ბერი გაბრიელი წმინდანად შერაცხეს

"საქართველოში არც კი იციან, თუ რა დიდი ბერი ჰყავთ მათ მონასტერში", – ეს სიტყვები გასული საუკუნის 90–იან წლებში ერთ–ერთ ამერიკულ მართლმადიდებლურ გამოცემაში დაიბეჭდა. ამ პერიოდში საქართველოში ამერიკიდან საგანგებოდ ჩამობრძანდა მღვდელ–მონაზონი გერასიმე, რომელიც პლატინა–კალიფორნიის მონასტერში მოღვაწეობდა. იგი მამა გაბრიელს შეხვდა. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ მამა გერასიმემ და პლატინა–კალიფორნიის საძმომ ქართველ ბერს სტატია მიუძღვნა.
კომუნისტურ, შავბნელ წლებში საქართველოში ძალიან ცოტამ თუ იცოდა, რომ გვყავდა ბერი, რომელიც თავისი მოღვაწეობით წმინდანებს ემსგავსებოდა. მისი ამბავი გასული საუკუნის 90–იანი წლებიდან ნელ–ნელა ვრცელდებოდა და მთელ საქართველოს მოედო. ხალხის გულმა ის უკვე აღიარა წმინდანად. სულ ახლახან კი, მისი გარდაცვალებიდან 17 წლის შემდეგ, ეკლესიამ ის მართლაც წმინდანად შერაცხა. ეს გადაწყვეტილება 2012 წლის მიწურულს, 20 დეკემბერს, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა სინოდმა სპეციალურ სხდომაზე მიიღო. უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია მეორემ მას უწოდა ღირსი მამა არქიმანდრიტი გაბრიელი აღმსარებელი და სალოსი. წმინდანის ხსენების დღედ 2 ნოემბერი (მისი გარდაცვალების თარიღი) დაწესდა. საშობაო მარხვის დამთავრების შემდეგ მამა გაბრიელის წმინდა ნაწილებს სამთავროს დედათა მონასტერში გადაასვენებენ. წმინდა სინოდის ამ გადაწყვეტილების მნიშვნელობა ქართული ეკლესიისა და ქართველი მართლმადიდებელი ერისათვის უდიდესია – ჩვენს ურთულეს ეპოქაში ღმერთმა საქართველოს კიდევ ერთი წმინდანი მოუვლინა.
...
1929 წლის 26 აგვისტოს თბილისში, ნავთლუღში, თეთრიწყაროს ქუჩაზე, ურგებაძეების ოჯახში, სადაც ქრისტიანობის ხსენება იკრძალებოდა, პატარა გოდერძი დაიბადა. მამამისი, ვასილ ურგებაძე, კომუნისტური პარტიის წევრი, ეკლესიის დანგრევას და მის ადგილას კინოთეატრის მშენებლობას ხელმძღვანელობდა. 1931 წელს ის შეთქმულებმა მოკლეს. გოდერძის ამის შემდეგ მამის სახელს, ვასიკოს ეძახდნენ. ბავშვობიდან გამოირჩეოდა ყველასგან, მისი საქციელი ახლობლებისთვის გაუგებარი იყო. ქრისტიანულად არ ზრდიდნენ, არადა ღვთიური მადლით პატარაობიდანვე გამოირჩეოდა. თანატოლებთან თამაშზე მეტად მარტო ყოფნა და მდუმარება უყვარდა. თამაშის დროს ეკლესიებს აგებდა, შიგ ასანთის ღერებს ამაგრებდა და, სანთლებიაო, ამბობდა.
7 წლის იყო, როდესაც ქრისტეს სახელი პირველად გაიგო. ერთხელ მეზობელი ქალების ჩხუბს შეესწრო, ერთმა მეორეს უთხრა, რა ჯვარს მაცვი ქრისტესავითო. ბავშვმა ამ სიტყვების მნიშვნელობა ვერ გაიგო და იკითხა, რატომ აცვეს ქრისტე ჯვარსო. პასუხი ვერავინ გასცა და ეკლესიაში წასვლა ურჩიეს. მართლაც მივიდა წმინდა ბარბარეს სახელობის ეკლესიაში, მაგრამ დაკეტილი დახვდა. ყარაულმა ურჩია, ქრისტეს ისტორია წაეკითხა. ამ დღიდან ფულის შეგროვება დაიწყო და როდესაც დააგროვა, ბაზარში წავიდა. ბუკინისტებისგან წიგნი შეიძინა. ცოტა მანძილი რომ გაიარა, წიგნს დახედა და ნახა, "სახარება" ეწერა. ბიჭმა იფიქრა, ალბათ ბუკინისტს შეეშალა და სხვა წიგნი მომყიდაო, მაგრამ იმ გამყიდველს ვეღარ მიაგნო. ბაზარში ყველამ უთხრა, ასეთი აქ არც არავინ ყოფილაო.
