ვისაც ღმერთის არსებობა არ სჯერა, საცოდავია და უბედური
1 920 ნახვა
ცხოვრება წმინდანთა მოწამეთა ევლამპიოსისა და ევლამპია ნიკომიდიელთა
სადღესასწაულო სახარებას განმარტავს პროტოდიაკონი, მამა მირიანი (სხირტლაძე)
არაერთგზის გვისაუბრია მოწამეებზე, რომელთა შორის იყვნენ მეგობრები, რომლებიც ერთადერთი მიზნის, ქრისტეს აღმსარებლობისთვის ეწამნენ; იყვნენ ოჯახის წევრები, დედა–მამა შვილებთან ერთად, მაგრამ არ მახსენდება, დაგვეწერა ისეთ მოწამეებზე, რომლებიც იყვნენ დედმამიშვილები, უფრო დაზუსტებით კი და–ძმა.
ასეთები არიან წმინდა მოწამეები ევლამპია და ევლამპიოსი. ისინი დაიბადნენ ქალაქ ნიკომიდიაში, რომელიც წარმოადგენდა რომის იმპერიის ნაწილს. ამ დროს რომის საიმპერატორო ტახტს განაგებდა მაქსიმიანოსი, ცნობილი თავისი წარმართული აღმსარებლობით და ამავე სარწმუნოებრივი ფასეულობებით.
რაც შეეხება ნიკომიდიას, იმპერატორს ამ ქალაქში მმართველად ჰყავდა თავისივე თანამოაზრე, აგრეთვე წარმართი მაქსიმე, რომელიც ძირითადად ქრისტიანთა და ქრისტიანული ფასეულობების შეურაცხყოფით იყო დაკავებული. მთელ ნიკომიდიაში წინა პლანზე წამოწეული იყო წარმართული კერპებისადმი მსხვერპლშეწირვა და კერპებისადმი პატივისცემა.
ამის შემხედვარე წმინდა ევლამპიოსმა გადაწყვიტა, გასცლოდა ამ უსამართლობას, მისთვის მიუღებელ ცხოვრების წესს და განიზრახა, ქალაქიდან მოშორებით მშვიდ და მყუდრო ადგილას განმარტოებულიყო საკუთარი ცოდვების და სისუსტეების უარსაყოფად.
რამდენიმეწლიანი მოღვაწეობის შემდეგ წმინდანმა გადაწყვიტა, ისევ ჩასულიყო ქალაქში, საიდანაც განერიდა წარმართებს და ახლა უკვე მათთვის ესწავლებინა ხმამაღლა ქრისტიანობა. მართლაც, ნიკომიდიაში დაბრუნებული ევლამპიოსი გულმხურვალედ უქადაგებდა ქალაქის მცხოვრებლებს ქრისტიანობის შესახებ და წარმართულ კერპებს დემონთა სამსხვერპლოებს უწოდებდა, ხოლო მათ, ვინც მსხვერპლს სწირავდა, დემონთა მსახურებს.
ეს ყოველივე შეუმჩნეველი არ დარჩენილა ქალაქის ხელმძღვანელობისთვის, ამიტომაც გადაწყვიტეს წმინდანის დაპატიმრება და საპყრობილეში დაამწყვდიეს. როცა ეს ყოველივე ქალაქის მთავარმა შეიტყო, ბრძანა, მასთან მიეყვანათ ევლამპიოსი, რომელმაც გაბედა და აუგად მოიხსენია ყველა წარმართული კერპი და ამ კერპების მიმდევრებიც. ქალაქის მთავარს იმედი ჰქონდა, რომ ადვილად დაიყოლიებდა ახალგაზრდა ევლამპიოსს და აზრს შეაცვლევინებდა.
უთხრა მაქსიმემ ევლამპიოსს: "რა მიზეზით ხსნი იმას, რომ არ ემორჩილები იმპერატორის ბრძანებას კერპების თაყვანისცემის შესახებ და აუგად მოიხსენიებ ჩვენი მამა–პაპათა ღმერთებს. შენი სახის გამომეტყველება სულაც არ არის ბოროტეული, უფრო მეტიც, კეთილშობილად და პატივსაცემად გამოიყურები, ამიტომ მოგიწოდებ, მოიქცე ისე, როგორც ჩვენს დიდ წინაპრებს და ჩვენს ღმერთებს შეეფერებათ. შესწირე მათ მსხვერპლი და სახალხოდ მოიხადე ბოდიში ქრისტიანობის ცრუ სწავლების გამო, რათა გადაურჩე იმ საშინელებას, რაც გელოდება. სხვაგვარად არ ვაპირებ ჩემი სიტყვების უკან წაღებას და ეს იცოდე, მწარედ განანებ იმის გამო, რაც გაბედე ჩვენს სახელგანთქმულ ქალაქში ჩვენი სახელგანთქმული ღმერთების წინააღმდეგ".
