ბიბლიის გამოცანები: ნოეს ძიებაში (ნაწილი 1)
4 432 ნახვა
ცოდვილი მსოფლიო. განრისხებული ღმერთი. მართალი ადამიანი, სახელად ნოე, რომელმაც ააგო კიდობანი და გადაურჩა წარღვნას. მაგრამ მოხდა თუ არა ყველაფერი ისე, როგორც ამას ბიბლია აღწერს? იმ დროს, როცა მეცნიერთა ნაწილი პასუხების ძიებაშია, სხვები ბიბლიური ისტორიის მტკიცებულებების პოვნას ცდილობენ. შეძლებენ თუ არა ისინი ამას? რეალურია წარღვნის ამბავი თუ უბრალოდ სიმბოლური მნიშვნელობა აქვს?
გემისა და წარღვნის ამბავი პირველად ახლო აღმოსავლეთში ჩნდება, მსოფლიოს იმავე ნაწილში, სადაც იშვა იუდაიზმი, ქრისტიანობა და ისლამი. როგორც ბიბლიაში, ისე ყურანში, მოთხრობილია კატასტროფულ მოვლენაზე, რომელიც კაცობრიობის ისტორიის ადრეულ ეტაპზე მოხდა, ადამიანის შექმნიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ. ბევრ ჩვენგანს მოუსმენია ეს ამბავი ბავშვობაში: ღმერთმა გადაწყვიტა, დიდი წარღვნა მოევლინა, რომელიც დედამიწაზე ყველაფერს დაფარავდა. მხოლოდ ერთი ოჯახი გადაურჩა დაღუპვას – ნოე და მისი ახლობლები, რადგან ჯერ კიდევ იცავდნენ ღმერთის მითითებებს. მაგრამ რამდენად სერიოზულად უნდა აღვიქვათ ბიბლიის ეს მონაკვეთი? ჰქონდა თუ არა მას მართლაც გლობალური ხასიათი?
ნოესა და წარღვნის ამბავი მოთხრობილია დაბადების წიგნში, რომელიც სამყაროსა და ადამიანის წარმოშობას აღწერს. ბიბლიის მიხედვით, ადამისა და ევას შთამომავლებმა დაივიწყეს, რატომ გააჩინა ისინი ღმერთმა დედამიწაზე და ცოდვის ჩადენას მიჰყვეს ხელი. ამიტომაც ღმერთმა გადაწყვიტა, ამასთან დაკავშირებით რამე ეღონა. „თქვა უფალმა: მიწის პირისაგან აღვგვი ადამიანს, რომელიც შევქმენი, ადამიანიდან დაწყებული პირუტყვამდე, ქვეწარმავლამდე, ცის ფრინველამდე, რადგან ვნანობ, რომ გავაჩინე.” ყველასა და ყველაფერს განადგურება ელოდა, გარდა ნოეს ოჯახისა. მაგრამ უნდა აღვიქვათ თუ არა ბიბლია პირდაპირ? დავიწყოთ ამ ამბავში მონაწილე პიროვნებების ასაკიდან.
ნოე 500 წლის იყო, როცა გაფრთხილება მიიღო, რაც მრავალი თანამედროვე მკითხველისთვის დიდ პრობლემას ქმნის. ბიბლიურ ჩანაწერებში ნახსენები ადამიანების ასაკი, თუ რამდენ წელს ცოცხლობდნენ, დღევანდელი ეპოქისგან მკვეთრად განსხვავდება, თუმცა არც გადაუჭრელ საკითხს წარმოადგენს. მაგალითად, შესაძლოა, როცა ადამიანი შეიქმნა, მისთვის ხანგრძლივი სიცოცხლე იყო განსაზღვრული, მაგრამ გარემო პირობების ცვლილებებმა სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეამცირა. თეოლოგების ნაწილი კი ბიბლიურ რიცხვებს მეტაფორად აღიქვამს.
– როცა ბიბლია საუბრობს წლებზე, ასაკზე, ის საუბრობს პატივისცემაზე, რადგან ესაა კულტურა, რომელშიც ასაკი პატივსაცემი იყო. შესაბამისად, როცა ადამიანს ასაკს უმატებ, ამით ხაზს უსვამ მის ღირსებას.
დოქტორი ფრენსის ვეიდი, წმინდა ალბანის ეპისკოპალური ეკლესია
მეორე მხრივ, არიან ფუნდამენტალისტები, რომლებიც ბიბლიურ დღეებსა და წლებს პირდაპირი გაგებით აღიქვამენ და ფაქტად მიიჩნევენ.
- ღმერთის სიტყვა შეიძლება ზედმიწევნით იქნას აღქმული, მაგალითად, როცა წერია, რომ სამყარო შეიქმნა 6 დღეში, იგულისხმება 24 საათიანი ხანგრძლივობის პერიოდები.
ტომ ვეილი, ორგანიზაცია „კანიონის სამღვდელოება”
დაბადებაში მოცემული ამბების ასეთ ინტერპრეტაციას მრავალი საინტერესო შედეგი ჰქონდა. მაგალითად, მისი საშუალებით შესაძლებელი იყო შესაქმის მომენტისა და დიდი წარღვნის თარიღის გამოთვლა. ადამიანი, რომელმაც ამ გამოთვლებს ხელი მოჰკიდა, იყო მე-17 საუკუნის ირლანდიელი არქიეპისკოპოსი ჯეიმს აშერი. მან დაიწყო ადამიდან და ევადან და შეკრიბა ძველი აღთქმის 21 თაობის ადამიანთა ასაკები. ცნობილი ისტორიული თარიღების გამოყენებისა და 100 გვერდიანი ანგარიშის შემდეგ მან დაადგინა, რომ სამყარო შეიქმნა ქრისტეს შობამდე 4000 წელს. კალენდარული შეცდომა რომ აღმოეფხვრა, აშერმა ეს თარიღი განსაზღვრა ქრისტეს შობამდე 4004 წლის 23 ოქტომბრით, რომელიც კვირადღე იყო. ამ თარიღს ზოგჯერ ბიბლიის შესავალშიც ურთავდნენ ხოლმე.
