როგორ აისრულა ამერიკული ოცნება თეატრიდან შურით გაგდებულმა პაატა ციქურიშვილმა
2 586 ნახვა
ცოტა ხნის წინ რუსთაველის თეატრს ამერიკიდან "სინეტიკის თეატრის" დასი სტუმრობდა. მსახიობები ქართველი მაყურებლის ტემპერამენტმა და ემოციურობამ გააოგნა, ქართველი საზოგადოება კი, თავის მხრივ, დიდი მოლოდინით შეხვდა თეატრს, რომლის შესახებაც ბევრი სმენოდა, მაგრამ იქამდე არ ენახა. "სინეტიკის თეატრი", რომელიც ვაშინგტონში ფუნქციონირებს, ქართველის დაარსებულია. მისი სპექტაკლები ნებისმიერი ეროვნების ადამიანისთვისაა გასაგები. მოძრაობა–პლასტიკა, მუსიკალური განწყობები და სხვადასხვა ეფექტები ყველაფერს ყველასთვის გასაგებს ხდის. დასი მსოფლიო კლასიკის შედევრებს დგამს და დიდი აღიარება აქვს.
"სინეტიკის თეატრის" შემქმნელი, მსახიობი და რეჟისორი, პაატა ციქურიშვილი, 20 წლის წინ წავიდა საქართველოდან ბედის საძებნელად. ახლა 46 წლისაა. უცხოეთში საოცარი თავგადასავლები გადახდა – სასაცილოც და სატირალიც. საბოლოოდ კი მოხდა ის, რაზეც მხოლოდ ოცნებობდა და მის ასრულებას ვერც კი წარმოიდგენდა – ამერიკაში საკუთარი თეატრი შექმნა. თავის ოდისეაზე პაატა ციქურიშვილი "სარკეს" უამბობს:
– 1983 წელს ჩავაბარე თბილისის თეატრალურ ინსტიტუტში და დაახლოებით იმ დროიდან დაიწყო ეროვნული მოძრაობა. სტუდენტებიც ჩავერთეთ ამ მოძრაობაში. მერე ყველაფერი ჩამოინგრა. აღარც თეატრალური ცხოვრება იყო, აღარც მაყურებელი გვყავდა. ქუჩის ბიჭებად ჩვენ ვერ ვივარგეთ, ავტომატებით და "ბუშლატებით" ჩვენ ვერ ვირბინეთ და რამე ხომ უნდა გვექნა?
მაშინ ჩვენს დასს ამირან შალიკაშვილის ხელმძღვანელობით გერმანიაში თეატრალურ ფესტივალზე წასვლა მოუწია. მე, ლაშა ონიანმა, კახა ბაკურაძემ, ინგა სალარიძემ და ლევან კურტანიძემ გადავწყვიტეთ, რომ ფესტივალის შემდეგ დავრჩენილიყავით და იქ გვეძებნა საჩვენო ცხოვრება. ეს 1989 წელი იყო. მაშინ ჯერ კიდევ ფუნქციონირებდა კომუნისტურ–კომკავშირული საზოგადოებები და მახსოვს, ერთ დღეს მოგვიკაკუნეს კარზე, გვითხრეს, საქართველოში უნდა დაბრუნდეთ, გამოგიძახესო. ჩვენ გადავწყვიტეთ, მაგრად დავმდგარიყავით და არ წამოვსულიყავით.
– ბატონ ამირან შალიკაშვილს, რომელმაც ფესტივალზე წაგიყვანათ, რთულ უხერხულ მდგომარეობაში ჩააყენებდით.
– შეიძლება ბატონი ამირანი ასეც გრძნობდა თავს, მაგრამ ეს ისეთი პერიოდი იყო, რომ თეატრის ფანჯრიდან მიტინგებს და ხალხის დარბევას ვუყურებდით. ისეთ მდგომარეობაში ვიყავით, ჩვენი თავისთვის უნდა გვეშველა.
– როგორ გაგრძელდა თქვენი ცხოვრება უცხოეთში? წარმატებამდე ძალიან ეკლიან გზას გაივლიდით.
– რთული იყო. უცხო ქვეყანაში, უცხო კულტურაში არსებობისას გარკვეული დეპრესიები გავიარეთ. კახა ბაკურაძემ ცოლ–შვილი დატოვა. ქართველისთვის კი ძნელია ოჯახი დატოვოს და უთხრას, აბა, კარგად იყავითო. ნელ–ნელა შევეგუეთ ამ ყველაფერს. მერე ჩვენი შემოქმედებითი გზაც ვიპოვეთ და გარკვეული პერიოდის შემდეგ თბილისში ჩამოსვლაც შევძელით. გერმანიაში მიმოდრამის თეატრი დავაარსეთ.
– ასე ადვილია გერმანიაში თეატრის დაარსება?
– არ არის ადვილი, მაგრამ ამ ყველაფერს სათავეში ედგა ერთ–ერთი ფესტივალის ორგანიზატორი, გერმანელი, რომელიც დღემდე მეგობრობს გერმანიაში დარჩენილ ქართველებთან. თბილისში რომ დავბრუნდით, რობიკო სტურუას მოწაფესთან, მერაბ სვირავასთან გვქონდა საუბარი და მასთან ერთად დავდგით ვარიაციები შექსპირის თემაზე, ამით წავედით გერმანიაში. კიდევ რაღაც ნოველებსაც ვთამაშობდით. ამას მოჰყვა "ფაუსტი" და ა.შ. მერე ფრანკფურტში ავტომანქანა "პეჟოს" რეკლამა გავაკეთეთ, რომელმაც ჩვენთან 5 წლიანი კონტრაქტი გააფორმა და მაშინ მოგვეცა საშუალება, რომ ჩვენს თეატრს ავტობუსი ჰყოლოდა. გადაადგილების პრობლემა აღარ გვქონდა და ვახერხებდით სხვადასხვა თეატრებში თამაშს.
– ამერიკაში მარტო წახვედით?
