დედობრივი სიყვარულით დანგრეული ცხოვრება

"სანამ ფეხზე ვიდექი, ჯანმრთელი, ენერგიული, მატერიალურად ძლიერი ვიყავი, ირგვლივ ყველას ვჭირდებოდი, ქმარ–შვილი, ნათესავები, მეგობრები, მეზობლები – ყველა თავს დამტრიალებდა, მეფერებოდა, მეფოფინებოდა. როდესაც ასაკი მომეძალა, ჯანმრთელობის სერიოზული პრობლემა შემექმნა და სხვებისთვის ფაქტობრივად გამოუსადეგარი გავხდი, ყველამ მიმატოვა. თითქოს საერთოდ არ ვარსებობ – აღარც ჩემი აზრი აინტერესებთ, აღარც ჩემი მდგომარეობა... სხვას რა მოვკითხო, როდესაც საკუთარმა ქალიშვილმა, ვისზეც მთელი ცხოვრება უდიდესი ამაგი მქონდა, მომიძულა. ჩემ მიმართ წარმოუდგენელ გულცივობას ამჟღავნებს, არაფრად მაგდებს, უცხოსავით მექცევა. საკუთარი უმწეობის და არარაობის შეგრძნება მტანჯავს – მსგავს განცდას არავის ვუსურვებ, საშინელი გრძნობაა. ერთადერთი, ვინც ჩემ მიმართ სითბოს და ყურადღებას იჩენს, ჩემი ნათლულია. ის რომ არ მყავდეს, აქამდე ალბათ სული გამძვრებოდა", – ამ მწარე განცდით დაიწყო საუბარი "სარკესთან" ხანდაზმულმა ქალბატონმა ციალამ.
რატომ რჩებიან ერთ დროს ოჯახისა და საზოგადოების ცენტრში მყოფი, აქტიურ ცხოვრებას მიჩვეული ადამიანები მარტო? რა განაპირობებს ამას – სამყაროს კანონზომიერება, ე.წ. ბედისწერა თუ საკუთარი შეცდომები? ვნახოთ, რა დასკვნის გაკეთების საშუალებას მოგვცემს ჩვენი რესპონდენტის პირადი ცხოვრების ისტორია.
ციალა:
– უშანგის ცოლად სიყვარულით გავყევი. საუკეთესო ოჯახი შევქმენით, მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს ჩემი დამსახურება იყო. ძლიერი, პრინციპული და შეუპოვარი ქალი მეთქმოდა, ჩემი ქმარი კი რბილი ბუნების, იოლად მოსაქცევი კაცი იყო. ოჯახში საზრდო მას შემოჰქონდა, მე კი სამეურნეო საკითხებს ვუძღვებოდი. სამწუხაროდ, არც მე და არც უშანგის დედმამიშვილი არ გვყავდა, თუმცა ამ დანაკლისს თავის დროზე ვერ ვგრძნობდით, ვინაიდან გარს ფუტკრებივით გვეხვია ფართო საახლობლო. ნათესავ–მეგობრები დედმამიშვილობას გვიწევდნენ. სავსე და შინაარსიანი ცხოვრება გვქონდა, საინტერესო ურთიერთობებით, მისვლა–მოსვლით, ქეიფებით და დროსტარებით. შვილი დიდხანს არ გვყავდა, თუმცა მე და ჩემი მეუღლე ისე ვავსებდით ერთმანეთს, უშვილობას მაინცდამაინც არ განვიცდიდით.
ჩემი ერთადერთი ქალიშვილი, თინიკო, მოგვიანებით შეგვეძინა. ურთულესი მშობიარობა მქონდა. სასწორზე იდგა ჩემი სიცოცხლე, ან მე უნდა დავრჩენილიყავი, ან ბავშვი, მაგრამ გამოცდილი ექიმების მადლიანმა ხელებმა ორივე გვიხსნეს. ცოცხალი კი დავრჩი, მაგრამ საშვილოსნო დავკარგე.
