"ცხოვ­რე­ბა ბე­დის­წე­რის თე­ატ­რ­ში თა­მა­ში­ა"

რო­დე­საც ლე­ლას (ბუ­ბუ­ნა­უ­რი-წიკ­ლა­უ­რი) მშო­ბი­ა­რო­ბის დრო და­უდ­გა, მა­მის სახ­ლის­კენ გას­წია, რად­გან მი­სი მე­უღ­ლის ოჯა­ხი სა­ლო­ცავ­თან ცხოვ­რობ­და
და მი­სი სი­ახ­ლო­ვეს არა­თუ მშო­ბი­ა­რის, ქა­ლის მი­ახ­ლო­ე­ბაც არ შე­იძ­ლე­ბო­და. სო­ფელ ბურ­სა­ჭირს რომ მი­უ­ახ­ლოვ­და, ერ­თი კლდის ძირ­ში ცუ­დად გახ­და - ეს ამ­ბა­ვი ოჯა­ხის ახ­ლო­ბელ­მა, ნი­ნო ბე­ქა­ურ­მა გა­ი­გო და მშო­ბი­ა­რე სა­კუ­თა­რი სახ­ლის პირ­ველ სარ­თულ­ზე, ოთა­ხის გვერ­დით მდე­ბა­რე სა­ქონ­ლის სად­გომ­ში და­ა­ბი­ნა­ვა. 1954 წლის 2 ოქ­ტომ­ბე­რი იყო. ამ დღეს ძრო­ხის ბა­გა­ში, ადა­მი­ან­თა დარ­დი­სა და სევ­დის შემ­გ­რო­ვე­ბე­ლი გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი და­ი­ბა­და. ასე გა­და­ი­შა­ლა მი­სი "ცხოვ­რე­ბის წიგ­ნის" პირ­ვე­ლი ფურ­ცე­ლი.


სი­კე­თე, რწმე­ნა, ღირ­სე­ბა, სიყ­ვა­რუ­ლი, ერ­თ­გუ­ლე­ბა, ალალ­მარ­თ­ლო­ბა და ბავ­შ­ვუ­რი გუ­ლუბ­რ­ყ­ვი­ლო­ბა მის პერ­სო­ნა­ჟებს მუ­დამ თან რომ სდევს, ეს ჩოხ­ში ის­წავ­ლა ანუ გა­რე­მო­ში, სა­დაც გა­ი­ზარ­და.
წლე­ბის შემ­დეგ თქვა: "ამ­ქ­ვეყ­ნად მწე­რალ­ზე ად­რე არა­ვინ ჭკნე­ბა, თუ მას არ უს­მე­ნენ. მეც მინ­და, ისე­თი მწე­რა­ლი ვი­ყო, თუნ­დაც, ერთ ადა­მი­ანს მა­ინც არ და­ვუჭ­კ­ნე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში".
ეს სურ­ვი­ლი აუს­რულ­და!
2 ოქ­ტომ­ბერს, მწერ­ლის და­ბა­დე­ბის დღეს, გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლის ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით, პირ­ვე­ლად ქარ­თულ თე­ატ­რ­ში, სპექ­ტაკ­ლი "ბე­დის­წე­რის თე­ატ­რი" და­იდ­გა. მწერ­ლის მე­გობ­რებს, კო­ლე­გებ­სა და გუ­და­მაყ­რე­ლებს ახ­მე­ტე­ლის თე­ატ­რ­მა უმას­პინ­ძ­ლა. ინ­ს­ცე­ნი­რე­ბის ავ­ტორ­მა სა­ბა მეტ­რე­ველ­მა, რე­ჟი­სო­რებ­მა: ირაკ­ლი გო­გი­ამ და ლა­შა გოგ­ნი­აშ­ვილ­მა, თე­ატ­რის დას­მა მა­ყუ­რე­ბე­ლი გუ­და­მა­ყარ­ში გო­დერ­ძის გმი­რებ­თან ერ­თად გვა­მოგ­ზა­უ­რა.
ლა­შა გოგ­ნი­აშ­ვი­ლი, რე­ჟი­სო­რი:
- გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი ჩვენ­გა­ნის­თ­ვის ძა­ლი­ან ახ­ლო­ბე­ლია, მაგ­რამ რო­ცა მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა სცე­ნა­ზე გა­და­გაქვს და ცდი­ლობ, პერ­სო­ნა­ჟე­ბი გა­ა­ცოცხ­ლო, სირ­თუ­ლე­ებს აწყ­დე­ბი. არ გინ­და, და­კარ­გო ის სიბ­რ­ძ­ნე, რო­მე­ლიც მის ნა­წარ­მო­ე­ბებ­შია, თან - ქმე­დე­ბას ისე მო­არ­გო, მხო­ლოდ მო­ნო­ლო­გი არ გა­მო­ვი­დეს. ძა­ლი­ან ბევ­რი ხერ­ხის მო­ფიქ­რე­ბა დაგ­ვ­ჭირ­და, რომ მწერ­ლის ხელ­წე­რა და გმი­რე­ბის ემო­ცი­ე­ბი მა­ყუ­რებ­ლამ­დე არა გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი, არა­მედ პირ­ველ­ყო­ფი­ლი სა­ხით მიგ­ვე­ტა­ნა და ამა­ში დი­დი წვლი­ლი ინ­ს­ცე­ნი­რე­ბის ავ­ტორს, სა­ბა მეტ­რე­ველს მი­უძღ­ვის.

