"ყველას ვაჩვენებდი თავს, თითქოს უბედნიერესი ცოლი ვიყავი"

ჩვენი რესპონდენტი, ლელა, შუახნის ქვრივი ქალია. თავის დროზე სოციალურად და მენტალურად მკვეთრად განსხვავებულ ოჯახში გათხოვდა, წინააღმდეგობა ბევრი ჰქონდა, მაგრამ საკუთარი ტკივილით და პრობლემებით სხვა არ შეუწუხებია. თავისი ტვირთი ბოლომდე ზიდა. არც ქმართან გაყრაზე უფიქრია, მის უსაქციელობას ითმენდა, ანუ აკეთებდა იმას, რაც დღევანდელი თაობის ახალგაზრდა ქალებისთვის თითქმის წარმოუდგენელია. მათ რიცხვშია ლელას ერთადერთი ქალიშვილიც, რომელსაც დედისგან აბსოლუტურად განსხვავებული დამოკიდებულება აქვს ცოლქმრული უღლისადმი. ის იდეალური მამაკაცის ძიებაშია და აქედანვე არ აპირებს, მეუღლესთან, თუკი ის ეყოლება, რაიმე დათმობაზე და შეგუებაზე წავიდეს. დედას ეშინია, რომ ასეთი მოთხოვნებით მისი ქალიშვილი მარტოხელა დარჩება. ჩვენმა რესპონდენტმა თავისი პირადი ცხოვრების თხრობა შორიდან დაიწყო.
ლელა:
– ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ სამსახურს ვეძებდი. როგორც წარჩინებულ სტუდენტს, არაერთი შემოთავაზება მქონდა. ერთი ჩვევა მაქვს, რასაც ვაკეთებ, უმაღლეს დონეზე უნდა შევასრულო ან საერთოდ არ მოვკიდებ ხელს. დედ–მამაც ყოველმხრივ ხელს მიწყობდნენ. სწავლას, კვებას, ჩაცმა–დახურვას ჩვენს ოჯახში დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა. სამი დედმამიშვილი ვართ, მათ შორის გამოვირჩეოდი. წარმატებები მქონდა ყველაფერში, შემოქმედებით წრეებზე და სპორტშიც, არაერთი მედლის მფლობელი გახლდით. ჩვენი მედალოსანი – ასე მეძახდნენ სკოლაში, წრეებზე, სახლში, საახლობლოშიც. ამაყად დავდიოდი. ბევრ ბიჭს მოვწონდი, მაგრამ თქმას ვერავინ მიბედავდა. ყველას ეგონა, საუკეთესოს ავირჩევდი. ნათქვამია, სადაც არის ბედი შენი, იქ მიგიყვანს ფეხი შენიო. რატომღაც ერთი სამსახური ავირჩიე, რომელიც არაფრით აღემატებოდა სხვებს. ისე გამოვიდა, რომ ამან ჩემი მომავალი პირადი ცხოვრება განსაზღვრა.
– თქვენი მომავალი ქმარი იქ გაიცანით?
– რამაზი იმ უბანში ცხოვრობდა, სადაც მუშაობა დავიწყე. ხშირად ქუჩის "ბირჟას" სტუმრობდა. ერთხელ სახიფათო შემთხვევას შევესწარი. სამსახურიდან მოვდიოდი. ჩემ წინ ორი ქალი შეხვდა ერთმანეთს, ერთს საბავშვო ეტლით ტყუპები მოჰყავდა, მეორეს 2–3 წლის ბიჭუნა ჰყავდა ხელჩაკიდებული. ისეთი საყვარელი ტყუპები იყვნენ, თვალს ვერ მოსწყვეტდი. მეორე ქალმა თავის ბავშვს ხელი გაუშვა და ტყუპისცალი აიყვანა მოსაფერებლად. ხალხიც გარს შემოეხვია. ამასობაში მისი ბიჭი თვალსა და ხელშუა გაძვრა და სამანქანო გზის მიმართულებით გაიქცა. მოისმა მანქანის დამუხრუჭების ხმა, ქალების კივილი... ბავშვი ახალგაზრდა კაცმა გადაარჩინა, რომელიც ელვის სისწრაფით გაჩნდა საჭირო ადგილზე, ანუ "ბირჟიდან" გზატკეცილზე გადაინაცვლა. ეს იყო რამაზი. ხალხი ლოცავდა, რომ არ გევაჟკაცა, უბედურებას ვერ ავცდებოდითო. მაშინ დავინახე რამაზი პირველად – "გმირს" ნამდვილად არ ჰგავდა, მურიანივით შავტუხა იყო, გამხდარი, მხრებში მოხრილიც. ვიფიქრე, თურმე მახინჯ სხეულშიც შეიძლება ლამაზი სული იყოს–მეთქი.