შესაქმის თარიღის გამოთვლის შემდეგ აშერი წარღვნის საკითხს მიადგა და იმავე მეთოდით დაადგინა, რომ ეს მოხდა ქრისტეს შობამდე 2348 წელს. ბიბლიის მიხედვით, ამ შემთხვევამდე 100 წლით ადრე ნოემ ღმერთისგან ინსტრუქციები მიიღო, თუ როგორ უნდა გადაერჩინა საკუთარი თავი და ოჯახი. ღმერთმა უბრძანა მას, აეგო ძალიან დიდი გემი, კიდობანი, მითითებები კი საკმაოდ სპეციფიკური იყო. „სიგრძით სამასი წყრთა იყოს კიდობანი, სიგანით – ორმოცდაათი წყრთა, სიმაღლით – ოცდაათი წყრთა.” წყრთა წარმოადგენს ადამიანის იდაყვიდან თითის წვერამდე მანძილს, რაც დაახლოებით 45 სმ-ია. ასე რომ თუკი ბიბლიური მონაცემები სწორია, ნოეს კიდობანი იქნებოდა ყველაზე დიდი ხის ხომალდი, რაც კი ისტორიაში აგებულა, ადამიანის ხელით შექმნილი საოცრება, რომელიც ზოგის აზრით, ჯერ კიდევ არსებობს და აღმოჩენას ელის.
ბოლო 100 წლის განმავლობაში კიდობანზე მონადირეები აქტიურად სტუმრობდნენ ახლო აღმოსავლეთს და სხვადასხვა მთებს ლაშქრავდნენ, რათა ის მწვერვალი ეპოვათ, სადაც კიდობანმა ბინა დაიდო. ადილმდებარეობასთან დაკავშირებით ბიბლია ზუსტ ინფორმაციას არ იძლევა. ის ამბობს, რომ კიდობანი მეშვიდე თვეს (როცა წყალი ჯერ კიდევ კლების პროცესში იყო) არარატის მთებს (მრავლობითში) მიადგა. არარატი რეგიონი იყო, რომელიც უძველეს სამეფოში, ურარტუში მდებარეობდა. არარატის მთა (მხოლობითში) კი აღმოსავლეთ თურქეთშია და სახელი სამეფოს დაშლიდან რამდენიმე საუკუნის შემდეგ ეწოდა. მაგრამ ამას ხელი არ შეუშლია, ყოფილიყო კიდობნის მაძიებელთა საყვარელი ადგილი კვლევისთვის.
1917 წელს რუსმა პილოტმა ვლადიმერ როსკოვიცკიმ ჩათვალა, რომ მთაზე კიდობნის მსგავსი ობიექტი შენიშნა. იმპერატორმა ნიკოლოზ II-მ ექსპედიცია გაუშვა გამოსაკვლევად. ამის შემდეგ ამბავი უკვე ბუნდოვანია. ექსპედიციის შესახებ ჩანაწერებს არასდროს უხილავს მზის სინათლე. როსკოვიცკი ირწმუნებოდა, რომ ფოტოები იმავე წელს, რევოლუციის დროს გაანადგურეს. მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, ექსპედიცია ოდესმე ჩატარებულიყო, რადგან 1917 წელს ნიკოლოზ II-მ ძალაუფლება დაკარგა.
1950-იანებში მნიშვნელოვანი წინსვლა იყო. ფრანგმა მკვლევარმა ფერნანდ ნავარამ მთიდან ხის ნაწილი ჩამოიტანა, რომელიც ადრეული ბრინჯაოს ხანის პერიოდით დათარიღდა. ამან არარატის მთის მიმართ ინტერესი მკვეთრად გაზარდა, სანამ ნავარას მეგზურმა არ აღიარა, რომ ეს ის ხის ნაჭერი იყო, რომელიც ნავარამ მანამდე რამდენიმე თვით ადრე აიტანა მთაზე.
1972 წელს არარატის ექსპედიციის შესახებ ერთ-ერთმა ძველმა სტატიამ კრეაციონისტურ წრეებში ინტერესი გააღვივა. ისინი მომდევნო ექსპედიციების დაგეგმვაში იყვნენ. ეს სტატია პირველად დაბეჭდილი იყო გამოცემაში „Sword of Gideon” 1933 წელს, მაგრამ როგორც აღმოჩნდა, რედაქტორს გამოყენებული ჰქონდა სხვა სტატია, რომელიც თავის მხრივ 1933 წლის 1-ლ აპრილს გამოშვებული სტატიის ასლს წარმოადგენდა. გაზეთის წარმომადგენლები მოგვიანებით გამოტყდნენ, რომ მთელი ისტორია საპირველაპრილო ხუმრობა იყო. გერმანული გაზეთის გამომცემლებმა იხუმრეს, მაგრამ კრეაციონისტებს არ ეცინებოდათ.
დროთა განმავლობაში ასეთი ამბების სიჭარბემ როგორც კიდობნის არსებობის, ისე მასზე ნადირობის საკითხს საეჭვო რეპუტაცია შეუქმნა. უკვე ნაკლებად მოსალოდნელად ითვლებოდა, რომ ვინმე ოდესმე მართლაც აღმოაჩენდა ნოეს აგებულ კიდობანს. მაგრამ 1959 წელს პრესა მოიცვა იმ აღმოჩენამ, რომელსაც ყველა ელოდა. თურქული არმიის კაპიტანი ილჰან დურუპინარი არარატის მთის სიახლოვეს ფრენისას ფოტოებს იღებდა, როცა გემის ფორმის პატარა მოხაზულობა შენიშნა 1900 კმ-ის სიმაღლეზე. არქეოლოგებმა აღნიშნულ ადგილს მიაშურეს და მართლაც იპოვეს რაღაც – ფართო, გემის ფორმის საგანი, რომელიც რამდენიმე ტონა ტალახისა და ყინულის ფენის ქვეშ იყო ჩაფლული.
ჰაჯი ჰასან ბეი აქ ცხოვრობს და იცავს ამ ადგილს ბოლო 20 წლის განმავლობაში. მისი ერთ-ერთი ხშირი და უცვლელი სტუმარი იყო ამერიკელი ფუნდამენტალისტი რონ უაიეტი. სწორედ მან განაცხადა პირველად, რომ ახლომახლო ნაპოვნი ამოკვეთილი ქვები კიდობნის ღუზად გამოიყენებოდა. თუმცა საყოველთაოდ მიღებული ახსნა ისაა, რომ ისინი საცერემონიო ქვები იყო, რომლებიც ქვის ხანის დროინდელმა ტომებმა დაამუშავეს.