– 1995 წელს ამერიკაში წავედი და დავრჩი. სანამ მე ჩავიდოდი, ჩემი მეუღლე მამამისმა წაიყვანა ამერიკაში. იქ საბავშვო სტუდიაში მუშაობდა და ტანმოვარჯიშეებსაც ასწავლიდა ბალეტის საფუძვლებს. ირინას მამა, ნოლიკო კვეტენაძე, ტანვარჯიშის ცნობილი მწვრთნელია, რომლის მოწაფემ, ლადო გოგოლაძემ, მაშინ სეულის ოლიმპიადაში გაიმარჯვა. ნოლიკო ამ სფეროში საკმაოდ ცნობილი იყო. ჯერ იუგოსლავიაში მიიწვიეს, მერე – ამერიკაში. რადგან მამის წყალობით ირინამ თავი ამოყო ამერიკაში, მეც მათთან გადავბარგდი. ნოლიკო დღემდე ჩართულია ტანვარჯიშში. საბერძნეთის ოლიმპიადაზე ამერიკის ნაკრების ერთ–ერთი მწვრთნელი იყო. თავდადებული და მაგარი კაცია.
– როცა საქართველოდან წახვედით, ახალმოყვანილი ცოლი დატოვეთ?
– დიახ, სულ ახალი გაყოფილი მქონდა თავი უღელში. ამიტომ იყო ჩემთვის მძიმე ის პერიოდი. ირინა მოსკოვიდან მე გავაცილე ამერიკაში. მე გერმანიაში გადავფრინდი, დავასრულე სეზონი და მეც წავედი ამერიკაში.
– სადაც ცხოვრება და საქმე ისევ თავიდან დაიწყეთ.
– კი, ასე იყო. მე და ირინა რომ დავქორწინდით, ვოცნებობდით, ამერიკაში ჩვენი თეატრი გვქონოდა. რას წარმოვიდგენდი, რომ ეს ოცნება ამიხდებოდა?!
ამერიკაში თავმომწონედ ჩავედი, ასეთი გამოცდილი არტისტი ვარ–მეთქი და სულ სხვა რეალობას შევეჯახე. ინგლისური არ ვიცოდი და იქ არც რუსული უნდოდათ, არც ქართული და არც გერმანული. ისეთი შეგრძნება მქონდა, რომ ცაში ვიყავი და უცბათ დავეტყეპე ძირს. ვერ გავიგე, ვინ ვიყავი და რა ხდებოდა იქ.
ამერიკაში დავიჩაგრე, დეპრესიაში ჩავვარდი. მთელი ცხოვრება რომ არტისტი ვიყავი, ერთ მშვენიერ დღეს პიცერიაში დავიწყე მუშაობა. მთელი დღე ვიმუშავე, 12 დოლარი მომცეს და მითხრეს, ახლა გაგსინჯეთ, ხვალიდან საათში 3 დოლარს მოგცემთო. გადავირიე! თეფშები როგორი სარეცხია?! აღარც მივსულვარ. მერე მანქანაზე დავიწყე მუშაობა, მაგრამ არც ის გამომივიდა. ჩემმა სიმამრმა მითხრა, დაწყნარდი, ნუ გიჟობ, ყველაფერს დრო უნდა, ინგლისური ისწავლე და ნელ–ნელა მიხედავ შენს საქმესო. რომ ჩავედი, ჩემი კუთხე მქონდა, მანქანაც დამახვედრა, მაგრამ ქართველი, კახელი ვარ და მორალურად მიჭირდა სიმამრის კისერზე ცხოვრება.
მერე დავწყნარდი და გადავწყვიტე, პანტომიმის ხელოვნებას დავბრუნებოდი. სახეზე გავიკეთე თეთრი ნიღაბი. რაღაც ერთსაათიანი პროგრამა აღვიდგინე, დავამუშავე, მოვიგონე ემიგრანტი მსახიობის თემა და ტრაგიკომიკური რაღაც შევკარი. ამით დავიწყე რესტორნებში მუშაობა. მერე ირინა და ჩვენი პატარა ბიჭი, ვატო შემომიერთდა, რომელიც მაშინ 5 წლის იყო. რესტორნებში გამოვდიოდით და საკონცერტო ნომრებს ვთამაშობდით. ირინა ცეკვავდა ჩემთან ერთად და ვატო შესავალს აკეთებდა. ძალიან საყვარელი იყო და უხდებოდა. თავს დამცირებულად ვგრძნობდი – თეატრის მსახიობი ვარ და რესტორანში როგორ უნდა გამოვიდე–მეთქი, ამიტომაც გავიკეთე თეთრი ნიღაბი. ვისგან დავიმალე, არც ვიცი – ალბათ საკუთარი თავისგან. რესტორანში ერთი რამ შემემთხვა. ოფიციანტის როლს ვთამაშობდი. ვითომ თეფშები მემტვრეოდა, უფროსი მაგდებდა... ერთმა დამიძახა თავის მაგიდასთან და მკითხა, რას აკეთებ, რითი ცხოვრობო. ვუთხარი, ამით ვცხოვრობ–მეთქი. არ იჯერებდა. არტისტი თუ ხარ, სხვაგანაც უნდა მუშაობდე, ისე ვერ იცხოვრებო. ამას რომ ვუყვებოდი, თავისი თეფში მომიწია, სადაც ნახევრად დაგლეჯილი ძვლები ეყარა და მითხრა, ჭამეო. მოვკვდი! ცრემლები შევიკავე, კინაღამ დავიხრჩვი. მადლობა გადავუხადე და გამოვედი ისე, რომ ჰონორარი, რომელიც რესტორნის მეპატრონეს უნდა მოეცა, არც ამიღია. გზაში ვიტირე. მივხვდი, რომ ამერიკაში პანტომიმა მკვდარი, წინა საუკუნის ხელოვნება იყო და ამის კეთებას აზრი არ ჰქონდა. მაშინ გადავწყვიტე სინთეზურ თეატრზე ფიქრი.
თეატრებში სიარული დავიწყე, რომ გამეგო, რას და როგორ დგამდნენ. ამ პერიოდში ერთმა პროდიუსერმა შემამჩნია და საბავშვო თეატრში მიმიწვია. რუსი ებრაელების თეატრი იყო და მათ შემომთავაზეს, ჩეხოვის "კაშტანკა" დამედგა. იქ სამხატვრო ხელმძღვანელი იყო ანდრეი ბაბელი. ოდესელი მწერლის, ისაკ ბაბელის შვილიშვილი. იმან მითხრა, მოდი, ახლა აქედან წავიდეთ და ჩვენი თეატრი გავხსნათო. თურმე იმას თავისი გეგმები ჰქონდა.