გავიდა ხანი. ჩვენს თანამშრომელს, მარტოხელა ხანდაზმულ ქალს, დეიდა როზას, რომელიც შორიახლოს ცხოვრობდა, შებინდებისას ქუჩის ბიჭებმა ჩანთის წართმევა დაუპირეს. ჩანთაში მთელი წლის დანაზოგი, ლატარიით შეგროვებული ფული ედო, რომელიც ავადმყოფ ძმისშვილთან მიჰქონდა. საბრალო ქალს კინაღამ გული შეუღონდა. მოულოდნელად საქმეში ვიღაც ბიჭი ჩაერია და ძარცვას გადაარჩინა. მეორე დღეს დეიდა როზა სამსახურში თავის გადამრჩენელს ლოცავდა. იმ საღამოს ერთად მოგვიწია წამოსვლა. რამაზი, ჩვეულებისამებრ, ქუჩაში იდგა. დეიდა როზა გახარებული მიეჭრა და დედაშვილურად დაუწყო მოფერება. ბიჭმა იუხერხულა, აღარ იცოდა, თვალები სად წაეღო... და "შემაფეთა". ვიდექი და ვიღიმებოდი. არ ვიცი, რა დაინახა ჩემს მზერაში – სითბო, მადლიერება, გაკვირვება... ერთი სიტყვით, ჩემი გაცნობის ჟინი გაუჩნდა, მაგრამ ეს არ იყო იოლი საქმე. ჩემთან მოახლოებაც ხომ ლამის გმირობას უტოლდებოდა. დედოფალივით დავდიოდი და თავმოყვარე კაცი ვერც გამეკარებოდა.
– გაცნობა როგორ მოახერხა?
– ჩემ შესახებ დეიდა როზასგან გაიგო და შემდეგ ლანდივით დამდევდა. როზაც შუამავლობდა და ხელს უწყობდა. თანამშრომელი გოგოები კი მაშაყირებდნენ, რაღა გიჭირს, მაგან თუ შეგიყვარაო. ვერც წარმოიდგენდნენ, მურთხივით ბიჭს თავს თუ გავუტოლებდი. ისეთ ბიჭებზე ვამბობდი უარს, მათ გვერდით რამაზს ვერც დააყენებდნენ. არადა სწორედ ის შემიყვარდა... მაშინ მივხვდი, რომ სიყვარული ჩვენი გონებისგან დამოუკიდებლად არსებობს და სულაც არ გვეკითხება, სულსა და გულში ისე შემოგვეჭრება.
– არჩევანს ალბათ თქვენი ოჯახის წევრებიც არ მოგიწონებდნენ.
– სანამ ჩემი მშობლები გაიგებდნენ, შეყვარებულის "წვრთნას" შევუდექი. ვცდილობდი, მესწავლებინა მისთვის სიტყვა–პასუხი, ქცევის წესები, განმევითარებინა გემოვნება, შემეცვალა მისი ჩაცმის სტილი.
– ადვილად მოგყვებოდათ?
– რა თქმა უნდა, კაცი თავის შეყვარებულს კაპიტულაციას უცხადებს და ბევრ რამეში ემორჩილება. სკოლა ჩანჩალით ჰქონდა დამთავრებული და ამიტომ უმაღლეს სასწავლებელზე ვერც იოცნებებდა, სამაგიეროდ ვაიძულე, მუშაობა დაეწყო. ერთ საწარმოში მოეწყო მუშად. უმამოდ იყო გაზრდილი, გაჭირვებულად ცხოვრობდნენ. დედამისი მცხობელად მუშაობდა. შვილის ასეთი ფერისცვალების გამო სულ მლოცავდა, მადლიერების ნიშნად სამსახურში ხაჭაპურებს მიგზავნიდა. ამის გამო მრცხვენოდა. გოგოებიც მაშაყირებდნენ, რაღა გიჭირს, ცოლად თუ გაჰყვები, ხაჭაპურები არ მოგვაკლდებაო. ჩემს მშობლებს ვერ ვუტყდებოდი, შეყვარებული რომ მყავდა. უმცროსმა დამ "ჩამიშვა". ერთი ამბავი დამაწიეს, იმისთვის გაგზარდეთ და შეგიწყვეთ ხელი, ვიღაც უპატრონოს გაჰყვე, მაგ ბიჭს ჩვენს ოჯახში არც გავაჭაჭანებთ, ამაზე ლაპარაკიც არ იყოს, თორემ სამუდამოდ დაგკარგავთო.
