ან შეყვარებული, ან დედ–მამა! – მტანჯველი არჩევანი

"35 წლის ქალი ვარ, ჩემს მშობლებს კი დღემდე ბავშვად მივაჩნივარ და ჰგონიათ, რომ დამოუკიდებლად ვერაფერს გადავწყვეტ, არჩევანის უფლება არ მაქვს. მემუქრებიან, რომ, თუ მათ ნებას გადავალ და პირადი ცხოვრების მოწყობას თვითნებურად შევეცდები, სამუდამოდ დამკარგავენ, ამიტომ გადაჭრით ვერაფერს ვაკეთებ, მუდმივ შინაგან წინააღმდეგობაში ვარ", – გულისტკივილით გაგვიმხილა ჩვენმა რესპონდენტმა მეგიმ.
უცნაურია და სამწუხარო, რომ ასეთი შემთხვევები (შუა საუკუნეებისთვის დამახასიათებელი) ჩვენს საუკუნესაც შემორჩა. ზრდასრულ ადამიანს (მით უფრო – შუახანს მიტანებულს, რაც ალბათ უკვე გროტესკია!) არჩევანის უფლება მშობლისგან აქვს ჩამორთმეული მაშინ, როცა თითოეულ ჩვენგანს ნების თავისუფლება თავად უფლისგან გვეძლევა. ცხოვრება შეცდომების გარეშე წარმოუდგენელია, სხვაგვარად გამოცდილებას ვერ მიიღებ. მთავარია, შეცდომა გააცნობიერო და წინ წახვიდე. გამუდმებით მშობლების მორჩილებაში მყოფ ჩვენს რესპონდენტს კი თავდაჯერება და საკუთარი ძალების რწმენა დაეკარგა. ეშინია, რომ დამოუკიდებლად გადადგმულ ნაბიჯს მარცხი მოჰყვება, რასაც არავინ აპატიებს. ამიტომ უმოქმედობას და დინების მიყოლას ამჯობინებს, თუნდაც არ იცოდეს, საბოლოოდ სად მიიყვანს ცხოვრების მდინარე.
– მოდით, თავიდან დავიწყოთ. როცა პატარა იყავით, თქვენი საქციელით მშობლებს პრობლემებს უქმნიდით?
– ჭკვიანი და მოწესრიგებული ბავშვი ვიყავი, კარგადაც ვსწავლობდი. წესიერება ძვალსა და რბილში მქონდა გამჯდარი.
– ურჩობა არასდროს გამოგიჩენიათ?
– ვერ ვიტყვი, რომ ურჩობას ვიჩენდი. მნიშვნელოვან საკითხებთან დაკავშირებით მშობლებს თითქმის ყოველთვის ვუსმენდი.
– თქვენი ნებით აკეთებდით ამას თუ გაიძულებდნენ, მორჩილი ყოფილიყავით?
– ალბათ უფრო იძულების მომენტი იყო. თანამედროვე მშობლები ბავშვებს უფრო თავისუფლად ზრდიან, არაფერს აძალებენ, მაგალითად, სრულიად პატარას ეკითხებიან: "რას შეჭამ? რას ჩაიცვამ? სად გინდა, გაგასეირნო?". ამგვარმ მიდგომით მოზარდში ინდივიდი იღვიძებს, ბავშვი გრძნობს, რომ იმ საკითხებში, რაც მას ეხება, არჩევანის უფლება აქვს. ჩვენს დროს კი მშობელი არ გეკითხებოდა, რა გსურდა და რა – არა, გაკეთებინებდა იმას, რასაც საჭიროდ თვლიდა. დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში დასჯას და ძალადობას არ ერიდებოდა – ცემას, ყვირილს, ლანძღვას, კუთხეში დაყენებას და ა. შ. შეიძლებოდა არც კი ჩაეთვალა საჭიროდ, ბავშვისთვის აეხსნა, რატომ იყო აუცილებელი ასე მოქცევა: "უნდა გააკეთო და მორჩა! არ შემეკამათო!" – ამ პრინციპით ბევრი მშობელი მოქმედებდა, ამგვარი იყო ძირითადად წინა საუკუნეში აღზრდის მეთოდი. ეს გზა გავიარე მეც.