- ჩო­ხე­ლის პერ­სო­ნა­ჟე­ბის პრო­ტო­ტი­პე­ბი ხში­რად თა­ნა­სოფ­ლე­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ, მათ­თან და­კავ­ში­რე­ბა ხომ არ გიც­დი­ათ?
- მა­თი უმ­რავ­ლე­სო­ბა უკ­ვე ცოცხა­ლი აღარ არის. ჩვენ ხში­რად გვქონ­და ოჯახ­თან კავ­ში­რი. ეს სპექ­ტაკ­ლი მა­ლე ჩოხ­ში და­იდ­გ­მე­ბა, მე­რე კი მთელ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში იმოგ­ზა­უ­რებს.

ტა­რი­ელ ხარ­ხე­ლა­უ­რი, პო­ე­ტი:
- რო­ცა გო­დერ­ძი ჩო­ხელს, რო­გორც სხვა სამ­ყა­რო­ში მყოფს ვიხ­სე­ნებ, ჩე­მი ქვე­ყა­ნა მე­ცო­დე­ბა. დღეს მი­სი და­ბა­დე­ბის დღეა და ვიდ­რე თე­ატ­რ­ში მო­ვი­დო­დი, საფ­ლავ­ზე გა­ვე­დი. გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლის შე­მოქ­მე­დე­ბა არ არის ად­ვი­ლად აღ­საქ­მე­ლი. ის არა­ვის ჰგავს, ახა­ლი სიტყ­ვა შე­მო­ი­ტა­ნა ქარ­თულ მწერ­ლო­ბა­ში. და­აკ­ვირ­დით, პერ­სო­ნა­ჟებს არ კლავს. მი­სი ლი­რი­კა და ფი­ლო­სო­ფი­აც სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლია. მი­უ­ხე­და­ვად მრა­ვალ­წ­ლი­ა­ნი მე­გობ­რო­ბი­სა, ის ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში ზღვარს ყო­ველ­თ­ვის იცავ­და. გა­ში­ნა­უ­რე­ბა­შიც ზო­მი­ე­რე­ბა იცო­და. ჩემ­ზე 10 წლით პა­ტა­რა იყო და ასაკს ყო­ველ­თ­ვის პა­ტივს სცემ­და. მი­სი ძა­ლი­ან კარ­გად მეს­მო­და.

გი­ვი ბე­რი­კაშ­ვი­ლი, მსა­ხი­ო­ბი:
- გო­დერ­ძის გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ ძა­ლი­ან და­მამ­წუხ­რა. წინ დი­დი გეგ­მე­ბი გვქონ­და. გო­დერ­ძი, მე და კა­ხი სულ ერ­თად ვი­ყა­ვით. "სა­მოთხის გვრი­ტე­ბი" რომ გა­და­ვი­ღეთ, იმ პე­რი­ო­დი­დან დავ­მე­გობ­რ­დით. მო­რიგ ფილ­მ­ზე მუ­შა­ო­ბა რომ და­ვიწყეთ, ხში­რად ჩემს აგა­რაკ­ზე, ბე­თა­ნი­ა­ში ავ­დი­ო­დით. სა­მი­ვე­ნი დავ­ს­ხ­დე­ბო­დით. გო­დერ­ძი ლა­პა­რა­კობ­და, კა­ხი ფურ­ცელ­სა და კა­ლამს იღებ­და და მის აზ­რებს იწერ­და, თან ამ­ბობ­და, - მგო­ნი, ამ კაცს თავ­ში ვი­ღაც უზის და ჰკარ­ნა­ხობ­სო. ჩა­ნა­წე­რი­დან წა­საშ­ლე­ლად ვე­რა­ფერს გა­ი­მე­ტებ­დი, ყვე­ლა წი­ნა­და­დე­ბა მარ­გა­ლი­ტი იყო.