– შვილის გულიდან მოწყვეტა არცთუ იოლი საქმეა. თქვენს შემთხვევაში მოვლენები როგორ განვითარდა?
– 6 წელი დავდიოდით, როგორც შეყვარებულები. ჩემი მშობლები არ მთანხმდებოდნენ. მეტი გზა რომ არ დამიტოვეს, გავიპარეთ. დედ–მამა ძალიან გამიბრაზდნენ. ჩვენი სახელიც აღარ ახსენოო, შემომითვალეს. მანამდე სანაქებო და სამაგალითო შვილი მათთვის უცებ სამარცხვინოდ და სათაკილოდ ვიქეცი. ტანსაცმელიც კი არ მომცეს, არათუ მზითევი. მხოლოდ ჩემი დიპლომები და მედლები გამომიგზავნეს. ჩემი და გადაიბირეს, ძმა უფრო მეკონტაქტებოდა. ბებიები ვიშვიშებდნენ, რა ეშველება ჩვენს ლელუკასო. ეგონათ, რამაზის ხელში განწირული ვიყავი... მერე დრომ თავისი ქნა და ყველაფერი მეტნაკლებად დალაგდა, მშობლები შეგვირიგდნენ.
– რამაზი როგორი მეუღლე დადგა?
– აბა, რა გითხრათ. ჯერ ერთი, სრულიად განსხვავებულ ოჯახში შევედი, სხვა ცხოვრების წესით, სხვა ტრადიციებით და მენტალობით. ეს გარკვეულ წინაღობებს წარმოშობს. დედამთილი ბუნებით მძიმე ქალი გამოდგა, მაგრამ ვუძლებდი. ბევრ ისეთ რამეს იტყოდა, თმა ყალყზე მიდგებოდა. ასაკოვან ადამიანთან რას გავაწყობდი?! ის, პირველ რიგში, ჩემი ქმრის დედა იყო, ამიტომ ვცდილობდი, პატივისცემა შემენარჩუნებინა. გარდა ამისა, არც რამაზმა შემიქმნა სტაბილური სიტუაცია. ჩვეულება რჯულზე უმტკიცესიაო, ნათქვამია. რაღაც უსამართლობა ვერ აიტანა, უფროსებთან იჩხუბა და სამსახურიდან დაითხოვეს. მერე სხვაგან დაიწყო მუშაობა და იქიდანაც წამოვიდა. უსაქმოდ დარჩა. მე რომ სამსახურში მივდიოდი, შინ ვერ ჩერდებოდა და გარეთ გარბოდა. ასე დაუბრუნდა ქუჩას. ნინი რომ შეგვეძინა, ბებიები მეხმარებოდნენ. იმდენად მაღიზიანებდა ჩემი ქმრის უსაქმურობა, რომ დავიფიცე, მეტ შვილს აღარ გავაჩენდი და განგების ნებით ასეც მოხდა.
– სინანულად გექცათ, რამაზის ცოლი რომ გახდით?
– როცა უკვე შვილი გყავს, სინანულზე ლაპარაკი ზედმეტია. რა თქმა უნდა, რამაზს რომ არ გავყოლოდი, შემეძლო, ბევრად უკეთ ამეწყო ცხოვრება. არაერთი ღამე გამითენებია ტირილში, მაგრამ არ გეგონოთ, ამას ვინმეს ვაგრძნობინებდი ან ოჯახის დანგრევაზე ვფიქრობდი. ყველას ისე ვაჩვენებდი თავს, თითქოს უბედნიერესი ქალი ვიყავი და ჩვენი ქორწინება გამართლებული ნაბიჯი იყო.
– ეს მოჩვენებითობა თქვენს ფსიქიკაზე არ მოქმედებდა?
– გავაცნობიერე, რომ ეს იყო ჩემი ტვირთი, რასაც ერთგულად ვეწეოდი. ავი იყო თუ კარგი, ჩემი ჯვარი უნდა მეზიდა. მართალია, ქმარი მოსაწონი ჩვევებით არ ბრწყინავდა, მაგრამ კარგიც ხომ გააჩნდა? რომანტიკული, გულისხმიერი და თბილი იყო, სამართლიანობის განცდა ჰქონდა, მოყვასისთვის თავგანწირვა შეეძლო და განა ეს ცოტას ნიშნავს? ამ დადებითს ვეჭიდებოდი და მის გამართლებას სხვების წინაშე ყოველთვის ვახერხებდი, მის ცუდ საქციელზე ყოველთვის თვალებს ვხუჭავდი... მთელი ცხოვრება მის გამოსასწორებლად ვიბრძოდი, მაგრამ "მარტო წვრთნა რას უზამს, თუ ბუნებამც არ უშველა".