ამ სიტყვების შემდეგ წმინდანმა პირჯვარი გამოისახა და მიუგო ცხვრის ტყავში გახვეულ მტარვალს: "უმჯობესია, მთავარო, პირად ინტერესებზე და ამქვეყნიურ ამაოებაზე მაღლა დააყენო და თაყვანი სცე ერთ ღმერთს, რომელიც არის სამპიროვანი და ერთარსება, რომელიც შეგიძლია შეაფასო მხოლოდ მისი ნამოქმედარით, ვინც შექმნა ცაც და მიწაც და ყოველივე, რასაც ადამიანის გონება აღიქვამს. შენ კი რას აკეთებ? პატივს სცემ იმას, რასაც საკუთარი თავის პატრონობაც კი არ შეუძლია, არამცთუ სხვისი დახმარება, რომლებსაც ერთი შეუძლიათ – საუკუნოდ მიგაჯაჭვოს ჯოჯოხეთს. ბუნებრივია, მე ვერ შევისმენ თქვენს დარიგებას, რადგან ჩემთვის უმჯობესია, ვიმოქმედო ლოგიკით და ჭეშმარიტი ღმერთის რწმენით მოვიპოვო საუკუნო სიცოცხლე, ამიტომ კიდევ ერთხელ და გადაჭრით გავიმეორებ, რომ ვემსახურები მხოლოდ ერთ და თანაც ცოცხალ ღმერთს, რომელიც იყო, არის და იქნება სამარადჟამოდ, ამინ!".
ამ სიტყვების მოსმენის შემდეგ მტარვალის სახე შეიცვალა ცრუ კეთილშობილებიდან უსასტიკეს და მრისხანე, შეუბრალებელ ჯალათამდე. მან ბრძანა წმინდანის გაშიშვლება, მიწაზე გაკვრა და მისი შეუბრალებლად ცემა. წმინდანი წარბშეუხრელად და ბედნიერი სახით იტანდა შეურაცხყოფას. ამის შემხედვარე ჯალათებმა გააორმაგეს წმინდანის ცემა, მაგრამ დაკნინების ნაცვლად უფრო და უფრო ბედნიერი იყო წმინდა ევლამპიოსი. კიდევ უფრო გაცოფებულმა ჯალათმა ბრძანა მისი ხეზე ჩამოკიდება და ამ მდგომარეობაში მისი ცემა.
წმინდანის სხეული სულ დაფლეთილი იყო წამებით, მაგრამ არათუ პატიებას ითხოვდა, არამედ ბედნიერი სახით მოუწოდებდა მაქსიმესაც და მის მსახურებსაც ჭეშმარიტი ღმერთის, იესო ქრისტეს აღიარებისკენ. ისე ჩანდა, რომ დაღლილი და ნაწამები ჯალათები უფრო იყვნენ, ვიდრე თვითონ წმინდანი. განცვიფრებულები უყურებდნენ იქ მყოფები წმინდანის მოთმინებას და მის ნეტარ და ბედნიერ სახეს.
განრისხებულმა მტარვალმა ვერ გატეხა წმინდანი ვერც ტკბილი სიტყვით და ვერც წამებით. იძულებული გახდა, ახალი ფორმით ეწამებინა, ვინძლო ამით მაინც ყოფილიყო კმაყოფილი. ბრძანა, ხელის და ფეხის თითებზე მოეჭირათ ხარის ძარღვები, რომელიც ენით აღუწერელ ტკივილს იწვევს, ისეთს, რომ თითქმის შეუძლებელია ამის გაძლება. თუმცა, როცა სამყაროს შემოქმედი გამხნევებს, ყველაფერია შესაძლებელი და იქ მყოფებმაც იხილეს ცოცხალი სასწაული – წმინდანმა არათუ სული განუტევა, არამედ ბედნიერი სახით და მოთმინებით განაგრძობდა ღვთის დიდებას.
მტარვალმა არც ეს აკმარა და ბრძანა, თავისი ღმერთივით ჯვარზე გაეკრათ, რათა კიდევ უფრო მეტი სიმწვავით ეწამა, მაგრამ ამაოდ, წმინდანი კიდევ უფრო ბედნიერი იყო ამ გადაწყვეტილებით, უფრო მეტი სიმწვავით აკრიტიკებდა კერპებს. ხმამაღლა გაიძახოდა, რომ კერპები არის კაცის და ქალის ნაზავი, ავხორცული ჟინის დამაკმაყოფილებელი ქმნილებები, უძლური და უსუსური, პროვოცირებას უწევენ მეძავობასა და მკვლელობას, მათგან არათუ სიკეთე, პირიქით, ბოროტება მომდინარეობს.
