კოტე ფურცელაძეს დათო დოიაშვილი მაჭანკლობს

39 წლის ქორეოგრაფი კოტე ფურცელაძე 5 წლის ასაკიდან ცეკვავს. ქართული კინოსა და თეატრისთვის ბევრი რამ აქვს გაკეთებული, მის ხელში მსახიობების ბევრმა თაობამ გაიარა. რუსთაველის თეატრისა და მუსიკისა და დრამის თეატრის მთავარი ქორეოგრაფი გახლავთ, თეატრალურ უნივერსიტეტში სასცენო მოძრაობის კათედრაზე პედაგოგია. ჯერ კიდევ ასეთ ახალგაზრდა ასაკში უკვე ძალიან საინტერესო გზა აქვს გამოვლილი და ასეთივე საინტერესო ცხოვრებით ცხოვრობს დღეს. მის მრავალფეროვან საქმიანობას ახლა ტელეპროექტი "ცეკვავენ ვარსკვლავებიც" დაემატა, სადაც ჟიურიში, შეიძლება ითქვას, "იძულებით" მიიყვანეს. როგორც იტყვიან ხოლმე, რა და როგორ, ამაზე თავად გვიამბობს.
– კოტე, ქორეოგრაფი მამაკაცები საქართველოში თითზე ჩამოსათვლელი გვყავს, თუმცა ვინც გვყავს, მართლაც ძალიან ნიჭიერი. თქვენ როგორ ეზიარეთ ცეკვას?
– 5 წლის ვიყავი, როცა პიონერთა სასახლეში შემიყვანეს. საოცარი პედაგოგი მყავდა – თენგიზ სანაძე. სხვათა შორის, ბატონი თენგიზი ლიკა ლაბაძის (პროექტის პირველ სეზონში სამორი ბალდეს მეწყვილე. ავტ.) ბაბუა გახლდათ. დღეს ვინც სცენაზე კარგად მოძრაობს და ცეკვავს, მის სახელს უკავშირდება. ბატონი თენგიზი ყველანაირ ცეკვას მასწავლიდა, სამეჯლისო იქნებოდა ეს თუ სახასიათო. თუ რამე ვიცი, მან შემასწავლა. უამრავი ჩემპიონატის მონაწილე გახლავართ, არაერთი დიპლომი და მედალი მივიღე. 5 წლიდან 19 წლამდე გაუჩერებლად ვცეკვავდი. როცა პროფესიის არჩევაზე მიდგა ჯერი, რასაკვირველია, ხელოვნების უნივერსიტეტში ჩავაბარე. შემდეგ წავედი მოსკოვში, იქ ქორეოგრაფიის ფაკულტეტი დავამთავრე, თუმცა ძალიან საინტერესო იყო ის ფაქტი, რომ მოსკოვში ყოფნის პერიოდში ხარკოვის ავტოსაგზაო ინსტიტუტში ჩავაბარე.
– მართლაც საინტერესოა, იქ როგორ მოხვდით.
– გაზეთში ამოვიკითხე, რომ ამ ინსტიტუტში მიღება იყო. თბილისში ვერ ჩამოვდიოდი, რადგან აქ ომი იყო გაჩაღებული და ფრენა არ ხორციელდებოდა. მოკლედ, ჩემოდანს მოვკიდე ხელი და ხარკოვში წავედი. მისაღებ გამოცდაზე დეკანმა ერთს გადაულაპარაკა: "აჩერედნოი გრუზინსკი ბალვან პრიეხალ" ("კიდევ ერთი შტერი ქართველი ჩამოვიდა"). რომ გავისაუბრეთ, მითხრა, გარეგნობით საერთოდ არ ჰგავხართ ქართველსო. ისიც დაამატა, ეჭვი მეპარება, გამოცდები ჩააბაროთ, რადგან სამივე გამოცდა ერთ დღეს არისო. მათემატიკაში ხუთიანი მივიღე, ფიზიკაში – ოთხიანი, რუსულ ლიტერატურაში – ხუთიანი. მეორე დღეს სიები გამოაკრეს და ჩემი სახელი და გვარი რომ დავინახე, ძალიან გამიხარდა. ასე ჩავირიცხე გზებისა და აეროდრომების მშენებლობის ფაკულტეტზე.
