ლევან წულაძე: "ყველაფერი კარგი, რაც თინათინს აქვს, ჩემგან გამოჰყვა”

ბოლო წლებში მარჯანიშვილის თეატრს სამთავრობო თეატრად მოიხსენიებდნენ. თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელს, რეჟისორ ლევან წულაძეს, იგივე ჭოლას, უკვირს ხალხის ასეთი დამოკიდებულება, რადგან არასოდეს ყოფილა პოლიტიკაში აქტიურად ჩაბმული და არც პოლიტიკური განცხადებები უკეთებია. მიესალმება ახალი მთავრობის ინიციატივას, რომ თეატრები ქველმოქმედის დაფინანსებაზე იყოს დამოკიდებული და არა – სახელმწიფოზე. ეს მათ სრულ თავისუფლებას მისცემს და არც პოლიტიკური ლავირება მოუწევთ.
მარჯანიშვილის თეატრი ახლახან დაბრუნდა გასტროლებიდან, ინდოელ მაყურებელს შექსპირის "როგორც გენებოთ" აჩვენეს და აპლოდისმენტებიც დაიმსახურეს. რეჟისორის თქმით, ახლა თეატრი აქტიურ შემოქმედებით ფაზაშია და ბევრ სიახლესაც გეგმავენ.
"სარკე" ბატონ ლევანს თეატრში შექმნილ სიტუაციაზე, მის გეგმებზე, ყოველდღიურ ყოფასა და პირადზეც ესაუბრა.
– ბატონო ლევან, ცოტა ხნის წინ ინდოეთში იყავით. გასტროლებმა როგორ ჩაიარა?
– ინდოეთში შექსპირის "როგორც გენებოთ" გვქონდა წაღებული. ძალიან კარგად ჩაიარა სპექტაკლმა. რომ ჩავედით, ცოტა შეგვეშინდა, ძალიან უცნაური ქვეყანაა. მაინცადამაინც დიდი თეატრალური ცხოვრება ვერ შევამჩნიე. მხოლოდ 2–3 თეატრი თუ ექნებათ ევროპული ტიპის, მაგრამ კარგი მაყურებელი ჰყავთ. დილა–საღამოს გვქონდა წარმოდგენები და დარბაზი გადაჭედილი იყო. საკმაოდ განათლებული მაყურებელია, რასაც მთლიანად ინდოელებზე ვერ ვიტყვი. კონტრასტული ქვეყანაა. ერთი მხრივ, ძალიან გაჭირვებული, აუწყობელი და, მეორე მხრივ, ძალიან მდიდარი. მოკლედ, იქ ჩვენთვის მეტად უცნაური სამყარო დაგვხვდა.
– ერთია, იყო რეჟისორი და მეორეა, ამხელა თეატრს უხელმძღვანელო. ორივე საქმე თქვენგან დიდ პასუხისმგებლობას მოითხოვს. ეს ყველაფერი რა სირთულებთანაა დაკავშირებული?
– რთული იმიტომაა, რომ მარჯანიშვილის თეატრში ბევრი მსახიობი გვყავს. როგორც რეჟისორი, არ ვარ ვალდებული, ამაზე ვიფიქრო, მაგრამ, როგორც სამხატვრო ხელმძღვანელი, ნამდვილად მინდა, ყველა მსახიობი დაკავებული იყოს, თითოეულ მათგანს საკუთარი თავის გამოვლენის შესაძლებლობა მიეცეს. ეს ვალდებულება კი ცოტა მამძიმებს. თეატრში 70–ზე მეტი მსახიობი გვყავს, პლუს მოწვეული არტისტები. ამხელა დასი, ოპერის გარდა, არსად არსებობს. 30 კაციანი დასი ევროპაში უკვე ძალიან დიდად ითვლება, გრანდიოზულ დასებს ეძახიან.
– თეატრში ამდენი მსახიობის ყოლას რა პლუსები აქვს?
