''არტემ, შე ბოზო'', ანუ სპექტაკლი, რომელმაც აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია
1 884 ნახვა
...მაშინ ამბობდნენ, ამ სპექტაკლმა ახალგაზრდები თეატრში მიიყვანაო, თუმცა აქა-იქ იმასაც აღნიშნავდნენ, თეატრში მისვლა კი არა, მთავარი ისაა, რა ხვდება იქ ახალგაზრდა თაობასო. სპექტაკლს სხვა მიზეზებთან ერთად, ტექსტის გამოც იწუნებდნენ.
ყურს ნამდვილად ჭრიდა სცენიდან წამოსროლილი ის ფრაზები, რომლებსაც მაშინ მხოლოდ ქუჩაში, მეგობრების წრეში შეკრებილებისგან მოისმენდით. თან, მაყურებლისათვის ეს ''ახალი ხილი'' იყო და სცენაზე გადატანილი რეალობა არ მოსწონდათ.
ისმოდა საყვედურები, რუსთაველის თეატრმა ამ სპექტაკლით მისთვის დამახასიათებელი ტრადიციულობა, სტილი და აკადემიურობა დაარღვიაო. მოკლედ, XX საუკუნის მიწურულს ''ახალი'' მამათა და შვილთა ბრძოლა გაიმართა და ამჯერად სპექტაკლის გარშემო...
უფროსი თაობა ამტკიცებდა, რომ სპექტაკლი რყვნიდა ახალგაზრდებს და მეტიც, რეკლამას უკეთებდა ნარკომანიასა და ძალადობას, ხოლო ახალი თაობა მტკიცედ იცავდა სპექტაკლს და მასში ჰუმანიზმს ხედავდა. პოლემიკა არ ცხრებოდა მაშინაც და შემდეგშიც, როცა რუსთაველის თეატრში საკმაოდ დიდხანს და თან სრული ანშლაგით იმართებოდა ორმოქმედებიანი სპექტაკლი ''მერე რა, რომ სველია, სველი იასამანი''.
რუსთაველის თეატრის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ დადგმაზე მუშაობა რეჟისორმა რობერტ სტურუამ დავით ხინიკაძესთან ერთად რუსთაველის გამზირზე თბილისის ომგადახდილი თეატრის შენობაში დაიწო. პიესა დრამატურგ ლაშა თაბუკაშვილის ეკუთვნის და სპექტაკლის პრემიერა 1997 წელს გაიმართა.
აფხაზეთის ომი ახალი გადავლილია, დაკარგული ტერიტორია გულზე მძიმე ლოდივით აწევს ქართველობას. რუსთაველის თეატრის ახალგაზრდა მსახიობების ''ტრიო'': ზაზა პაპუაშვილი, დათო დარჩია და გიორგი ნაკაშიძე პიესის სიუჟეტის მიხედვით მეგობრები არიან. თითოეულს საერთო და ინდივიდუალური ტკივილი აერთიანებს. მაშინ 29 წლის დათო დარჩიას დუბლი ჰყავდა: თემიკო ჭიჭინაძე, ახალგაზრდები იყვნენ დანარჩენებიც: ზაზა პაპუაშვილი, გიორგი ნაკაშიძე, ლელა ალიბეგაშვილი, ნინო არსენიშვილი, ლევან ბერიკაშვილი...
იმხანად მსახიობებს ეპოქისთვის დამახასიათებელი კოსტიუმები ეცვათ. ვაკეში ერთ-ერთ პრესტიჟულ მაღაზიაში შეიძინეს პერანგი, ჯინსი, ''პატიაშკები'' დათო დარჩიასა და სხვებისთვის. სპექტაკლზე დამსწრე ახალგაზრდობა ცდილობდა, ამ საძმაკაცოსთვის არა მხოლოდ საუბარში, არამედ ჩაცმის სტილითაც მიებაძა.
''მალე, სულ მალე მოიხარშება წამალი და მალე, სულ მალე შავ-თეთრი უღიმღამო გარემოს, ათას ხალისიან ფერებად შეიღებება''...- პროლოგში ამბობდა ბაჩა (ზაზა პაპუაშვილი) და ელოდა, როდის გაამზადებდა გიო (დათო დარჩია) ვენაში შესაშხაპუნებელ სითხეს, შემდეგ კი გაჩნდებოდა ილუზია, რომ სამყარო უკეთესობისკენ იცლება. კოსტა (გიორგი ნაკაშიძე) მეგობრებს მორფინისტებს უწოდებდა და ''რასტვარიწელის'' სუნით შეწუხებული მათ თავს არიდებდა.