დედა სულ იმას მეუბნებოდა, კაცმა სამი საგანი უნდა იცოდეს – მათემატიკა, ფიზიკა და ქიმიაო. ამიტომ ამ საგნებში ყოველთვის მამზადებდა. ერთი თვის შემდეგ მათემატიკასა და ფიზიკაში გამოცდა რომ ჩავაბარე, ლექტორებმა მითხრეს, თუ გინდა, ერთი წელი საერთოდ არ მოხვიდე, სხვებზე ისედაც ბევრად წინ ხარო. მეც ეს შანსი გამოვიყენე, მოსკოვში წავედი და ქორეოგრაფიას დავუბრუნდი. წარმატებულ მოცეკვავედ ვითვლებოდი. მედლები, დიპლომები, შემოთავაზებები სულ მქონდა. მოსკოვში სწავლა დავამთავრე, ხარკოვში კი მხოლოდ ორი კურსი დავხურე. პოლიტიკური სიტუაციის გამო საქართველოში წამოსვლა მომიხდა. აქ ჩავაბარე ტექნიკურ უნივერსიტეტში გზებისა და აეროდრომების მშენებლობის ფაკულტეტზე. ზუსტად იმავე სპეციალობაზე, რაზეც ხარკოვში ვსწავლობდი. თუმცა სიტუაცია იმდენად არ მომეწონა, რომ აქ სწავლა აღარ მომინდა. 21 წლის ვიყავი, სასცენო მოძრაობის კათედრაზე პედაგოგად რომ მიმიწვიეს. ორივემ ერთად – სტუდენტობამ და პლუს პედაგოგობამ – აღარ მომხიბლა, ამიტომ პედაგოგობა ვარჩიე.
– 21 წლის ბიჭმა პედაგოგობა შეძელით?
– იქ დამხვდა არაჩვეულებრივი კათედრის გამგე – ნათელა იონათამიშვილი, რომელმაც პირველად შემიყვანა ლექციაზე, სადაც ჩემი ასაკის სტუდენტები სწავლობდნენ. მაშინ თეატრალური უნივერსიტეტის რექტორი გახლდათ გიზო ჟორდანია. მან გამაფრთხილა, სტუდენტები არ დაგიჯერებენ, არ თქვა, რომ 21 წლის ხარო, თუმცა თითოეულ მათგანს ჩემ მიმართ განსაკუთრებელი რიდი ჰქონდა. გარკვეული პერიოდის შემდეგ დოცენტობა მომანიჭეს და 30 წლის ასაკში პროფესორიც გავხდი.
– ორ თეატრში ერთდროულად მუშაობთ. ეტყობა, თქვენზე დიდი მოთხოვნაა.
– ჯერ კიდევ თეატრალურ უნივერსიტეტში ყოფნის დროს გიგა ლორთქიფანიძემ მუსიკისა და დრამის თეატრში მთავარ ქორეოგრაფად მუშაობა შემომთავაზა. ერთი თვის შემდეგ რობერტ სტურუამაც შემომთავაზა რუსთაველის თეატრში მუშაობა ასევე მთავარ ქორეოგრაფად. თეატრალური უნივერსიტეტი დღემდე არ დამიტოვებია, იქ დღემდე მყავს ჯგუფები.
– თქვენი დაკვირვებით, ვის უფრო უჭირს სცენაზე მოძრაობა – ესტრადის მომღერალს თუ მსახიობს?
– თეატრალურში მსახიობი ცეკვის სამწლიან სტაჟს იძენს, ყველა ჩემი კურსდამთავრებულმა, რა ვითარებაშიც უნდა მოხვდეს, იმდენი იცის, რომ თავს ძალიან კარგად წარმოაჩენს. რაკი სტუდენტი იღებს ნიშანს, ესე იგი კარგად მოძრაობს. ყველა ჩემი სტუდენტი თეატრშიც წარმატებულია და კინოშიც, მათ რომ ვუყურებ, მეამაყება.