1980-იან წლებში კიდობანზე მონადირეებს ახალი და მყარი იმედი ჩაესახათ ერთი შეხედვით უჩვეულო წყაროდან: კოსმონავტისგან. ერთ-ერთი პიროვნება, რომელიც ძლიერ იყო დაინტერესებული კიდობნის საკითხით, გახლდათ ჯეიმს ირვინი. ის იყო მერვე ადამიანი, რომელმაც მთვარეზე ფეხი დადგა და სწორედ ამ დროს ეპიფანია გამოსცადა. მისი ცხოვრება შეცვალა იმის გააზრებამ, რომ ის მთვარეზე იმყოფებოდა, გარშემო ბნელი კოსმოსი იყო, ქვემოთ კი დედამიწაზე სიცოცხლე ჩქეფდა. ის თვლიდა, რომ ეს შემთხვევით არ მომხდარა და ამ ყველაფერში შემოქმედის ხელი ერია. ირვინი ძალიან რელიგიური გახდა და ერთ-ერთი რამ, რისი განხორციელებაც სურდა, იყო არარატის მთაზე კიდობნის ადგილმდებარეობის გარკვევა. ამით მან კიდობნის ძიებას პრესტიჟი შემატა, რადგან საქმეში უკვე მისნაირი პატივსაცემი მეცნიერი იყო ჩართული. ირვინი რამდენჯერმე ეწვია თურქეთს, თუმცა მანამდე გარდაიცვალა, ვიდრე კიდობნის არსებობასთან დაკავშირებით რაიმე ხელმოსაჭიდს იპოვიდა.
ჯეიმს ირვინი ბევრი ადამიანისთვის იქცა შთაგონებად. პორჩერ ტეილორმა 1973 წელს აშშ-ის არმიაში ყოფნისას საინტერესო ამბავი მოისმინა: გადმოცემის მიხედვით, მათმა ერთ-ერთმა თვითმფრინავმა კამერები შემთხვევით დროზე ადრე ჩართო და გადაიღო გემის კიჩო, რომელიც მყინვარიდან იყო ამოშვერილი. როგორც აღმოჩნდა, ცენტრალურ სადაზვერვო სააგენტოსთან (CIA) დაკავშირებული წარღვნის ამბები 1949 წლიდან მოყოლებული აქტიურად ვრცელდებოდა. სადაზვერვო მისიის დროს „რაღაც” დააფიქსირეს, CIA-მ მას „არარატის ანომალია” უწოდა. მართალია, წლები დასჭირდა, მაგრამ ტეილორმა მოახერხა ფოტოს დეკლასიფიცირება და გემის ფორმის მონახაზისთვის ახლოდან დაკვირვება გადაწყვიტა. 1999 წელს მისი ინიციატივით კომერციულმა ხელოვნურმა თანამგზავრმა „იკონოსმა” არარატის ანომალიას მაღალი რეზოლუციის ფოტოები გადაუღო.
„იკონოსის” სურათებზე აღბეჭდილი იყო უზარმაზარი სტრუქტურა, რომელსაც მყინვარული რეგიონიდან თავი ამოეყო. მაგრამ ტეილორს უფრო მკვეთრი გამოსახულების მიღება სურდა, რაც 2003 წლის თებერვალში მოახერა კიდეც DigitalGlobe-ის თანამგზავრის მეშვეობით, რომელსაც დედამიწაზე გრეიპფრუტის დაფიქსირებაც კი შეეძლო. აღნიშნული სტრუქტურის სიგრძე 310 მეტრს შეადგენდა, სიგანე – 48 მეტრს. ბიბლიური კიდობნის ანალოგიური მონაცემები იყო 137 და 23 მეტრი. ტეილორმა გადაწყვიტა, ფოტოები ექსპერტებისთვის ეჩვენებინა, მათ შორის ეგვიპტელ გეოლოგ ფარუკ ელ-ბაზისთვის – თანამგზავრული ფოტოების ინტერპრეტირების პიონერისთვის. თავიდან გამოსახულება მართლაც საინტერესო და უჩვეულო ჩანდა, თუმცა უფრო ახლო და კრიტიკულმა დათვალიერებამ სხვა რაღაც აჩვენა. ის, რაც კიდობნის ნაპირი ეგონათ, რეალურად კლდეზე ეროზიის ზემოქმედების რამდენიმეფენიანი კვალი იყო და არა ადამიანის მიერ შექმნილი ნაკეთობა.
ერთადერთი ვარიანტი ამ საკითხის ზუსტად შესწავლისთვის არის არარატზე აცოცება და იქიდან დათვალიერება, მაგრამ ეს ძალიან რთული საქმეა, რადგან არარატი საკმაოდ ციცაბოა და ძნელად მისაწვდომი, ორიენტირებაც არც ისე ადვილია. ამიტომ ჯერჯერობით მაინც პორჩერ ტეილორს მოუწია, დაეჯერებინა ფარუკ ელ-ბაზისთვის. თუმცა ის გაჩერებას არ აპირებს და კიდობნის ძიებას კვლავაც აგრძელებს.
მაგრამ იქნებ კიდობანზე მონადირეები მთებს ლაშქრავენ იმ გემის საპოვნელად, რომელიც რეალურად არასდროს არსებობდა? შეეძლო ნოეს, აეშენებინა ამხელა რამ? გემთმშენებლობის თანამედროვე ექსპერტებს ამასთან დაკავშირებით გარკვეული ეჭვები აქვთ.
– ნოეს პროექტი საკმაოდ არადამაჯერებელია თუნდაც ზომების გამო. მისი სიგრძე 137 მეტრი იყო, სიგანე კი – 23 მეტრი. გემთმშენებლისთვის ეს წარმოუდგენლად რთული დავალებაა.
პიტერ ჯონსონი, კომპანია „Boothbay Harbor Shipyard”
მეინის შტატში მდებარე „Boothbay Harbor Shipyard”-ში 12 კაცი და 1 წელია საჭირო, რომ აიგოს ხის გემი 18 მეტრიანი ხერხემლით. თითოეული კოჭი და ფიცარი ზუსტად უნდა იყოს მორგებული. ხერხემალი სწორია, კორპუსის შემადგენელი ნაწილები კი – მოხრილი. იარაღები, რომლითაც დეტალების დამუშავება ხდება, ნოეს დროს სავარაუდოდ ქვის იქნებოდა და უხეში. ასევე უნდა სცოდნოდა კვადრატ-კუბის კანონიც, რომლის მიხედვითაც მასშტაბების შესაბამისად ძალა პროპორციულად მცირდება – რაც უფრო იზრდება სტრუქტურის ზომა, მით მეტად მცირდება მისი ძალა. ესაა იმის მიზეზი, თუ რატომ სჭირდებათ სპილოებს მძიმე ჩონჩხი, ზაზუნას კი მსუბუქი ჰყოფნის.