- იმ
პე­რი­ოდ­ში რო­მელ ფილ­მ­ზე მუ­შა­ობ­დით?
- "მი­ჯაჭ­ვულ რა­ინ­დებ­ზე" ვმუ­შა­ობ­დით. გო­დერ­ძის­თან და­კავ­ში­რე­ბით ერ­თი სურ­ვი­ლი მაქვს და მა­მა­ზე­ცი­ერს ვთხოვ, ისე ნუ წა­მიყ­ვანს ამ ქვეყ­ნი­დან, ეს სურ­ვი­ლი არ შე­მის­რუ­ლოს. ირაკ­ლი ტრი­პოლ­ს­კის აქვს გო­დერ­ძის და­წე­რი­ლი ფილ­მის სცე­ნა­რი, რო­მელ­საც "ვარ­დის­ფე­რი კა­ცი" ჰქვია. გო­დერ­ძი მე­უბ­ნე­ბო­და: თუ შენ ამ რო­ლის­თ­ვის და­ბერ­დი, ზუ­რი­კო ითა­მა­შებს, მაგ­რამ მე ალ­ბათ, ვე­ღარ გა­და­ვი­ღე­ბო.

- რე­ჟი­სო­რებ­თან ამ თე­მა­ზე არ გი­ლა­პა­რა­კი­ათ?
- ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვილს წა­ვა­კითხეთ. მო­ე­წო­ნა, თქვა, - და­ვა­ფი­ნან­სე­ბო. მთა­ვა­რია, თან­ხ­მო­ბა მი­ვი­ღეთ. მე, კა­ხი და ირაკ­ლი ტრი­პოლ­ს­კი და­ნარ­ჩენს ერ­თად მო­ვი­ლა­პა­რა­კებთ. სევ­დი­ა­ნი ფილ­მი იქ­ნე­ბა, ძა­ლი­ან ღრმა და ში­ნა­არ­სი­ა­ნი.
გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი ამ­ბობ­და, რომ ცხოვ­რე­ბა დი­დი თა­მა­შია, ბე­დის­წე­რის თე­ატ­რ­ში თა­მა­ში. თი­თო­ე­უ­ლი ჩვენ­გა­ნი ვთა­მა­შობთ ისე, რო­გორც შეგ­ვიძ­ლია. სპექ­ტაკ­ლ­ში ერთ-ერ­თი მთა­ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟი ოფე­ლიაა - მსა­ხი­ო­ბო­ბა­ზე მე­ოც­ნე­ბე გო­გო­ნა, რო­მე­ლიც თე­ატ­რ­ში უნი­ჭო­ბის გა­მო არ და­ა­კა­ვეს, მაგ­რამ მარ­თას­თან მი­სუ­ლი, ან­გე­ლო­ზის როლს მო­ირ­გებს. მე­რე კი სცე­ნა­ზე ერ­თ­მა­ნეთს თეთრ ან­გე­ლოზ­თან სურ­ვი­ლე­ბის ასას­რუ­ლებ­ლად მი­სუ­ლი, გო­დერ­ძის ენა­ზე მეტყ­ვე­ლი გმი­რე­ბი: ბა­თა­რე­კა, აპა­რე­კა, მწე­რა­ლი, ჯღუ­ნა, ორი პო­ლი­ტი­კო­სი, დარ­დი­ა­ნი ბი­ჭი ენაც­ვ­ლე­ბი­ან... მარ­თა­ლი, უბო­რო­ტო, ქვეყ­ნის სატ­კი­ვა­რი­თა და ადა­მი­ა­ნუ­რი გან­ც­დე­ბით სავ­სე პერ­სო­ნა­ჟე­ბი. სპექ­ტაკ­ლის მუ­სი­კა­ლურ­მა მხა­რემ ცოცხ­ლად შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი, სევ­დი­ა­ნი და ლი­რიკ­უ­ლი აკომ­პა­ნე­მენ­ტით დარ­დი­ა­ნი ბი­ჭის (მსა­ხი­ო­ბი გი­ორ­გი ცხა­და­ძე) "მხრებ­ზე გა­და­ი­ა­რა".