– რა ასაკში მიხვდით, რომ პირად საკითხებთან დაკავშირებით საკუთარი აზრის გამოთქმის უფლება გქონდათ?
– სტუდენტობისას, როცა შეყვარებული გავხდი. ჩემი შეყვარებული, დიმა, საკმაოდ დამოუკიდებელი ბიჭი იყო. უმამოდ გაიზარდა და, როგორც უფროსი შვილი, ოჯახის მთელ ტვირთს თავად ეზიდებოდა. ორ ადგილას მუშაობდა, ავადმყოფ დედას და და–ძმას არჩენდა.
– მისი მაგალითი გახდა თქვენთვის დამოუკიდებლობის სტიმული?
– არამხოლოდ მისი. მას არ მოსწონდა, რომ მშობლებზე ვიყავი დამოკიდებული და ცდილობდა, საწინააღმდეგო რელსებზე გადავეყვანე.
– მშობლები როგორ შეხვდნენ დიმასთან თქვენს ურთიერთობას, ასეთი შეხედულებების ბიჭი რამდენად მისაღებად მიაჩნდათ?
– მშობლები დიმასთან ჩემი ურთიერთობის კატეგორიული წინააღმდეგი იყვნენ. ჯერ ერთი, არ მოსწონდათ მისი ოჯახი და სოციალური მდგომარეობა, მეუბნებოდნენ, ასეთი კაცისთვის, რომელსაც ალბათ მთელი ცხოვრება ლოკოკინასავით უწერია მთელი ოჯახის ზიდვა, ვერ გაგიმეტებთო. მათთვის მიუღებელი იყო ის, რომ დიმა არ სწავლობდა, მაღალ საზოგადოებრივ წრესთან შეხება არ ჰქონდა. საშინლად ბრაზობდნენ იმის გამო, რომ ჩემზე დიმას გავლენას ხედავდნენ, ჩვენ წინააღმდეგ განგაწყო და აგაჯანყაო.
– სინამდვილეში როგორ იყო, დიმას გავლენით მშობლებს ეწინააღმდეგებოდით?
– ჩემს სიყვარულთან დაკავშირებით მშობლების უარყოფით დამოკიდებულებას ვეწინააღმდეგებოდი – სულ ეს იყო.
– საბოლოოდ თქვენი ნების გატანა შეძელით?
– მშობლებმა პირი შეკრეს ჩემს სიყვარულთან საბრძოლველად, მომენტს არ უშვებდნენ, რომ დიმა არ ეძაგებინათ, მიხატავდნენ "ჯოჯოხეთის" სურათს, რაც, სავარაუდოდ, მის ხელში მელოდა. მეუბნებოდნენ, გულუბრყვილო ხარ, ცხოვრების არაფერი გესმის, მაგ ბიჭის გვერდში დაიჩაგრები და დაბეჩავდები, ახლავე რომ ასე ზემოქმედებს შენზე, ქორწინების შემდეგ ხომ საერთოდ ჩაგძირავს და დაგაკნინებსო.
– ბოლოს რომელმა მხარემ "გძლიათ" – დიმამ თუ მშობლებმა?
– ვერ აღვწერ, რა დღეში ვიყავი. ერთი მხრივ, დიმას და, მეორე მხრივ, მშობლების ზეგავლენის ქვეშ მყოფი, საშინლად ავირიე. ორივე მხარე თავისკენ მექაჩებოდა და ლამის შინაგანად გამხლიჩეს. ბოლოს ვეღარ გავუძელი ამდენ წნეხს და სიყვარულზე უარი ვთქვი.
– და არ ინანეთ?
– სინანული წლების განმავლობაში გამყვა. ვერც მშობლებს და ვერც საკუთარ თავს ვპატიობდი, რომ შეყვარებული უარვყავი. რაღაც დროის შემდეგ დიმამ ცოლი ითხოვა და არაჩვეულებრივი ოჯახი შექმნა. მისი და–ძმაც დაიზარდნენ და ყოველი მათგანი გზას ეწია. დიმამ ცალკე ბინა აიშენა, გადავიდა. თავისი ბიზნესის საქმეც ააწყო და დღეს კარგად ცხოვრობს. ასე რომ, ჩემი მშობლების წინასწარმეტყველება იმ ჯოჯოხეთურ ყოფასთან დაკავშირებით, რაც მასთან მელოდა, არ აცხადდა – მისი ცოლი ყველაფრით უზრუნველყოფილი და ბედნიერია.