აშკარაა, რომ ნოეს უამრავი პრობლემა გადაეღობებოდა წინ კიდობნის შენებისას. უცნობი მასალა გოფერი, რომელიც ბიბლიაშია ნახსენები, ზეგამძლე უნდა ყოფილიყო, რათა იმდენი ტვირთისთვის გაეძლო. თუმცა ფუნდამენტალისტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ნოემ ეს პრობლემა გადაჭრა და კიდობანი არა ჩვეულებრივ გემს, არამედ ბარჟას დაამსგავსა. მაგრამ აქ ჩნდება მომდევნო კითხვა: შეეძლო ამ გიგანტურ ხომალდს, გადარჩენოდა ქარიშხლებსა და დატბორვებს? ვრცელ ზღვებში დიდი ზომის გემი იბრიცება და ირყევა, შეიძლება შუაზე გადატყდეს კიდეც. ნოეს კიდობანი მხოლოდ საშუალო სიმძლავრის შტორმს გაუმკლავდებოდა, კატასტროფული მასშტაბების შემთხვევაში კი ეს ნაკლებად მოსალოდნელი იყო.
რას ვიტყვით ბიბლიაში აღწერილი წარღვნის მასშტაბებზე? არსებობს თუ არა რაიმე სახის მტკიცებულება, რომელიც ბიბლიურ მონათხრობს დაადასტურებს? მიუხედავად იმისა, რეალურია თუ არა ნოეს კიდობანი, არიან ადამიანები, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ მსოფლიო წარღვნაზე გარკვეული მინიშნებები არსებობს. მსოფლიოს გარშემო თითქმის ყველა კულტურაში არის მსგავსი მითი. შეიძლება ითქვას, ეს ერთადერთი უნივერსალური მითია ისტორიაში. განსაკუთრებით გავრცელებული კი ეს თქმულება ახლო აღმოსავლეთშია. ერთ-ერთი ამბავი დამაინტრიგებლად მიაგავს წარღვნის ისტორიას.
გილგამეშის ეპოსი მესოპოტამიური წარმოშობისაა. ის დასაბამს იღებს ქრისტეს შობამდე 2700 წელს, თანამედროვე ერაყის ტერიტორიაზე. ერთი მამაკაცი, ერთი გემი, ფრინველების წყვილი, ცხოველთა ჯგუფები და კაცობრიობის დარჩენილი ნაწილის განადგურება. მთავარი სხვაობა ამ ორ ვერსიას შორის ისაა, რომ ბიბლიური ამბავი მორალურ მხარეს უსვამს ხაზს – ადამიანები თავიანთი ცოდვების გამო ისჯებიან. შესაძლებელია თუ არა, რომ ორივე ნაამბობი ერთ მოვლენას ეფუძნებოდეს?
„აჰა, მოვავლენ წარღვნას ქვეყანაზე, რათა გაწყდეს ცისქვეშეთში ყოველი ხორციელი, რასაც კი სიცოცხლის სული უდგას; ყოველი მიწიერი უნდა განადგურდეს.” ყველანი, გარდა ნოესა და რამდენიმე რჩეულისა. „შენ კი აღთქმას დაგიდებ და შეხვალთ კიდობანში შენ და შენი შვილები, შენი ცოლი და შენს ძეთა ცოლები.” ნოე და მისი ოჯახი კიდობანში მარტო არ იქნებოდა. „ყოველგვარი ცხოველი, ყოველგვარი ხორციელი, ყველა წყვილ-წყვილად შეიყვანე კიდობანში, რათა შენთან ერთად გადარჩნენ; დედალ-მამალი იყოს.” ნოე და მისი ნათესავები ცხოველებთან ერთად დაბინავდნენ კიდობანში და იცდიდნენ, როდის დაიწყებოდა დაპირებული ავდარი. „შვიდი დღის შემდეგ მოვიდა წარღვნა ქვეყნად. აწვიმდა ქვეყანას ორმოცი დღე და ორმოცი ღამე.” ბიბლია გვეუბნება, რომ „თხუთმეტი წყრთის სიმაღლეზე აიწია წყალმა მათ ზემოთ.” 15 წყრთა დაახლოებით 7 მეტრს უდრის. წყლის დონე ისევ იმატებდა და ასე გრძელდებოდა, სანამ უმაღლესი მწვერვალებიც არ გადაფარა. 150 დღის განმავლობაში კიდობანი წყლის ზედაპირზე ტივტივებდა. მაგრამ რას წარმოადგენდა ეს წყალი? საიდან მოვიდა ამ რაოდენობით ან რა ბედი ეწია წარღვნის შემდეგ?
წლების განმავლობაში კრეაციონისტების მიერ მრავალი ვერსია იქმნებოდა იმის ასახსნელად, როგორ მოხდა რეალურად ბიბლიური წარღვნა. ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, შესაქმის მესამე დღეს, როცა ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა გამოყო წყლისგან, წყლის ნაწილი მიწის შრეებში აღმოჩნდა „გამომწყვდეული”. წნევით ზემოქმედებისას ზედაპირთან მდებარე წყლები ამოიფრქვა, მთელი დედამიწის მასშტაბით გეიზერებმა ერთდროულად ამოხეთქეს და დაიწყო დატბორვა. მაგრამ ეს არაა ის თეორია, რომელსაც გეოლოგთა უმეტესობა სერიოზულად ეკიდება.
მეორე პოპულარული თეორია 1960-იანებში წამოაყენეს ჰენრი მორისმა და ჯონ უაითქომბმა. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ წარღვნამდე ატმოსფეროში არსებობდა დიდი რაოდენობით წყლის ორთქლი, რომელიც როგორღაც დედამიწაზე ჩამოიქცა უცნობი მექანიზმის მეშვეობით. კრეაციონისტების მოსაზრებით, ეს ორთქლი იძლეოდა მინიმუმ ნახევარს იმ მოცულობისა, რაც წარღვნის მოხდენისთვის იყო საჭირო. მაგრამ ამ თეორიას რამდენიმე პრობლემა გააჩნია. მათგან უმთავრესია ნესტიანი ატმოსფეროს უკიდურესად მაღალი წნევა – ის ნამდვილად არ შექმნიდა სტუმართმოყვარე გარემოს სიცოცხლის არსებობისთვის. ამ შემთხვევაში დედამიწა პირობებით ოკეანის ყველაზე ღრმა ორმოს დაემსგავსებოდა.
