როდის აჩვენებდნენ თბილისში პორნოგრაფიულ ფილმებს-''ქრისტინეს'' ისტორია
1 634 ნახვა
პირველი ქართული სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმი ''ქრისტინე'' 1916-1918 წლებშია გადაღებული. შავ-თეთრი მუნჯი ფილმის რეჟისორი ალექსანდრე წუწუნავა გახლდათ, მაგრამ ამ საქმეში არანაკლები წვლილი მიუძღვის პირველ ქართველ პროდიუსერ გერმანე გოგიტიძეს. სწორედ მას ეკუთვნის ქართული ფილმის გადაღების იდეა, ფინანსებიც მან მიიზიდა, ''ქრისტინეს'' ბოლო სცენების ავტორიც გახლავთ.
1904 წელს თბილისში უკვე რამდენიმე კინოსალონი ფუნქციონირებდა, სადაც 50-60 კაცი ეტეოდა. 1905 წელს კი მუშთაიდის ბაღში 150-ადგილიანი ღია კინოთეატრი აშენდა, 1907-ში ''აპოლო'' გაიხსნა და მას სხვა კინოთეატრებიც მოჰყვა.
კინოპროდუქცია ბევრნაირი იყო, ევროპაში შექმნილ ისტორიულ და დრამატულ ფილმებთან ერთად, კრიმინალურ, ეროტიკულ და პორნოგრაფიული შინაარსის ფილმებსაც უჩვენებდნენ. საზოგადოებაში ხელოვნების ამ დარგისადმი ინტერესი დღითიდღე იზრდებოდა. იმ პერიოდში ფილმებს მუსიკალურად უშუალოდ კინოსეანსის დროს, ცოცხლად აფორმებდნენ. სცენასთან განთავსებულ ფორტეპიანოს მუსიკოსი მიუჯდებოდა და სხვადასხვა მელოდიას ასრულებდა...
1910 წელს საფრანგეთიდან საქართველოში იურისტი გერმანე გოგიტიძე დაბრუნდა და მეუღლესთან ერთად, ოზურგეთში დასახლდა. კინოსა და თეატრზე შეყვარებულმა კაცმა ოზურგეთში თეატრის აშენება გადაწყვიტა და 1914 წლის ზაფხულში ოზურგეთელებს 300-მაყურებლიანი თეატრის შენობა ჰქონდათ. გოგიტიძე იქ დამდგმელი რეჟისორიც იყო, მსახიობიც, რეკვიზიტორიც და ბილეთების გაყიდვაზეც თავად ზრუნავდა. მოგვიანებით სპექტაკლის წარმოდგენებთან ერთად კინოჩვენებების დაწყება გადაწყვიტა და დარბაზს ''ილუზიონი'' უწოდა. ფილმის წარმოდგენებმა კარგი შემოსავალი მოიტანა. ერთხელაც გერმანე გოგიტიძე საკუთარ კინოდარბაზში იტალიურ, სოციალურ თემაზე შექმნილ ფილმს უყურებდა, როცა ახალი იდეა დაებადა _ რატომ არ უნდა გვქონოდა ჩვენი, ეროვნული კინო?!
გოგიტიძის არჩევანი ეგნატე ნინოშვილის მწვავე სოციალურ დრამა ''ქრისტინეზე'' შეჩერდა, რადგან ეს ლიტერატურული ნაწარმოები მაშინ დიდი პოპულარობით სარგებლობდა.
სიუჟეტი რევოლუციამდელ საქართველოში ვითარდება და 17-18 წლის გლეხი ქალის ქრისტინეს ტრაგიკულ ამბავს მოგვითხრობს. ღარიბი გოგონა აზნაურისგან დაორსულდება. შეურაცხყოფილი ქალი ვეღარ უძლებს ოჯახის, გარშემო მყოფთა საყვედურებს და თავის დახრჩობას გადაწყვეტს, თუმცა გამვლელი გადაარჩენს. ქრისტინე უკანონოდ გაჩენილ ბავშვს მშობლებთან ტოვებს და ქალაქში მიდის, სადაც საროსკიპოში მოხვდება. ქრისტინეს ფსიქოლოგიური, მორალური მდგომარეობა ნელ-ნელა მძიმდება და საბოლოოდ ქალს ავადმყოფობასა და მათხოვრობაში ამოხდება სული.
