კახა შენგელია: "თორნიკე დაფრინავს, მე კი ბოლოს მოედანზე დავდიოდი"

21 წლის კალათბურთელ თორნიკე შენგელიას ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი ეტაპია, ის ნბა–ში ასპარეზობს. ამიტომ ოჯახის მთელი ყურადღება ახლა სწორედ მისკენ არის მიმართული. მშობლებს მისი ყველაზე უკეთ ესმით, რადგან წარსულში ორივე კალათბურთელი იყო. მამა, ბატონი კახა, პროფესიონალი მოთამაშე გახლდათ, საბჭოთა კავშირის ნაკრებში ასპარეზობდა. მერე წარმატებული სპორტული კარიერა მწვრთნელობით გააგრძელა და დღეს სამედიცინო უნივერსიტეტის საკალათბურთო გუნდს წვრთნის. თორნიკეს დედა, ქეთი თევზაძე, გათხოვების შემდეგ დაემშვიდობა კალათბურთს. ახლა ის ამერიკაშია, შვილთან და მასზე ზრუნავს. ახალ წელს მთელი ოჯახი შეიკრიბება, დეკემბრის ბოლოს თორნიკეს ამერიკაში მამა და დაიკო, სოფო, ჩააკითხავენ. მანამდე კი თავისი საამაყო ბიჭის ბავშვობას ბატონი კახა "სარკესთან" იხსენებს.
– ბატონო კახა, თქვენი მეუღლე, ქალბატონი ქეთი, ახლა თორნიკესთანაა ამერიკაში. ხშირად უწევს მასთან ჩასვლა?
– კი, ხშირად. თორნიკეს ყურადღება სჭირდება, ვარჯიშიდან დაღლილი რომ მოვა, საჭმელი გამზადებული უნდა დახვდეს. მაქსიმალურად ვუწყობთ ხელს. ვარჯიშზე დილის 9 საათზე მიდის და ხანდახან დარბაზში ერთ ჯერზე 4–5 საათი უწევს ყოფნა, შემდეგ საღამოს ისევ ვარჯიშობს.
– თქვენც ხშირად ჩადიხართ შვილთან?
– მე ვერ ვახერხებ, რადგან სამედიცინო უნივერსიტეტის საკალათბურთო გუნდს ვავარჯიშებ, მთავარი მწვრთნელი ვარ. საახალწლოდ თავისუფალი დრო გამომიჩნდა, ამით აუცილებლად ვისარგებლებ და თორნიკეს მე და ჩემი ქალიშვილი სოფო ჩავაკითხავთ.
– როგორც ვეტერან კალათბურთელს, ალბათ შვილის ყველაზე უკეთ გესმით.
– რა თქმა უნდა, ამ წარმატებისკენ ნაბიჯ–ნაბიჯ მივდიოდით. ვფიქრობ, როგორც მშობელს, მწვრთნელს, მის აღზრდაში არსად დამიშვია შეცდომა. ყველაფერს ეტაპობრივად მივყვებოდით, არ ვჩქარობდით. როცა თორნიკე 16 წლის ასაკში საქართველოს ეროვნულ ნაკრებში აიყვანეს, ამის წინააღმდეგი ვიყავი. მეშინოდა, არ მოდუნებულიყო, მაგრამ, ღვთის წყალობით, ყველაფერმა კარგად ჩაიარა.
– თორნიკეს სპორტული მონაცემები თავიდანვე შენიშნეთ?
– კი, რომ შემეტყო, ამის მონაცემები არ ჰქონდა, მის ყურადღებას უფრო სწავლისკენ მივმართავდი. სხვათა შორის, ძალიან კარგად სწავლობდა. მათემატიკის მასწავლებელმა გვითხრა, კალათბურთს თავი დაანებეთ, ამისგან მათემატიკოსი გამოვაო.
– კალათბურთზე სხვასთან დაგყავდათ თუ თქვენ ავარჯიშებდით?