გემისა და წარღვნის ამბავი პირველად ახლო აღმოსავლეთში ჩნდება, მსოფლიოს იმავე ნაწილში, სადაც იშვა იუდაიზმი, ქრისტიანობა და ისლამი. როგორც ბიბლიაში, ისე ყურანში, მოთხრობილია კატასტროფულ მოვლენაზე, რომელიც კაცობრიობის ისტორიის ადრეულ ეტაპზე მოხდა, ადამიანის შექმნიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ. ბევრ ჩვენგანს მოუსმენია ეს ამბავი ბავშვობაში: ღმერთმა გადაწყვიტა, დიდი წარღვნა მოევლინა, რომელიც დედამიწაზე ყველაფერს დაფარავდა. მხოლოდ ერთი ოჯახი გადაურჩა დაღუპვას – ნოე და მისი ახლობლები, რადგან ჯერ კიდევ იცავდნენ ღმერთის მითითებებს. მაგრამ რამდენად სერიოზულად უნდა აღვიქვათ ბიბლიის ეს მონაკვეთი? ჰქონდა თუ არა მას მართლაც გლობალური ხასიათი?
ნოესა და წარღვნის ამბავი მოთხრობილია დაბადების წიგნში, რომელიც სამყაროსა და ადამიანის წარმოშობას აღწერს. ბიბლიის მიხედვით, ადამისა და ევას შთამომავლებმა დაივიწყეს, რატომ გააჩინა ისინი ღმერთმა დედამიწაზე და ცოდვის ჩადენას მიჰყვეს ხელი. ამიტომაც ღმერთმა გადაწყვიტა, ამასთან დაკავშირებით რამე ეღონა. „თქვა უფალმა: მიწის პირისაგან აღვგვი ადამიანს, რომელიც შევქმენი, ადამიანიდან დაწყებული პირუტყვამდე, ქვეწარმავლამდე, ცის ფრინველამდე, რადგან ვნანობ, რომ გავაჩინე.” ყველასა და ყველაფერს განადგურება ელოდა, გარდა ნოეს ოჯახისა. მაგრამ უნდა აღვიქვათ თუ არა ბიბლია პირდაპირ? დავიწყოთ ამ ამბავში მონაწილე პიროვნებების ასაკიდან.
ნოე 500 წლის იყო, როცა გაფრთხილება მიიღო, რაც მრავალი თანამედროვე მკითხველისთვის დიდ პრობლემას ქმნის. ბიბლიურ ჩანაწერებში ნახსენები ადამიანების ასაკი, თუ რამდენ წელს ცოცხლობდნენ, დღევანდელი ეპოქისგან მკვეთრად განსხვავდება, თუმცა არც გადაუჭრელ საკითხს წარმოადგენს. მაგალითად, შესაძლოა, როცა ადამიანი შეიქმნა, მისთვის ხანგრძლივი სიცოცხლე იყო განსაზღვრული, მაგრამ გარემო პირობების ცვლილებებმა სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეამცირა. თეოლოგების ნაწილი კი ბიბლიურ რიცხვებს მეტაფორად აღიქვამს.
– როცა ბიბლია საუბრობს წლებზე, ასაკზე, ის საუბრობს პატივისცემაზე, რადგან ესაა კულტურა, რომელშიც ასაკი პატივსაცემი იყო. შესაბამისად, როცა ადამიანს ასაკს უმატებ, ამით ხაზს უსვამ მის ღირსებას.
დოქტორი ფრენსის ვეიდი, წმინდა ალბანის ეპისკოპალური ეკლესია
მეორე მხრივ, არიან ფუნდამენტალისტები, რომლებიც ბიბლიურ დღეებსა და წლებს პირდაპირი გაგებით აღიქვამენ და ფაქტად მიიჩნევენ.
- ღმერთის სიტყვა შეიძლება ზედმიწევნით იქნას აღქმული, მაგალითად, როცა წერია, რომ სამყარო შეიქმნა 6 დღეში, იგულისხმება 24 საათიანი ხანგრძლივობის პერიოდები.
ტომ ვეილი, ორგანიზაცია „კანიონის სამღვდელოება”
დაბადებაში მოცემული ამბების ასეთ ინტერპრეტაციას მრავალი საინტერესო შედეგი ჰქონდა. მაგალითად, მისი საშუალებით შესაძლებელი იყო შესაქმის მომენტისა და დიდი წარღვნის თარიღის გამოთვლა. ადამიანი, რომელმაც ამ გამოთვლებს ხელი მოჰკიდა, იყო მე-17 საუკუნის ირლანდიელი არქიეპისკოპოსი ჯეიმს აშერი. მან დაიწყო ადამიდან და ევადან და შეკრიბა ძველი აღთქმის 21 თაობის ადამიანთა ასაკები. ცნობილი ისტორიული თარიღების გამოყენებისა და 100 გვერდიანი ანგარიშის შემდეგ მან დაადგინა, რომ სამყარო შეიქმნა ქრისტეს შობამდე 4000 წელს. კალენდარული შეცდომა რომ აღმოეფხვრა, აშერმა ეს თარიღი განსაზღვრა ქრისტეს შობამდე 4004 წლის 23 ოქტომბრით, რომელიც კვირადღე იყო. ამ თარიღს ზოგჯერ ბიბლიის შესავალშიც ურთავდნენ ხოლმე.
შესაქმის თარიღის გამოთვლის შემდეგ აშერი წარღვნის საკითხს მიადგა და იმავე მეთოდით დაადგინა, რომ ეს მოხდა ქრისტეს შობამდე 2348 წელს. ბიბლიის მიხედვით, ამ შემთხვევამდე 100 წლით ადრე ნოემ ღმერთისგან ინსტრუქციები მიიღო, თუ როგორ უნდა გადაერჩინა საკუთარი თავი და ოჯახი. ღმერთმა უბრძანა მას, აეგო ძალიან დიდი გემი, კიდობანი, მითითებები კი საკმაოდ სპეციფიკური იყო. „სიგრძით სამასი წყრთა იყოს კიდობანი, სიგანით – ორმოცდაათი წყრთა, სიმაღლით – ოცდაათი წყრთა.” წყრთა წარმოადგენს ადამიანის იდაყვიდან თითის წვერამდე მანძილს, რაც დაახლოებით 45 სმ-ია. ასე რომ თუკი ბიბლიური მონაცემები სწორია, ნოეს კიდობანი იქნებოდა ყველაზე დიდი ხის ხომალდი, რაც კი ისტორიაში აგებულა, ადამიანის ხელით შექმნილი საოცრება, რომელიც ზოგის აზრით, ჯერ კიდევ არსებობს და აღმოჩენას ელის.
