობდი. თანაც მისი ბინა უკეთესი იყო და გასაყიდად დაგვენანა, ბავშვებს ჭერის გარეშე ხომ ვერ დავტოვებდით.
– ეს სანანებელი გაგიხდათ?
– რა თქმა უნდა, შვილო, ჩემი ბუდე საკუთარი ხელით მოვიშალე. ახლა ვფიქრობ, რომ ეს არაფრით უნდა გამეკეთებინა. თუმცა მაშინ თითქოს ეს ოპტიმალური გამოსავალი იყო... ვალი კი დავფარეთ, მაგრამ ულუკმაპუროდ დავრჩით. ჩემი ვაჟი იძულებული გახდა, ქვეყნის გარეთ წასულიყო საშოვარზე. ცოლი არ გაჰყვა, ბავშვებს ვერც დავტოვებ და ვერც გავხიზნავ, სკოლას ვერ ჩამოვაშორებო. მე კი დავიტოვებდი რომელიმეს, მაგრამ სამივეს მარტო ვერ ვუპატრონებდი. რძალს ყველანაირად ვედექი გვერდში და, მგონი, მადლიერიც იყო, ყოველ შემთხვევაში, საყვედურს არ გამოთქვამდა. მერე ჯანმრთელობის პრობლემა შემექმნა და ოჯახში ფიზიკურად ისე ვეღარ ვშრომობდი. საკუთარი თავის მოვლას კი ვახერხებდი, მაგრამ სხვებს ვერ ვეხმარებოდი და აი, აქ დაიწყო მთელი ჩემი უბედურება.
– პრობლემა რძალთან შეგექმნათ?
– "ამორტიზებული" და უენერგიო არავის სჭირდები, შვილო, რძალს კი არა. არ მეჩხუბებოდა, არც მსაყვედურობდა, ერთმანეთისთვის ზედმეტიც არ გვითქვამს. უბრალოდ ისე იქცეოდა, იძულებული გავხდი, სახლიდან წამოვსულიყავი.

– რას აკეთებდა ასეთს?
– მაგრძნობინებდა, რომ ზედმეტი ვიყავი. ჩემი ვაჟის გამოგზავნილ თანხას მთლიანად განკარგავდა. ჩემთვის წამლის ფულიც კი ენანებოდა. პენსიას რომ ავიღებდი, მთლიანად მის შვილებს ვახარჯავდი და ამას მოვალეობად მითვლიდა, ნაშრომს არ მიფასებდა. ჩემი მომზადებული მთელი ქვაბი ბორშჩი უნიტაზში გადაუძახა იმის გამო, რომ მისმა ჭირვეულმა უმცროსმა შვილმა პირი არ დააკარა... მანამდე დიასახლისის და მზარეულის ფუნქციას ოჯახში მე ვითავსებდი, თვითონ მხოლოდ ბავშვებს უვლიდა, მერე კი ჩემი გაკეთებული აღარაფერი მოსწონდა. ხშირად ხმას არ მცემდა, გაბუტულივით ჩამივლიდა გვერდით. თუ რამეს ვკითხავდი, ყურადღებას არ მაქცევდა, თითქოს არც ესმოდა. ნერვებაშლილი დადიოდა და თუ რამე არ მოეწონებოდა ჩემი, ბავშვებზე იყრიდა ჯავრს, მისდგებოდა და სცემდა. ერთხელ შევბედე და დედაშვილურად ვუთხარი, შვილო, ჯობია, ბავშვები სიყვარულით აღზარდო, ვიდრე სისასტიკით, ეს დროთა განმავლობაში ისევ შენ მოგიბრუნდება ცუდად–მეთქი.

– რა გიპასუხათ?
– ჩემი შვილები არიან და როგორც საჭიროდ ჩავთვლი, ისე მოვექცევიო... რაღა უნდა მეთქვა? მივხვდი, რომ მისთვის ზედმეტი ვიყავი.
– შეიძლება თქვენი რძალი იმიტომ იყო გაღიზიანებული, რომ ქმარი შორს ჰყავდა.
– გასაგებია, შვილო, მაგრამ მე რა დავუშავე? განა მთელი ჩემი ქონება და ჯანმრთელობა მათ არ შევალიე? ღამით ჩუმად ვტიროდი, ბავშვებთან არაფერს ვიმჩნევდი. ჩემს გულისტკივილს მხოლოდ ბავშვობის მეგობარს, ნონას, ვუმხელდი. ის გაუთხოვარი იყო და მარტო ცხოვრობდა. მთხოვა, მასთან გადავსულიყავი საცხოვრებლად. თან შეუძლოდ იყო და ვჭირდებოდი, ასე რომ, სახლიდან წასასვლელად მიზეზიც მომეცა. მართლაც დროებით მასთან გადავედი. ხანდახან მივდიოდი რძალთან და შვილიშვილებთან, ისინი კი მხოლოდ ტელეფონით მეკონტაქტებოდნენ. ხელცარიელი არასდროს მივსულვარ მათთან, ჩემი პენსიიდან რაღაცას ვაკოწიწებდი. რძალს არც უფიქრია, ჩემი შვილის გამოგზავნილი ფულიდან თუნდაც ერთხელ მცირედი მაინც გაეღო ჩემთვის.
– ნაწყენი ხომ არ დარჩა, მისგან რომ წახვედით?
– არა, რას ამბობთ, პირიქით! შორიდან უფრო დამიტკბა. ეტყობა, ჩემი წასვლა ესიამოვნა, ხოლო ვაჟიშვილი გამინაწყენდა, ჩემი ცოლ–შვილი მეგობრის გულისთვის როგორ მიატოვეო... ყველას მოსამსახურედ სჭირდები, შვილო.
– მეგობართან თანაცხოვრებას როგორ მოერგეთ?
– კარგად, მაგრამ სხვის სახლში მაინც სტუმრად ხარ. მე და ნონა, როგორც ერთი თაობის ადამიანები და ბავშვობიდან თანაშეზრდილები, ერთმანეთს ვუგებდით, მაგრამ, სამწუხაროდ, ორ წელიწადში ნონა გარდაიცვალა. მან წაიღო ჩემი ცხოვრების და სიხარულის დიდი ნაწილი. მის სახლს ძმისშვილები დაეპატრონენ, რომლებსაც მამიდა სიცოცხლეში არც კი ახსოვდათ.