ბაჩა გიტარის თანხლებით თანამედროვე პოეტებს ფეხს უწყობდა და ლექსს ამბობდა: ''ინდიელი ბელადი, ნაკოლკები ყელამდი, განდონები ფერადი, მგონი, ბუშტი გეგონა, ბეჯითად რომ ბერავდი''. შემდეგ ის ლალის (მარიკა ჭიჭინაძე) ურეკავდა, რომელიც ყოფილ ქმარს ტელეფონს უთიშავდა და ''პოეტის'' ხელმეორედ დაკავშირების შემდეგ, ბაჩას ღიად მიანიშნებდა, რომ მათ შორის ყველაფერი დამთავრებულია.
ქალი იქვე ამატებდა, გასაგებია, რომ იომეთ, სისხლი დაღვარეთ სამშობლოსათვის, მაგრამ ამას ნურავის ამადლითო. არადა, ბიჭებს სამადლოდ არაფერი უკეთებიათ. ამას გარშემო მყოფებიც კარგად ხვდებოდნენ, მაგრამ ''დაკარგული თაობა'' მხოლოდ იმას ვერ ეგუებოდა, რომ სისხლისღვრას თანამემამულეები შეეწირნენ და ომმა კი შედეგი მაინც ვერ გამოიღო.
მათი საერთო მეგობარი კახა ომში მოკლეს. ბიჭებმა ის იასამნით გადაპენტილ ბაღში იპოვეს. წვიმა ახალი გადაღებული იყო. მოკლულს ცალი ხელი მოგლეჯილი ჰქონდა და დიდი, თეთრი იასამნის ბუჩქი მისი სისხლით შეღებილიყო. ახლა კი გარდაცვლილი მეგობრის ნაანდერძევ ბინაში შეყუჟული მეგობრები, რომლებიც წამლის ''ბარიგას'' და პოლიციას ემალებიან, წარსულის იარებს ვერ იშუშებენ. იმავდროულად, ისინი უცნაური მოვლენების მომსწრენი ხდებიან.
მათ ბინაში ხან ფურცლები ცვივა, ხან სკამს აცლით ვიღაც. ამას ''ბარაბაშკების'' ანდა ''ლომკის'' შედეგებს მიაწერენ, ალკოჰოლს მიძალებული კოსტა კი, მეგობრების ''უზნეო ქცევის'' გამო, ფუძის ანგელოზის გაბრაზებას აბრალებს ამოუხსნელ მოვლენებს.
''პროფესიონალ მოტირლებად'' გადაქცეული მაშინდელი ერის რეალობას კიდევ ერთი მთავარი პერსონაჟი ჰყავს: ''ბეიბი სითერი'' სახელად ნია (ლელა ალიბეგაშვილი). გიოზე შეყვარებული ახალგაზრდა ქალი ბიჭს სპექტაკლში ''ჯიოთი'' მიმართავდა. სპექტაკლის გავლენაზე უკვე ვთქვით და იმ ხანად ზოგიერთმა გიორგიმ ასეც კი დაირქვა.
პარალელური სამყაროდან მოვლენილი ნია ბიჭებზე ფსიქოლოგიურ ზემოქმედებას ცდილობდა და სურდა, ისინი ნარკოტიკების ტყვეობიდან გამოეგლიჯა. ეს მანამ უნდა მოესწრო, სანამ დიდმთვარობა დადგებოდა, რადგან იმ დღეს ნიას მათგან წასვლა უწევდა. ნია ''ყველასათვის ნანატრ საქართველოში'' ცხოვრობდა და გამგზავრებამდე ცდილობდა ბიჭების დარწმუნებას, რომ ტყუილად არ უომიათ...
სპექტაკლის მსვლელობისას ნიას პარტერის თავზე ''ფრენა'' უწევდა. ლელა ალიბეგაშვილი ამ სცენას მაშინაც კი ასრულებდა, როცა ორსულად იყო. ბუნებრივია, კოლეგებმა ეს იცოდნენ და ღელავდნენ. ვინაიდან ორსული მსახიობი საკმაოდ დიდხანს თამაშობდა ამ სპექტაკლში, მისი ეს გაბედული ნაბიჯი არც მაყურებელს გამოჰპარვია.
სპეტაკლის ფრთიან ფრაზებს ხშირად მოისმენდით ქალაქში: ''ნარკოტიკი, არკოტიკი, რკოტიკი'', ''რატომ ითვლება ტიტველი თეთრკანიანი ქალი პორნოგრაფიად და ტიტველი შავკანიანი ქალი ეთნოგრაფიად?!'' ''ლელო, ლელო, საქართველო!'' ანდა ბაჩას მორიგი სტროფები: ''გაზაფხულის ქარია, გულო დარდთან ნაფიცო, რა კარგი სიზმარია, დედა, არ გამაღვიძო. გაზაფხულის ქარია, ქვეყანას უხარია, რა კარგი სიზმარია, დედა, არ გამაღვიძო!..''
