მარიამ ხაჭვანი: "წლების წინ მეც ვაკრიტიკებდი ტრადიციებს, მაგრამ შემდეგ მივხვდი, რომ იმ დროისთვის ეს საჭირო და აუცილებელი იყო..."

ახალგაზრდა რეჟისორმა მარიამ ხაჭვანმა კინომოყვარულთა სამყარო უკვე აალაპარაკა. მისმა სურათმა "დინოლამ"  მთავარი ჯილდოები 17 საერთაშორისო კინოფესტივალზე მოიპოვა და პირველი მოკლემეტრაჟიანი ქართული ფილმი გახდა, რომელიც ევროპის კინოაკადემიამ შეარჩია. სვანურ ტრადიციებზე გადაღებულმა ამბავმა, თუ როგორ დაობლდება პატარა გოგონა დინოლა და მერე როგორ გაუთხოვებენ დედას, ბევრი მაყურებელი შეძრა. როგორც მოგვიანებით რეჟისორი ამბობდა, ეს ამბავი რეალისტურია, მის ბებიას გადახდენია და ამგვარი წესიც, რომ დაქვრივებული ქალი კვლავ გათხოვილიყო, ახალი ოჯახი შეექმნა და შვილი მამისეულ სახლში დაეტოვებინა, ძველად სვანეთში ნამდვილად არსებობდა. მარიამისვე თქმით, რომელიც თავად სვანია, უშგულშია გაზრდილი და კარგად იცნობს იქაურ ყოფასა და წეს-ჩვეულებებს, ეს წესები და ტრადიციები ცხოვრების მაშინდელი პირობებიდან და დემოგრაფიული მდგომარეობიდან იყო ნაკარნახევი და იმ დროს სავსებით გამართლებულიც... (შეგიძლიათ, "დინოლაზე" და მასში ასახულ თემებზე დაწვრილებით იხილოთ სტატიაში) თუმცა ამაზე მარიამი ინტერვიუშიც საუბრობს და ასევე თავის ახალ ნამუშევარზე. "დინოლას" შემდეგ ის უკვე სრულმეტრაჟიან ფილმს "დედეს" იღებს, რომლის გადაღებებიც მალე დასრულდება - თუ გარკვეული ფინანსური პრობლემების მოგვარებას შეძლებენ.
„დედეს” გადაღებები სვანეთში, ყაზბეგსა და კასპში მიმდინარეობს, მთავარ როლებს კი ნათია ვიბლიანი, გიორგი ბაბლუანი და ნუკრი ხაჭვანი ასრულებენ. აღსანიშნავია, რომ ფილმის უმეტესი ნაწილი სვანურ ენაზე იქნება, ასევე სვანია ფილმის ყველა მსახიობი.
ფილმის მოქმედება სამი სეზონის მანძილზე მიმდინარეობს. უკვე გადაღებულია გაზაფხულის და ზაფხულის ეპიზოდები. დარჩა ფინალური სცენების გადაღება, რაც დეკემბერშია დაგეგმილი. ამ ფილმში კიდევ უფრო სრულად იქნება გაშლილი სვანური ტრადიციები, სვანი ქალ-ვაჟის სიყვარულის ამბავი და ბევრი ისეთი რამ, რაც მაყურებელს კვლავაც დაატყვევებს...