– ყველაზე დიდი პლუსი ის არის, რომ 70 ადამიანი ხელფასს იღებს და არ არის უმუშევრად. მსახიობის უმუშევრობა ძალიან რთულია. ნებისმიერი სხვა პროფესიის წარმომადგენელს შეუძლია, მაგალითად, იურისტობის ნაცვლად მენეჯერად იმუშაოს. მსახიობი კი თავისი საქმითაა მოწამლული, ცხოვრებას თეატრს სწირავს. თეატრი ადამიანს თავისი პირადი ცხოვრებიანად ყლაპავს და ნამდვილი დრამაა, როდესაც ის თეატრის გარეთ რჩება. ამიტომ ძალიან რთულია, ვიღაცას "წადი" უთხრა. სამხატვრო ხელმძღვანელის ფუნქცია სწორედ ამიტომაა მძიმე, რომ ვერ ახერხებ, ყველას მისცე შანსი და დაეხმარო.
– როგორ ცდილობთ თეატრში სიტუაციის, ურთიერთობების დაბალანსებას?
– ვერ ვიტყვი, რომ ჩემს თეატრში მსახიობებს ერთმანეთის როლები უნდათ. როგორც მე ვხედავ, ძალიან კოლეგიალური და კეთილი ატმოსფეროა. ვცდილობ, როგორღაც სწორად გადავანაწილო ისინი და მე თუ არა, სხვა რეჟისორებმა მაინც დააკავონ თავიანთ სპექტაკლებში. მსახიობების უმეტესობა ჩემი მეგობარია, ერთი თაობა ვართ, ამიტომ ალბათ ბევრ რამესაც მითმენენ. შეიძლება ვიღაცეები ვერც მითმენენ და ნაწყენები არიან.
– თქვენი, როგორც ხელმძღვანელის, მინუსებზე გიფიქრიათ?
– ალბათ უამრავი მინუსი მაქვს. არ ვიცი, რომელი ერთი გითხრათ. შეიძლება ისაა ჩემი მინუსი, რომ ხშირად სხვა რეჟისორებს თუ დრამატურგებს უარს ვერ ვეუბნები. როდესაც ვიღაც მოდის და პიესა მოაქვს, მგონია, რომ თუ მოინდომებს, აუცილებლად ძალიან კარგი გამოუვა. თავიდან ყველას მიმართ კეთილგანწყობილი ვარ, მაგრამ მაინც ჯობია, მკაცრი ვიყო და ვუთხრა, არა, ამას შენ ვერ გააკეთებ, არ გამოგივა–მეთქი. სამაგიეროდ, უფრო მარტივთან შეჭიდება შევთავაზო ან საერთოდ უარი ვუთხრა. სიმართლე გითხრათ, რომ ვუფიქრდები, ამას ვერც აღვიქვამ ჩემს მინუსად. თუ რაღაც პროცენტი მაინც არსებობს, რომ კარგი გამოვა, ჯობია, თეატრმა გარისკოს. ზუსტი გათვლები შეუძლებელია, თეატრში გარანტიები არ არსებობს.
– კულტურის სამინისტროში განხორციელებულ ცვლილებებზე უნდა გკითხოთ. თქვენი აზრით, ეს თქვენს თეატრზე როგორ აისახება?
– კულტურის მინისტრს, ბატონ გურამ ოდიშარიას გავეცანით და ძალიან კარგი შთაბეჭდილება დატოვა. გამიხარდა, ჩვენს რამდენიმე სპექტაკლზე იყო მოსული. იმედი მაქვს და ვნახოთ, როგორ იქნება, ჯერ ადრეა რამის თქმა. განსაკუთრებით საინტერესოა ის კანონი, რომელიც ქველმოქმედებას ეხება. ეს თუ გაკეთდა, ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება ქართულ ხელოვნებაში. კარგი იქნება, თუ თეატრი მხოლოდ ქველმოქმედზე იქნება დამოკიდებული, რადგან არანაირი პოლიტიკური ლავირება არ მოუწევს. თეატრი პოლიტიკაში არ ჩაერევა და არ იქნება ვალდებული, ლოიალური ან არალოიალური იყოს. ეს კი ძალიან მნიშვნელოვანია. ეს კანონი თუ დამტკიცდა, ხელოვნებისთვის ჟანგბადი იქნება. რადგან სამინისტროში ამაზე ლაპარაკი დაიწყეს, ალბათ გააკეთებენ.
