აფხაზი გოგონა ქართული თეატრის სცენაზე და ხელოვნება კონფლიქტების წინააღმდეგ

გასული კვირა სანდრო ახმეტელის სახელობის დრამატულ თეატრში კონფლიქტის ხელოვნების გზით დაძლევის გზებს მიეძღვნა. ამისთვის დიპლომატიის ინსტიტუტმა - საქართველო, ახმეტელის თეატრმა და ჰელსინკის მოქალაქეთა ანსამბლეამ "პროექტ C.R.E.A.T.E" თეატრში კონფლიქტების ტრანსფორმაციის საერთაშორისო შემოქმედებით ლაბორატორიას "THEATRUM REFLECTORIUM" უმასპინძლა.

ტრენინგები მიმდინარეობდა სახელწოდებით "კონფლიქტების ტრანსფორმაცია," სადაც კონფლიქტების მოგვარების შესახებ თეორიული და პრაქტიკული კურსი ტარდებოდა. ექსპერტ-კონფლიქტოლოგებთან ერთად, პროცესში ჩართულები იყვნენ მსახიობები და რეჟისორები, როგორც საქართველოდან ასევე მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნიდან (უკრაინა, აზერბაიჯანი, სომხეთი, საფრანგეთი, ბელორუსი.)

26 მარტს კი მთელი კვირის ნაშრომის მაყურებლისთვის წარდგენა მოხდა, ანუ ლაბორატორიის შედეგად შექმნილი სოციალურ-ტრანსფორმაციული პერფომანსი.
ირაკლი გოგია, ახმეტელის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი:

- ეს არ იყო ჩვეულებრივი ტრენინგები, რასაც კონფლიქტოლოგები ტრადიციულად კითხულობენ, არც ჩვეულებრივი სპექტაკლი გახლდათ, რასაც თეატრი სხვა დროს მაყურებელს სთავაზობს. ეს არის ირაკლი კაკაბაძის მეთოდოლოგია, რომელიც კოლეგასთან ერთად, ამერიკაში, ერთ-ერთ უნივერსიტეტში 2009 წელს შექმნა. "ქრიეით კონფლიქტოლოგია", - როგორ მოვაგვაროთ კონფლიქტი შემოქმედებითი მიდგომით. აქ ლაპარაკი არ არის მხოლოდ ტერიტორიულ, ეთნო თუ რელიგიურ კონფლიქტზე. პირველად გვინდა, კონფლიქტის ტრანსფორმაცია მოვახდინოთ ჩვენში, შემდეგ კი ეს გარშემო შევძლოთ, იქნებ ქვეყნის პრობლემებამდეც მივიდეთ. თეატრი მაყურებელს ტრანსფორმირებაში უნდა დაეხმაროს.

- გამოდის, რომ ეს ქართული მეთოდოლოგიაა.
- დიახ, ქართულია. სტუმრებიც, რეჟისორები, სხვადასხვა ქვეყნიდან იმიტომ მოვიწვიეთ, რომ ეს მეთოდი (კონფლიქტის ტრანსფორმაცია შემოქმედებითი გზით) ისწავლონ და შემდეგ საკუთარ სცენებზე განახორციელონ.

- სცენაზე 6 სხვადასხვა კონფლიქტური სიტუაცია გათამაშდა. ამ ამბების ავტორები ვინ არიან?
- ყველა ამბავი შეიქმნა ლაბორატორიაში, ერთკვირიანი მუშაობის შედეგად, გარდა ერთი ტექსტისა, რომელიც ირაკლი კაკაბაძეს ეკუთვნის. ამ ამბების შექმნაში უშუალოდ სტუდენტები რეჟისორებთან და მსახიობებთან ერთად მონაწილეობდნენ. ლაბორატორიის ძირითადი თემა იყო - "არაძალადობა, ემპათია, შემოქმედებითობა", რომლის ძირითადი მეთოდი კონფლიქტის მოგვარებაა ექსპრესიული, არტისტული ტრანსფორმაციითა და განათლებით.

- ჩემთვის, როგორც მაყურებლისთვის, მტკივნეული აღმოჩნდა მომენტი, როდესაც სცენაზე აფხაზი გოგონა ვიხილე, არამსახიობი, რომელსაც სცენა და რეჟისურა საკუთარი პრობლემების დაძლევაში დაეხმარა...
- ეს დოკუმენტური თეატრის პრინციპია, აპრობირებული ხერხია, როდესაც არამსახიობი სცენაზე მსახიობებთან ერთად გამოდის, უნდა, რომ თვითონ როგორც განიცადა ტრანსფორმაცია, ისე გადასდოს და ანახოს სხვებსაც.

ჩვენ თუ ეს ნაბიჯი არ გადავდგით, მაშინ მხოლოდ ბურჟუებს დარჩებათ ყველაფერი. არადა, 2 მხარის შეხვდერას უკვე 25 წელია თვალს ვადევნებთ და შედეგამდე ვერ მივედით, ვერც მივალთ, სანამ 2 მხარეს შორის დისკუსიას არ შევცვლით, კონფლიქტზე არ დავილაპარაკებთ.