– სცენიდან წასვლა გაგიჭირდათ?
– ეს მომენტი არასოდეს მქონია, რადგან დღემდე ამ საქმესთან მაქვს შეხება. ასე რომ არ ყოფილიყო, მომენატრებოდა და გულიც დამწყდებოდა.
– თქვენი ბავშვობის პერიოდში ბიჭები მალავდნენ, ცეკავზე თუ დადიოდნენ. ეს კომპლექსი თქვენ არ გქონდათ?
– მე გამუდმებით მაჩვენებდნენ ტელევიზიით, ყველა მიცნობდა, ქუჩაში კანფეტებს მჩუქნიდნენ, მაგრამ იმ ასაკს რომ მივუკაკუნე, როცა ბიჭობ და კაცობ, თითქოს ცეკვა აღარ მინდოდა. "ბირჟაზე" მდგომი ბიჭები რომ შემეკითხებოდნენ, სად მივდიოდი, ვპასუხობდი, ცურვაზე–მეთქი. რაღაც პერიოდი ვმალავდი, რომ სამეჯლისო ცეკვებზე დავდიოდი. ბავშვობაში ცურვაზეც დავდიოდი და ფეხბურთსაც ვთამაშობდი. მერე შევედი ქართული ცეკვის ანსამბლ "გორდაში", თენგიზ იმნაძესთან. აი, ამ შემთხვევაში თამამად და ამაყად ვამბობდი, ქართულ ცეკვაზე დავდივარ და ჩოხა მაცვია–მეთქი.
– თქვენ უფროსი თაობის მსახიობებთან, თეატრის ნამდვილ ვარსკვლავებთან მუშაობდით. როგორები იყვნენ სამუშაო პროცესში, როგორ გახსენდებათ მათთან ურთიერთობა?
– მიმუშავია რამაზ ჩხიკვაძესთან, კარლო საკანდელიძესთან, მედეა ჩახავასთან, ზინაიდა კვერენჩხილაძესთან, კოტე მახარაძესთან, სოფიკო ჭიაურელთან, ჯემალ ღაღანიძესთან... შემდეგი თაობა იყვნენ ზურა ყიფშიძე, მარინა კახიანი... არ მინდა, ჩამოთვლა გავაგრძელო, რომ ვინმე არ გამომრჩეს. რაც უფრო დიდია ხელოვანი, მით უფრო არ აქვს ამბიცია, რასაც ახალი თაობის მსახიობებზე ვერ ვიტყვით. გია ყანჩელის საღამოზე რომ ვმუშაობდით, რამაზ ჩხიკვაძე მაშინ გავიცანი. მის დანახვაზე ყველა მსახიობი გაიყინა, ფეხი ვეღარ გადადგეს. თავად კი ძალიან დიდი მოკრძალებით, ბოდიშის მოხდით შემოვიდა. ბევრ ისეთ მსახიობთან მქონია შეხება, ვისაც თავის თავზე ზედმეტი წარმოდგენა აქვს და ზედმეტი ამბიციაც. ახლა მაქვს იმის ფუფუნება, რომ ასეთი კატეგორიის ადამიანებთან არ ვიმუშაო. შედეგს ვერ ვიღებ და ამიტომ დროის და ენერგიის ფუჭად დახარჯვა არ მინდა.
– ესტრადის ხალხშიც გხვდებიან ასეთი ამბიციურები?
– მსახიობებში ასეთ რამეს ნაკლებად წააწყდები, რადგან მათ რეჟისორი აკონტროლებს, ესტრადის მომღერლებთან უფრო რთულადაა საქმე, მათ უფრო დიდი ამბიციები აწუხებთ, ვიდრე მსახიობებს. თუ ნინო ანანიაშვილი 24 საათი მუშაობს და არ ბეზრდება, ვიღაცა, რომელსაც ცეკვა არ გამოსდის, ამბობს, მერე რა, მე მაინც დამიკრავს ტაშს მაყურებელიო, ეს ძალიან მაღიზიანებს. ასეთი შეხედულების ადამიანებთან არ ვთანამშრომლობ.