ჩემს მეუღლეს ჭაბუკიანის სახელობის ქორეოგრაფიული სასწავლებელი აქვს დამთავრებული. კარგად გამოსდიოდა სახასიათო ცეკვები. ძალიან არტისტული ბუნების გოგოა. ამას იმიტომ არ ვამბობ, რომ ჩემი ცოლია. აღარ არის ჩემი ცოლი! სულ ვამბობ, ჩვენ ერთმანეთის კი არა, თეატრის მეუღლეები ვართ. სად გვცალია ერთმანეთისთვის?! მაშინ ვუთხარი, "კაშტანკაში" უნდა გათამაშო–მეთქი. ახლა ხომ არის და არის, მაგრამ მაშინაც მაგარი იყო. გაჯიუტდა, მე მხოლოდ ქორეოგრაფი ვიქნებიო. რამდენიმე კვირა ვიკამათეთ, ერთ დღეს კი სერიოზულად ვიჩხუბეთ. მე ქართულად მუშტებს ვურტყამდი მაგიდას და ირინა წიოდა, კიოდა, ტიროდა. გაქანებულ ჩხუბში ვიყავით და ამ დროს კარზე ზარი დარეკეს. პოლიცია შემოგვივარდა სახლში. გამიკრეს ხელები და ირინას უთხრეს, მოგვიყევი, დაგარტყა თუ რა გიქნაო. მეზობლებს დაურეკავთ, ჩხუბობენო. ძლივს გავაგებინეთ, რომ მსახიობები ვიყავით და უბრალოდ ვკამათობდით. დაგვცინეს და წავიდნენ.
მსახიობები ავიყვანე და დავდგით სპექტაკლი. ერთი კვირის მერე მსახიობმა, რომელიც "კაშტანკაში" ბატს თამაშობდა, გამოგვიცხადა, ფეხმძიმედ ვარო. ირინას გამოსავალი აღარ ჰქონდა. ხელი ვკარი და შევაგდე სპექტაკლზე. რომ დაიწყო ბატის როლით, დღემდე, თუ ქალი მსახიობისთვის რამე საოცნებო როლი არსებობს, ყველაფერი ვათამაშე.
– "სინეტიკის თეატრის" შექმნის ისტორია გვიამბეთ.
– როცა ბაბელმა თეატრის დაარსება შემომთავაზა, გადავწყვიტეთ, სტანისლავსკის ინტერნაციონალური თეატრი–სტუდია გაგვეკეთებინა. 1997 წელს დავიწყეთ თამაში. ჩემთვის, როგორც რეჟისორისთვის, ეს პირველი ნაბიჯები იყო. ჩვენს სპექტაკლებს უცაბედი წარმატება მოჰყვა. კრიტიკოსებმა აღმოაჩინეს რაღაც უცნაური ქალაქში. ჩვენს სპექტაკლებში იყო პლასტიკა, მოძრაობა, ცეკვა, დრამა, ტექსტი. ამერიკაში უამრავი შუქი და ფერი არსებობს, გადაჩახჩახებულია ყველაფერი. როგორ გინდა, ისეთი შუქი აანთო, რომ ყურადღება მიიქციო?! სინთეზური სპექტაკლის ფერი ნამდვილად არ ჰქონდათ. ეს ჩემი მოგონილი არ არის. ჯერ კიდევ ახმეტელს და მარჯანიშვილს აქვთ ჩაყრილი ამის საფუძვლები. წაკითხული მქონდა, რომ სინთეზურ თეატრს კარგად გაწვრთნილი მსახიობები სჭირდებოდა. თავიდან, მგონი, მხოლოდ მე და ირინა ვიყავით გაწვრთნილი. ჩვენ რომ სხვანაირი შუქი ავანთეთ და გავიბრწყინეთ, სხვა მსახიობები დაინტერესდნენ და მოვიდნენ ჩვენს თეატრში. ჩვენ კი მათი გაწვრთნა დავიწყეთ. ეს პროცესი დღემდე მიმდინარეობს.
2001 წლამდე გავუძელი ბაბელს, რომელიც ტრადიციულ მიმდინარეობას აწვებოდა. თავიდან ვკამათობდით, მერე ვჩხუბობდით. ბოლოს ვუთხარი, შენ შენი დადგი, მე ჩემსას დავდგამ–მეთქი. მაშინ გავიყავით. "სინეტიკის თეატრის" სახელწოდება მე მოვიგონე. ორი ინგლისური სიტყვის სინთეზია. კინოხელოვნებასთანაც ახლოს არის, მოქმედებაც არის... სიმბოლურად კარგი სახელია და თან მოკლეა. 2001 წელს დავდგი "ჰამლეტი", მერე "სტუმარ–მასპინძელი", "ფაუსტი" და "სალომე". სეზონი რომ დაიხურა, ჩვენმა თეატრმა დიდი აღიარება მიიღო. იქაური თეატრალური ოსკარი ავიღეთ. რეჟისურაში მე მივიღე ჯილდო, ირინამ – ქორეოგრაფიაში, სპექტაკლმაც გაიმარჯვა და ამ დღიდან ერთ კვირაში ანდრეიმ გამოგვიგზავნა წერილი, სადაც ეწერა, რომ მე და ირინა სამსახურიდან გაგვყარეს. ხელფასის გარეშე დაგვტოვა.
ქუჩაში კი გაგვყარეს, მაგრამ უკვე ვიღაცები ვიყავით. მაშინ თან გაბრაზებული და თან გახარებული ვიყავი, რადგან 85 თეატრს შორის აღიარება დიდი საქმეა. რუსთაველისა და მარჯანიშვილის თეატრები რომ გვაქვს, დაახლოებით ისეთი დონის თეატრები მონაწილეობდნენ. ამ დროს კი ჩვენ აგვიტაცეს ხელში. ამერიკული პრესა წერდა, "სინეტიკის თეატრმა" ვაშინგტონის თეატრის სახე შეცვალაო. ასე შურით გამოგდებულები ნიუ იორკში წასვლას ვაპირებდით, რომ სტანისლავსკის თეატრის დირექტორთა საბჭოს წევრმა დამირეკა და მითხრა, თუ დამპირდები, რომ არსად წახვალ და აქ დარჩები, მოგცემ ფულს, რომ შენი თეატრი გქონდეს და მე დირექტორთა საბჭოს წევრი ვიქნებიო.
იქ თეატრი არამომგებიანი ორგანიზაციაა. შემოწირულობებით არსებობენ. თეატრს მთავრობა ცენტს არ აძლევს. საბედნიეროდ, ბევრია მეცენატი, რომლებსაც თეატრის ანგელოზებს ვეძახი. გულით უნდათ დახმარება, ყოველგვარი მოგების და ქულების ჩაწერის გარეშე უნდათ, თავიანთ ქალაქს რაღაც მისცენ.