- სად და როგორ მოძებნეთ ეს გოგონა, მარტა ცვიშბა?
- გვაქვს გარკვეული კონტაქტები, ამასთან, "ჰექსის" მიერ დაფინანსებული პროექტი აფხაზებთან სახალხო დიპლომატიის დონეზე ურთიერთობას ითვალისწინებს და ჩვენი პროექტის მიზანიც ის არის, რომ მათაც ვასწავლოთ ეს შემოქმედებითი მიდგომები კონფლიქტებთან, - იქნებ ერთხელ შევიდეთ ნამდვილ

და არა ხელოვნულ დიალოგში. მარტა ოჩამჩირეში ცხოვრობს, იქიდან ჩამოვიდა ამ პროექტისთვის ჩვენთან. მოკლედ, გადაწყვეტილება მივიღოთ ერთად, რომ ერთად შევცვალოთ სამყარო. თეატრის დანიშნულებაა მაყურებელი არა თუ აცინოს, ან ატიროს და კათარზისი განაცდევინოს, როგორც უკვე ვთქვი, შეცვალოს და მასში ტრანსფორმაცია გამოიწვიოს.

გიორგი გასვიანი, მსახიობი, რომელიც ერთ-ერთ ნოველაში ყარაბაღელს ასახიერებს და სცენაზე მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის შედეგად გამოწვეული ადამიანური დრამა თამაშდება:

- ჩვენს ქვეყანაში კონფლიქტების დარეგულირების, მოგვარების, შერიგების, ტრანსფორმაციის გზების პოვნის დეფიციტია. როგორც აფაზეთიდან დევნილი, ხშირად ვფიქრობ ხოლმე, მაგრამ ხელს არავისკენ ვიშვერ, - რას აკეთებს ჩვენი ქვეყანა, ხელისუფება ამისთვის?! შემოდიან ჩვენთან აფხაზები, მაგალითად, აფხაზი გოგონაა ჩართული პროექტში და ორივეს საოცარი ურთიერთობა გვაქვს ერთმანეთთან, ამ სპექტაკლზე მუშაობისას, დამეგობრდნენ ასევე სომეხი და აზერბაიჯანელი რეჟიოსორი, სომეხმა თქვა, პირველად ვნახე აზერბაიჯანელი ცოცხლადო, ოღონდ, თავისი სახელმწიფოებრივი პოზიციები აქვთ. ეთნიკური კონფლიქტი არ გააჩნიათ, რადგანაც ადამიანები რეალურად თავისუფლები არიან, მაგრამ რაღაც გარემოება და კერძოდ, ომი აიძულებს სიმახინჯემდე მისვლას.

ეს სიმახინჯე სჭირდა ჩემს პერსონაჟს, რომელიც ამ პროექტის ფარგლებში წარმოვადგინე. არის ყარაბაღიდან და პარალელი გავავლე აფხაზეთთან, ბავშვობა გავიხსენე და ამიტომაც იყო ამ როლზე მუშაობა საინტერესო. ჩემი გმირი სტრესიდან ვერ გამოდის და განუწყვეტლივ რაღაცას ხატავს, მეც ბევრჯერ დამიხატავს ზღვა, პალმები, რომელიც სახლიდან ჩანდა. სოხუმი მესიზმრება და ისიც, თუ როგორ ჩადივარ იქ და ჩემს სათამაშოებს ვეძებ, რომელიც კიბის ქვეშ დამრჩა... მეც გამოვიარე დაბომბვები, ოჯახის წევრების დაკარგვა, ბაბუა, მამაც ამას შეეწირა. დღემდე იქ მიმარხია მიცვალებულები. ყველაფერი ახლოს იყო ჩემთან და შეიძლება ითქვას, რომ არც კი ვთამაშობდი...

- როგორც მსახიობისთვის რა არის ეს სპექტაკლი შენთვის?
- როგორც მსახიობისთვის, განცდის თეატრის თვალსაზრისით და ფსიქოტექნიკის გამოყენებით, ამ კაცის მდგომარეობა საინტერესოა. ის სპექტაკლში ტრანსფორმაციას ახდენს, ე.ი. ტრანსფორმაციის გზები იძებნება. თუმცა ომგამოვლილი ადამიანების რეაბილიტაციისთვის რას აკეთებს საზოგადოება, სახელმწიფო?! თუ ეს სცენაზე მოხერხდა, იქნებ მთავრობასაც მოვთხოვოთ ეს?!

როგორც გითხარით, აფხაზ გოგონასთან, რომელმაც ჩვენთან ერთად იმუშავა, საუკეთესო ურთიერთობა ჩამომიყალიბდა, რომ დაბრუნდება, ჩემს სახლს მინდა, რომ სურათი გადაუღოს და გამომიგზავნოს. მერე მას იქნებ სხვა აფხაზებმაც მიბაძონ, მუდმივად გაწვდილი უნდა გვქონდეს ხელი და ასეთი პროექტები ამას ემსახურება.
საბოლოოდ კი არ მჯერა, რომ აფხაზეთში ხალხთა შორის კონფლიქტი საერთოდ არსებობდა. იქ, სადაც განსხვავებული ადამიანები ცხოვრობენ, ეთნოსი იქნება, ორიენტაცია, რელიგიური მრწამსი, ყოველთვის არის მცირეოდენი დაძაბულობა, თუმცა მასშტაბს გააჩნია... აფხაზეთში არ იყო ისეთი არაფერი, ყველაფერი ხელოვნურად, სეპარატისტების მიერ გაღვივდა და მოხდა ოკუპაცია...

ამიტომ, როგორც ვთქვი, ასეთი პროექტებით მუდმივად უნდა გავუშვათ გზავნილები, რომ დაახლოება მოხდეს. ერთ მშვენიერ დღესაც იქნებ ჩამოინგრეს ბოროტების იმპერიები და დავბრუნდეთ ჩვენ საკუთარ სახლში...

სპექტაკლში მონაწილეობდნენ: გიორგი მიგრიაული, ანდრია გველესიანი, გიორგი ცხადაძე, თინა გვაზავა, სოფია სებისკვერაძე, ნინო ციმაკურიძე, ვერონიკა კალანდარიშვილი, ოთო ჩიქობავა.