- მარიამ, თქვენი ფილმი უკვე თითქმის ყველამ ნახა და შეაფასა, მასში განვითარებულ ამბებზეც გისაუბრიათ ხშირად. საინტერესოა, თავად როგორი ბავშვობა გქონდათ და რით იყო ის განსხვავებული ჩვეულებრივი ქალაქელი თანატოლების ბავშვობისგან?
- ძალიან საინტერესო ბავშვობა მქონდა, თუ გავითვალისწინებთ სოფლის პირობებს, იქ უფრო ძლიერი და მაგარი ბავშვები არიან, რადგან ქალაქში ბავშვები სულ ყურადღების ცენტრში არიან მშობლების მხრიდან, სოფელში პირიქით, ბავშვი შეიძლება მთაშიც კი გაუშვან მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ნაბიჯი სახიფათოა. მახსოვს, უშგულში სამი წლის ბავშვი მდინარე ენგურის ნაპირას დარბოდა სულ და მის მშობლებს შენიშვნა მივეცი, არ ჩავარდეს-თქო, მათ გაეცინათ, ალბათ მეც მასე ვიზრდებოდი... ერთხელ, ორი წლის ბავშვმა ღამის 11 საათზე მოაკითხა მამას, რომელიც ჩვენთან, გადაღებაზე იმყოფებოდა. მათი სახლი ჩვენგან მოშორებით იყო. მამამ ბავშვი რომ დაინახა, დედას დაურეკა და გააგებინა, აქ მოვიდაო. ეს ქალაქში წარმოუდგენელია. რა თქმა უნდა, განსხვავებული ბავშვობა გაქვს, როცა არაფერში გზღუდავენ, ჩემი ბავშობაც ასე იყო, სკოლაში წავიდოდით თუ არა, ჩვენ თავად ვწყვეტდით და სახლი თავდაყირა რომ დაგვეყენებინა, მშობლები შენიშვნასაც არ გვაძლევდნენ, ძალიან თავისუფლად ვიზრდებოდით და ეს თავისუფლება ყოველთვის დიდ გავლენას ახდენს შემდეგ მომავალზე.

- დღეს ბავშვების დიდი ნაწილი ვირტუალურ სამყაროში ცხოვრობს და მისთვის უცხოა უდარდელი, ბუნების წიაღში გატარებული ლაღი პერიოდები...
- თითქოს ძალიან საინტერესოა, როდესაც ერთი წლის ბავშვმა უკვე კომპიუტერის გამოყენება იცის, მაგრამ მე ვფიქრობ, ბავშვები კომპიუტერს საერთოდ არ უნდა გააკარო, რადგან ძალიან ბევრი უარყოფითი მხარე აქვს ამას.

- რა სირთულეები ახლავს მაღალ მთაში ცხოვრებას? ბავშვისთვისაც და უფროსისთვისაც. ცხოვრების პირობების, განათლების თვალსაზრისით...
- მთაში ცხოვრება განსაკუთრებული სირთულით არ გამოირჩევა, თუ იქ ხარ დაბადებული და იქაურ ყოფას მიჩვეული ხარ. განათლების თვალსაზრისით, რა თქმა უნდა, ქალაქში ცხოვრება ჯობია, თუმცა აღვნიშნავ, რომ მაგალითად, უშგულში ყველანაირი თვალსაზრისით ძალიან ნიჭიერი ბავშვები არიან, სკოლაში ნასწავლით უმაღლეს გრანტებს ხსნიან უნივერსიტეტებში, დავამატებ - ყველას აქვს სიმღერის ნიჭი, ჩემ გარდა (იცინის).

- უშგული ერთ-ერთ ულამაზეს და ეგზოტიკურ ადგილად მიიჩნევა. იმან, რომ სწორედ ამ სოფლიდან ხართ, თუ იქონია გავლენა თქვენს მომავალზე, წარმატებაზე?
- იქონია. მიუხედავად იმისა, რომ ნახევარი ცხოვრება უშგულში მაქვს გატარებული, რამდენჯერაც ავდივარ, იმდენჯერ გაოცებული და ბედნიერი შევყურებ კოშკებს და კიდევ ერთხელ ვრწმუნდები, რომ სამოთხეში დავიბადე.