– თავიდან სხვა მწვრთნელები ავარჯიშებდნენ. სხვათა შორის, მწვრთნელობა თორნიკეს გულისთვის დავიწყე, იმიტომ კი არა, რომ მათ არ ვენდობოდი, უბრალოდ მინდოდა, შვილთან უფრო ახლოს ვყოფილიყავი. ამას ასე საჯაროდ ახლა პირველად ვამბობ. ახლაც შეძლებისდაგვარად თორნიკესთან ახლოს ვარ. შარშან ევროპის ჩემპიონატზეც ვახლდი, ახალი ნაოპერაციევი, ღია ჭრილობით.
– როგორი იყო საკუთარ შვილთან მუშაობა?
– ამ გადაწყვეტილებას თავიდანვე გამოუჩნდნენ სკეპტიკოსები. ამბობდნენ, მამა შვილს გააფუჭებსო. მე და თორნიკე ვმეგობრობთ, მაგრამ ვარჯიშზე მისთვის, როგორც შვილისთვის, არასდროს შემიხედავს. თუ ვინმესგან რამეს ვითხოვდი, პირველ რიგში, მისგან. ხანდახან სხვის გამოც დასჯილა, ოღონდ სპეციალურად – არა. თუ მასაც მიუძღოდა წვლილი გუნდის დამარცხებაში, ამას, ასე ვთქვათ, არ "ვუტარებდი". ახლა ამის გამო ცოტა გული მწყდება.
– მერე თქვენი ასეთი დამოკიდებულება გულს არ სტკენდა?
– ვატყობდი, რომ სწყინდა, მაგრამ სჯეროდა, რასაც ვეუბნებოდი. ვარიგებდი, სადაც ხარ, ბოლომდე იქ უნდა იყო, თუ არა და, თავი დაანებე–მეთქი. ადამიანი ან ცოცხალი უნდა იყოს, ან – მკვდარი. ცოცხალ–მკვდარი არც მოედანზე ვარგა და არც – ცხოვრებაში.
– თამაშის მანერით მამა–შვილს ერთმანეთს ხშირად გადარებენ?
– კი. ჩემი სპორტული კარიერა ორად იყოფა. როცა საბჭოთა კავშირის ნაკრებში ვთამაშობდი, მაშინ მართლა სპორტსმენი ვიყავი, მერე უკვე წონის პრობლემები დამეწყო. ჩემი ბრალი იყო, არასწორი სპორტული ცხოვრებით ვცხოვრობდი. კარიერის მეორე ეტაპზე თამაშიდან სიამოვნებას ვეღარ ვიღებდი, უბრალოდ ვმუშაობდი – კონტრაქტიდან კონტრაქტამდე. თქვენს თაობას უფრო მეორე ეტაპიდან ვახსოვარ, როგორც ნამდვილ კალათბურთელს კი, ძველი თაობა მიცნობს. 1984 წლიდან 1989 წლის ჩათვლით, "დინამო 2"–ში ვთამაშობდი, პარალელურად საბჭოთა კავშირის ნაკრებში ვასპარეზობდი. ძველი თაობა თორნიკეს მამსგავსებს. ჩემი ძმაკაცებიც მეუბნებიან, მაგრად გგავსო. ახალი თაობა კი მას ვერ შემადარებს, რადგან თორნიკე მოედანზე დაფრინავს, მე კი ბოლოს დავდიოდი და იმიტომაც დავანებე თამაშს თავი. ხანდახან ჩემს მოსწავლეებს, რომლებიც ნელა მოძრაობენ, ვეუბნები, მასე რომ დავდიოდი, თამაშს იმიტომაც დავანებე თავი–მეთქი.
– პირველი შვილის დაბადება ალბათ თქვენთვის განსაკუთრებულ ემოციებს უკავშირდება.
– რა თქმა უნდა, პირველი შვილი და თანაც ბიჭი მშობლისთვის განსაკუთრებული სიხარულია. თორნიკე ჩვილი დავტოვე და შვედეთში წავედი სათამაშოდ. მაშინ ქვეყანაში არეულობა იყო, ვიზები კი გამოვაგზავნე, მაგრამ ოჯახი ვერ ჩავიყვანე. იქიდან რომ ჩამოვედი, თორნიკე უკვე დადიოდა, წლის და 6 თვის იყო. რა თქმა უნდა, ვერ მიცნო. ძალიან წვრილი ფეხებით, ოქროსფერი, კულულა თმით დამხვდა. ეს ჩემი შვილი არ არის–მეთქი, ვხუმრობდი. როცა ლაპარაკი დაიწყო, უკვე, როგორც თანატოლს, ისე ვესაუბრებოდი.