2003 წლიდან დავიწყეთ დამოუკიდებელი ცხოვრება. 5 წლიანი კონტრაქტი გაგვიფორმა კენედის ცენტრმა, რომელიც ყველაზე დიდი საკონცერტო ადგილია. წელიწადში, სულ ცოტა, 200–300 სპექტაკლი იმართება. ეს იყო ნახტომი და არა – ნაბიჯი. ამას მოჰყვა შექსპირის თეატრის კონტრაქტი. სამი წლის წინ კი გადავედი პენტაგონის გვერდით შენობაში, რომელსაც თავიდან ბოლომდე მე ვაკონტროლებ. ეს არის 400 კაციანი დარბაზი. ყველაფერი ჩემს გემოზეა და ყველაფერს მე ვგეგმავ. დღე და ღამე ვმუშაობ და უკვე 60–ზე მეტი სპექტაკლი მაქვს დადგმული. მინდა თუ არა, სამ თვეში ერთხელ "კვერცხი" უნდა დავდო.
– დასში ბევრი ქართველი გყავთ?
– ბოლო ორი წლის განმავლობაში დასში ორი ახალგაზრდა ქართველი შემოგვემატა. ერთი ვატო ციქურიშვილია – ჩემი ვაჟი და მეორე – ირინკა კავსაძე, ირაკლი კავსაძის გოგო. ირაკლი კავსაძე დასში ერთ–ერთი წამყვანი მსახიობია.
– ირაკლი კავსაძე თქვენ მოსტაცეთ ქარველ მაყურებელს.
– ირაკლი მაგარი ბუნების კაცია. ერთგული და კეთილი ადამიანია. იცით, როგორი საოცარი მშრომელია?! რეპეტიციის დროსაც კი, არ არსებობს, მან ნახევრად გააკეთოს რამე.
დასში გვყავს ქართველი კომპოზიტორი, კოკი ლორთქიფანიძე. თავიდან ჩვენი თეატრი გია ყანჩელის მუსიკაზე შევქმენით. მერე ვატო კახიძეც დაგვეხმარა. შემდეგ კოკი ლორთქიფანიძე ჩამოვიყვანეთ. ბევრ ნომინაციაშია გამარჯვებული. უნდა თუ არა, მუსიკას ყოველდღიურად წერს. ისეთ მუსიკას კი არ წერს, როგორიც თვითონ უნდა, არამედ ისეთს, როგორიც არ უნდა და ეს ძალიან რთულია. ქართველი მსახიობის, გურამ ლორთქიფანიძის (ლორთქია. ავტ.) შვილია. მამამისს ჰგავს – იუმორის საოცარი შეგრძნება აქვს. კარგი ტიპაჟიც არის და "ზაფხულის ღამის სიზმარში" ვათამაშე კიდეც.
– ერთი შვილი გყავთ?
– ორი. ვატო 21 წლისაა და ანა – 11–ის. ანას ისეთი "რაზგონი" აქვს აღებული, ალბათ ყველას გვაჯობებს. ამერიკაში დაიბადა. კახელი ამერიკელია. ვატო არტისტული ხასიათისაა. მიმართულებას თუ მისცემ, მოგისმენს და მოგყვება. ანა აქეთ გასწავლის. ბუნებით ლიდერია. დედამისს ჰგავს ხასიათით და იმედი მაქვს, ერთ მშვენიერ დღეს მასაც შევაგდებ სცენაზე.
– ისევ სიმამრთან ცხოვრობთ თუ უკვე თქვენი სახლი გაქვთ?
– 2001 წელს მომეცა საშუალება, რომ ჩემი სახლი მეყიდა. ერთმანეთზე მიმდგარი სახლები რომაა, იქ. ვაშინგტონის კუთხეა და ბატომაკი ჰქვია. ვაშინგტონში ყველგან ტყეა. ირმები გამოდიან, ბალახს ძოვენ, მანქანის წინ გადაგირბენენ...
– ქართველი ემიგრანტები ცდილობენ, საზღვარგარეთ პატარა საქართველო შეიქმნან. თქვენც აგრძელებთ იქ ქართულად ცხოვრებას?
– კახელი ვარ და, ხომ იცით, ნათქვამი რომაა, კახელი სადაც უნდა წავიდეს, მისი მეცხრე თაობა რომ დაიბადება, ისიც კი დაიყროყინებსო. ქართული მომენტი, რა თქმა უნდა, მაქვს. ჩემი შვილები, მართალია, სასაცილოდ, მაგრამ მაინც ლაპარაკობენ ქართულად. ირაკლი კავსაძე აქვე მყავს. ეზოში მაყალიც მაქვს და მწვადებსაც ვწვავთ, ხინკლებსაც ვაკეთებთ. რა სპექტაკლიც უნდა დავდგა, ყველაფერი იმით იწყება და მთავრდება, რომ ჩვენ ვართ ქართველები.
– სულ ცოტა ხნის წინ თბილისში პირველად გქონდათ გასტროლები. როგორი განწყობით, როგორი შთაბეჭდილებით დაბრუნდით ამერიკაში?
– ჩემი ოცნება იყო ჩვენი დასის ჩამოყვანა საქართველოში. 17 წლის მერე ამიხდა ოცნება. ქართველი მაყურებელი სხვა ფენომენია. სხვა ენერგია და სითბო გვაქვს, სხვანაირი სიყვარული ვიცით. საქართველოში "სტუმარ–მასპინძელი" რომ ვითამაშეთ, ყოველი სცენის მერე ხალხი ტაშს გვიკრავდა. ჩემი არტისტები დაიბნენ, ვერ გაიგეს, რა ხდებოდა. კულისებში იტირეს, როცა პირველი მოქმედების შემდეგ დაინგრა ყველაფერი და ქართველები "აე", "უუ"–ს ყვიროდნენ.
– თქვენი და ირინას სიყვარულის ისტორია მოგვიყევით. სად და როგორ იპოვეთ ეს ცეცხლოვანი გოგო?
– ირინა მოვიდა პანტომიმის თეატრში. შემოვიდა და შემოანათა. გავეპრანჭე. გაცნობიდან ხუთი თვის მერე დავქორწინდით. ცეცხლოვანი გოგო იყო მაშინ და ცეცხლოვანი ქალია დღესაც. ერთი წუთი არ ჩერდება.