უკვე ამის შემდეგ მაქსიმემ ახალი ბრძანება გასცა, დაემზადებინათ რკინის საწოლი და გავარვარებულ საწოლზე დაეწვინათ წმინდანი, რათა კიდევ უფრო სასტიკი ყოფილიყო მისთვის ეს სასჯელი. ტკივილი მართლაც აუტანელი იყო, მაგრამ წმინდანი იმაზე უფრო წუხდა, რომ ეს ადამიანები ამ საქციელისთვის უმკაცრეს სასჯელს დაიმსახურებდნენ და თუ არ შეინანებდნენ, რომლის არანაირი წინაპირობა არ არსებობდა, ჯოჯოხეთში დაიმკვიდრებდნენ ადგილს წყეულ ეშმაკთან.
წმინდანმა მოითხოვა, წაეყვანათ კერპების სამსხვერპლოსთან. ამით ჯალათები უზომოდ გაახარა, მათ ეგონათ, რომ ამდენი წამების შედეგად გატეხეს მისი სიმედგრე და ახლა დადგა დრო, როცა ევლამპიოსი მსხვერპლს შესწირავდა მათ სათაყვანებელ კერპებს. როგორც კი მივიდნენ კერპებთან, წმინდანი გაემართა ყველაზე პატივსაცემ და სათაყვანებელ კერპთან და ყველას გასაგონად უთხრა: "გიბრძანებ, ახლავე დაენარცხო მიწაზე და ყველამ ნახოს, როგორ იქცევი ნამცეცებად".
მართლაც ისე მოხდა, როგორც წმინდანმა უბრძანა და მაშინვე ირწმუნეს ღვთის სასწაული იმ ადამიანებმა, რომელთაც ეჭვი არ ეპარებოდათ კერპების ყოვლისშემძლეობაში. უამრავი ადამიანი იყო იქ ისეთი, რომელთაც აღიარეს წმინდანიც და ბუნებრივია, ქრისტეც.
იმათ შორის, ვინც აღიარა ქრისტიანობის უპირატესობა, იყო ერთი ახალგაზრდა გოგონა, სახელად ევლამპია, წმინდა ევლამპიოსის და, მაგრამ წმინდანი მას ვერ იცნობდა, რადგან ის მაშინ შეეძინა დედამისს, როცა წმინდა ევლამპიოსი უდაბნოში წავიდა სამოღვაწეოდ. ახლა კი ევლამპიაში გაიღვიძა ქრისტიანობისადმი მოშურნეობამ და სახალხოდ აღიარა ქრისტიანობაც და თანადგომა გამოუცხადა წმინდა ევლამპიოსს.
მტავრალი მაქსიმესთვის ამ ისტორიიდან ყველაზე დამთრგუნველი ის იყო, რომ ხალხმა აღიარა წმინდანის უპირატესობა და არა კერპებისადმი პატივისცემა. ახლა უკვე მთელი მრისხანება ევლამპიასკენ მიმართა, განრისხებული დაემუქრა, ისეთი წამებით მოკვდები, რომ იმასთან შედარებით ევლამპიოსის წამება არაფერი იქნებაო.
მიუბრუნდა სული წმინდით აღსავსე ევლამპია ტირან მაქსიმეს და უთხრა: "მისმინე, მოსამართლევ, უნდა იცოდე, რომ მე ქრისტეს მონა ვარ, ის არის ჩემი სუნთქვაც და ჩემი სიცოცხლე, ჩემი სულის ნეტარება. ის მიყვარს და მწყურია მისთვის სიკვდილი. ასე რომ, მოამზადე გინდა, ცეცხლი, გინდა – ბასრი საჭრისები ან თუნდაც ნებისმიერი სხვა საწამებელი იარაღი და ეშმაკეული წამების მეთოდები, უკვე მზად ვარ, უდრტვინველად გავუძლო იმაზე მეტ საწამებელს, ვიდრე შენ გაქვს წარმოდგენილი. მე ვარ ხორციელიც და სულიერი და წმინდა ევლამპიასი, აგრეთვე მისი თანამოაზრე ჭეშმარიტების სადარაჯოზე და თუ თვლი, რომ ტკბილი სიტყვით ან ტყუილით შეძლებ ერთი ახალგაზრდა გოგონას ასე ადვილად ან შეშინებას, ან დაყოლიებას, ცდები, რადგან ჩვენ თვითონ ყოვლისშემძლე უფალმა მოგვცა იარაღი, რითაც ვუმკლავდებით შენს ბოროტებასაც და შენი მოძღვრის, ბელზებელის ეშმაკეულ ზრახვებსაც".