ფაქტია, რომ ჩემი მშობლების პროგნოზი არ გამართლდა, მაგრამ, მინდა გითხრათ, რომ თავად სრულებითაც არ მივისწრაფოდი მატერიალური კეთილდღეობისკენ. მგონია, რომ საყვარელი მამაკაცის გვერდში, როგორ ხელმოკლედაც უნდა გვეცხოვრა, თავს კარგად ვიგრძნობდი. ჩემთვის ბევრად მნიშვნელოვანია სულიერი ფასეულობები, რაც ჩემი მშობლებისთვის ნაკლებად გასაგებია. ვნანობ, რომ ბედნიერებას ხელი ვკარი.
– თქვენი ბედი როგორ აეწყო?
– უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ მშობლებმა კარგ სამსახურში მომაწყვეს. ეს დამეხმარა მძიმე ტრავმის მოშუშებაში, რაც იმ სიტუაციიდან დამრჩა. სიყვარულს გავურბოდი. მთელი ამ ხნის განმავლობაში მონდომებით ვიცილებდი ყველა თაყვანისმცემელს, მათ აქტიურობას აბეზრობად აღვიქვამდი, მათგან სიყვარულის ახსნას – სიტუტუცედ და ფამილარობად. მერე ჩემს ცხოვრებაში ერთი უბედურება მოხდა: ჩემი ძველი თაყვანისმცემელი, ბავშვობის მეგობარი, რომელსაც უხეშად ვიცილებდი, იმის დასამტკიცებლად, რომ ნამდვილად ვუყვარდი (იქნებ ჩემს დასასჯელადაც!), ჩემ თვალწინ მესამე სართულიდან გადახტა. სერიოზული დაზიანებები მიიღო და ინვალიდად დარჩა. ამან ისეთი დაღი დამასვა, რომ რამდენიმე წელი საკუთარ თავს აღარ ვეკუთვნოდი, ჩემს ცხოვრებას არსებობაც კი აღარ ერქვა. დრო დამჭირდა, რომ მდგომარეობიდან გამოვსულიყავი.
– მაგრამ სიყვარული მაინც გეწვიათ?
– ორი წლის წინ ჩვენს ოფისში სამუშაოდ მოვიდა ახალი თანამშრომელი, ჩემი ძველი შეყვარებულის მოსახელე, დიმა. გარეგნობით მისგან სრულიად განსხვავებული ტიპი გახლდათ, მაგრამ ხასიათის ბევრი ნიშან–თვისებით საოცრად ჰგავდა. ჩვენ შორის თავიდანვე სიმპათია ჩაისახა, რაც დროთა განმავლობაში სიყვარულად იქცა. ჩემს მშობლებს ვერ ვუტყდებოდი იმის გამო, რომ ამ დიმასაც იგივე "ხარვეზები" ჰქონდა, რაც ჩემს პირველ შეყვარებულს.
– კონკრეტულად?
– ჩემთან შედარებით სოციალურად დაბალ საფეხურზე დგას, ჩვენს ოფისში მუშადაა გაფორმებული, თორემ რეალურად გაცილებით მეტს აკეთებს, რამდენიმე ფუნქციას ითავსებს. ალბათ დროთა განმავლობაში უფროსები შრომას დაუფასებენ და დააწინაურებენ... გარდა ამისა, ცოლს არის გაყრილი, თუმცა მისი მეუღლე ფიზიკურად სუსტია, ხშირად ავადმყოფობს და ამიტომ დიმას შვილებთან ერთად მისი მოვლა–პატრონობაც უწევს. მის გარდა სხვა მიმხედავი არავინ ჰყავთ.
– თქვენ ამას როგორ აღიქვამთ?