პირველად ვიზუალმა მომხიბლა, მაგრამ მართლაც სხვანაირი მიმოხვრა და მანერები ჰქონდა. გოგი მესხიშვილმა მითხრა, ნიჭიერი ადამიანები ერთმანეთს იზიდავენო. ირინამ მითხრა, შენი შემოქმედებით მომწონდიო, თორემ რა მოსაწონი მე ვიყავი, ვერ მხედავთ, რამხელა ცხვირი მაქვს?!
რუსუდან ადვაძე
"სინეტიკის თეატრის" შემქმნელი, მსახიობი და რეჟისორი, პაატა ციქურიშვილი, 20 წლის წინ წავიდა საქართველოდან ბედის საძებნელად. ახლა 46 წლისაა. უცხოეთში საოცარი თავგადასავლები გადახდა – სასაცილოც და სატირალიც. საბოლოოდ კი მოხდა ის, რაზეც მხოლოდ ოცნებობდა და მის ასრულებას ვერც კი წარმოიდგენდა – ამერიკაში საკუთარი თეატრი შექმნა. თავის ოდისეაზე პაატა ციქურიშვილი "სარკეს" უამბობს:
– 1983 წელს ჩავაბარე თბილისის თეატრალურ ინსტიტუტში და დაახლოებით იმ დროიდან დაიწყო ეროვნული მოძრაობა. სტუდენტებიც ჩავერთეთ ამ მოძრაობაში. მერე ყველაფერი ჩამოინგრა. აღარც თეატრალური ცხოვრება იყო, აღარც მაყურებელი გვყავდა. ქუჩის ბიჭებად ჩვენ ვერ ვივარგეთ, ავტომატებით და "ბუშლატებით" ჩვენ ვერ ვირბინეთ და რამე ხომ უნდა გვექნა?
მაშინ ჩვენს დასს ამირან შალიკაშვილის ხელმძღვანელობით გერმანიაში თეატრალურ ფესტივალზე წასვლა მოუწია. მე, ლაშა ონიანმა, კახა ბაკურაძემ, ინგა სალარიძემ და ლევან კურტანიძემ გადავწყვიტეთ, რომ ფესტივალის შემდეგ დავრჩენილიყავით და იქ გვეძებნა საჩვენო ცხოვრება. ეს 1989 წელი იყო. მაშინ ჯერ კიდევ ფუნქციონირებდა კომუნისტურ–კომკავშირული საზოგადოებები და მახსოვს, ერთ დღეს მოგვიკაკუნეს კარზე, გვითხრეს, საქართველოში უნდა დაბრუნდეთ, გამოგიძახესო. ჩვენ გადავწყვიტეთ, მაგრად დავმდგარიყავით და არ წამოვსულიყავით.
– ბატონ ამირან შალიკაშვილს, რომელმაც ფესტივალზე წაგიყვანათ, რთულ უხერხულ მდგომარეობაში ჩააყენებდით.
– შეიძლება ბატონი ამირანი ასეც გრძნობდა თავს, მაგრამ ეს ისეთი პერიოდი იყო, რომ თეატრის ფანჯრიდან მიტინგებს და ხალხის დარბევას ვუყურებდით. ისეთ მდგომარეობაში ვიყავით, ჩვენი თავისთვის უნდა გვეშველა.
– როგორ გაგრძელდა თქვენი ცხოვრება უცხოეთში? წარმატებამდე ძალიან ეკლიან გზას გაივლიდით.
– რთული იყო. უცხო ქვეყანაში, უცხო კულტურაში არსებობისას გარკვეული დეპრესიები გავიარეთ. კახა ბაკურაძემ ცოლ–შვილი დატოვა. ქართველისთვის კი ძნელია ოჯახი დატოვოს და უთხრას, აბა, კარგად იყავითო. ნელ–ნელა შევეგუეთ ამ ყველაფერს. მერე ჩვენი შემოქმედებითი გზაც ვიპოვეთ და გარკვეული პერიოდის შემდეგ თბილისში ჩამოსვლაც შევძელით. გერმანიაში მიმოდრამის თეატრი დავაარსეთ.
– ასე ადვილია გერმანიაში თეატრის დაარსება?
– არ არის ადვილი, მაგრამ ამ ყველაფერს სათავეში ედგა ერთ–ერთი ფესტივალის ორგანიზატორი, გერმანელი, რომელიც დღემდე მეგობრობს გერმანიაში დარჩენილ ქართველებთან. თბილისში რომ დავბრუნდით, რობიკო სტურუას მოწაფესთან, მერაბ სვირავასთან გვქონდა საუბარი და მასთან ერთად დავდგით ვარიაციები შექსპირის თემაზე, ამით წავედით გერმანიაში. კიდევ რაღაც ნოველებსაც ვთამაშობდით. ამას მოჰყვა "ფაუსტი" და ა.შ. მერე ფრანკფურტში ავტომანქანა "პეჟოს" რეკლამა გავაკეთეთ, რომელმაც ჩვენთან 5 წლიანი კონტრაქტი გააფორმა და მაშინ მოგვეცა საშუალება, რომ ჩვენს თეატრს ავტობუსი ჰყოლოდა. გადაადგილების პრობლემა აღარ გვქონდა და ვახერხებდით სხვადასხვა თეატრებში თამაშს.
– ამერიკაში მარტო წახვედით?
– 1995 წელს ამერიკაში წავედი და დავრჩი. სანამ მე ჩავიდოდი, ჩემი მეუღლე მამამისმა წაიყვანა ამერიკაში. იქ საბავშვო სტუდიაში მუშაობდა და ტანმოვარჯიშეებსაც ასწავლიდა ბალეტის საფუძვლებს. ირინას მამა, ნოლიკო კვეტენაძე, ტანვარჯიშის ცნობილი მწვრთნელია, რომლის მოწაფემ, ლადო გოგოლაძემ, მაშინ სეულის ოლიმპიადაში გაიმარჯვა. ნოლიკო ამ სფეროში საკმაოდ ცნობილი იყო. ჯერ იუგოსლავიაში მიიწვიეს, მერე – ამერიკაში. რადგან მამის წყალობით ირინამ თავი ამოყო ამერიკაში, მეც მათთან გადავბარგდი. ნოლიკო დღემდე ჩართულია ტანვარჯიშში. საბერძნეთის ოლიმპიადაზე ამერიკის ნაკრების ერთ–ერთი მწვრთნელი იყო. თავდადებული და მაგარი კაცია.