– ცელქი ბავშვი იყო?
– ძალიან მოუსვენარი იყო, აი, ძალიან! ახლა რამდენადაც დინჯი და გაწონასწორებულია, მაშინ იმდენად ცელქი იყო. სულ იმას ცდილობდა, რამე გაეფუჭებინა, დახტოდა, დარბოდა.
– სოფო რამდენი წლით უმცროსია ძმაზე?
– თორნიკეს დაბადებიდან 4 წელიწადში სოფო გვეყოლა. გული მწყდება, რომ ჩემი შვილების პატარაობა კარგად არ მახსოვს, სულ სახლიდან ვიყავი წასული. მერე, ყველაფერი რომ დალაგდა, სადაც წავიდოდი, ცოლ–შვილი ყველგან დამყავდა.
– როგორც ვიცი, სოფოც კალათბურთს თამაშობდა. რატომ დაანება თავი?
– მე ვუთხარი, რომ თავი დაენებებინა, არადა კარგი მონაცემები ჰქონდა. გოგონების გუნდი არ იყო, ამიტომ ბიჭებში თამაშობდა. ასე რომ, სოფოს დაქალებზე მეტი ძმაკაცები ჰყავს. ახლა მე–12 კლასშია. ამერიკაში აპირებს სწავლის გაგრძელებას.
– თქვენს მეორე ნახევართანაც კალათბურთს დაუკავშირებიხართ. გაიხსენეთ, როგორ მოხდა ეს ამბავი.
– – კი, ასე იყო. გოგონების და ბიჭების ტურნირი ჩატარდა სოხუმში და ერთმანეთი იქ გავიცანით. 19 წლის ასაკში ვიქორწინეთ, რასაც არ ვნანობ, ძმაკაცივით ბიჭი და გოგო მყავს.
– ალბათ იცით, რომ თორნიკე შეყვარებულია.
– კი, შეყვარებულია და თან – კარგ გოგოზე.
– იცნობთ მას?
– კი, თანაც იქიდან, როცა ბავშვი იყო, მაგრამ ამაზე მერე ვისაუბროთ.
– ყოველთვის იცით, რა ხდება თორნიკეს პირად ცხოვრებაში?
– ყველაფერზე, რაც შეიძლება ძმამ ძმას უთხრას, ძმაკაცმა – ძმაკაცს, ვსაუბრობთ. ჩემი დარიგება დიდად არ სჭირდება, 15 წლისა უკვე ესპანეთში წავიდა სათამაშოდ. გზა თვითონ გაიკვალა. წარმატებისთვის ნაცნობობით არ მიუღწევია. ძალიან მიხარია, რომ, სადაც ჩავიდა, ყველგან ჩემი სახელი დახვდა.
– თქვენს ოჯახურ და სპორტულ კარიერაში მეუღლის წვლილი ალბათ საკმაოდ დიდია.
– კი, მას ლომის წილი მიუძღვის ამაში. როცა მე წასული ვიყავი, ბავშვებს ის დასდევდა. ვარჯიშზე წაყვანა, წამოყვანა, ლოდინი – ყველაფერს აკეთებდა.
– მთელი ოჯახი კალათბურთელები ხართ. ერთად თუ გითამაშიათ?
– სამწუხაროდ, ასე ყველა ერთად ვერ შევიკრიბეთ, თორნიკეს და დედამისს კი ერთმანეთის წინააღმდეგ უთამაშიათ.
– რა ეტაპია ახლა შენგელიების ცხოვრებაში?
– არამარტო ჩვენი ოჯახი, მთელი სანათესაო თორნიკეთი ვცხოვრობთ.
ეკა ლემონჯავა