– თქვენ სად წახვედით?
– ჩემმა ქალიშვილმა წამიყვანა თავისთან. მისი ქმარი მუშაობს, თავადაც მუშაობა დაიწყო და ბავშვის დამტოვებლად დავჭირდი. მისი შვილი, ქეთი, აბიტურიენტი იყო და ხელშეწყობა უნდოდა. ამას სიამოვნებით ვაკეთებდი, მით უმეტეს, ჩემი ვაჟის შვილებს გადაყოლილი ვიყავი, ქეთი კი მათ ფონზე თითქოს მივიწყებული მყავდა. მათთანაც თავს სტუმრად ვგრძნობ, არადა ეს ბინაც ჩემი და ჩემი ქმრის ნაყიდია... სიძე თავისებური კაცია, გაცნობის დღიდან მის მიმართ რაღაცნაირი რიდი მაქვს, თქვენობით ველაპარაკები. თვითონაც ყოველთვის კრძალვით მექცევა, ჩვენი ურთიერთობა აეწყო, მაგრამ ჩემს ქალიშვილს ვერაფერი მოვუხერხე – რაც მათ ბინაში გადავედი, სულ უხეშ შენიშვნებს მაძლევს, თავს სულ დამცირებულად ვგრძნობ.

– რას გერჩით?

– ჩემი ქალიშვილი ვერ ინელებს, რომ მის ძმას თან გადავყევი და ჩემი ბინაც მას შევწირე. სულ ამას მაძახებს და უტვინო ქალის როლში გამოვყავარ. რამდენჯერ მიტირია ჩემთვის, ქმრის სულს ვსაყვედურობ, რატომ მიმატოვე ან თან რატომ არ გამიყოლე, ასე სატანჯველად რად დამტოვე–მეთქი.
– თქვენი ქალიშვილი ყურადღებას ხომ გაქცევთ?
– თუ ავად გავხდი ისე, რომ წავიქეცი, რა თქმა უნდა, ექიმებიც მოჰყავს და წამლებსაც ყიდულობს ჩემთვის, მაგრამ სხვა მხრივ ჩემი მოსმენაც არ უნდა. თუ რამეს დავიჩივლებ, მეუბნება, სულ ოხრავ და წუწუნებო... ადამიანი ვარ, ხან გავმხიარულდები, ხან მოვიწყენ. ქალიშვილი კი ჩემს დაღვრემილ სახეს ვერ იტანს, იმის ნაცვლად, რომ მკითხოს, დედა, რა გაწუხებსო, მეუბნება, განწყობას ნუ მიფუჭებო... არ ვიცი, როგორ ვიცხოვრო, თავს ზედმეტად ვგრძნობ. ნუგეშისმცემელი არავინ მყავს, ჩემს აზრებს ვერავის ვუზიარებ.
– შვილიშვილები?
– უფროსი შვილიშვილი ჩემმა ვაჟმა წაიყვანა სამუშაოდ უცხოეთში, შუათანა მუშაობს, უმცროსი სწავლობს. დატვირთული არიან, თავიანთი ცხოვრება აქვთ. ქეთი დედამისმა უცხოეთში გაუშვა სასწავლებლად. მისი წასვლა ისე განვიცადე, კინაღამ თან გადავყევი. ეგ იყო ჩემი ერთადერთი ქომაგი. ჩემი ვაჟის შვილებს ზედ ვყვებოდი და მათ აღარც ვახსოვარ, ქეთიზე კი ამდენი ამაგი არ მაქვს, მაგრამ უცხოეთიდან სულ მკითხულობს. საღამოობით დამსვამენ კომპიუტერთან და ველაპარაკები. საჩუქრებიც კი გამომიგზავნა. მეუბნება, ჩემზე არ ინერვიულო, ბებო, კარგად ვარო, მაგრამ მაინც დარდი მკლავს. მშობლიურ კერას მოწყვეტილი ბავშვი კარგად როგორ უნდა იყოს?! ვინ იცის, რა უჭირს და არაფერს ამბობს. თავის დროზე დედამისს ვუთხარი, სად უშვებ ამ ანგელოზივით ბავშვს, ნუ მოიწყვიტავ–მეთქი და ერთი ამბავი დამატეხა, შენ რა გესმის, წინა საუკუნის ადამიანი ხარო. ჰოდა, მეც გაჩუმებული ვარ და გულს დარდით ვიჭამ.
ნანა კობახიძე