– როცა საქართველოდან წახვედით, ახალმოყვანილი ცოლი დატოვეთ?
– დიახ, სულ ახალი გაყოფილი მქონდა თავი უღელში. ამიტომ იყო ჩემთვის მძიმე ის პერიოდი. ირინა მოსკოვიდან მე გავაცილე ამერიკაში. მე გერმანიაში გადავფრინდი, დავასრულე სეზონი და მეც წავედი ამერიკაში.
– სადაც ცხოვრება და საქმე ისევ თავიდან დაიწყეთ.
– კი, ასე იყო. მე და ირინა რომ დავქორწინდით, ვოცნებობდით, ამერიკაში ჩვენი თეატრი გვქონოდა. რას წარმოვიდგენდი, რომ ეს ოცნება ამიხდებოდა?!
ამერიკაში თავმომწონედ ჩავედი, ასეთი გამოცდილი არტისტი ვარ–მეთქი და სულ სხვა რეალობას შევეჯახე. ინგლისური არ ვიცოდი და იქ არც რუსული უნდოდათ, არც ქართული და არც გერმანული. ისეთი შეგრძნება მქონდა, რომ ცაში ვიყავი და უცბათ დავეტყეპე ძირს. ვერ გავიგე, ვინ ვიყავი და რა ხდებოდა იქ.
ამერიკაში დავიჩაგრე, დეპრესიაში ჩავვარდი. მთელი ცხოვრება რომ არტისტი ვიყავი, ერთ მშვენიერ დღეს პიცერიაში დავიწყე მუშაობა. მთელი დღე ვიმუშავე, 12 დოლარი მომცეს და მითხრეს, ახლა გაგსინჯეთ, ხვალიდან საათში 3 დოლარს მოგცემთო. გადავირიე! თეფშები როგორი სარეცხია?! აღარც მივსულვარ. მერე მანქანაზე დავიწყე მუშაობა, მაგრამ არც ის გამომივიდა. ჩემმა სიმამრმა მითხრა, დაწყნარდი, ნუ გიჟობ, ყველაფერს დრო უნდა, ინგლისური ისწავლე და ნელ–ნელა მიხედავ შენს საქმესო. რომ ჩავედი, ჩემი კუთხე მქონდა, მანქანაც დამახვედრა, მაგრამ ქართველი, კახელი ვარ და მორალურად მიჭირდა სიმამრის კისერზე ცხოვრება.
მერე დავწყნარდი და გადავწყვიტე, პანტომიმის ხელოვნებას დავბრუნებოდი. სახეზე გავიკეთე თეთრი ნიღაბი. რაღაც ერთსაათიანი პროგრამა აღვიდგინე, დავამუშავე, მოვიგონე ემიგრანტი მსახიობის თემა და ტრაგიკომიკური რაღაც შევკარი. ამით დავიწყე რესტორნებში მუშაობა. მერე ირინა და ჩვენი პატარა ბიჭი, ვატო შემომიერთდა, რომელიც მაშინ 5 წლის იყო. რესტორნებში გამოვდიოდით და საკონცერტო ნომრებს ვთამაშობდით. ირინა ცეკვავდა ჩემთან ერთად და ვატო შესავალს აკეთებდა. ძალიან საყვარელი იყო და უხდებოდა. თავს დამცირებულად ვგრძნობდი – თეატრის მსახიობი ვარ და რესტორანში როგორ უნდა გამოვიდე–მეთქი, ამიტომაც გავიკეთე თეთრი ნიღაბი. ვისგან დავიმალე, არც ვიცი – ალბათ საკუთარი თავისგან. რესტორანში ერთი რამ შემემთხვა. ოფიციანტის როლს ვთამაშობდი. ვითომ თეფშები მემტვრეოდა, უფროსი მაგდებდა... ერთმა დამიძახა თავის მაგიდასთან და მკითხა, რას აკეთებ, რითი ცხოვრობო. ვუთხარი, ამით ვცხოვრობ–მეთქი. არ იჯერებდა. არტისტი თუ ხარ, სხვაგანაც უნდა მუშაობდე, ისე ვერ იცხოვრებო. ამას რომ ვუყვებოდი, თავისი თეფში მომიწია, სადაც ნახევრად დაგლეჯილი ძვლები ეყარა და მითხრა, ჭამეო. მოვკვდი! ცრემლები შევიკავე, კინაღამ დავიხრჩვი. მადლობა გადავუხადე და გამოვედი ისე, რომ ჰონორარი, რომელიც რესტორნის მეპატრონეს უნდა მოეცა, არც ამიღია. გზაში ვიტირე. მივხვდი, რომ ამერიკაში პანტომიმა მკვდარი, წინა საუკუნის ხელოვნება იყო და ამის კეთებას აზრი არ ჰქონდა. მაშინ გადავწყვიტე სინთეზურ თეატრზე ფიქრი.
თეატრებში სიარული დავიწყე, რომ გამეგო, რას და როგორ დგამდნენ. ამ პერიოდში ერთმა პროდიუსერმა შემამჩნია და საბავშვო თეატრში მიმიწვია. რუსი ებრაელების თეატრი იყო და მათ შემომთავაზეს, ჩეხოვის "კაშტანკა" დამედგა. იქ სამხატვრო ხელმძღვანელი იყო ანდრეი ბაბელი. ოდესელი მწერლის, ისაკ ბაბელის შვილიშვილი. იმან მითხრა, მოდი, ახლა აქედან წავიდეთ და ჩვენი თეატრი გავხსნათო. თურმე იმას თავისი გეგმები ჰქონდა.