ამის გამგონე ევლამპიოსმა უფრო მეტი მხნეობა და სიხარული იგრძნო ამ პატარა გოგონას გამბედაობის გამო. ახლა წამების ახალ ფორმებზე ფიქრობდა მტარვალი. ბრძანა, აედუღებინათ წყალი დიდი ჭურჭლით და შიგ ჩაეგდოთ წმინდანი მანამ, ვიდრე მისგან მხოლოდ ძვლებიღა დარჩებოდა. მართლაც შემოდგეს ცეცხლზე რკინის კასრი და საკუთარი თვალით აჩვენეს წმინდა ევლამპიას, თუ როგორ დუღდა წყალი მასში.
ევლამპია თავიდან შეშინდა, მაგრამ ისევ წმინდა ევლამპიოსმა გამოუცხადა საკუთარ დას კასრიდან: "ნუ გეშინია, ევლამპია, ჩემო საყვარელო დაო, ნუ უყურებ მდუღარე წყალს და ცეცხლს, რომელიც ანთია, არამედ მიაპყარი სულიერი თვალი ზეცად ჩვენს უფალს და ის მოგგვრის შვებას, რათა მდუღარე წყალი შენთვის გაგრილდეს".
ეს იყო სიტყვები, რომლებმაც ძალა შემატეს წმინდა მოწამე ევლამპიას და სიხარულით ჩავიდა ადუღებულ წყალში. ამის მნახველმა უამრავმა წარმართმა ბერძენმა გამოთქვა გაქრისტიანების სურვილი. უფრო მეტიც, ამ ფაქტის შემდეგ უკვე ეჭვი შეეპარა კერპების ყოვლისშემძლეობაში თვით მტარვალ მაქსიმესაც, მაგრამ ეშმაკის ძალდატანებას წინ ვერ აღუდგა. მან ბრძანა, თვალები დაეთხარათ წმინდა ევლამპიასთვის, მაგრამ არც ეს აღმოჩნდა დამთრგუნველი წმინდანისთვის.
ამის შემდეგ ბრძანეს წმინდა ქალწულის თმებით ჩამოკიდება და ცეცხლის შენთება, რაც პირდაპირ ზემოქმედებს ნერვულ სისტემაზე და ნერვული აშლილობის შედეგად შეიძლება დაიმორჩილო ნახევრად ჭკუიდან გადასული ადამიანი, მაგრამ უფალი არასოდეს ტოვებს თავის შვილებს და ასე მოხდა ამ შემთხვევაშიც, როცა ლოცვით მიმართა უფალს: "გმადლობთ, შენ, უფალო, ღმერთო ჩემო, რათა ღირსმყავ მე უღირსი წამებად სახელისა შენისათვის".
ამ სატანჯველიდან ცოცხლად გადარჩენილმა წმინდა ევლამპიამ და მორწმუნე ქრისტიანების უსაზღვრო სიხარულმა შოკში ჩააგდო გამხეცებული ჯალათი და ვეღარაფერი მოიფიქრა, რით შეიძლებოდა მისი წამება. ბოლოს იქამდეც კი მივიდა, რომ ფიქრობდა, შეიძლება უკვდავი არის და იქნებ საერთოდ დამენებებინა თავი მისი წამებისთვისო. ბოლოს გამოსავალი იპოვა – თავი რომ მოვკვეთოთ, ამით ხომ მაინც შევაჩერებთ ამ დემონურ სასწაულსო. იყვნენ ისეთებიც, რომელთაც ამისიც არ სჯეროდათ და ეუბნებოდნენ მაქსიმეს, უფრო მეტი სირცხვილი არ დაგვატყდეს თავს, ამ ხერხითაც რომ ვერაფერი დავაკლოთო წმინდანს.
ასე მოკვეთეს თავი წმინდა ევლამპიას და ასე ერთად დაიმკვიდრეს ევლამპიოსმაც და ევლამპიამაც ზეცათა სასუფეველი საუკუნოდ, ხოლო მტარვალმა და მისმა ქვეშევრდომებმა კი საუკუნო ჯოჯოხეთი.
გვეწეოდეს წმინდა მოწამეთა ევლამპიასი და ევლამპიოსის წყალობა და მადლი. ამინ! სამწუხაროდ, უცნობია, სად არიან დასაფლავებულები, რადგან ისტორიულ წყაროებში არსად მოგვეპოვება ცნობა მათი საფლავების შესახებ. ცხოვრების შესახებ კი ზემოთ მოგახსენეთ, რისთვისაც ვმადლობთ უფალს. ეკლესიამ წმინდა მოწამეთა ხსენება განსაზღვრა 23 ოქტომბერს ახალი სტილით და დღემდე ვსასოებთ.