იმ პერიოდის ''ნაცრისფერ'' თბილისში თითქმის არ არსებობდა ახალგაზრდა, რომელსაც, სულ მცირე, ერთხელ მაინც არ ექნებოდა ნანახი "მერე რა, რომ სველია, სველი იასამანი?!" და ამის გამო იმ ადამიანთა კატეგორიაც კი თავმომწონედ დადიოდა, რომელიც სხვა დროს თეატრის ხსენებაზე გეტყოდა: "მეეე? თეატრში რა მინდა, ბიჭო?!" სპექტაკლის ბოლოს ფარდა იხურებოდა ზაზა პაპუაშვილის გმირის- ბაჩას გასროლილი ფრაზით - "არტემ, შე ბოზო!". ეს მოზარდთა ლექსიკონის ნომერ პირველ სიტყვებად იქცა, ზაზა კი ნომერ პირველ მსახიობად. ფართო მაყურებელმა ის სწორედ ''იასამნიდან'' გაიცნო, ხოლო თეატრმცოდნეების ყურადღება გაცილებით ადრე მიიპყრო, მას შემდეგ, რაც 1986 წელს რუსთაველის თეატრის მსახიობი გახდა.
რაც შეეხება დანარჩენ ორ პერსონაჟს, დღეს გიო- დათო დარჩია, ამავე თეატრის მსახიობია, იღებენ ფილმებსა და სერიალებში. კოსტა- გიორგი ნაკაშიძე, თუმანიშვილის თეატრში მოღვაწეობს და ასევე დაკავებულია კინემატოგრაფიაში.
წლების განმავლობაში ზაზა პაპუაშვილს აქტიური სამსახიობო კარიერა ჰქონდა, ბედი რეჟისურაშიც სცადა და რობერტ სტურუასთან ერთად 2006 წელს დადგა ექსცენტრიკული ტრაგიკომედია ''დარისპანის გასაჭირი''. მას შემდეგ, რაც ის პარლამენტარი გახდა, მსახიობის სტატუსი კი აქვს, თუმცა კანონმდებელის მონაწილეობით რუსთაველის თეატრის აფიშაზე სპექტაკლები ახლა საერთოდ აღარ ჩანს...
წყარო: reitingi.ge
ყურს ნამდვილად ჭრიდა სცენიდან წამოსროლილი ის ფრაზები, რომლებსაც მაშინ მხოლოდ ქუჩაში, მეგობრების წრეში შეკრებილებისგან მოისმენდით. თან, მაყურებლისათვის ეს ''ახალი ხილი'' იყო და სცენაზე გადატანილი რეალობა არ მოსწონდათ.
ისმოდა საყვედურები, რუსთაველის თეატრმა ამ სპექტაკლით მისთვის დამახასიათებელი ტრადიციულობა, სტილი და აკადემიურობა დაარღვიაო. მოკლედ, XX საუკუნის მიწურულს ''ახალი'' მამათა და შვილთა ბრძოლა გაიმართა და ამჯერად სპექტაკლის გარშემო...
უფროსი თაობა ამტკიცებდა, რომ სპექტაკლი რყვნიდა ახალგაზრდებს და მეტიც, რეკლამას უკეთებდა ნარკომანიასა და ძალადობას, ხოლო ახალი თაობა მტკიცედ იცავდა სპექტაკლს და მასში ჰუმანიზმს ხედავდა. პოლემიკა არ ცხრებოდა მაშინაც და შემდეგშიც, როცა რუსთაველის თეატრში საკმაოდ დიდხანს და თან სრული ანშლაგით იმართებოდა ორმოქმედებიანი სპექტაკლი ''მერე რა, რომ სველია, სველი იასამანი''.
რუსთაველის თეატრის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ დადგმაზე მუშაობა რეჟისორმა რობერტ სტურუამ დავით ხინიკაძესთან ერთად რუსთაველის გამზირზე თბილისის ომგადახდილი თეატრის შენობაში დაიწო. პიესა დრამატურგ ლაშა თაბუკაშვილის ეკუთვნის და სპექტაკლის პრემიერა 1997 წელს გაიმართა.