ჩემს მეუღლეს ჭაბუკიანის სახელობის ქორეოგრაფიული სასწავლებელი აქვს დამთავრებული. კარგად გამოსდიოდა სახასიათო ცეკვები. ძალიან არტისტული ბუნების გოგოა. ამას იმიტომ არ ვამბობ, რომ ჩემი ცოლია. აღარ არის ჩემი ცოლი! სულ ვამბობ, ჩვენ ერთმანეთის კი არა, თეატრის მეუღლეები ვართ. სად გვცალია ერთმანეთისთვის?! მაშინ ვუთხარი, "კაშტანკაში" უნდა გათამაშო–მეთქი. ახლა ხომ არის და არის, მაგრამ მაშინაც მაგარი იყო. გაჯიუტდა, მე მხოლოდ ქორეოგრაფი ვიქნებიო. რამდენიმე კვირა ვიკამათეთ, ერთ დღეს კი სერიოზულად ვიჩხუბეთ. მე ქართულად მუშტებს ვურტყამდი მაგიდას და ირინა წიოდა, კიოდა, ტიროდა. გაქანებულ ჩხუბში ვიყავით და ამ დროს კარზე ზარი დარეკეს. პოლიცია შემოგვივარდა სახლში. გამიკრეს ხელები და ირინას უთხრეს, მოგვიყევი, დაგარტყა თუ რა გიქნაო. მეზობლებს დაურეკავთ, ჩხუბობენო. ძლივს გავაგებინეთ, რომ მსახიობები ვიყავით და უბრალოდ ვკამათობდით. დაგვცინეს და წავიდნენ.
მსახიობები ავიყვანე და დავდგით სპექტაკლი. ერთი კვირის მერე მსახიობმა, რომელიც "კაშტანკაში" ბატს თამაშობდა, გამოგვიცხადა, ფეხმძიმედ ვარო. ირინას გამოსავალი აღარ ჰქონდა. ხელი ვკარი და შევაგდე სპექტაკლზე. რომ დაიწყო ბატის როლით, დღემდე, თუ ქალი მსახიობისთვის რამე საოცნებო როლი არსებობს, ყველაფერი ვათამაშე.
– "სინეტიკის თეატრის" შექმნის ისტორია გვიამბეთ.
– როცა ბაბელმა თეატრის დაარსება შემომთავაზა, გადავწყვიტეთ, სტანისლავსკის ინტერნაციონალური თეატრი–სტუდია გაგვეკეთებინა. 1997 წელს დავიწყეთ თამაში. ჩემთვის, როგორც რეჟისორისთვის, ეს პირველი ნაბიჯები იყო. ჩვენს სპექტაკლებს უცაბედი წარმატება მოჰყვა. კრიტიკოსებმა აღმოაჩინეს რაღაც უცნაური ქალაქში. ჩვენს სპექტაკლებში იყო პლასტიკა, მოძრაობა, ცეკვა, დრამა, ტექსტი. ამერიკაში უამრავი შუქი და ფერი არსებობს, გადაჩახჩახებულია ყველაფერი. როგორ გინდა, ისეთი შუქი აანთო, რომ ყურადღება მიიქციო?! სინთეზური სპექტაკლის ფერი ნამდვილად არ ჰქონდათ. ეს ჩემი მოგონილი არ არის. ჯერ კიდევ ახმეტელს და მარჯანიშვილს აქვთ ჩაყრილი ამის საფუძვლები. წაკითხული მქონდა, რომ სინთეზურ თეატრს კარგად გაწვრთნილი მსახიობები სჭირდებოდა. თავიდან, მგონი, მხოლოდ მე და ირინა ვიყავით გაწვრთნილი. ჩვენ რომ სხვანაირი შუქი ავანთეთ და გავიბრწყინეთ, სხვა მსახიობები დაინტერესდნენ და მოვიდნენ ჩვენს თეატრში. ჩვენ კი მათი გაწვრთნა დავიწყეთ. ეს პროცესი დღემდე მიმდინარეობს.
2001 წლამდე გავუძელი ბაბელს, რომელიც ტრადიციულ მიმდინარეობას აწვებოდა. თავიდან ვკამათობდით, მერე ვჩხუბობდით. ბოლოს ვუთხარი, შენ შენი დადგი, მე ჩემსას დავდგამ–მეთქი. მაშინ გავიყავით. "სინეტიკის თეატრის" სახელწოდება მე მოვიგონე. ორი ინგლისური სიტყვის სინთეზია. კინოხელოვნებასთანაც ახლოს არის, მოქმედებაც არის... სიმბოლურად კარგი სახელია და თან მოკლეა. 2001 წელს დავდგი "ჰამლეტი", მერე "სტუმარ–მასპინძელი", "ფაუსტი" და "სალომე". სეზონი რომ დაიხურა, ჩვენმა თეატრმა დიდი აღიარება მიიღო. იქაური თეატრალური ოსკარი ავიღეთ. რეჟისურაში მე მივიღე ჯილდო, ირინამ – ქორეოგრაფიაში, სპექტაკლმაც გაიმარჯვა და ამ დღიდან ერთ კვირაში ანდრეიმ გამოგვიგზავნა წერილი, სადაც ეწერა, რომ მე და ირინა სამსახურიდან გაგვყარეს. ხელფასის გარეშე დაგვტოვა.
ქუჩაში კი გაგვყარეს, მაგრამ უკვე ვიღაცები ვიყავით. მაშინ თან გაბრაზებული და თან გახარებული ვიყავი, რადგან 85 თეატრს შორის აღიარება დიდი საქმეა. რუსთაველისა და მარჯანიშვილის თეატრები რომ გვაქვს, დაახლოებით ისეთი დონის თეატრები მონაწილეობდნენ. ამ დროს კი ჩვენ აგვიტაცეს ხელში. ამერიკული პრესა წერდა, "სინეტიკის თეატრმა" ვაშინგტონის თეატრის სახე შეცვალაო. ასე შურით გამოგდებულები ნიუ იორკში წასვლას ვაპირებდით, რომ სტანისლავსკის თეატრის დირექტორთა საბჭოს წევრმა დამირეკა და მითხრა, თუ დამპირდები, რომ არსად წახვალ და აქ დარჩები, მოგცემ ფულს, რომ შენი თეატრი გქონდეს და მე დირექტორთა საბჭოს წევრი ვიქნებიო.
იქ თეატრი არამომგებიანი ორგანიზაციაა. შემოწირულობებით არსებობენ. თეატრს მთავრობა ცენტს არ აძლევს. საბედნიეროდ, ბევრია მეცენატი, რომლებსაც თეატრის ანგელოზებს ვეძახი. გულით უნდათ დახმარება, ყოველგვარი მოგების და ქულების ჩაწერის გარეშე უნდათ, თავიანთ ქალაქს რაღაც მისცენ.