ბოლო 100 წლის განმავლობაში კიდობანზე მონადირეები აქტიურად სტუმრობდნენ ახლო აღმოსავლეთს და სხვადასხვა მთებს ლაშქრავდნენ, რათა ის მწვერვალი ეპოვათ, სადაც კიდობანმა ბინა დაიდო. ადილმდებარეობასთან დაკავშირებით ბიბლია ზუსტ ინფორმაციას არ იძლევა. ის ამბობს, რომ კიდობანი მეშვიდე თვეს (როცა წყალი ჯერ კიდევ კლების პროცესში იყო) არარატის მთებს (მრავლობითში) მიადგა. არარატი რეგიონი იყო, რომელიც უძველეს სამეფოში, ურარტუში მდებარეობდა. არარატის მთა (მხოლობითში) კი აღმოსავლეთ თურქეთშია და სახელი სამეფოს დაშლიდან რამდენიმე საუკუნის შემდეგ ეწოდა. მაგრამ ამას ხელი არ შეუშლია, ყოფილიყო კიდობნის მაძიებელთა საყვარელი ადგილი კვლევისთვის.
1917 წელს რუსმა პილოტმა ვლადიმერ როსკოვიცკიმ ჩათვალა, რომ მთაზე კიდობნის მსგავსი ობიექტი შენიშნა. იმპერატორმა ნიკოლოზ II-მ ექსპედიცია გაუშვა გამოსაკვლევად. ამის შემდეგ ამბავი უკვე ბუნდოვანია. ექსპედიციის შესახებ ჩანაწერებს არასდროს უხილავს მზის სინათლე. როსკოვიცკი ირწმუნებოდა, რომ ფოტოები იმავე წელს, რევოლუციის დროს გაანადგურეს. მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, ექსპედიცია ოდესმე ჩატარებულიყო, რადგან 1917 წელს ნიკოლოზ II-მ ძალაუფლება დაკარგა.
1950-იანებში მნიშვნელოვანი წინსვლა იყო. ფრანგმა მკვლევარმა ფერნანდ ნავარამ მთიდან ხის ნაწილი ჩამოიტანა, რომელიც ადრეული ბრინჯაოს ხანის პერიოდით დათარიღდა. ამან არარატის მთის მიმართ ინტერესი მკვეთრად გაზარდა, სანამ ნავარას მეგზურმა არ აღიარა, რომ ეს ის ხის ნაჭერი იყო, რომელიც ნავარამ მანამდე რამდენიმე თვით ადრე აიტანა მთაზე.
1972 წელს არარატის ექსპედიციის შესახებ ერთ-ერთმა ძველმა სტატიამ კრეაციონისტურ წრეებში ინტერესი გააღვივა. ისინი მომდევნო ექსპედიციების დაგეგმვაში იყვნენ. ეს სტატია პირველად დაბეჭდილი იყო გამოცემაში „Sword of Gideon” 1933 წელს, მაგრამ როგორც აღმოჩნდა, რედაქტორს გამოყენებული ჰქონდა სხვა სტატია, რომელიც თავის მხრივ 1933 წლის 1-ლ აპრილს გამოშვებული სტატიის ასლს წარმოადგენდა. გაზეთის წარმომადგენლები მოგვიანებით გამოტყდნენ, რომ მთელი ისტორია საპირველაპრილო ხუმრობა იყო. გერმანული გაზეთის გამომცემლებმა იხუმრეს, მაგრამ კრეაციონისტებს არ ეცინებოდათ.
დროთა განმავლობაში ასეთი ამბების სიჭარბემ როგორც კიდობნის არსებობის, ისე მასზე ნადირობის საკითხს საეჭვო რეპუტაცია შეუქმნა. უკვე ნაკლებად მოსალოდნელად ითვლებოდა, რომ ვინმე ოდესმე მართლაც აღმოაჩენდა ნოეს აგებულ კიდობანს. მაგრამ 1959 წელს პრესა მოიცვა იმ აღმოჩენამ, რომელსაც ყველა ელოდა. თურქული არმიის კაპიტანი ილჰან დურუპინარი არარატის მთის სიახლოვეს ფრენისას ფოტოებს იღებდა, როცა გემის ფორმის პატარა მოხაზულობა შენიშნა 1900 კმ-ის სიმაღლეზე. არქეოლოგებმა აღნიშნულ ადგილს მიაშურეს და მართლაც იპოვეს რაღაც – ფართო, გემის ფორმის საგანი, რომელიც რამდენიმე ტონა ტალახისა და ყინულის ფენის ქვეშ იყო ჩაფლული.
ჰაჯი ჰასან ბეი აქ ცხოვრობს და იცავს ამ ადგილს ბოლო 20 წლის განმავლობაში. მისი ერთ-ერთი ხშირი და უცვლელი სტუმარი იყო ამერიკელი ფუნდამენტალისტი რონ უაიეტი. სწორედ მან განაცხადა პირველად, რომ ახლომახლო ნაპოვნი ამოკვეთილი ქვები კიდობნის ღუზად გამოიყენებოდა. თუმცა საყოველთაოდ მიღებული ახსნა ისაა, რომ ისინი საცერემონიო ქვები იყო, რომლებიც ქვის ხანის დროინდელმა ტომებმა დაამუშავეს.