ქრისტესმიერი სიყვარულით პროტოდიაკონი მირიანი. ამინ!
სადღესასწაულო სახარებას განმარტავს პროტოდიაკონი, მამა მირიანი (სხირტლაძე)
არაერთგზის გვისაუბრია მოწამეებზე, რომელთა შორის იყვნენ მეგობრები, რომლებიც ერთადერთი მიზნის, ქრისტეს აღმსარებლობისთვის ეწამნენ; იყვნენ ოჯახის წევრები, დედა–მამა შვილებთან ერთად, მაგრამ არ მახსენდება, დაგვეწერა ისეთ მოწამეებზე, რომლებიც იყვნენ დედმამიშვილები, უფრო დაზუსტებით კი და–ძმა.
ასეთები არიან წმინდა მოწამეები ევლამპია და ევლამპიოსი. ისინი დაიბადნენ ქალაქ ნიკომიდიაში, რომელიც წარმოადგენდა რომის იმპერიის ნაწილს. ამ დროს რომის საიმპერატორო ტახტს განაგებდა მაქსიმიანოსი, ცნობილი თავისი წარმართული აღმსარებლობით და ამავე სარწმუნოებრივი ფასეულობებით.
რაც შეეხება ნიკომიდიას, იმპერატორს ამ ქალაქში მმართველად ჰყავდა თავისივე თანამოაზრე, აგრეთვე წარმართი მაქსიმე, რომელიც ძირითადად ქრისტიანთა და ქრისტიანული ფასეულობების შეურაცხყოფით იყო დაკავებული. მთელ ნიკომიდიაში წინა პლანზე წამოწეული იყო წარმართული კერპებისადმი მსხვერპლშეწირვა და კერპებისადმი პატივისცემა.
ამის შემხედვარე წმინდა ევლამპიოსმა გადაწყვიტა, გასცლოდა ამ უსამართლობას, მისთვის მიუღებელ ცხოვრების წესს და განიზრახა, ქალაქიდან მოშორებით მშვიდ და მყუდრო ადგილას განმარტოებულიყო საკუთარი ცოდვების და სისუსტეების უარსაყოფად.
რამდენიმეწლიანი მოღვაწეობის შემდეგ წმინდანმა გადაწყვიტა, ისევ ჩასულიყო ქალაქში, საიდანაც განერიდა წარმართებს და ახლა უკვე მათთვის ესწავლებინა ხმამაღლა ქრისტიანობა. მართლაც, ნიკომიდიაში დაბრუნებული ევლამპიოსი გულმხურვალედ უქადაგებდა ქალაქის მცხოვრებლებს ქრისტიანობის შესახებ და წარმართულ კერპებს დემონთა სამსხვერპლოებს უწოდებდა, ხოლო მათ, ვინც მსხვერპლს სწირავდა, დემონთა მსახურებს.
ეს ყოველივე შეუმჩნეველი არ დარჩენილა ქალაქის ხელმძღვანელობისთვის, ამიტომაც გადაწყვიტეს წმინდანის დაპატიმრება და საპყრობილეში დაამწყვდიეს. როცა ეს ყოველივე ქალაქის მთავარმა შეიტყო, ბრძანა, მასთან მიეყვანათ ევლამპიოსი, რომელმაც გაბედა და აუგად მოიხსენია ყველა წარმართული კერპი და ამ კერპების მიმდევრებიც. ქალაქის მთავარს იმედი ჰქონდა, რომ ადვილად დაიყოლიებდა ახალგაზრდა ევლამპიოსს და აზრს შეაცვლევინებდა.
უთხრა მაქსიმემ ევლამპიოსს: "რა მიზეზით ხსნი იმას, რომ არ ემორჩილები იმპერატორის ბრძანებას კერპების თაყვანისცემის შესახებ და აუგად მოიხსენიებ ჩვენი მამა–პაპათა ღმერთებს. შენი სახის გამომეტყველება სულაც არ არის ბოროტეული, უფრო მეტიც, კეთილშობილად და პატივსაცემად გამოიყურები, ამიტომ მოგიწოდებ, მოიქცე ისე, როგორც ჩვენს დიდ წინაპრებს და ჩვენს ღმერთებს შეეფერებათ. შესწირე მათ მსხვერპლი და სახალხოდ მოიხადე ბოდიში ქრისტიანობის ცრუ სწავლების გამო, რათა გადაურჩე იმ საშინელებას, რაც გელოდება. სხვაგვარად არ ვაპირებ ჩემი სიტყვების უკან წაღებას და ეს იცოდე, მწარედ განანებ იმის გამო, რაც გაბედე ჩვენს სახელგანთქმულ ქალაქში ჩვენი სახელგანთქმული ღმერთების წინააღმდეგ".