– თქვენს თეატრში თუ იგრძნობოდა პოლიტიკური მარწუხები?
– არანაირი მარწუხები არ მიგრძვნია. თეატრში ახლაც უამრავი განსხვავებული აზრია. მეც და ჩვენი თეატრის მმართველიც ჩემს მსახიობ მეგობრებთან პოლიტიკაზე კი ვკამათობ, მაგრამ ეს ნორმალურია. ხშირად მეუბნებოდნენ, თქვენ რა გენაღვლებათ, მთავრობის ხართო, მაგრამ მათგან თავზე ხელის გადასმა და ფინანსური დახმარება არ ყოფილა. შეიძლება პრემიერებზე მოდიოდნენ და მილოცავდნენ, მაგრამ მოგატყუებთ, რომ გითხრათ, დაფინანსება გაგვიზარდეს–მეთქი.
– როგორ ფიქრობთ, რა იყო იმისი მიზეზი, რომ მარჯანიშვილის თეატრი აწ უკვე ყოფილ ხელისუფლებასთან ასოცირდება?
– რამდენჯერმე შეგვაქეს მთავრობის წარმომადგენლებმა, რა კარგი მენეჯმენტი გაქვთო და ეს საკმარისი აღმოჩნდა, რომ სამთავრობო თეატრის იარლიყი მოგვკერებოდა. სამწუხაროდ, ეს ჩვენ ფინანსურად არაფრით გვიგრძვნია, არადა კარგი იქნებოდა, უარს კი არ ვიტყოდი. პოლიტიკაში არასოდეს ჩავრეულვარ, ვერც ერთ ჩემს პოლიტიკურ განცხადებას ვერ ნახავთ. ვერ ავიღებ იმ პასუხისმგებლობას, რომ ვინმეს რამე მოვუწოდო. მეც, როგორც ყველა ქართველი, პოლიტიკით ვსუნთქავ, მაგრამ პრინციპულად არ მგონია სწორი ჩემგან პოლიტიკური აზრების გამოთქმა. ჩემი კოლეგები საკმაოდ აქტიურად ჩაერთვნენ პოლიტიკაში. მათ ვერც გავამტყნუებ და ვერც გავამართლებ, ვისაც სად სიამოვნებს, იქ წავიდეს. თუ ვინმეს ჰგონია, რომ პოლიტიკაში ყოფნით უფრო დიდ სიკეთეს მოუტანს ქვეყანას, რატომაც არა! მე რეპეტიციებზე უფრო ბედნიერი ვარ, ვიდრე სხვაგან ვიქნებოდი.
– არჩევნების წინა ღამეს ქალბატონმა მანანა ბერიკაშვილმა თქვენ და ბატონ დათო დოიაშვილს პირდაპირი ეთერიდან მოგიწოდათ, აზრზე მოდით და დაინახეთ, საქართველოში რა ხდებაო. მასთან ამ თემაზე თუ გქონდათ საუბარი?
– მანანა ჩემი მეგობარია და მაშინ უბრალოდ განერვიულებული იყო. მისი ნათქვამი ცუდად არ მიმიღია, პირიქით, გამიხარდა, რომ მძიმე წუთებში გავახსენდი და პირდაპირ ეთერში თქვა, სად ხართ, დამეხმარეთო. საარჩევნო ბრძოლა ჩვეულებრივი მოქალაქეებისთვის იყო მძიმე და, წარმოიდგინეთ, ისინი რა დღეში იქნებოდნენ, ვინც ამ ბრძოლაში იყო ჩართული. მანანას ასეთ მძიმე დროს რომ გავახსენდი, ესე იგი, მეგობრად მთვლის.