1980-იან წლებში კიდობანზე მონადირეებს ახალი და მყარი იმედი ჩაესახათ ერთი შეხედვით უჩვეულო წყაროდან: კოსმონავტისგან. ერთ-ერთი პიროვნება, რომელიც ძლიერ იყო დაინტერესებული კიდობნის საკითხით, გახლდათ ჯეიმს ირვინი. ის იყო მერვე ადამიანი, რომელმაც მთვარეზე ფეხი დადგა და სწორედ ამ დროს ეპიფანია გამოსცადა. მისი ცხოვრება შეცვალა იმის გააზრებამ, რომ ის მთვარეზე იმყოფებოდა, გარშემო ბნელი კოსმოსი იყო, ქვემოთ კი დედამიწაზე სიცოცხლე ჩქეფდა. ის თვლიდა, რომ ეს შემთხვევით არ მომხდარა და ამ ყველაფერში შემოქმედის ხელი ერია. ირვინი ძალიან რელიგიური გახდა და ერთ-ერთი რამ, რისი განხორციელებაც სურდა, იყო არარატის მთაზე კიდობნის ადგილმდებარეობის გარკვევა. ამით მან კიდობნის ძიებას პრესტიჟი შემატა, რადგან საქმეში უკვე მისნაირი პატივსაცემი მეცნიერი იყო ჩართული. ირვინი რამდენჯერმე ეწვია თურქეთს, თუმცა მანამდე გარდაიცვალა, ვიდრე კიდობნის არსებობასთან დაკავშირებით რაიმე ხელმოსაჭიდს იპოვიდა.
ჯეიმს ირვინი ბევრი ადამიანისთვის იქცა შთაგონებად. პორჩერ ტეილორმა 1973 წელს აშშ-ის არმიაში ყოფნისას საინტერესო ამბავი მოისმინა: გადმოცემის მიხედვით, მათმა ერთ-ერთმა თვითმფრინავმა კამერები შემთხვევით დროზე ადრე ჩართო და გადაიღო გემის კიჩო, რომელიც მყინვარიდან იყო ამოშვერილი. როგორც აღმოჩნდა, ცენტრალურ სადაზვერვო სააგენტოსთან (CIA) დაკავშირებული წარღვნის ამბები 1949 წლიდან მოყოლებული აქტიურად ვრცელდებოდა. სადაზვერვო მისიის დროს „რაღაც” დააფიქსირეს, CIA-მ მას „არარატის ანომალია” უწოდა. მართალია, წლები დასჭირდა, მაგრამ ტეილორმა მოახერხა ფოტოს დეკლასიფიცირება და გემის ფორმის მონახაზისთვის ახლოდან დაკვირვება გადაწყვიტა. 1999 წელს მისი ინიციატივით კომერციულმა ხელოვნურმა თანამგზავრმა „იკონოსმა” არარატის ანომალიას მაღალი რეზოლუციის ფოტოები გადაუღო.
„იკონოსის” სურათებზე აღბეჭდილი იყო უზარმაზარი სტრუქტურა, რომელსაც მყინვარული რეგიონიდან თავი ამოეყო. მაგრამ ტეილორს უფრო მკვეთრი გამოსახულების მიღება სურდა, რაც 2003 წლის თებერვალში მოახერა კიდეც DigitalGlobe-ის თანამგზავრის მეშვეობით, რომელსაც დედამიწაზე გრეიპფრუტის დაფიქსირებაც კი შეეძლო. აღნიშნული სტრუქტურის სიგრძე 310 მეტრს შეადგენდა, სიგანე – 48 მეტრს. ბიბლიური კიდობნის ანალოგიური მონაცემები იყო 137 და 23 მეტრი. ტეილორმა გადაწყვიტა, ფოტოები ექსპერტებისთვის ეჩვენებინა, მათ შორის ეგვიპტელ გეოლოგ ფარუკ ელ-ბაზისთვის – თანამგზავრული ფოტოების ინტერპრეტირების პიონერისთვის. თავიდან გამოსახულება მართლაც საინტერესო და უჩვეულო ჩანდა, თუმცა უფრო ახლო და კრიტიკულმა დათვალიერებამ სხვა რაღაც აჩვენა. ის, რაც კიდობნის ნაპირი ეგონათ, რეალურად კლდეზე ეროზიის ზემოქმედების რამდენიმეფენიანი კვალი იყო და არა ადამიანის მიერ შექმნილი ნაკეთობა.
ერთადერთი ვარიანტი ამ საკითხის ზუსტად შესწავლისთვის არის არარატზე აცოცება და იქიდან დათვალიერება, მაგრამ ეს ძალიან რთული საქმეა, რადგან არარატი საკმაოდ ციცაბოა და ძნელად მისაწვდომი, ორიენტირებაც არც ისე ადვილია. ამიტომ ჯერჯერობით მაინც პორჩერ ტეილორს მოუწია, დაეჯერებინა ფარუკ ელ-ბაზისთვის. თუმცა ის გაჩერებას არ აპირებს და კიდობნის ძიებას კვლავაც აგრძელებს.
მაგრამ იქნებ კიდობანზე მონადირეები მთებს ლაშქრავენ იმ გემის საპოვნელად, რომელიც რეალურად არასდროს არსებობდა? შეეძლო ნოეს, აეშენებინა ამხელა რამ? გემთმშენებლობის თანამედროვე ექსპერტებს ამასთან დაკავშირებით გარკვეული ეჭვები აქვთ.
– ნოეს პროექტი საკმაოდ არადამაჯერებელია თუნდაც ზომების გამო. მისი სიგრძე 137 მეტრი იყო, სიგანე კი – 23 მეტრი. გემთმშენებლისთვის ეს წარმოუდგენლად რთული დავალებაა.
პიტერ ჯონსონი, კომპანია „Boothbay Harbor Shipyard”
მეინის შტატში მდებარე „Boothbay Harbor Shipyard”-ში 12 კაცი და 1 წელია საჭირო, რომ აიგოს ხის გემი 18 მეტრიანი ხერხემლით. თითოეული კოჭი და ფიცარი ზუსტად უნდა იყოს მორგებული. ხერხემალი სწორია, კორპუსის შემადგენელი ნაწილები კი – მოხრილი. იარაღები, რომლითაც დეტალების დამუშავება ხდება, ნოეს დროს სავარაუდოდ ქვის იქნებოდა და უხეში. ასევე უნდა სცოდნოდა კვადრატ-კუბის კანონიც, რომლის მიხედვითაც მასშტაბების შესაბამისად ძალა პროპორციულად მცირდება – რაც უფრო იზრდება სტრუქტურის ზომა, მით მეტად მცირდება მისი ძალა. ესაა იმის მიზეზი, თუ რატომ სჭირდებათ სპილოებს მძიმე ჩონჩხი, ზაზუნას კი მსუბუქი ჰყოფნის.