ამ სიტყვების შემდეგ წმინდანმა პირჯვარი გამოისახა და მიუგო ცხვრის ტყავში გახვეულ მტარვალს: "უმჯობესია, მთავარო, პირად ინტერესებზე და ამქვეყნიურ ამაოებაზე მაღლა დააყენო და თაყვანი სცე ერთ ღმერთს, რომელიც არის სამპიროვანი და ერთარსება, რომელიც შეგიძლია შეაფასო მხოლოდ მისი ნამოქმედარით, ვინც შექმნა ცაც და მიწაც და ყოველივე, რასაც ადამიანის გონება აღიქვამს. შენ კი რას აკეთებ? პატივს სცემ იმას, რასაც საკუთარი თავის პატრონობაც კი არ შეუძლია, არამცთუ სხვისი დახმარება, რომლებსაც ერთი შეუძლიათ – საუკუნოდ მიგაჯაჭვოს ჯოჯოხეთს. ბუნებრივია, მე ვერ შევისმენ თქვენს დარიგებას, რადგან ჩემთვის უმჯობესია, ვიმოქმედო ლოგიკით და ჭეშმარიტი ღმერთის რწმენით მოვიპოვო საუკუნო სიცოცხლე, ამიტომ კიდევ ერთხელ და გადაჭრით გავიმეორებ, რომ ვემსახურები მხოლოდ ერთ და თანაც ცოცხალ ღმერთს, რომელიც იყო, არის და იქნება სამარადჟამოდ, ამინ!".
ამ სიტყვების მოსმენის შემდეგ მტარვალის სახე შეიცვალა ცრუ კეთილშობილებიდან უსასტიკეს და მრისხანე, შეუბრალებელ ჯალათამდე. მან ბრძანა წმინდანის გაშიშვლება, მიწაზე გაკვრა და მისი შეუბრალებლად ცემა. წმინდანი წარბშეუხრელად და ბედნიერი სახით იტანდა შეურაცხყოფას. ამის შემხედვარე ჯალათებმა გააორმაგეს წმინდანის ცემა, მაგრამ დაკნინების ნაცვლად უფრო და უფრო ბედნიერი იყო წმინდა ევლამპიოსი. კიდევ უფრო გაცოფებულმა ჯალათმა ბრძანა მისი ხეზე ჩამოკიდება და ამ მდგომარეობაში მისი ცემა.
წმინდანის სხეული სულ დაფლეთილი იყო წამებით, მაგრამ არათუ პატიებას ითხოვდა, არამედ ბედნიერი სახით მოუწოდებდა მაქსიმესაც და მის მსახურებსაც ჭეშმარიტი ღმერთის, იესო ქრისტეს აღიარებისკენ. ისე ჩანდა, რომ დაღლილი და ნაწამები ჯალათები უფრო იყვნენ, ვიდრე თვითონ წმინდანი. განცვიფრებულები უყურებდნენ იქ მყოფები წმინდანის მოთმინებას და მის ნეტარ და ბედნიერ სახეს.
განრისხებულმა მტარვალმა ვერ გატეხა წმინდანი ვერც ტკბილი სიტყვით და ვერც წამებით. იძულებული გახდა, ახალი ფორმით ეწამებინა, ვინძლო ამით მაინც ყოფილიყო კმაყოფილი. ბრძანა, ხელის და ფეხის თითებზე მოეჭირათ ხარის ძარღვები, რომელიც ენით აღუწერელ ტკივილს იწვევს, ისეთს, რომ თითქმის შეუძლებელია ამის გაძლება. თუმცა, როცა სამყაროს შემოქმედი გამხნევებს, ყველაფერია შესაძლებელი და იქ მყოფებმაც იხილეს ცოცხალი სასწაული – წმინდანმა არათუ სული განუტევა, არამედ ბედნიერი სახით და მოთმინებით განაგრძობდა ღვთის დიდებას.
მტარვალმა არც ეს აკმარა და ბრძანა, თავისი ღმერთივით ჯვარზე გაეკრათ, რათა კიდევ უფრო მეტი სიმწვავით ეწამა, მაგრამ ამაოდ, წმინდანი კიდევ უფრო ბედნიერი იყო ამ გადაწყვეტილებით, უფრო მეტი სიმწვავით აკრიტიკებდა კერპებს. ხმამაღლა გაიძახოდა, რომ კერპები არის კაცის და ქალის ნაზავი, ავხორცული ჟინის დამაკმაყოფილებელი ქმნილებები, უძლური და უსუსური, პროვოცირებას უწევენ მეძავობასა და მკვლელობას, მათგან არათუ სიკეთე, პირიქით, ბოროტება მომდინარეობს.