– ამან თქვენში გარკვეული ფსიქიკური ცვლილება გამოიწვია?
– ეს ქალისთვის მძიმე ტრავმაა, მტკივნეულად აღსაქმელი. მით უფრო ძნელად გადასატანია ისეთი აქტიური ქალისთვის, როგორიც მე ვიყავი. ამ დროს იმატებს მგრძნობელობა, სუსტდება ნერვული სისტემა, მეტი სითბო და თანადგომა გჭირდება მეუღლისგან, ოჯახის წევრებისგან, გარშემომყოფთაგან. ხასიათი გარკვეულწილად შემეცვალა, ალბათ უფრო მომთხოვნი და ჭირვეულიც გავხდი.
– ქმრისა და ახლობლებისგან სათანადო თანადგომა გქონდათ?
– თავს მევლებოდნენ. ეტყობა, მაშინ ჯერ კიდევ რაღაცას წარმოვადგენდი. თანაც სულიერად არ გავტეხილვარ, უბედნიერესი ვიყავი შვილის დაბადებით და თინიკოზე ზრუნვა ჩემი უპირველესი ფუნქცია გახდა.
– ერთადერთ და ნანატრ შვილს ალბათ ზედმეტადაც ანებივრებდით.
– აქ კი ნამდვილად ვცოდავდი. კარგად მესმოდა, რომ არ შეიძლებოდა ბავშვის ზედმეტად განებივრება, მაგრამ შვილის წინაშე სუსტი აღმოვჩნდი. რა უნდა ყოფილიყო ისეთი, რომ მისთვის არ შემესრულებინა. ყველაფერს, რაც თინიკოსთან იყო დაკავშირებული (მიუხედავად იმისა, ჩემი საკეთებელი იყო თუ არა), საკუთარ თავზე ვიღებდი. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საკუთარ ნაჭუჭში შევიკეტე და სხვებისთვის ვერ ვიცლიდი. ვცდილობდი, ყველას გავწვდომოდი და ყურადღება არავისთვის მომეკლო.

– ქმართან როგორი ურთიერთობა გქონდათ?
– უშანგის მეტწილად ოჯახის გარეთ უწევდა ყოფნა. დატვირთული სამუშაო გრაფიკი ჰქონდა და შინ გვიან ბრუნდებოდა. მერე კი საყვარელი გაიჩინა და მიგვატოვა. ეს ჩემთვის შოკი იყო – საყვარლის გაჩენას არ ვგულისხმობ, კაცია და ადრე თუ გვიან "გაიგრიალებდა" სადღაც, ეს მომენტი გაცნობიერებული მქონდა, მაგრამ ვერაფრით წარმოვიდგენდი, თუ ოდესმე დაგვტოვებდა. თინიკო მაშინ მეშვიდე კლასში იყო. უშანგი კეთილშობილი და წესიერი პიროვნება გახლდათ. შეიძლება მაგიტომაც დაემართა ასე – სხვა ქალის კლანჭებში აღმოჩნდა.
– ანუ ფიქრობთ, რომ ოჯახი გაცნობიერებულად კი არ მიატოვა, არამედ რაღაცის თუ ვიღაცის ტყვეობაში მყოფმა?
– რა თქმა უნდა. ჩემი აზრით, იმ ქალმა ჩემს ქმარს რაღაც აჭამა ისეთი, რამაც მის ცნობიერებაზე უარყოფითი ზეგავლენა მოახდინა, უხეშად რომ ვთქვა, გამოატვინა კაცი. უშანგი უდიდეს პატივს მცემდა, შვილიც ძალიან უყვარდა. დარწმუნებული ვარ, ოჯახის დაშლას თავში აზრადაც არ გაივლებდა. თანაც როგორ უნამუსოსავით მოიქცა! კარი ყოველგვარი ახსნა–განმარტების გარეშე გაიხურა, გაიპარა პატარა ბიჭივით... პირადი ნივთების მეტი არაფერი წაიღო. თავიდან ნათესავის ხელით ფულსაც გვიგზავნიდა. მერე კი, იმ ქალთან შვილები რომ შეეძინა, ესეც მოგვაკლო.