– მაშინ, როცა ქვეყანაში ლუკმაპურის შოვნა ჭირდა, თქვენ ცეკვით ირჩენდით თავს. ეს პერიოდი როგორ გახსენდებათ?
– მე–9 კლასში ვიყავი, როცა ჩემს ოჯახს ძალიან გაუჭირდა, ამიტომ სხვადასხვა სკოლაში რეპეტიციების ჩატარება დავიწყე. 4 სკოლაში ერთდროულად ვასწავლიდი ცეკვას. მაშინ კუპონების პერიოდი იყო და "მილიონებს" ვშოულობდი. მერე, სტუდენტობისას, მე, თეა გობეჯიშვილმა, ზაზა იაქაშვილმა და ნინო აბაშიძემ დავიწყეთ კლუბ "ვერნისაჟში" მუშაობა, პროგრამა გვქონდა. მერე ჩამოყალიბდა საცეკვაო ჯგუფი "ვერნისაჟი". აი, მაშინ ნამდვილად გვეგონა, რომ მილიონრები ვიყავით, ოჯახებს ვარჩენდით.
– დღეს რა სიახლეებია თქვენს ცხოვრებაში?
– ევროსაბჭოს დაკვეთით დავდგით "კარმენი". სექტემბერში ლონდონში გვქონდა პრემიერა. ცოტა ხნის წინ კი მუსიკისა და დრამის თეატრში შედგა მისი თბილისური პრემიერა. იანვარში ინდოეთში მივდივართ "კარმენით", ივლისში – ლიტვაში. მერე დიდ ბრიტანეთში გვაქვს ტურნე. აი, ასე გვაქვს გაწერილი მთელი წლის გეგმა. პარალელურად ვმონაწილეობ პროექტში "ცეკვავენ ვარსკვლავები".

– ამ პროექტში ვინ მიგიწვიათ?
– ჯერ კიდევ პირველი პროექტის დაწყებამდე, რუსა მორჩილაძემ შემომთავაზა ჟიურიში ყოფნა, მაგრამ უარი ვუთხარი. ამჯერადაც დამირეკეს, ლონდონში მივდიოდი და უარი ვუთხარი, მაგრამ ბოლოს თეა გობეჯიშვილი მომიგზავნეს, მასაც უარი ვუთხარი, მაგრამ ზედიზედ სამმა არაჩვეულებრივმა ქალმა დამირეკა და მთხოვა. ქალებს უარს ვერ ვეუბნები და ასე აღმოვჩნდი ამ პროექტში. ძალიან კარგია, მომწონს, თუმცა ვფიქრობდი, რომ ამ პროექტში ყველა ჩემი მეგობარია და მათი გაკრიტიკება გამიჭირდებოდა.
– ყველა მოელოდა, რომ მკაცრი იქნებოდით, თქვენ კი ყველას მიმართ კეთილგანწყობილი ხართ, ჰუმანური ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებთ.
– ამ პროექტში ნიჭიერი ადამიანები მონაწილეობენ. მე არ მივეკუთვნები იმ კატეგორიას, ვინც ამბობს, რომ ისინი არ არიან ვარსკვლავები. ვარსკვლავობის ცნება სხვადასხვაა, მაგრამ, თუ ადამიანი ცნობადია, ესე იგი იმსახურებს, რომ ამგვარ პროექტში მიიღოს მონაწილეობა. ვცდილობ, არ გავაკრიტიკო, შეურაცხყოფა არ მივაყენო, ობიექტური ვიყო და რჩევები მივცე. ყველა მათგანს ვიცნობ, ვიცი, როგორი ნიჭიები არიან. შეიძლება კონკრეტული დადგმა არ მომეწონოს, მაგრამ ხომ ვიცი, რომ მას დიდი შესაძლებლობები გააჩნია.