ჩემი ქმარი ექვსი წლის წინ გარდაიცვალა. ღვიძლის პრობლემა ჰქონდა და მაინც სვამდა, არ მიხედა თავს. ბოლო მომენტამდე ვქაჩავდი, ვუვლიდი, არ ვაძლევდი უფლებას, გალოთებულიყო... რომ იტყვიან, მეფურად დავკრძალე, როგორც ღირსეულ კაცს ეკადრება, ისე დავიტირე. ვინ გაიგებს, რა ქარცეცხლი ტრიალებდა ჩემს გულში! ამას იმიტომ კი არ ვამბობ, თავი შევიქო, უბრალოდ თანამედროვე ახალგაზრდებისა მიკვირს. ჩემი ნინის მაგალითს მოვიყვან. შეუძლია ადამიანი არასრულფასოვნების თუნდაც ერთი, მცირე გამოვლინებისთვის დაკარგოს.
– თქვენი შვილი რა ასაკისაა?
– 26 წლის. რაც თავი ახსოვს, სულ შეყვარებულია, ხან ვისზე, ხან ვისზე. მის რომანტიკას და ფანტაზიებს საზღვარი არ აქვს. გააიდეალებს ვიღაცას და მერე ადამიანური ნაკლის წინაშე რომ დგება, გული უცრუვდება, ეს ვინ ყოფილაო, ამბობს და წარსულს მიაბარებს ხოლმე.
– ალბათ არავინ შეხვდა ისეთი, სერიოზულად რომ მოეწონოს.
– ამაში არაა საქმე. არც კაცის გაიდეალება ვარგა და არც მისი სანაგვეში მოსროლა. ერთი უკიდურესობიდან მეორეში არ უნდა გადავარდე, ოქროს შუალედის დაცვა უნდა შეგეძლოს. უნაკლო ადამიანი გინახავთ და ისიც კაცი? რაღაც თუ უარყოფითი აქვს, დადებითიც ექნება უთუოდ. თუ რაღაც არ მოგეწონა მასში, იმ დადებითს მიწა რატომ უნდა მიაყარო? რაღაცას უნდა წაუყრუო, რაღაცაზე თვალი დახუჭო – ასეთია ცხოვრება, სხვაგვარად ვერ იცხოვრებ.
– იქნებ ასეთი დამოკიდებულება ნინის საუკეთესო საბედოს არჩევაში დაეხმაროს.
– მეშინია, საერთოდ გაუთხოვარი არ დარჩეს ან გათხოვდეს და ისევე იოლად დაანგრიოს ოჯახი, როგორც ამას სხვა გოგონები აკეთებენ. გათხოვდებიან და მილოცვასაც ვეღარ ასწრებ, ისე გაიყრებიან. ეს სიტუაცია ძალიან მაფიქრებს. ელემენტარულის მოთმენა არ უნდათ, უბრალო რამეს ვერ იტანენ. ოჯახი წინააღმდეგობის გარეშე ვის გაუგია?! თუ არ შეუძლიათ ბარიერების გადალახვა, რატომღა თხოვდებიან? რატომ აუბედურებენ შვილებს, მშობლებს? ჩემი ქმარი ისე წავიდა ამქვეყნიდან, მშობლებს ჩემი მხრიდან მასზე ჩივილი არ მოუსმენიათ, პირიქით, სულ ვექომაგებოდი და ყოველ მის ქმედებას ვამართლებდი. ისე წარმოვაჩენდი, თითქოს ამქვეყნად ყველაზე კარგი მეუღლე იყო და თავი უბედნიერეს ქალად მიმაჩნდა. ასევე ვიყავი შვილის მიმართაც, ნინის არასოდეს მოუსმენია მშობლების ჩხუბი, არასდროს უნახავს ჩემს თვალზე ცრემლი. ეს ინტერვიუ რომ წაიკითხოს, ვერც კი მიხვდება, რომ რესპონდენტი დედამისია.
რა თქმა უნდა, ვნატრობ, ჩემმა შვილმა საუკეთესო არჩევანი გააკეთოს, მაგრამ თან მინდა, ერთგულების, მოთმინების და გამძლეობის უნარი ჰქონდეს.
ნანა კობახიძე