ოჯახი რომ დატოვა, ირგვლივ ათასგვარი მითქმამოთქმა ატყდა. თითქმის ყოველდღე ახალ ჭორ–მართალს ავრცელებდნენ, რაც უკლებლივ მოდიოდა ჩემამდე. ამან ნერვული სისტემა დამიზიანა. ქმრის უკეთურ საქციელს იმდენად არ უმოქმედია ჩემზე, რამდენადაც ამ ჭორებმა მომიღო ბოლო. უშანგის რომ ლანძღავდნენ, გულზე ლახვარივით მესობოდა. იმის ნაცვლად, რომ მოღალატე ქმარი გამეკიცხა, პირიქით – ვიცავდი. მეუბნებოდნენ, გიყვარს და ხელს იმიტომ აფარებო, მაგრამ არც ამაში იყო საქმე. ვცდილობდი, ობიექტური ვყოფილიყავი. ზუსტად ვიცოდი, ჩემი ქმარი რისი გამკეთებელი იყო და რისი – არა. რამდენად მართალია, არ ვიცი – ნათესავმა მითხრა, თითქოს უშანგის დაუჩივლია ჩემზე, ციალა ძალაუფლების მოყვარული ქალი იყო და მასთან ურთიერთობას ამიტომ გავექეციო. ვერაფრით დავიჯერებ, რომ ის ქალი უშანგის თავისუფლებას აძლევს – კაცს მოქმედებაზე ყოველთვის ეტყობა, რამდენად თავისუფალია. ამის ამოხსნას დიდი გამჭრიახობა არც სჭირდება. თანაც იმ ქალს თვალებში აწერია, რა მტაცებელიცაა.
– ქმრის მდგომარეობა, ასე თუ ისე, გასაგებია, მაგრამ თქვენი განებივრებული ქალიშვილი რატომღა დაგიპირისპირდათ?
– ქმრის ღალატის შემდეგ ოჯახური პასუხისგებლობის წინაშე მარტო დავრჩი. შვილის მიმართ განსაკუთრებით გაფაციცებული გავხდი. სულ თან დავყვებოდი, ვაკონტროლებდი, ვისთან მეგობრობდა, რა გარემოში უწევდა ყოფნა. თინანო არ იყო ჩაკეტილი ბავშვი, ყველაფერს გულახდილად მიყვებოდა, მაგრამ მე მაინც ვშიშობდი, მხედველობის არედან არაფერი გამომრჩენოდა. სკოლა რომ დაამთავრა და უმაღლესში მოეწყო, ერთი ბიჭი, ჯაბა, შეუყვარდა. ქვეყანა შევძარი და იმ ბიჭის გენეალოგია გამოვიკვლიე. მთლად ჩემთვის მისაღები ინფორმაცია ვერ მოვიპოვე.

– მაინც რა იყო თქვენთვის მიუღებელი?
– მისი დიდი პაპა თავის დროზე ჩეკისტი იყო, გასული საუკუნის 30–იან წლებში ქართველი ინტელიგენცია რომ დახვრიტეს და გადაასახლეს, მათ ცოდვაში ჰქონია გასვრილი ხელი. პაპა კაგებე–სთან ყოფილა შეკრული, დამბეზღებელი, თურმე საიდუმლოდ ინფორმაციებს აწვდიდა. მამაც უვარგისი, ლოთი ჰყავდა. ცოლ–შვილი მიტოვებული ჰყავდა და ხან ვის კარზე ათენებდა, ხან ვისაზე.
– რამდენად სარწმუნო იყო ეს ინფორმაციები? თქვენს ქმარზეც ხომ ხალხში არასასურველი ჭორები დადიოდა, თავად არ ამბობთ?