XIX საუკუნის მიწურულს და XX საუკუნის დასაწყისში კინოს არავინ აღიქვამდა ხელოვნების დარგად და სერიოზულად არ უყურებდნენ, ამიტომ მეცენატები და ბანკირები ამ სფეროს განვითარებაში ფულის ჩადებისგან თავს იკავებდნენ. გოგიტიძემ დაფინანსების თხოვნით ბევრს მიმართა, გადამღები აპარატის შოვნაც ჭირდა, ამიტომ იდეის განსახორციელებლად მრავალ სირთულეს წააწყდა. მის ყველა ნაბიჯს დეტალურად თუ მივყვებით, შეიძლება გაოცდეთ და იფიქროთ, როგორ არ თქვა უარი გოგიტიძემ ჩანაფიქრზე, თუმცა, როგორც ჩანს, ძლიერი ადამიანი გახლდათ და ბოლოს მაინც მოახერხა სპონსორების მოზიდვა. ფილმის რეჟისორად ალექსანდრე წუწუნავა მოიწვია, გადაწყდა, რომ ''ქრისტინეს'' სამხედრო ოპერატორი ალექსანდრე შუგერმანი გადაიღებდა, ხოლო მხატვრობაზე დიმიტრი შევარდნაძე იზრუნებდა.
მოსკოვში ნასწავლი წუწუნავა ჯერ ჭიათურაში დგამდა სპექტაკლებს, შემდეგ თბილისში, ზუბალაშვილების სახალხო სახლში. ამას მოჰყვა სხვადასხვა ქალაქში დადგმული წარმოდგენები, 1918 წელს წუწუნავა თბილისის ოპერის ხელმძღვანელიც გახდა.
ალიოშა წუწუნავას, მას ყველას ასე ეძახდა, სარეჟისორო სცენარი უკვე მზად ჰქონდა, როცა მასა და პროდიუსერს შორის უთანხმოება ჩამოვარდა. მთავარი გმირის როლის შემსრულებელთან დაკავშირებით მათი აზრები ერთმანეთს არ ემთხვეოდა. გერმანე გოგიტიძეს სურდა, ქრისტინეს როლი ახალგაზრდა მსახიობს, 20 წლის ანეტა ქიქოძეს შეესრულებინა, რომელიც იმ პერიოდში ამ როლს თეატრში უკვე ასრულებდა, ხოლო წუწუნავა ანტონინა აბელაშვილის კანდიდატურას უჭერდა მხარს, რომელიც 35 წელს იყო გადაცილებული. ნინოშვილის გმირის ასეთი ასაკი ფილმში არ მოსწონდა გოგიტიძეს, მაგრამ წუწუნავამ მაინც თავისი გაიტანა. კონოსამყაროში ჭორად დადიოდა, რომ წუწუნავასა და ანტონინას რომანი ჰქონდათ და სწორედ ამიტომ დაამტკიცა რეჟისორმა საყვარელი მსახიობი ქალი როლზე.
გადაღებები გურიაში რამდენიმე თვე მიმდინარეობდა, ბოლოს თბილისში ჩამოვიდნენ. ფილმში მსახიობები, ერთი შეხედვით, ცოტა უცნაურად გამოიყურებიან, რადგან თვალის გარშემო ადგილი ყველას ჩამუქებული აქვს. ასეთი ''გრიმი'' ოპერატორის მოთხოვნით გაკეთდა, რადგან იმდროინდელი ფირი სახეს განსაკუთრებით განათებულად წარმოადგენდა. ტექნიკურ საკითხებთან დაკავშირებით ვერ თანხმდებოდნენ ოპერატორი და რეჟისორი, შუგერმანი პროდიუსერსაც არ მოსწონდა, მაგრამ ახალი თანამშრომლის მოსაძებნად მას არც დრო ჰქონდა, არც რესურსი და არც ფული. ფილმის გადაღება უკვე სრულდებოდა, როცა წუწუნავა როსტოვის თეატრში მიიწვიეს მთავარ რეჟისორად და მან დატოვა როგორც გადასაღები მოედანი, ისე თბილისი.