უკვე ამის შემდეგ მაქსიმემ ახალი ბრძანება გასცა, დაემზადებინათ რკინის საწოლი და გავარვარებულ საწოლზე დაეწვინათ წმინდანი, რათა კიდევ უფრო სასტიკი ყოფილიყო მისთვის ეს სასჯელი. ტკივილი მართლაც აუტანელი იყო, მაგრამ წმინდანი იმაზე უფრო წუხდა, რომ ეს ადამიანები ამ საქციელისთვის უმკაცრეს სასჯელს დაიმსახურებდნენ და თუ არ შეინანებდნენ, რომლის არანაირი წინაპირობა არ არსებობდა, ჯოჯოხეთში დაიმკვიდრებდნენ ადგილს წყეულ ეშმაკთან.
წმინდანმა მოითხოვა, წაეყვანათ კერპების სამსხვერპლოსთან. ამით ჯალათები უზომოდ გაახარა, მათ ეგონათ, რომ ამდენი წამების შედეგად გატეხეს მისი სიმედგრე და ახლა დადგა დრო, როცა ევლამპიოსი მსხვერპლს შესწირავდა მათ სათაყვანებელ კერპებს. როგორც კი მივიდნენ კერპებთან, წმინდანი გაემართა ყველაზე პატივსაცემ და სათაყვანებელ კერპთან და ყველას გასაგონად უთხრა: "გიბრძანებ, ახლავე დაენარცხო მიწაზე და ყველამ ნახოს, როგორ იქცევი ნამცეცებად".
მართლაც ისე მოხდა, როგორც წმინდანმა უბრძანა და მაშინვე ირწმუნეს ღვთის სასწაული იმ ადამიანებმა, რომელთაც ეჭვი არ ეპარებოდათ კერპების ყოვლისშემძლეობაში. უამრავი ადამიანი იყო იქ ისეთი, რომელთაც აღიარეს წმინდანიც და ბუნებრივია, ქრისტეც.
იმათ შორის, ვინც აღიარა ქრისტიანობის უპირატესობა, იყო ერთი ახალგაზრდა გოგონა, სახელად ევლამპია, წმინდა ევლამპიოსის და, მაგრამ წმინდანი მას ვერ იცნობდა, რადგან ის მაშინ შეეძინა დედამისს, როცა წმინდა ევლამპიოსი უდაბნოში წავიდა სამოღვაწეოდ. ახლა კი ევლამპიაში გაიღვიძა ქრისტიანობისადმი მოშურნეობამ და სახალხოდ აღიარა ქრისტიანობაც და თანადგომა გამოუცხადა წმინდა ევლამპიოსს.
მტავრალი მაქსიმესთვის ამ ისტორიიდან ყველაზე დამთრგუნველი ის იყო, რომ ხალხმა აღიარა წმინდანის უპირატესობა და არა კერპებისადმი პატივისცემა. ახლა უკვე მთელი მრისხანება ევლამპიასკენ მიმართა, განრისხებული დაემუქრა, ისეთი წამებით მოკვდები, რომ იმასთან შედარებით ევლამპიოსის წამება არაფერი იქნებაო.
მიუბრუნდა სული წმინდით აღსავსე ევლამპია ტირან მაქსიმეს და უთხრა: "მისმინე, მოსამართლევ, უნდა იცოდე, რომ მე ქრისტეს მონა ვარ, ის არის ჩემი სუნთქვაც და ჩემი სიცოცხლე, ჩემი სულის ნეტარება. ის მიყვარს და მწყურია მისთვის სიკვდილი. ასე რომ, მოამზადე გინდა, ცეცხლი, გინდა – ბასრი საჭრისები ან თუნდაც ნებისმიერი სხვა საწამებელი იარაღი და ეშმაკეული წამების მეთოდები, უკვე მზად ვარ, უდრტვინველად გავუძლო იმაზე მეტ საწამებელს, ვიდრე შენ გაქვს წარმოდგენილი. მე ვარ ხორციელიც და სულიერი და წმინდა ევლამპიასი, აგრეთვე მისი თანამოაზრე ჭეშმარიტების სადარაჯოზე და თუ თვლი, რომ ტკბილი სიტყვით ან ტყუილით შეძლებ ერთი ახალგაზრდა გოგონას ასე ადვილად ან შეშინებას, ან დაყოლიებას, ცდები, რადგან ჩვენ თვითონ ყოვლისშემძლე უფალმა მოგვცა იარაღი, რითაც ვუმკლავდებით შენს ბოროტებასაც და შენი მოძღვრის, ბელზებელის ეშმაკეულ ზრახვებსაც".