– სანდო წყაროებიდან შევიტყვე. ჩემს ყოფილ ქმართან მათი შედარება როგორ შეიძლება?! ჩემს შვილს მათი შთამომავლისთვის ნამდვილად ვერ გავიმეტებდი.
– თვითონ ჯაბა როგორი პიროვნება იყო?
– მასზე ცუდი არაფერი გამიგია, მშვიდი ბიჭი ჩანდა, მაგრამ გენეტიკურ კოდს, რაც ადამიანს მემკვიდრეობით ერგო, რას მოუხერხებ?! როდის იჩენს თავს, ღმერთმა უწყის.
– ამის გამო თქვენს ქალიშვილს ხელი შეუშალეთ?
– ნუ გამამტყუნებთ, ასე რომ მოვიქეცი. ასეთი სამარცხვინო წინაპრების შთამომავალი ჩემს შვილს რა სიკეთეს მოუტანდა?! ვინ იცის, იმ ცოდვის საზღაური როდის ეწეოდა, ჩემი შვილი ამის გამო რატომ უნდა დასჯილიყო და დატანჯულიყო?!
– თინიკომ ეს მძიმედ გადაიტანა?
– სახლში გამოვკეტე, იმ ბიჭს რომ არ შეხვედროდა. ძალიან გაუჭირდა. სულ კედელს ურტყამდა თავს. ჯაბას კატეგორიულად ვუთხარი, შენს ოჯახში ჩემი შვილი ვერ გაიხარებს და უსიკვდილოდ არ გაგატან–მეთქი. დამნებდა – მისი უკითხავად წაყვანა არც უფიქრია. ალბათ შეეშინდა, შეყვარებული მართლა არ გავაუბედუროო და უკან დაიხია. თინიკო უფრო აქტიურობდა. სახლში რომ არ ჩამეკეტა, მას ქვეყნის დასალიერამდე გაეკიდებოდა და მათი ოჯახის სიმძიმესაც სიამოვნებით იტვირთავდა. მაინც ჩემი გავიტანე და ვაჯობე. ბევრი იტირა, იდარდა, მაგრამ ბოლოს შეეგუა ხვედრს.
– მას შემდეგ ალბათ მრავალი წელი გავიდა. როგორ წარიმართა თქვენი გოგონას ცხოვრება, ოჯახი შექმნა?
– არა. ყველას იწუნებდა, ვინც ცხოვრების გზაზე შეხვდა. ვცდილობდი, მისთვის შესაფერისი ვაჟები გამეცნო, მაგრამ არავის დანახვა უნდოდა, თითქოს გაუთხოვრობის აღთქმა ჰქონდა დადებული. ჩემთვის რომ დაეჯერებინა და მომყოლოდა, დღეს უკვე ოჯახი ექნებოდა.
– ვერ გაპატიათ, მის ცხოვრებაში ასე უხეშად რომ ჩაერიეთ?
– არ მაპატია. საკუთარ თავში ჩაიკეტა, გამიუცხოვდა და თანდათანობით განმიდგა. მუშაობა რომ დაიწყო და დამოუკიდებლად ფეხი მოიკიდა, ბინა იქირავა და ცალკე გადავიდა საცხოვრებლად. წარმოიდგინეთ დედის განცდები! მასთან ვერაფერს გავხდი, ვერაფრით შემოვირიგე. ჩათრევას ჩაყოლა სჯობია–მეთქი, ვიფიქრე და გადავწყვიტე, ბინა გამეყიდა, შვილისთვის გამეყო. ასეც მოვიქეცი... წავიდა და წავიდა. წესიერად არც კი ვიცი, რა ცხოვრება აქვს. ჩემი გოგონას ამბებს სხვებისგან ვიგებ.
– მარტო ცხოვრობს?
– ამბობენ, მარტო არ არისო, მაგრამ ბედნიერი რომ იყოს ასეთი ცხოვრებით, ხომ მომიტევებდა? უკვე აღარაფერს დავუშლი, თუ უნდა, ჰყავდეს საყვარელი, ოღონდ დამიბრუნდეს.