გერმანე გოგიტიძე მარტო დარჩა. იმ დროს საქართველო დატოვა შუგერმანმაც და პროდიუსერი იძულებული გახდა, ფილმი თავად დაემთავრებინა. ''ქრისტინეს'' ბოლო სცენების გადაღებას ხელი ალექსანდრე დიღმელოვმა, ანუ დიღმელაშვილმა მოჰკიდა. ორთაჭალის, რკინიგზის მიმდებარე ტერიტორიისა და პავილიონების გარდა, ფილმის ერთი სცენა დღევანდელი მარჯანიშვილის თეატრის სხვენშიცაა გადაღებული. ახლა უკვე რეჟისორს, ასისტენტსა და არაერთი შავი სამუშაოს შემთავსებელ გოგიტიძეს იქ საკუთარი ხელით აჰქონდა დეკორაციები.
1917 წლის შემოდგომაზე გოგიტიძემ ფირები გაამჟღავნა და ოზურგეთში, საკუთარ კინოთეატრში შეინახა. დამონტაჟებას აპირებდა, როცა 1918 წლის გაზაფხულზე საქართველოში ვითარება დაიძაბა. თურქებმა აჭარისა და გურიის რეგიონები დაიკავეს. სხვებთან ერთად, ოსმალებმა გოგიტიძის სახლ-კარი და თეატრის შენობაც დაწვეს. შესაბამისად, განადგურდა ''ქრისტინეს'' ფირებიც.
თბილისში დაბრუნებული გოგიტიძე დოკუმენტური ფილმების გადაღებით დაკავდა. ერთ-ერთის მონტაჟის დროს, ''ქრისტინეს'' ნეგატივების ნაწილი აღმოაჩინა, თუმცა, ეს საკმარისი იყო იმისათვის, რომ ფილმი აღედგინა. თავად დაამონტაჟა, სავარაუდოდ, დიღმელოვის დახმარებით.
1919 წლის 26 მაისს, საქართველოს დამოუკიდებლობის პირველ წლისთავზე, გაზეთ ''ერთობის'' პირველ გვერდზე განთავსებული რეკლამა თბილისში, კინოთეატრ ''აპოლოში'', მაყურებელს ოთხმოქმედებიანი დრამა ''ქრისტინეს'' სანახავად ეპატიჟებოდა. ქართული ფილმის მიმართ, ბუნებრივია, ინტერესი დიდი იყო. თბილისის კინოთეატრებში ჩვენების შემდეგ გოგიტიძემ ''ქრისტინე'' სინემატოგრაფიულ ლენტზე გადაიტანა და საქართველოს რეგიონებში გატანა დაიწყო. პროდიუსერი თავად ჩადიოდა სოფელ-ქალაქად და ამა თუ იმ ადგილას ფილმის ჩვენებას ორგანიზებას უწევდა.
პირველი ქართული მხატვრული ფილმი ''ქრისტინე,'' რომლის ქრონომეტრაჟი თავდაპირველად 50 წუთი იყო, მოგვიანებით კინოდრამატურგმა კარლო გოგოძემ აღადგინა. 2003 წელს კი ''ქრისტინეს'' ციფრული ვარიანტი შეიქმნა. ასე რომ, როცა ''ქრისტინეს'' ავტორად ალექსანდრე წუწუნავას მოვიხსენიებთ, აუცილებლად უნდა ვახსენოთ გერმანე გოგიტიძე. ფილმის პროდიუსერი 1945 წელს ''საეჭვო კავშირების'' გამო დააკავეს და გადაასახლეს. პატიმრობის შემდეგ ის თბილისში ცხოვრობდა და აქვე გარდაიცვალა. რაც შეეხება ალექსანდრე წუწუნავას, თეატრალურ მოღვაწეობასთან ერთად ის კინემატოგრაფიული საქმიანობითაც დაკავდა და ავტორია ფილმებისა: ''ვინ არის დამნაშავე'', ''ხანუმა'', ''ორი მონადირე'', ''ჯანყი გურიაში''. მის სახელს უკავშირდება პირველი ქართული ოპერა ''აბესალომ და ეთერის'' დადგმაც. ალექსანდრე წუწუნავა 1955 წლის ოქტომბერში გარდაიცვალა და დაკრძალულია დიდუბის საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში.