– შემიძლია გავუგო. ვიცი, რომ დიმა ამას შინაგანი პასუხისმგებლობისა და ცოლის სიბრალულის გამო აკეთებს. დარწმუნებული ვარ, ვუყვარვარ და ჩემ გამო თავს დადებს. ბევრ ქალს ამის გაგება და გაძლება გაუჭირდებოდა. ჩემმა ერთმა თანამშრომელმა ქალმა არჩევანის წინაშეც კი დააყენა საქმრო – ან მე და ან შენი ყოფილი ოჯახიო. ცოლად რომ გაჰყვა, ყოფილ ცოლ–შვილთან საერთოდ გააწყვეტინა ურთიერთობა. მე ამას არ გავაკეთებ, ასეთი ქმედება მიუღებლად მიმაჩნია.
– მშობლებმა თქვენი ახალი სიყვარულის შესახებ გაიგეს?
– დედაჩემმა ეს რომ გაიგო, კინაღამ თავი მოიკლა, მაგისთვის გაგზარდე და გასწავლე, რომ მაგ უმსგავსოს გაჰყვეო. ჩემს მშობლებს უნდათ, რომ სამსახური გამოვიცვალო და დიმას დამაშორონ.
– უკაცრავად, მაგრამ თქვენი ასაკი მათთვის არაფერს ნიშნავს? არ ეშინიათ, რომ ამ სიყვარულსაც თუ დაგაკარგვინებენ, შეიძლება გათხოვებაზე აღარც იფიქროთ?
– ეს მათთვის პრობლემა არ არის. დედამ მითხრა, ჯობია, გაუთხოვარი დარჩე, ვიდრე ასეთი გათხოვებით ცხოვრება დაინგრიოო. დარწმუნებულები არიან, რომ დიმას გვერდით გავუბედურდები. ჩემს შეყვარებულს ანგარებიან პიროვნებად თვლიან და ფიქრობენ, რომ ჩემი თანამდებობითა და ოჯახიშვილობით ხელის მოთბობა სურს.
– თავად კი ფიქრობთ, რომ ასე არ არის და თქვენი არჩევანი სწორია?
– სასწორზე ვდგავარ: ხან დარწმუნებული ვარ, რომ დიმა ის ადამიანია, ვის გვერდითაც ბედნიერებას მოვიპოვებ, ხან კი შიში მიპყრობს, ჩემი მშობლების წინასწარმეტყველება არ აცხადდეს და თავი არ დავიღუპო. ამიტომ ვერაფერს ვწყვეტ. ეს გაურკვევლობა ჩემს ნერვებს ძალიან აზიანებს.
– თქვენი აზრით, ეს მშობლების გავლენის გამო ხდება თუ თავად დიმა გაძლევთ საფუძველს, რომ მის პიროვნებაში ეჭვი შეიტანოთ?
– როცა ეჭვი ჩნდება, მერე უკვე ბევრი რამ სხვაგვარად გეჩვენება. ეტყობა, გავლენებისგან ჯერ კიდევ ვერ გავთავისუფლდი.

– თქვენს სხვა თანამშრომლებს ან მეგობრებს ამ სიყვარულთან დაკავშირებით რა აზრი აქვთ: ისინიც გიწუნებენ რჩეულს?
– ზოგს არ მოსწონს დიმა, ზოგი დადებითადაა განწყობილი, ზოგიც თავს იკავებს შეფასებისგან. ბევრი მეუბნება, რომ უკეთესს ვიმსახურებ.
– ერთხელ უკვე გედოთ სასწორზე პირადი ცხოვრება და თქვენი არჩევანი სანანებლად გაგიხდათ. ეს გამოცდილება გადაწყვეტილების მიღებაში ამჯერად არ გეხმარებათ?
– ამ თემაზე ბევრს ვფიქრობ. ძალიან ცუდად ვარ, ზოგჯერ სურვილი მიჩნდება, ყველაფერი დავტოვო და სადღაც გადავიკარგო. არჩევანის გაკეთება მიჭირს. შეყვარებული რომ დავკარგო, შეიძლება თან გადავყვე. იმისიც მეშინია, ვაითუ, მშობლების სიტყვები გამართლდეს და თავი დავიღუპო. არ მინდა, შეცდომა დავუშვა და დედ–მამასთან მისაბრუნებელი პირი არ მქონდეს. ამიტომაც ვარ ამ დღეში და ისევ მშობლებს ვემორჩილები.
ნანა კობახიძე