აშკარაა, რომ ნოეს უამრავი პრობლემა გადაეღობებოდა წინ კიდობნის შენებისას. უცნობი მასალა გოფერი, რომელიც ბიბლიაშია ნახსენები, ზეგამძლე უნდა ყოფილიყო, რათა იმდენი ტვირთისთვის გაეძლო. თუმცა ფუნდამენტალისტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ნოემ ეს პრობლემა გადაჭრა და კიდობანი არა ჩვეულებრივ გემს, არამედ ბარჟას დაამსგავსა. მაგრამ აქ ჩნდება მომდევნო კითხვა: შეეძლო ამ გიგანტურ ხომალდს, გადარჩენოდა ქარიშხლებსა და დატბორვებს? ვრცელ ზღვებში დიდი ზომის გემი იბრიცება და ირყევა, შეიძლება შუაზე გადატყდეს კიდეც. ნოეს კიდობანი მხოლოდ საშუალო სიმძლავრის შტორმს გაუმკლავდებოდა, კატასტროფული მასშტაბების შემთხვევაში კი ეს ნაკლებად მოსალოდნელი იყო.
რას ვიტყვით ბიბლიაში აღწერილი წარღვნის მასშტაბებზე? არსებობს თუ არა რაიმე სახის მტკიცებულება, რომელიც ბიბლიურ მონათხრობს დაადასტურებს? მიუხედავად იმისა, რეალურია თუ არა ნოეს კიდობანი, არიან ადამიანები, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ მსოფლიო წარღვნაზე გარკვეული მინიშნებები არსებობს. მსოფლიოს გარშემო თითქმის ყველა კულტურაში არის მსგავსი მითი. შეიძლება ითქვას, ეს ერთადერთი უნივერსალური მითია ისტორიაში. განსაკუთრებით გავრცელებული კი ეს თქმულება ახლო აღმოსავლეთშია. ერთ-ერთი ამბავი დამაინტრიგებლად მიაგავს წარღვნის ისტორიას.
გილგამეშის ეპოსი მესოპოტამიური წარმოშობისაა. ის დასაბამს იღებს ქრისტეს შობამდე 2700 წელს, თანამედროვე ერაყის ტერიტორიაზე. ერთი მამაკაცი, ერთი გემი, ფრინველების წყვილი, ცხოველთა ჯგუფები და კაცობრიობის დარჩენილი ნაწილის განადგურება. მთავარი სხვაობა ამ ორ ვერსიას შორის ისაა, რომ ბიბლიური ამბავი მორალურ მხარეს უსვამს ხაზს – ადამიანები თავიანთი ცოდვების გამო ისჯებიან. შესაძლებელია თუ არა, რომ ორივე ნაამბობი ერთ მოვლენას ეფუძნებოდეს?
„აჰა, მოვავლენ წარღვნას ქვეყანაზე, რათა გაწყდეს ცისქვეშეთში ყოველი ხორციელი, რასაც კი სიცოცხლის სული უდგას; ყოველი მიწიერი უნდა განადგურდეს.” ყველანი, გარდა ნოესა და რამდენიმე რჩეულისა. „შენ კი აღთქმას დაგიდებ და შეხვალთ კიდობანში შენ და შენი შვილები, შენი ცოლი და შენს ძეთა ცოლები.” ნოე და მისი ოჯახი კიდობანში მარტო არ იქნებოდა. „ყოველგვარი ცხოველი, ყოველგვარი ხორციელი, ყველა წყვილ-წყვილად შეიყვანე კიდობანში, რათა შენთან ერთად გადარჩნენ; დედალ-მამალი იყოს.” ნოე და მისი ნათესავები ცხოველებთან ერთად დაბინავდნენ კიდობანში და იცდიდნენ, როდის დაიწყებოდა დაპირებული ავდარი. „შვიდი დღის შემდეგ მოვიდა წარღვნა ქვეყნად. აწვიმდა ქვეყანას ორმოცი დღე და ორმოცი ღამე.” ბიბლია გვეუბნება, რომ „თხუთმეტი წყრთის სიმაღლეზე აიწია წყალმა მათ ზემოთ.” 15 წყრთა დაახლოებით 7 მეტრს უდრის. წყლის დონე ისევ იმატებდა და ასე გრძელდებოდა, სანამ უმაღლესი მწვერვალებიც არ გადაფარა. 150 დღის განმავლობაში კიდობანი წყლის ზედაპირზე ტივტივებდა. მაგრამ რას წარმოადგენდა ეს წყალი? საიდან მოვიდა ამ რაოდენობით ან რა ბედი ეწია წარღვნის შემდეგ?
წლების განმავლობაში კრეაციონისტების მიერ მრავალი ვერსია იქმნებოდა იმის ასახსნელად, როგორ მოხდა რეალურად ბიბლიური წარღვნა. ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, შესაქმის მესამე დღეს, როცა ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა გამოყო წყლისგან, წყლის ნაწილი მიწის შრეებში აღმოჩნდა „გამომწყვდეული”. წნევით ზემოქმედებისას ზედაპირთან მდებარე წყლები ამოიფრქვა, მთელი დედამიწის მასშტაბით გეიზერებმა ერთდროულად ამოხეთქეს და დაიწყო დატბორვა. მაგრამ ეს არაა ის თეორია, რომელსაც გეოლოგთა უმეტესობა სერიოზულად ეკიდება.
მეორე პოპულარული თეორია 1960-იანებში წამოაყენეს ჰენრი მორისმა და ჯონ უაითქომბმა. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ წარღვნამდე ატმოსფეროში არსებობდა დიდი რაოდენობით წყლის ორთქლი, რომელიც როგორღაც დედამიწაზე ჩამოიქცა უცნობი მექანიზმის მეშვეობით. კრეაციონისტების მოსაზრებით, ეს ორთქლი იძლეოდა მინიმუმ ნახევარს იმ მოცულობისა, რაც წარღვნის მოხდენისთვის იყო საჭირო. მაგრამ ამ თეორიას რამდენიმე პრობლემა გააჩნია. მათგან უმთავრესია ნესტიანი ატმოსფეროს უკიდურესად მაღალი წნევა – ის ნამდვილად არ შექმნიდა სტუმართმოყვარე გარემოს სიცოცხლის არსებობისთვის. ამ შემთხვევაში დედამიწა პირობებით ოკეანის ყველაზე ღრმა ორმოს დაემსგავსებოდა.