ანა კალანდაძე
ჟურნალი ''რეიტინგი''
1904 წელს თბილისში უკვე რამდენიმე კინოსალონი ფუნქციონირებდა, სადაც 50-60 კაცი ეტეოდა. 1905 წელს კი მუშთაიდის ბაღში 150-ადგილიანი ღია კინოთეატრი აშენდა, 1907-ში ''აპოლო'' გაიხსნა და მას სხვა კინოთეატრებიც მოჰყვა.
კინოპროდუქცია ბევრნაირი იყო, ევროპაში შექმნილ ისტორიულ და დრამატულ ფილმებთან ერთად, კრიმინალურ, ეროტიკულ და პორნოგრაფიული შინაარსის ფილმებსაც უჩვენებდნენ. საზოგადოებაში ხელოვნების ამ დარგისადმი ინტერესი დღითიდღე იზრდებოდა. იმ პერიოდში ფილმებს მუსიკალურად უშუალოდ კინოსეანსის დროს, ცოცხლად აფორმებდნენ. სცენასთან განთავსებულ ფორტეპიანოს მუსიკოსი მიუჯდებოდა და სხვადასხვა მელოდიას ასრულებდა...
1910 წელს საფრანგეთიდან საქართველოში იურისტი გერმანე გოგიტიძე დაბრუნდა და მეუღლესთან ერთად, ოზურგეთში დასახლდა. კინოსა და თეატრზე შეყვარებულმა კაცმა ოზურგეთში თეატრის აშენება გადაწყვიტა და 1914 წლის ზაფხულში ოზურგეთელებს 300-მაყურებლიანი თეატრის შენობა ჰქონდათ. გოგიტიძე იქ დამდგმელი რეჟისორიც იყო, მსახიობიც, რეკვიზიტორიც და ბილეთების გაყიდვაზეც თავად ზრუნავდა. მოგვიანებით სპექტაკლის წარმოდგენებთან ერთად კინოჩვენებების დაწყება გადაწყვიტა და დარბაზს ''ილუზიონი'' უწოდა. ფილმის წარმოდგენებმა კარგი შემოსავალი მოიტანა. ერთხელაც გერმანე გოგიტიძე საკუთარ კინოდარბაზში იტალიურ, სოციალურ თემაზე შექმნილ ფილმს უყურებდა, როცა ახალი იდეა დაებადა _ რატომ არ უნდა გვქონოდა ჩვენი, ეროვნული კინო?!
გოგიტიძის არჩევანი ეგნატე ნინოშვილის მწვავე სოციალურ დრამა ''ქრისტინეზე'' შეჩერდა, რადგან ეს ლიტერატურული ნაწარმოები მაშინ დიდი პოპულარობით სარგებლობდა.
სიუჟეტი რევოლუციამდელ საქართველოში ვითარდება და 17-18 წლის გლეხი ქალის ქრისტინეს ტრაგიკულ ამბავს მოგვითხრობს. ღარიბი გოგონა აზნაურისგან დაორსულდება. შეურაცხყოფილი ქალი ვეღარ უძლებს ოჯახის, გარშემო მყოფთა საყვედურებს და თავის დახრჩობას გადაწყვეტს, თუმცა გამვლელი გადაარჩენს. ქრისტინე უკანონოდ გაჩენილ ბავშვს მშობლებთან ტოვებს და ქალაქში მიდის, სადაც საროსკიპოში მოხვდება. ქრისტინეს ფსიქოლოგიური, მორალური მდგომარეობა ნელ-ნელა მძიმდება და საბოლოოდ ქალს ავადმყოფობასა და მათხოვრობაში ამოხდება სული.