– თქვენს ყველაზე დიდ წარმატებად რას მიიჩნევთ?
– თითოეულ ჩემს გაკეთებულ სპექტაკლს, რომელთაგან ვერც ერთს გამოვყოფ. სხვა მეტი არაფერი გამაჩნია ამ სამყაროში – ჩემი სპექტაკლები და ჩემი ერთადერთი ქალიშვილი, რომელზეც ვგიჟდები! თინათინს არა უშავს, კარგი გოგო გამომივიდა.
– თინათინი აბიტურიენტია?
– დიახ. დანიაში ერთ–ერთ სასწავლებელში ჩააბარა, მაგრამ წასვლა ვერ მოახერხა. ძალიან უყვარს ცეკვა. ქართულ ცეკვებზე ფანატიკურადაა შეყვარებული. ბედნიერი ვარ, რომ ასე ძალიან უყვარს ჩვენი კულტურა. მე და მანანამ გადავწყვიტეთ, თინათინისთვის "კალაპოტი" მიგვეცა და დანიაში გავუშვით. იქ ქორეოგრაფიულ სასწავლებელში ჩააბარა, მაგრამ ვეღარ წავიდა, სასწავლო ვიზა არ მისცეს, ამიტომ მომავალი წლისთვის გადაიდო მისი გამგზავრება. ცოტა გამიხარდა კიდეც, რომ ვერ წავიდა, მინდოდა, ჩემთან დარჩენილიყო. სულ რაღაც 8–9 თვით უნდა წასულიყო, მაგრამ მაინც ძალიან განვიცდიდი მასთან განშორებას. მგონია, რომ ჯერ პატარაა და უცხო ქვეყანაში ცხოვრება გაუჭირდება.
– მარტო აპირებდა იქ ცხოვრებას?
– აბა, როგორ! ჩვენ როგორ მივატოვებთ საქმეს! ჩემი და ჩემი მეუღლის მიზანი სწორედ ისაა, რომ თინათინმა დროებით მარტოდ იცხოვროს. გვინდა, დამოუკიდებლობას მიეჩვიოს, ჩვენგან მიცემული ცოტა ფულის სწორად განაწილება ისწავლოს. მარტო ცხოვრება ადამიანს ბევრ კარგ რამეს ასწავლის. არ ვარ ის მშობელი, რომელიც ეტყვის, ვაიმე, შვილო, მამა გენაცვალოს, იქ მარტო როგორ იქნებიო. თინათინი ჯერ 17 წლისაა, მაგრამ მგონია, რომ მშობლებისგან დამოუკიდებლად ცხოვრებას შეძლებს. ძალიან თანამედროვე ბავშვი არ არის, ერთი პლეხანოველი, თავშეკავებული გოგოა.
– ცხოვრების საქმედ ცეკვა აქვს არჩეული თუ პარალელურად სხვა პროფესიასაც დაეუფლება?
– ამ ეტაპზე აბსოლუტურად ცეკვაშია შთანთქმული. თინათინს ერგო ბედნიერება, სუხიშვილების სტაჟიორი გამხდარიყო. შეიძლება ერთი–ორჯერ მათთან ერთად სცენაზე გაიყვანონ. ეს მისთვის და, რა თქმა უნდა, ჩემთვისაც საოცარი ბედნიერებაა.
– ჩვენთან ინტერვიუში თქვით, რომ არ გინდათ, თინათინი მსახიობი გახდეს. თავად რას ფიქრობს?