სა­ბა მეტ­რე­ვე­ლი, ინ­ს­ცე­ნი­რე­ბის ავ­ტო­რი:
- მთა­ვა­რი სირ­თუ­ლე ის იყო, რაც დრა­მის უმ­თავ­რეს ნი­შან-თვი­სე­ბას წარ­მო­ად­გენს: კონ­ფ­ლიქ­ტი, წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბა, მოქ­მე­დე­ბა. ეს დრა­მა­ტუ­ლი თე­ატ­რის ენაა. ყვე­ლა­ფე­რი ქმე­დე­ბა­ში რომ აჩ­ვე­ნო, ად­ვი­ლი არ არის. სწო­რედ ამის გა­მო ვერ ხე­დავ­და გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი თა­ვის პერ­სო­ნა­ჟებს სცე­ნის სივ­რ­ცე­ში და ეს პი­რად სა­უბ­რებ­შიც არა­ერ­თხელ უთ­ქ­ვამს. მე კი შე­იძ­ლე­ბა, ბავ­შ­ვუ­რი და ძა­ლი­ან გუ­ლუბ­რ­ყ­ვი­ლო, მაგ­რამ ამა­ვე დროს, ძა­ლი­ან ამ­ბი­ცი­უ­რი სურ­ვი­ლი მქონ­და, გო­დერ­ძის სიტყ­ვა სცე­ნა­ზეც თქმუ­ლი­ყო. ვერ წარ­მო­იდ­გენთ, რო­გორ ვნერ­ვი­უ­ლობ­დი.

- თქვენ­თან გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი, რო­გორც დარ­დე­ბის შემ­გ­რო­ვე­ბე­ლი რომ მო­სუ­ლი­ყო, რას ეტყო­დით?
- ჩვენ ახ­ლა ისე­თი მდგო­მა­რე­ო­ბა გვაქვს, დარ­დე­ბის და­ნომ­ვრა გა­ჭირ­დე­ბა. ჩე­მი ყვე­ლა­ზე დი­დი დარ­დი ის არის, რომ სა­კუ­თა­რი თა­ვი და გზა დავ­კარ­გეთ, მუდ­მი­ვად ძი­ე­ბის პრო­ცეს­ში ვართ. თით­ქოს თავ­წაჭ­რი­ლე­ბი ვტრი­ა­ლებთ ამ სას­ტიკ და გა­უ­ტა­ნელ წუ­თი­სო­ფელ­ში.

- და­ა­სა­ხე­ლეთ ფრა­ზა, ეპი­ზო­დი, რო­მე­ლიც ყვე­ლა­ზე მე­ტად და­გა­მახ­სოვ­რ­დათ.
- ჩე­მი საყ­ვა­რე­ლი პერ­სო­ნა­ჟი არის აპა­რე­კა. ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც დე­დაშ­ვი­ლო­ბა­ზე ლა­პა­რა­კობს და ასე­ვე, მიყ­ვარს ოფე­ლია. ეს ქა­ლი თა­მა­შის სურ­ვი­ლით არის შეპყ­რო­ბი­ლი. რა­ტომ ჰქვია ამ სპექ­ტაკლს "ბე­დის­წე­რის თე­ატ­რი"? თე­ატ­რი ხომ თა­მა­შის ხე­ლოვ­ნე­ბაა. ოფე­ლი­ას კი ცხოვ­რე­ბა­ში ერ­თხელ მი­ე­ცა ამის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა და მარ­თას­თან ან­გე­ლო­ზის რო­ლის თა­მა­ში და­იწყო. ეს თა­მა­ში მის­თ­ვის სა­ბე­დის­წე­რო აღ­მოჩ­ნ­დე­ბა. ბო­ლოს ის მო­ნაზ­ვ­ნის რო­ლის შე­სას­რუ­ლებ­ლად მი­დის მო­ნას­ტერ­ში. ყვე­ლა ჩვენ­გა­ნი რა­ღაც ნი­ღაბს ვირ­გებთ, ცხოვ­რე­ბა დი­დი თა­მა­შია. მეც ვთა­მა­შობ იმა­ზე უკე­თეს ადა­მი­ანს, ვიდ­რე რე­ა­ლო­ბა­ში ვარ. გო­დერ­ძი ჩო­ხელ­მა სწო­რედ ეს გვითხ­რა, ბე­დის­წე­რის თე­ატ­რ­ში თა­მა­შია.