XIX საუკუნის მიწურულს და XX საუკუნის დასაწყისში კინოს არავინ აღიქვამდა ხელოვნების დარგად და სერიოზულად არ უყურებდნენ, ამიტომ მეცენატები და ბანკირები ამ სფეროს განვითარებაში ფულის ჩადებისგან თავს იკავებდნენ. გოგიტიძემ დაფინანსების თხოვნით ბევრს მიმართა, გადამღები აპარატის შოვნაც ჭირდა, ამიტომ იდეის განსახორციელებლად მრავალ სირთულეს წააწყდა. მის ყველა ნაბიჯს დეტალურად თუ მივყვებით, შეიძლება გაოცდეთ და იფიქროთ, როგორ არ თქვა უარი გოგიტიძემ ჩანაფიქრზე, თუმცა, როგორც ჩანს, ძლიერი ადამიანი გახლდათ და ბოლოს მაინც მოახერხა სპონსორების მოზიდვა. ფილმის რეჟისორად ალექსანდრე წუწუნავა მოიწვია, გადაწყდა, რომ ''ქრისტინეს'' სამხედრო ოპერატორი ალექსანდრე შუგერმანი გადაიღებდა, ხოლო მხატვრობაზე დიმიტრი შევარდნაძე იზრუნებდა.
მოსკოვში ნასწავლი წუწუნავა ჯერ ჭიათურაში დგამდა სპექტაკლებს, შემდეგ თბილისში, ზუბალაშვილების სახალხო სახლში. ამას მოჰყვა სხვადასხვა ქალაქში დადგმული წარმოდგენები, 1918 წელს წუწუნავა თბილისის ოპერის ხელმძღვანელიც გახდა.
ალიოშა წუწუნავას, მას ყველას ასე ეძახდა, სარეჟისორო სცენარი უკვე მზად ჰქონდა, როცა მასა და პროდიუსერს შორის უთანხმოება ჩამოვარდა. მთავარი გმირის როლის შემსრულებელთან დაკავშირებით მათი აზრები ერთმანეთს არ ემთხვეოდა. გერმანე გოგიტიძეს სურდა, ქრისტინეს როლი ახალგაზრდა მსახიობს, 20 წლის ანეტა ქიქოძეს შეესრულებინა, რომელიც იმ პერიოდში ამ როლს თეატრში უკვე ასრულებდა, ხოლო წუწუნავა ანტონინა აბელაშვილის კანდიდატურას უჭერდა მხარს, რომელიც 35 წელს იყო გადაცილებული. ნინოშვილის გმირის ასეთი ასაკი ფილმში არ მოსწონდა გოგიტიძეს, მაგრამ წუწუნავამ მაინც თავისი გაიტანა. კონოსამყაროში ჭორად დადიოდა, რომ წუწუნავასა და ანტონინას რომანი ჰქონდათ და სწორედ ამიტომ დაამტკიცა რეჟისორმა საყვარელი მსახიობი ქალი როლზე.
გადაღებები გურიაში რამდენიმე თვე მიმდინარეობდა, ბოლოს თბილისში ჩამოვიდნენ. ფილმში მსახიობები, ერთი შეხედვით, ცოტა უცნაურად გამოიყურებიან, რადგან თვალის გარშემო ადგილი ყველას ჩამუქებული აქვს. ასეთი ''გრიმი'' ოპერატორის მოთხოვნით გაკეთდა, რადგან იმდროინდელი ფირი სახეს განსაკუთრებით განათებულად წარმოადგენდა. ტექნიკურ საკითხებთან დაკავშირებით ვერ თანხმდებოდნენ ოპერატორი და რეჟისორი, შუგერმანი პროდიუსერსაც არ მოსწონდა, მაგრამ ახალი თანამშრომლის მოსაძებნად მას არც დრო ჰქონდა, არც რესურსი და არც ფული. ფილმის გადაღება უკვე სრულდებოდა, როცა წუწუნავა როსტოვის თეატრში მიიწვიეს მთავარ რეჟისორად და მან დატოვა როგორც გადასაღები მოედანი, ისე თბილისი.