აფხაზეთის ომი ახალი გადავლილია, დაკარგული ტერიტორია გულზე მძიმე ლოდივით აწევს ქართველობას. რუსთაველის თეატრის ახალგაზრდა მსახიობების ''ტრიო'': ზაზა პაპუაშვილი, დათო დარჩია და გიორგი ნაკაშიძე პიესის სიუჟეტის მიხედვით მეგობრები არიან. თითოეულს საერთო და ინდივიდუალური ტკივილი აერთიანებს. მაშინ 29 წლის დათო დარჩიას დუბლი ჰყავდა: თემიკო ჭიჭინაძე, ახალგაზრდები იყვნენ დანარჩენებიც: ზაზა პაპუაშვილი, გიორგი ნაკაშიძე, ლელა ალიბეგაშვილი, ნინო არსენიშვილი, ლევან ბერიკაშვილი...
იმხანად მსახიობებს ეპოქისთვის დამახასიათებელი კოსტიუმები ეცვათ. ვაკეში ერთ-ერთ პრესტიჟულ მაღაზიაში შეიძინეს პერანგი, ჯინსი, ''პატიაშკები'' დათო დარჩიასა და სხვებისთვის. სპექტაკლზე დამსწრე ახალგაზრდობა ცდილობდა, ამ საძმაკაცოსთვის არა მხოლოდ საუბარში, არამედ ჩაცმის სტილითაც მიებაძა.
''მალე, სულ მალე მოიხარშება წამალი და მალე, სულ მალე შავ-თეთრი უღიმღამო გარემოს, ათას ხალისიან ფერებად შეიღებება''...- პროლოგში ამბობდა ბაჩა (ზაზა პაპუაშვილი) და ელოდა, როდის გაამზადებდა გიო (დათო დარჩია) ვენაში შესაშხაპუნებელ სითხეს, შემდეგ კი გაჩნდებოდა ილუზია, რომ სამყარო უკეთესობისკენ იცლება. კოსტა (გიორგი ნაკაშიძე) მეგობრებს მორფინისტებს უწოდებდა და ''რასტვარიწელის'' სუნით შეწუხებული მათ თავს არიდებდა.
ბაჩა გიტარის თანხლებით თანამედროვე პოეტებს ფეხს უწყობდა და ლექსს ამბობდა: ''ინდიელი ბელადი, ნაკოლკები ყელამდი, განდონები ფერადი, მგონი, ბუშტი გეგონა, ბეჯითად რომ ბერავდი''. შემდეგ ის ლალის (მარიკა ჭიჭინაძე) ურეკავდა, რომელიც ყოფილ ქმარს ტელეფონს უთიშავდა და ''პოეტის'' ხელმეორედ დაკავშირების შემდეგ, ბაჩას ღიად მიანიშნებდა, რომ მათ შორის ყველაფერი დამთავრებულია.
ქალი იქვე ამატებდა, გასაგებია, რომ იომეთ, სისხლი დაღვარეთ სამშობლოსათვის, მაგრამ ამას ნურავის ამადლითო. არადა, ბიჭებს სამადლოდ არაფერი უკეთებიათ. ამას გარშემო მყოფებიც კარგად ხვდებოდნენ, მაგრამ ''დაკარგული თაობა'' მხოლოდ იმას ვერ ეგუებოდა, რომ სისხლისღვრას თანამემამულეები შეეწირნენ და ომმა კი შედეგი მაინც ვერ გამოიღო.
მათი საერთო მეგობარი კახა ომში მოკლეს. ბიჭებმა ის იასამნით გადაპენტილ ბაღში იპოვეს. წვიმა ახალი გადაღებული იყო. მოკლულს ცალი ხელი მოგლეჯილი ჰქონდა და დიდი, თეთრი იასამნის ბუჩქი მისი სისხლით შეღებილიყო. ახლა კი გარდაცვლილი მეგობრის ნაანდერძევ ბინაში შეყუჟული მეგობრები, რომლებიც წამლის ''ბარიგას'' და პოლიციას ემალებიან, წარსულის იარებს ვერ იშუშებენ. იმავდროულად, ისინი უცნაური მოვლენების მომსწრენი ხდებიან.
მათ ბინაში ხან ფურცლები ცვივა, ხან სკამს აცლით ვიღაც. ამას ''ბარაბაშკების'' ანდა ''ლომკის'' შედეგებს მიაწერენ, ალკოჰოლს მიძალებული კოსტა კი, მეგობრების ''უზნეო ქცევის'' გამო, ფუძის ანგელოზის გაბრაზებას აბრალებს ამოუხსნელ მოვლენებს.