ამის გამგონე ევლამპიოსმა უფრო მეტი მხნეობა და სიხარული იგრძნო ამ პატარა გოგონას გამბედაობის გამო. ახლა წამების ახალ ფორმებზე ფიქრობდა მტარვალი. ბრძანა, აედუღებინათ წყალი დიდი ჭურჭლით და შიგ ჩაეგდოთ წმინდანი მანამ, ვიდრე მისგან მხოლოდ ძვლებიღა დარჩებოდა. მართლაც შემოდგეს ცეცხლზე რკინის კასრი და საკუთარი თვალით აჩვენეს წმინდა ევლამპიას, თუ როგორ დუღდა წყალი მასში.
ევლამპია თავიდან შეშინდა, მაგრამ ისევ წმინდა ევლამპიოსმა გამოუცხადა საკუთარ დას კასრიდან: "ნუ გეშინია, ევლამპია, ჩემო საყვარელო დაო, ნუ უყურებ მდუღარე წყალს და ცეცხლს, რომელიც ანთია, არამედ მიაპყარი სულიერი თვალი ზეცად ჩვენს უფალს და ის მოგგვრის შვებას, რათა მდუღარე წყალი შენთვის გაგრილდეს".
ეს იყო სიტყვები, რომლებმაც ძალა შემატეს წმინდა მოწამე ევლამპიას და სიხარულით ჩავიდა ადუღებულ წყალში. ამის მნახველმა უამრავმა წარმართმა ბერძენმა გამოთქვა გაქრისტიანების სურვილი. უფრო მეტიც, ამ ფაქტის შემდეგ უკვე ეჭვი შეეპარა კერპების ყოვლისშემძლეობაში თვით მტარვალ მაქსიმესაც, მაგრამ ეშმაკის ძალდატანებას წინ ვერ აღუდგა. მან ბრძანა, თვალები დაეთხარათ წმინდა ევლამპიასთვის, მაგრამ არც ეს აღმოჩნდა დამთრგუნველი წმინდანისთვის.
ამის შემდეგ ბრძანეს წმინდა ქალწულის თმებით ჩამოკიდება და ცეცხლის შენთება, რაც პირდაპირ ზემოქმედებს ნერვულ სისტემაზე და ნერვული აშლილობის შედეგად შეიძლება დაიმორჩილო ნახევრად ჭკუიდან გადასული ადამიანი, მაგრამ უფალი არასოდეს ტოვებს თავის შვილებს და ასე მოხდა ამ შემთხვევაშიც, როცა ლოცვით მიმართა უფალს: "გმადლობთ, შენ, უფალო, ღმერთო ჩემო, რათა ღირსმყავ მე უღირსი წამებად სახელისა შენისათვის".
ამ სატანჯველიდან ცოცხლად გადარჩენილმა წმინდა ევლამპიამ და მორწმუნე ქრისტიანების უსაზღვრო სიხარულმა შოკში ჩააგდო გამხეცებული ჯალათი და ვეღარაფერი მოიფიქრა, რით შეიძლებოდა მისი წამება. ბოლოს იქამდეც კი მივიდა, რომ ფიქრობდა, შეიძლება უკვდავი არის და იქნებ საერთოდ დამენებებინა თავი მისი წამებისთვისო. ბოლოს გამოსავალი იპოვა – თავი რომ მოვკვეთოთ, ამით ხომ მაინც შევაჩერებთ ამ დემონურ სასწაულსო. იყვნენ ისეთებიც, რომელთაც ამისიც არ სჯეროდათ და ეუბნებოდნენ მაქსიმეს, უფრო მეტი სირცხვილი არ დაგვატყდეს თავს, ამ ხერხითაც რომ ვერაფერი დავაკლოთო წმინდანს.
ასე მოკვეთეს თავი წმინდა ევლამპიას და ასე ერთად დაიმკვიდრეს ევლამპიოსმაც და ევლამპიამაც ზეცათა სასუფეველი საუკუნოდ, ხოლო მტარვალმა და მისმა ქვეშევრდომებმა კი საუკუნო ჯოჯოხეთი.
გვეწეოდეს წმინდა მოწამეთა ევლამპიასი და ევლამპიოსის წყალობა და მადლი. ამინ! სამწუხაროდ, უცნობია, სად არიან დასაფლავებულები, რადგან ისტორიულ წყაროებში არსად მოგვეპოვება ცნობა მათი საფლავების შესახებ. ცხოვრების შესახებ კი ზემოთ მოგახსენეთ, რისთვისაც ვმადლობთ უფალს. ეკლესიამ წმინდა მოწამეთა ხსენება განსაზღვრა 23 ოქტომბერს ახალი სტილით და დღემდე ვსასოებთ.
ქრისტესმიერი სიყვარულით პროტოდიაკონი მირიანი. ამინ!