ნანიკო ხაზარაძე ძალიან ნიჭიერია, მან უსამართლოდ დატოვა პროექტი. ასეთ რაღაცეებზე ვღელავ და ამიტომაც არ ვჯდები ხოლმე ჟიურიში. ჰუმანური ვარ იმიტომ, რომ სხვანაირად არ შემიძლია. ერთ–ერთი ტურის წინ ია სუხიტაშვილს პრემიერა ჰქონდა, მასთან რეპეტიცია გავიარე, ამის მერე გაიქცა ფილმის გადასაღებად, მერე კი ამ პროექტის რეპეტიციაზე წავიდა. იგივე შემიძლია ვთქვა გიორგი ვარდოსანიძეზე, ჯაბა კილაძეზე... ვიცი, რამდენი რეპეტიცია აქვს რუსკა მაყაშვილს. უნიჭიერესი გოგოა საოცარი პლასტიკით.
– ჟიურის სხვა წევრებზე რას გვეტყვით, სწორად არიან შერჩეული?
– ძალიან საინტერესო ჟიურია. ია ფარულავა უნიჭიერესი მსახიობია, მიშა თუმანიშვილის სკოლა გაიარა, ამერიკაში მუშაობდა. ამ ქალმა დაწერა არაჩვეულებრივი წიგნი, რომელიც არის პლასტიკაზე და რატომაც არ უნდა იჯდეს ჟიურიში? თეა გობეჯიშვილი არის არაჩვეულებრივი მოცეკვავე, იცის თავისი საქმე და კომპეტენტურია. ნანუკა ჟორჟოლიანის წასვლამ გული დამწყვიტა, რადგან მას თავისი მუხტი, ენერგია და იუმორი შემოჰქონდა. გოჩას (ჩერტკოევს. ავტ.) დიდიხანია ვიცნობ, კონკურსებში ერთად ვმონაწილეობდით. ერთი პერიოდი კონკურენტებიც ვიყავით, რადგან მე პიონერთა სასახლის ანსამბლში ვცეკვავდი, ის – ლარისა და თენგიზ გაჩეჩილაძეებთან. გოჩა ძალიან კარგი მოცეკვავეა. ის პერიოდიც მახსოვს, შორენა რომ მოიყვანა ცოლად. გოჩა ამ ჟანრში პროფესიონალია. რაც შეეხება მარინა ბერიძეს, ჩვენ ბევრი რამ გვიკეთებია ერთად. ჩემი აზრით, მარინა გემოვნებიანი და ობიექტური ქალია, მუსიკა ფანტასტიკურად იცის, ხელოვნებაში ერკვევა და შეფასების ძალიან კარგი უნარი აქვს. მათთან მუშაობა მსიამოვნებს.
– საზოგადოების თავშეყრის ადგილებში, წვეულებებზე, დისკოთეკებზე თუ ცეკვავთ?
– ხალხმრავალ ადგილებში არ დავდივარ. იმდენს ვცეკვავ, იმდენს ვმუშაობ დღის განმავლობაში, მერე ხმაურიან ადგილებში წასვლა აღარ მინდება. ფინჯანი ყავა და წყნარი გარემო უფრო მხიბლავს. თუ მაინცდამაინც ატეხენ ერთ ამბავს, რომ ვიცეკვო, ვემორჩილები, მაგრამ ამის ინიციატორი არასოდეს ვარ.
– თქვენი ოჯახი ვისგან შედგება, ვინ არიან თქვენთვის ყველაზე ძვირფასი ადამიანები?
– მყავს არაჩვეულებრივი დედა, ქალბატონი ნაზი, რომელმაც ყველაფერი გააკეთა შვილებისთვის. მამა ადრეულ ასაკში გარდაიცვალა, მაშინ მე და ჩემი ძმა ძალიან პატარები ვიყავით. წლების შემდეგ დედა მეორედ გათხოვდა, არაჩვეულებრივი მეუღლე ჰყავს. და და ძმა გვეყოლა, ანუ სულ ოთხნი ვართ. ძმები ერთ დას ხელისგულზე ვატარებთ. რაც შეეხება ჩემს პირად ცხოვრებას, ვინც მიყვარდებოდა, ყველას ცოლად მოყვანას ვაპირებდი, მაგრამ ისე მოხდა, რომ საერთოდ არ ვიქორწინე. რაღაც პერიოდის შემდეგ ძალიან მინდოდა შვილი. იმ პერიოდში ჩემი და დაიბადა და მთელი მამობრივი მზრუნველობა, ინსტინქტები მას დავახარჯე. ღამეებსაც ვუთენებდი, საზღვარგარეთიდან სასწაული საჩუქრები ჩამომქონდა. მოკლედ რომ გითხრათ, ჯერჯერობით არც ცოლი მყავს და არც – შვილები.