- და­ბო­ლოს, რა არის სპექ­ტაკ­ლის გზავ­ნი­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში?
- ადა­მი­ა­ნებს არ შე­უძ­ლი­ათ არ­სე­ბო­ბა იმ იდე­ა­ლე­ბის გა­რე­შე, რო­მელ­ზეც გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლი გვე­სა­უბ­რე­ბა. თუ არ იქ­ნე­ბა სამ­შობ­ლო­სა და ერ­თ­მა­ნე­თის სიყ­ვა­რუ­ლი, არის­ტოკ­რა­ტიზ­მი და თუ არ ვიქ­ნე­ბით გულ­წ­რ­ფე­ლი და ისე­თი მარ­თ­ლე­ბი, რო­გორიც გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლის პერ­სო­ნა­ჟე­ბი არი­ან, მა­შინ ვერ შევ­ძ­ლებთ გა­ვე­რი­დოთ აგ­რე­სი­ას, ცხოვ­რე­ბის ჭუჭყ­სა და ბო­რო­ტე­ბას. ეს სპექ­ტაკ­ლი დიდ სევ­და­ზე, სიკ­ვ­დილ-სი­ცოცხ­ლის არ­სე­ბო­ბის პრობ­ლე­მებ­ზე, კე­თილ­შო­ბი­ლე­ბა­ზეა.

კა­ხი კავ­სა­ძე, მსა­ხი­ო­ბი:
- ძა­ლი­ან მო­მე­წო­ნა რე­ჟი­სო­რის ნა­მუ­შე­ვა­რი, მსა­ხი­ო­ბე­ბის ოს­ტა­ტო­ბა. დას­მა ჩემ­ზე ძა­ლი­ან კარ­გი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა. გო­დერ­ძი ჩემი ახ­ლო მე­გო­ბა­რი იყო და შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ მი­სი ხელ­წე­რა, გან­წყო­ბა ზუს­ტად იყო და­ჭე­რი­ლი.

გი­ვი ბე­რი­კაშ­ვი­ლი:
- ამ სპექ­ტაკ­ლ­მა მე­გო­ბა­რი გაგ­ვი­ცოცხ­ლა. იმ დრო­ში და­მაბ­რუ­ნა, რო­ცა ერ­თ­მა­ნე­თის გა­რე­შე ნა­ბიჯს აღარ ვდგამ­დით.

ბექ­ნუ ქა­ფი­ა­ნი­ძე, მსა­ხი­ო­ბი:
- მა­მა (ზუ­რაბ ქა­ფი­ა­ნი­ძე) და გო­დერ­ძი მე­გობ­რობ­დ­ნენ, უფ­რო მე­ტიც, ისი­ნი ერ­თი ოჯა­ხის წევ­რე­ბი იყ­ვ­ნენ. გო­დერ­ძის შვი­ლებ­თან ერ­თად გა­ვი­ზარ­დე. ჩემ­და­მი მას გა­მორ­ჩე­უ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ჰქონ­და. გო­დერ­ძის დე­და ძა­ლი­ან უყ­ვარ­და, მას­ზე ყო­ველ­თ­ვის დი­დი ემო­ცი­ი­თა და პა­ტი­ვის­ცე­მით ლა­პა­რა­კობ­და. 14 წლის ვი­ყა­ვი, რო­ცა დე­და გარ­და­მეც­ვა­ლა. დღეს ვა­ა­ნა­ლი­ზებ, თურ­მე ის გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი თა­ნაგ­რ­ძ­ნო­ბა ჩემ­და­მი რა­ტომ ჰქონ­და. ამ სპექ­ტაკ­ლ­ში მწერ­ლის რო­ლი მომ­ცეს. მე ჩოხ­ში მის სამ­ყა­როს მი­ვა­გე­ნი, რო­დე­საც გუ­და­მა­ყარ­ში ოჯახ­თან ერ­თად დავ­დი­ო­დი და ჩა­მომ­ს­ხ­დარ ბე­ბი­ებ­სა და ბა­ბუ­ებს ვუ­ყუ­რებ­დი. რაც დრო გა­დის, გო­დერ­ძის ფი­ლო­სო­ფია უფ­რო მე­ტად გა­სა­გე­ბი ხდე­ბა.

ნი­ნო მე­ლაშ­ვი­ლი, გო­დერ­ძი ჩო­ხე­ლის მე­უღ­ლე:
- ძა­ლი­ან მა­ინ­ტე­რე­სებ­და, რო­გო­რი გა­მო­ვი­დო­და გო­დერ­ძის ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი სცე­ნა­ზე. თა­ვად ყო­ველ­თ­ვის ამ­ბობ­და, რომ პერ­სო­ნა­ჟებს თე­ატ­რ­ში ვერ ხე­დავ­და. ბევ­რ­მა დრა­მა­ტურ­გ­მა სცა­და და არ გა­მო­უ­ვი­და, სა­ბა მეტ­რე­ველ­მა კი არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი სცე­ნა­რი შეკ­რა.

- თა­ვად რომ ეს სპე­ქტაკ­ლი ენა­ხა, რო­გორ ფიქ­რობთ, რას იტყო­და?
- ძა­ლი­ან გა­ი­ხა­რებ­და.
წყარო: gzapress.ge