ბავშვობაში ბევრი გამოცხადება ჰქონდა. ერთხელ მეორე სართულზე, აივანზე მჯდარა, როდესაც რაღაც ძალამ უკარნახა, რომ ცისთვის აეხედა. მართლაც აიხედა და ცაზე აღმართული დიდი ჯვარი დაინახა. მაშინ ვერ მიხვდა, ეს რისი ნიშანი იყო. დიდი ხნის შემდეგ, როცა უკვე მოხუცი ბერი იყო, გააცნობიერა, რომ ეს მისი ჯვარი იყო, რომელიც ღვთისა და ხალხის წინაშე სიყვარულით უნდა ეტარებინა.
ბავშვობაში კიდევ ერთი რამ შეემთხვა, რაზეც თავად ასე ყვებოდა: "ღამე, როცა მეძინა, უეცრად გამეღვიძა და დავინახე ჩემ წინ საზარელი დემონი. რისხვით მიყურებდა. ღმრთის მადლით, არ შემშინებია, დავიძაბე, მაგრამ არც არაფერი ვიღონე მის განსადევნად. უბრალოდ გაკვირვებით შევყურებდი. მან დამიღრიალა: "შენ მებრძვი მე?!" და თავში მუშტი ჩამარტყა".
საკმაოდ პატარა იყო, როდესაც ოჯახს გამოეყო და ეზოში თავისი ხელით სენაკი ააშენა, სადაც სარეცელიც კი არ ედგა. დედა–შვილს ამის გამო გამუდმებით ჰქონდათ დაპირისპირება. მიუხედავად იმისა, რომ დედა, ქალბატონი ბარბარე (შემდგომში მონაზონი ანა), ურწმუნო ადამიანი არ იყო, შვილის საქციელი არ მოსწონდა. თავიდან გაუკვირდა, მერე კი, როცა ვასიკოს ქრისტეს მიმართ რწმენა უფრო გაუღრმავდა, დედამ შვილს კატეგორიულად მოსთხოვა, თავის არჩევანზე ხელი აეღო, მაგრამ ის უარზე იყო. ერთხელაც, შვილისგან მორიგი უარის გაგონებაზე, გაბრაზებულმა ბარბარემ სახარება საპირფარეშოში გადაუგდო. ვასიკომ წიგნი ამოიღო, გულში ჩაიკრა და ატირდა.
ამ შემთხვევის მერე 12 წლის ვასიკო სახლიდან წავიდა, მცხეთამდე ფეხით იარა. დედათა მონასტერში მივიდა, სადაც დედებმა თბილად მიიღეს, დააპურეს, მაგრამ ღამე ვერ გაათევინეს – იქ მამაკაცის დარჩენა არ შეიძლებოდა. უთხრეს, სვეტიცხოველში ჩასულიყო და ღამე იქ გაეთია. ბიჭმა მთელი ღამე მონასტრის კართან გაატარა. ღვთისმშობელს შესთხოვა, რომ ოდესმე იქ სენაკი მიეცა მისთვის. ამის მერე რამდენიმე მონასტერში ცხოვრობდა. ერთხანს კი თბილისში ცნობილ მკითხავ მარგოსთანაც იყო. ბავშვი იმის გამო წუხდა, რომ ეს ქალი ცოდვაში იმყოფებოდა. ერთხელ, როცა მარგო ავად გახდა, სამკითხაოდ მოსულ ხალხს თავად ვასიკო დახვდა. მათ განსაცდელზე, საკუთარ ცოდვებსა და ქრისტეზე ესაუბრა. ყველას მოუწოდა, მღვდელთან აღსარებაზე მისულიყვნენ და წმინდა ზიარება მიეღოთ. ბავშვის ასეთმა ქცევამ ხალხი გააოგნა. მარგომ კი მკითხაობა მიატოვა და ეკლესიური ცხოვრება დაიწყო.