გერმანე გოგიტიძე მარტო დარჩა. იმ დროს საქართველო დატოვა შუგერმანმაც და პროდიუსერი იძულებული გახდა, ფილმი თავად დაემთავრებინა. ''ქრისტინეს'' ბოლო სცენების გადაღებას ხელი ალექსანდრე დიღმელოვმა, ანუ დიღმელაშვილმა მოჰკიდა. ორთაჭალის, რკინიგზის მიმდებარე ტერიტორიისა და პავილიონების გარდა, ფილმის ერთი სცენა დღევანდელი მარჯანიშვილის თეატრის სხვენშიცაა გადაღებული. ახლა უკვე რეჟისორს, ასისტენტსა და არაერთი შავი სამუშაოს შემთავსებელ გოგიტიძეს იქ საკუთარი ხელით აჰქონდა დეკორაციები.
1917 წლის შემოდგომაზე გოგიტიძემ ფირები გაამჟღავნა და ოზურგეთში, საკუთარ კინოთეატრში შეინახა. დამონტაჟებას აპირებდა, როცა 1918 წლის გაზაფხულზე საქართველოში ვითარება დაიძაბა. თურქებმა აჭარისა და გურიის რეგიონები დაიკავეს. სხვებთან ერთად, ოსმალებმა გოგიტიძის სახლ-კარი და თეატრის შენობაც დაწვეს. შესაბამისად, განადგურდა ''ქრისტინეს'' ფირებიც.
თბილისში დაბრუნებული გოგიტიძე დოკუმენტური ფილმების გადაღებით დაკავდა. ერთ-ერთის მონტაჟის დროს, ''ქრისტინეს'' ნეგატივების ნაწილი აღმოაჩინა, თუმცა, ეს საკმარისი იყო იმისათვის, რომ ფილმი აღედგინა. თავად დაამონტაჟა, სავარაუდოდ, დიღმელოვის დახმარებით.
1919 წლის 26 მაისს, საქართველოს დამოუკიდებლობის პირველ წლისთავზე, გაზეთ ''ერთობის'' პირველ გვერდზე განთავსებული რეკლამა თბილისში, კინოთეატრ ''აპოლოში'', მაყურებელს ოთხმოქმედებიანი დრამა ''ქრისტინეს'' სანახავად ეპატიჟებოდა. ქართული ფილმის მიმართ, ბუნებრივია, ინტერესი დიდი იყო. თბილისის კინოთეატრებში ჩვენების შემდეგ გოგიტიძემ ''ქრისტინე'' სინემატოგრაფიულ ლენტზე გადაიტანა და საქართველოს რეგიონებში გატანა დაიწყო. პროდიუსერი თავად ჩადიოდა სოფელ-ქალაქად და ამა თუ იმ ადგილას ფილმის ჩვენებას ორგანიზებას უწევდა.
პირველი ქართული მხატვრული ფილმი ''ქრისტინე,'' რომლის ქრონომეტრაჟი თავდაპირველად 50 წუთი იყო, მოგვიანებით კინოდრამატურგმა კარლო გოგოძემ აღადგინა. 2003 წელს კი ''ქრისტინეს'' ციფრული ვარიანტი შეიქმნა. ასე რომ, როცა ''ქრისტინეს'' ავტორად ალექსანდრე წუწუნავას მოვიხსენიებთ, აუცილებლად უნდა ვახსენოთ გერმანე გოგიტიძე. ფილმის პროდიუსერი 1945 წელს ''საეჭვო კავშირების'' გამო დააკავეს და გადაასახლეს. პატიმრობის შემდეგ ის თბილისში ცხოვრობდა და აქვე გარდაიცვალა. რაც შეეხება ალექსანდრე წუწუნავას, თეატრალურ მოღვაწეობასთან ერთად ის კინემატოგრაფიული საქმიანობითაც დაკავდა და ავტორია ფილმებისა: ''ვინ არის დამნაშავე'', ''ხანუმა'', ''ორი მონადირე'', ''ჯანყი გურიაში''. მის სახელს უკავშირდება პირველი ქართული ოპერა ''აბესალომ და ეთერის'' დადგმაც. ალექსანდრე წუწუნავა 1955 წლის ოქტომბერში გარდაიცვალა და დაკრძალულია დიდუბის საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში.
ანა კალანდაძე
ჟურნალი ''რეიტინგი''