– მამასთან თუ აქვს ურთიერთობა?
– მამასთანაც და მის ცოლთანაც მისვლა–მოსვლა ჰქონია. ეს გულს მიხეთქავს. მამა არც უნდა დაკარგოს, მაგრამ იმ ქალთან რა საერთო აქვს?! ნუთუ შეიძლება, დედა მოიძულო, ვინც მთელი სიცოცხლე მოგიძღვნა და იმ უზნეო ქალს შეეკედლო, ვინც შენს მშობლებს ოჯახი დაუნგრია და ფაქტობრივად ცხოვრება აგირია?!
– ალბათ თავად ასე არ ფიქრობს, შეიძლება მთავარ დამნაშავედ თქვენ გთვლით კიდეც. შვილის წინაშე მოინანიეთ, რაც დაუშავეთ?
– მისთვის არაფერი დამიშავებია, თავგადაკლული დედა ვიყავი... და თუ შეყვარებულს დავაშორე, ეს მისივე სიკეთისთვის გავაკეთე, უბრალოდ თვითონ აღარ მომყვა, რომ სწორ გზაზე დამეყენებინა და მისთვის ცხოვრება ამეწყო. შესაბამისად მოსანანიებელიც არაფერი მაქვს. ახლაც ვთვლი, სწორად მოვიქეცი, შვილი შეყვარებულს რომ დავაშორე.
– იქნებ მაინც გეცადათ, მიზეზი საკუთარ თავში მოგეძიათ, იქნებ ამით თქვენს ურთიერთობასაც რამე ეშველოს.
– სულ ვლოცულობ, რომ თვალი აეხილოს და დამიბრუნდეს. სახსრები მაწუხებს, მოძრაობა მიჭირს. მომხედავი არავინ მყავს. ასე უპატრონოდ რომ მოვკვდე, ჩემმა შვილმა ამ ცოდვით როგორ უნდა იცხოვროს?!
– დასაწყისში ახსენეთ, ყველა ახლობელი განმიდგაო. როგორ ფიქრობთ, ამის მიზეზი რა არის?
– სამწუხაროდ, ეს საზოგადოება ასეა აწყობილი: როცა ძლიერი და საჭირო ადამიანი ხარ, ნატერფალს გილოკავენ, ხოლო, როცა სხვებისთვის გამოუსადეგარი ხდები, შეიძლება ცოცხლადაც დაგმარხონ. ვწუხვარ, რომ დედმამიშვილი არ მყავს. იმასაც განვიცდი, რომ ჩემი თინანოც მარტოა. ვერ შევძელი, მისთვის და ან ძმა გამეჩინა. რა ეშველება, როცა დაბერდება?

– თქვენი ნათლული, ვინც ყურადღებას გაქცევთ, ვინ არის?
– ნინიკო ჩემი სიყრმის მეგობრის, კლარას ქალიშვილია, რომელიც ცოცხალი აღარ არის. დედამისის მსგავსად, ღვთისნიერი, მართლმადიდებელი, მორწმუნე გოგოა. ჩემში დედის სახეს ხედავს და ცდილობს, შეძლებისდაგვარად მომხედოს. მისი სტუმრობა ჩემთვის დიდი ნუგეშია. ვნანობ, შვილი ეკლესიურად რომ არ აღვზარდე. ეკლესიური თავად არ ვიყავი და ვერც ჩემს შვილს მივეცი სათანადო ცოდნა და მიმართულება. ნინიკო დედის კვალზე წავიდა. მასში იმდენი სათნოება და მადლია, რომ მისი დანახვისას გულიდან ღრუბელი გადამდის და მზე მეფინება. იმედის ნაპერწკალი მიჩნდება, რომ შეიძლება ღმერთმა მეც გადმომხედოს და დაკარგული, ჩემზე გულმოსული შვილი დამიბრუნოს.
ნანა კობახიძე