– არასოდეს გინანიათ, რომ აქამდე ოჯახი არ შექმენით?
– არა, რადგან მარტოობა ძალიან მიყვარს. მეგობრების ნაწილი მეუბნება, რომ ურთიერთობაში მარტივი ვარ, ვინც კარგად მიცნობს, ისინი ამბობენ, რომ რთული ვარ. მე კი ვფიქრობ, რომ რეალისტი ვარ, არ მომწონს სიურპრიზები, სენტიმენტალური და რომანტიკული არ ვარ. სულ ვფიქრობდი, როცა ადამიანი გადადგამს ნაბიჯს, რომ ოჯახი შექმნას, ყველანაირად უნდა იყოს მზად, მეუღლეს კომფორტი შეუქმნას. იმის მოლოდინში, რომ ფეხზე წამოვდგებოდი და მერე ვიქორწინებდი, ოჯახის გარეშე დავრჩი. თანაც ამას ერთვოდა დაუსრულებელი გასტროლები. მიმაჩნია, რომ კაცმა ეს ნაბიჯი გააზრებულად უნდა გადადგას.
– დღეს თუ არის თქვენს ცხოვრებაში ადამიანი, ვისაც ცხოვრებას დაუკავშირებდით?
– მყავს მეგობარი გოგონა, თუმცა არა – საცოლე. იმ ადამიანთან ძალიან კარგად ვგრძნობ თავს, თუმცა, კიდევ ვამბობ, მას საცოლის სტატუსი არ აქვს. მეგობრები თუ ვინმე ლამაზს და ნიჭიერს დაინახავენ, უნდათ, რომ გამაცნონ. მე კი ამ ყველაფერზე მეღიმება. დოის (რეჟისორი დათო დოიაშვილი. ავტ.) ბევრჯერ უთქვამს, აი, ეს გოგო შენთვის მინდა და რა კარგი იქნება, შენი ცოლი რომ გახდესო. მუსიკისა და დრამის თეატრის მხატვარი ანანო მოსიძეც ძალიან აქტიურად არის ამ საქმეში ჩართული. დედაც ირიბად მეუბნება, იცი, რა კარგი გოგოა იმის ნათესავიო... (იცინის).
– ე.წ. ვარსკვლავების სახლში ცხოვრობთ, მეზობლებად კოლეგები, ხელოვანები და მეგობრები გყავთ. ალბათ ერთი დიდი არტისტული ოჯახივით ხართ.
– პირველ სართულზე თეა გობეჯიშვილი და ნიკა ლომიძე ცხოვრობენ, მეორეზე – ნიკა მემანიშვილი, მერე – ლელა წურწუმია, დათო დოიაშვილი, ზუზუ ბეჟაშვილი, თიკა რუხაძე, უშიკა (გიორგი უშიკიშვილი), კახუჩელა... ერთი სამეგობრო წრე, რომელიც ერთ სადარბაზოში ვცხოვრობთ. დილაობით სასტუმროებში როგორც ხდება – ხალათებით, ჩაით, ყავით ერთმანეთთან შევდი–გავდივართ. ხშირად შემოგვათენდება ხოლმე ლაპარაკში. მათ გარდა მყავს დიდი სამეგობრო, რომელსაც მუსიკისა და დრამის თეატრი ჰქვია. იქ დოიმ გააკეთა საოცრება, კეთილი ადამიანების ოაზისია. ვინც კი იქ მოვიდა სამუშაოდ, ყველა ჩემი მეგობარი გახდა. ერთი დიდი ოჯახია. ერთმანეთის გარეშე არ შეგვიძლია. მყავს მეგობრები, რომლებიც წლებია მომყვებიან, მაგრამ მათთან ხშირ ურთიერთობას ვერ ვახერხებ.
ლანა კიკნაძე