– თინათინი კულისებში გაიზარდა, "თეატრალურ სარდაფში", ბოჰემურ, მოლიერისეულ თეატრში. მასთან ამ სფეროს დადებით და უარყოფით მხარეებზე არ მილაპარაკია. თუ მოინდომებს მსახიობობას, ვერ ავიღებ თავზე იმხელა პასუხისმგებლობას, რომ დავუშალო. არც არაფერს ვაიძულებ. იმიტომ არ მინდა, თინათინი ამ სფეროში ჩაერთოს, რომ მსახიობმა არასოდეს იცის, რა ელის, გამართლებაზეა დამოკიდებული. შეიძლება მთელი ცხოვრება ამ პროფესიას შეალიოს და ბოლოს მიხვდეს, რომ ეს საქმე მისი სულაც არაა. ვერ გეტყვით, ამ ეტაპზე თინათინი რას აპირებს. ამ თემას არ განვიხილავთ. უყვარს დოლი, ჩონგური... გიჟდება ამ ყველაფერზე. ძალიან ბევრს შრომობს და ეს მახარებს.
– სანამ ინტერვიუზე შეგითანხმებდით, რამდენჯერაც დაგირეკეთ, იმდენჯერ ხან საქართველოში არ იყავით, ხანაც მპასუხობდნენ, რომ თეატრში ხართ. დილით ადრე გადიხართ სახლიდან და გვიან ბრუნდებით. ცოლ–ქმარი ერთად მუშაობთ მარჯანიშვილის თეატრში, მაგრამ იმაზე არ გიფიქრიათ, რომ თინათინს მამა აკლია?
– ჩემი გოგო ხშირად ამბობს, აბა, მე მამას ხომ ვერ ვხედავო, მაგრამ ეს ზღაპარია. მგონია, რომ ძალიან კარგი მამა ვარ. ტყუილი იქნება, რომ გითხრათ, მე და თინათინს ერთმანეთთან ყოფნის დეფიციტი გვაქვს–მეთქი. ხან რეპეტიციებზე მოდის, სახლშიც ხომ მივდივარ. თუ სკოლაში არ ვაკითხავ, მის შინაგან სამყაროში არ ვიქექები და მისი "ფეისბუქის" გვერდზე არ დავძვრები, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ჩემს შვილს არ ვიცნობ და მას მამა აკლია. ეს იმიტომ კი არ ხდება, რომ არ მაინტერესებს ან მეზარება, უბრალოდ, მის სამყაროში არ ვერევი. ვგიჟდები, ისე მინდა, მაგრამ ამის უფლება არ მაქვს.
– თქვენ უფრო გგავთ თუ ქალბატონ მანანას?
– რა თქმა უნდა, მე მგავს. ყველაფერი კარგი, რაც თინათინს აქვს, ჩემგან გამოჰყვა. ეს ხუმრობით, რა თქმა უნდა! ღმერთმა დაიფარა და გარეგნობით მე არ დამემსგავსა, დედას ჰგავს, თორემ რა გაათხოვებდა მაგ უბედურს. ხასიათით მეც მგავს და მანანასაც. მგონია, რომ საქმისადმი თავგანწირვა ჩემგან აქვს. როგორც პიროვნება, ახლა ყალიბდება და ზუსტად ვერ გეტყვით, მისგან რა გამოვა. თინათინი ახლა ჩემთვის ბავშვია, რომელიც ძალიან მიყვარს და სუბიექტურად მასში ცუდ თვისებას ვერ ვხედავ. ერთი კავკასიელი მამა ვარ, რომელიც თავის შვილში მხოლოდ დადებითს ხედავს. არ შემიძლია მასთან მკაცრი ვიყო. სამაგიეროდ, მანანაა მკაცრი, დაუღრიალებს ხოლმე. ზოგჯერ სიმკაცრეც საჭიროა. სახლში მოსვლას თუ აგვიანებს, აუცილებლად მირეკავს და მეუბნება, არ ინერვიულო, მალე მოვალო. ღამის 11 საათს თუ გადაცდება და სახლში არ არის, იცის, რომ ამ დროს უკვე ვგიჟდები.
– მობილური რომ არ გაქვთ, სახლის ტელეფონზე გირეკავთ?
– დიახ. არც მობილური მიყვარს და არც სოციალური ქსელები. არ მესმის, მობილური ტელეფონით მოკლედ და გამოშიგნულად რატომ უნდა ველაპარაკო ახლობლებს.
ქეთი დინოშვილი