2003 წლიდან დავიწყეთ დამოუკიდებელი ცხოვრება. 5 წლიანი კონტრაქტი გაგვიფორმა კენედის ცენტრმა, რომელიც ყველაზე დიდი საკონცერტო ადგილია. წელიწადში, სულ ცოტა, 200–300 სპექტაკლი იმართება. ეს იყო ნახტომი და არა – ნაბიჯი. ამას მოჰყვა შექსპირის თეატრის კონტრაქტი. სამი წლის წინ კი გადავედი პენტაგონის გვერდით შენობაში, რომელსაც თავიდან ბოლომდე მე ვაკონტროლებ. ეს არის 400 კაციანი დარბაზი. ყველაფერი ჩემს გემოზეა და ყველაფერს მე ვგეგმავ. დღე და ღამე ვმუშაობ და უკვე 60–ზე მეტი სპექტაკლი მაქვს დადგმული. მინდა თუ არა, სამ თვეში ერთხელ "კვერცხი" უნდა დავდო.
– დასში ბევრი ქართველი გყავთ?
– ბოლო ორი წლის განმავლობაში დასში ორი ახალგაზრდა ქართველი შემოგვემატა. ერთი ვატო ციქურიშვილია – ჩემი ვაჟი და მეორე – ირინკა კავსაძე, ირაკლი კავსაძის გოგო. ირაკლი კავსაძე დასში ერთ–ერთი წამყვანი მსახიობია.
– ირაკლი კავსაძე თქვენ მოსტაცეთ ქარველ მაყურებელს.
– ირაკლი მაგარი ბუნების კაცია. ერთგული და კეთილი ადამიანია. იცით, როგორი საოცარი მშრომელია?! რეპეტიციის დროსაც კი, არ არსებობს, მან ნახევრად გააკეთოს რამე.
დასში გვყავს ქართველი კომპოზიტორი, კოკი ლორთქიფანიძე. თავიდან ჩვენი თეატრი გია ყანჩელის მუსიკაზე შევქმენით. მერე ვატო კახიძეც დაგვეხმარა. შემდეგ კოკი ლორთქიფანიძე ჩამოვიყვანეთ. ბევრ ნომინაციაშია გამარჯვებული. უნდა თუ არა, მუსიკას ყოველდღიურად წერს. ისეთ მუსიკას კი არ წერს, როგორიც თვითონ უნდა, არამედ ისეთს, როგორიც არ უნდა და ეს ძალიან რთულია. ქართველი მსახიობის, გურამ ლორთქიფანიძის (ლორთქია. ავტ.) შვილია. მამამისს ჰგავს – იუმორის საოცარი შეგრძნება აქვს. კარგი ტიპაჟიც არის და "ზაფხულის ღამის სიზმარში" ვათამაშე კიდეც.
– ერთი შვილი გყავთ?
– ორი. ვატო 21 წლისაა და ანა – 11–ის. ანას ისეთი "რაზგონი" აქვს აღებული, ალბათ ყველას გვაჯობებს. ამერიკაში დაიბადა. კახელი ამერიკელია. ვატო არტისტული ხასიათისაა. მიმართულებას თუ მისცემ, მოგისმენს და მოგყვება. ანა აქეთ გასწავლის. ბუნებით ლიდერია. დედამისს ჰგავს ხასიათით და იმედი მაქვს, ერთ მშვენიერ დღეს მასაც შევაგდებ სცენაზე.
– ისევ სიმამრთან ცხოვრობთ თუ უკვე თქვენი სახლი გაქვთ?
– 2001 წელს მომეცა საშუალება, რომ ჩემი სახლი მეყიდა. ერთმანეთზე მიმდგარი სახლები რომაა, იქ. ვაშინგტონის კუთხეა და ბატომაკი ჰქვია. ვაშინგტონში ყველგან ტყეა. ირმები გამოდიან, ბალახს ძოვენ, მანქანის წინ გადაგირბენენ...
– ქართველი ემიგრანტები ცდილობენ, საზღვარგარეთ პატარა საქართველო შეიქმნან. თქვენც აგრძელებთ იქ ქართულად ცხოვრებას?
– კახელი ვარ და, ხომ იცით, ნათქვამი რომაა, კახელი სადაც უნდა წავიდეს, მისი მეცხრე თაობა რომ დაიბადება, ისიც კი დაიყროყინებსო. ქართული მომენტი, რა თქმა უნდა, მაქვს. ჩემი შვილები, მართალია, სასაცილოდ, მაგრამ მაინც ლაპარაკობენ ქართულად. ირაკლი კავსაძე აქვე მყავს. ეზოში მაყალიც მაქვს და მწვადებსაც ვწვავთ, ხინკლებსაც ვაკეთებთ. რა სპექტაკლიც უნდა დავდგა, ყველაფერი იმით იწყება და მთავრდება, რომ ჩვენ ვართ ქართველები.
– სულ ცოტა ხნის წინ თბილისში პირველად გქონდათ გასტროლები. როგორი განწყობით, როგორი შთაბეჭდილებით დაბრუნდით ამერიკაში?
– ჩემი ოცნება იყო ჩვენი დასის ჩამოყვანა საქართველოში. 17 წლის მერე ამიხდა ოცნება. ქართველი მაყურებელი სხვა ფენომენია. სხვა ენერგია და სითბო გვაქვს, სხვანაირი სიყვარული ვიცით. საქართველოში "სტუმარ–მასპინძელი" რომ ვითამაშეთ, ყოველი სცენის მერე ხალხი ტაშს გვიკრავდა. ჩემი არტისტები დაიბნენ, ვერ გაიგეს, რა ხდებოდა. კულისებში იტირეს, როცა პირველი მოქმედების შემდეგ დაინგრა ყველაფერი და ქართველები "აე", "უუ"–ს ყვიროდნენ.
– თქვენი და ირინას სიყვარულის ისტორია მოგვიყევით. სად და როგორ იპოვეთ ეს ცეცხლოვანი გოგო?
– ირინა მოვიდა პანტომიმის თეატრში. შემოვიდა და შემოანათა. გავეპრანჭე. გაცნობიდან ხუთი თვის მერე დავქორწინდით. ცეცხლოვანი გოგო იყო მაშინ და ცეცხლოვანი ქალია დღესაც. ერთი წუთი არ ჩერდება.
პირველად ვიზუალმა მომხიბლა, მაგრამ მართლაც სხვანაირი მიმოხვრა და მანერები ჰქონდა. გოგი მესხიშვილმა მითხრა, ნიჭიერი ადამიანები ერთმანეთს იზიდავენო. ირინამ მითხრა, შენი შემოქმედებით მომწონდიო, თორემ რა მოსაწონი მე ვიყავი, ვერ მხედავთ, რამხელა ცხვირი მაქვს?!
რუსუდან ადვაძე