- ფილმში ძირითადად სვანეთის ყოფა, ტრადიციებია ასახული. ასეთ თემებთან შეხება ბეწვის ხიდზე სიარულს ჰგავს - ყოველთვის გამოჩნდება ვიღაც, ვინც იტყვის, ასე არ იყო, საიდან მოიტანეო, ან გაგკიცხავს, რატომ ასაჯაროებო. საინტერესოა, თავად სვანები როგორ შეხვდნენ "დინოლაში" წამოჭრილ თემებს, რომლებიც ახლა უკვე სრულმეტრაჟიან ფილმში გადაინაცვლებს...
- დიახ, იყო გარკვეული კრიტიკა "დინოლაზე", მაგრამ, ვინც ცუდი კუთხით შეხედავს ჩემს ფილმებს, ეს მათი პრობლემაა. მე ვცდილობ სვანური ხასიათი და ცხოვრება არ დაიკარგოს და მაქსიმალურად რეალურად ვიღებ ფაქტებს. სიმართლე გითხრათ, წლების წინ მეც ვაკრიტიკებდი ტრადიციებს, მაგრამ შემდეგ მივხვდი, რომ ეს ტრადიციები იყო თუ წესები, იმ დროისთვის საჭირო და აუცილებელი იყო და ყველა ადამიანი, თუნდაც ევროპელი და ამერიკელი, იმ საზოგადოებაში რომ მოხვედრილიყო, თვითონაც ისეთ გადაწყვეტილებებს მიიღებდა, როგორც სვანები. შესაბამისად ახლა მე ამ ყველაფერს დადებითად ვუყურებ, ძალიან მიყვარს სვანები და ბევრი დადებითი თვისება აქვთ, რაც ჩემს ფილმში გამოჩნდება.

- რომელი სვანური ტრადიცია მოგწონთ და რომელი არა?
- მეც ძალიან ტრადიციული ვარ და მომწონს ტრადიციები. მოტაცებას და ქალის ძალით დანიშვნას არ ვეთანხმები, თუმცა ვიმეორებ, ეს იმ დროისთვის ცხოვრებამ მოიტანა.

- როდისთვის იგეგმება სრულმეტრაჟიანი ფილმის დასრულება და საინტერესოა, ეს თემა გაქვთ იქ გაშლილი თუ სხვა სვანურ ტრადიციებსაც ეხება?
- დედეს ისტორია სიყვარულზეა და განსხვავებულია, ფილმის დასრულება დეკემბერში იგეგმება და კანის ფესტივალზე გვინდა წარდგენა.

- ქეთა ლორთქიფანიძეს "დინოლაში" ქვრივი დედის როლი ერგო. რამდენად გაუიოლდა ამ როლის მორგება – თავად მრავალშვილიანი დედაა...
- ერთ-ერთი ფაქტორი ესეც იყო, რატომაც ავიყვანე როლზე, თუმცა ძალიან ლამაზი გოგოა და ძალიან ნიჭიერი.

- საერთოდ რას იტყვით თქვენი, როგორც ჩვეულებრივი ადამიანის გადმოსახედიდან ამ ტრადიციაზე და იმაზე, რომ ბავშვები უდედოდ რჩებოდნენ. რასაკვირველია, დემოგრაფიული მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად და "გადასარჩენად" ეს ერთ-ერთი გამოსავალი იყო, მაგრამ ქალის და ბავშვის უფლებები აშკარად ილახებოდა...
- რა თქმა უნდა, ილახებოდა, მაგრამ ეს აუცილებელი იყო იმ დროისთვის, გარდა იმისა, რომ დემოგრაფიული მდგომარეობის პრობლემა იყო, მეორე საკითხი ისიც გახლდათ, რომ ქაალს კაცის გარეშე გაუჭირდებოდა იმ მძიმე პირობებთან შეჭიდება და ყოველთვის ჯობდა, ყველას ჰქონოდა ოჯახი.

- კიდევ თუ გაქვთ გეგმაში სხვა პროექტები და ისევ სვანეთი იქნება თუ არა ყურადღების ობიექტი.
- ბევრი პროექტი მაქვს და ჯერ ზუსტად არ გადამიწყვეტია, რა თემაზე დავიწყებ წერას...

მარიამს წარმატებებს ვუსურვებთ. ჩვენს მკითხველს კი შეუძლია, იხილოს მოკლემეტრაჟიანი ფილმი "დინოლა" და თვალი მიადევნოს პატარა სვანი გოგონას ამბავს, რომელსაც დაქვრივებული დედა გაუთხოვეს...