''პროფესიონალ მოტირლებად'' გადაქცეული მაშინდელი ერის რეალობას კიდევ ერთი მთავარი პერსონაჟი ჰყავს: ''ბეიბი სითერი'' სახელად ნია (ლელა ალიბეგაშვილი). გიოზე შეყვარებული ახალგაზრდა ქალი ბიჭს სპექტაკლში ''ჯიოთი'' მიმართავდა. სპექტაკლის გავლენაზე უკვე ვთქვით და იმ ხანად ზოგიერთმა გიორგიმ ასეც კი დაირქვა.
პარალელური სამყაროდან მოვლენილი ნია ბიჭებზე ფსიქოლოგიურ ზემოქმედებას ცდილობდა და სურდა, ისინი ნარკოტიკების ტყვეობიდან გამოეგლიჯა. ეს მანამ უნდა მოესწრო, სანამ დიდმთვარობა დადგებოდა, რადგან იმ დღეს ნიას მათგან წასვლა უწევდა. ნია ''ყველასათვის ნანატრ საქართველოში'' ცხოვრობდა და გამგზავრებამდე ცდილობდა ბიჭების დარწმუნებას, რომ ტყუილად არ უომიათ...
სპექტაკლის მსვლელობისას ნიას პარტერის თავზე ''ფრენა'' უწევდა. ლელა ალიბეგაშვილი ამ სცენას მაშინაც კი ასრულებდა, როცა ორსულად იყო. ბუნებრივია, კოლეგებმა ეს იცოდნენ და ღელავდნენ. ვინაიდან ორსული მსახიობი საკმაოდ დიდხანს თამაშობდა ამ სპექტაკლში, მისი ეს გაბედული ნაბიჯი არც მაყურებელს გამოჰპარვია.
სპეტაკლის ფრთიან ფრაზებს ხშირად მოისმენდით ქალაქში: ''ნარკოტიკი, არკოტიკი, რკოტიკი'', ''რატომ ითვლება ტიტველი თეთრკანიანი ქალი პორნოგრაფიად და ტიტველი შავკანიანი ქალი ეთნოგრაფიად?!'' ''ლელო, ლელო, საქართველო!'' ანდა ბაჩას მორიგი სტროფები: ''გაზაფხულის ქარია, გულო დარდთან ნაფიცო, რა კარგი სიზმარია, დედა, არ გამაღვიძო. გაზაფხულის ქარია, ქვეყანას უხარია, რა კარგი სიზმარია, დედა, არ გამაღვიძო!..''
იმ პერიოდის ''ნაცრისფერ'' თბილისში თითქმის არ არსებობდა ახალგაზრდა, რომელსაც, სულ მცირე, ერთხელ მაინც არ ექნებოდა ნანახი "მერე რა, რომ სველია, სველი იასამანი?!" და ამის გამო იმ ადამიანთა კატეგორიაც კი თავმომწონედ დადიოდა, რომელიც სხვა დროს თეატრის ხსენებაზე გეტყოდა: "მეეე? თეატრში რა მინდა, ბიჭო?!" სპექტაკლის ბოლოს ფარდა იხურებოდა ზაზა პაპუაშვილის გმირის- ბაჩას გასროლილი ფრაზით - "არტემ, შე ბოზო!". ეს მოზარდთა ლექსიკონის ნომერ პირველ სიტყვებად იქცა, ზაზა კი ნომერ პირველ მსახიობად. ფართო მაყურებელმა ის სწორედ ''იასამნიდან'' გაიცნო, ხოლო თეატრმცოდნეების ყურადღება გაცილებით ადრე მიიპყრო, მას შემდეგ, რაც 1986 წელს რუსთაველის თეატრის მსახიობი გახდა.
რაც შეეხება დანარჩენ ორ პერსონაჟს, დღეს გიო- დათო დარჩია, ამავე თეატრის მსახიობია, იღებენ ფილმებსა და სერიალებში. კოსტა- გიორგი ნაკაშიძე, თუმანიშვილის თეატრში მოღვაწეობს და ასევე დაკავებულია კინემატოგრაფიაში.
წლების განმავლობაში ზაზა პაპუაშვილს აქტიური სამსახიობო კარიერა ჰქონდა, ბედი რეჟისურაშიც სცადა და რობერტ სტურუასთან ერთად 2006 წელს დადგა ექსცენტრიკული ტრაგიკომედია ''დარისპანის გასაჭირი''. მას შემდეგ, რაც ის პარლამენტარი გახდა, მსახიობის სტატუსი კი აქვს, თუმცა კანონმდებელის მონაწილეობით რუსთაველის თეატრის აფიშაზე სპექტაკლები ახლა საერთოდ აღარ ჩანს...
წყარო: reitingi.ge