ამ დროის განმავლობაში ბარბარე შვილს დაუღალავად ეძებდა. როცა მიაგნო, შეეხვეწა, ოღონდ სახლში დაბრუნდი და აღარაფერს დაგიშლიო. ამის მერე ვასიკოს მიმართ სიმკაცრე აღარასოდეს გამოუჩენია.
მეორე მსოფლიო ომის დროს მამა გაბრიელთან უამრავი ადამიანი მიდიოდა. მაშინ მხოლოდ 12 წლის იყო. ადამიანები, რომელთა ახლობლებიც ფრონტზე იმყოფებოდნენ, ვასიკოსგან ამბის გაგებას ცდილობდნენ. ის ყველას პასუხს აძლევდა და თან ეუბნებოდა: "ეკლესიაში იარეთ, ქრისტეს არ მოსწყდეთ და სულის ცხონება არ დაკარგოთ". ამავე პერიოდში ვასიკომ ხატების შეგროვება დაიწყო. რადგანაც კომუნისტური რეჟიმი მძვინვარებდა, ხალხი ხატებს სხვენში მალავდა. ის ასეთ სახლებში მიდიოდა, ზუსტ ადგილს მიუთითებდა და ეტყოდა: "ვიცი, აქ ხატი გისვენიათ, ან პატივი მიაგეთ, ანდა მე მომეცით". ხატებს სანაგვეზეც პოულობდა, ზუსტად აგნებდა, სად იყო ისინი გადაყრილი. როცა წლების მერე საკუთარ ეზოში ეკლესია ააშენა, ეს ხატები იქ დაასვენა, ზოგიც სამთავროს დედათა მონასტერს შესწირა.
ჭაბუკობის დროს სამხედრო სამსახურში გაიწვიეს. ბათუმში, სასაზღვრო ნაწილში მსახურობდა. იქ ჩასვლისთანავე ტაძარში მივიდა და ნიკოლოზ სასწაულმოქმედს სთხოვა, დრო ჰქონოდა ეკლესიაში სასიარულოდ. მართლაც, მეორე დღესვე გამოიძახეს და დამტარებლად დანიშნეს. დაკისრებულ მოვალეობას მორჩებოდა თუ არა, მაშინვე ტაძარს მიაშურებდა. მღვდელმა ჩუმად აზიარა და ოთხშაბათ–პარასკევს მარხვასაც ინახავდა. ამ დღეებში მუცლის ტკივილს იმიზეზებდა და ხორცს არ ჭამდა.
ჯარიდან დაბრუნებულს ოჯახის წევრებმა ცოლის შერთვა დააძალეს და ერთი ლამაზი გოგოც გააცნეს. შეხვედრაზე მან ქუდიც კი არ მოიხადა და ისე იჯდა, სიტყვაც არ წამოსცდენია. ცოლის შერთვა თავიდან რომ აეცილებინა, ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში წავიდა. იქ ყოფნისას ქრისტეს დიდებაზე საუბარი დაიწყო თუ არა, დიაგნოზი მაშინვე დაუსვეს. სულიერ ავადმყოფად მიიჩნიეს და სახლში დედის ზედამხედველობის ქვეშ გაუშვეს.
ამ პერიოდიდან საკუთარ ეზოში ეკლესიის მშენებლობა დაიწყო. კომუნისტური ხელისუფლების წარმომადგენლებმა მისი ეკლესია რამდენჯერმე დაანგრიეს, ცნობილია, რომ ყოველი ასეთი შემთხვევის მერე ბოდიშს უხდიდნენ, ერთხელ პატიების სათხოვნელად რაიკომის მდივანიც კი მისულა.
1955 წლის იანვარში გოდერძი ურგებაძე თავისივე სურვილით დიაკვნად აკურთხეს, ხოლო 23 თებერვალს ქუთაისის მოწამეთას მონასტერში ბერად აღიკვეცა და, მისივე თხოვნით, გაბრიელი ეწოდა. სამი დღის შემდეგ წმინდა პეტრე–პავლეს სახელობის საკათედრო ტაძარში ქუთათელ–გაენათელმა ეპისკოპოსმა გაბრიელმა (ჩაჩანიძე) მღვდელ–მონაზვნად დაასხა ხელი. მამა გაბრიელი იყო პირველი, ვინც კომუნისტების დროს ბერად აღიკვეცა და ეკლესია ააშენა.
1965 წლის 1 მაისს, კომუნისტური საზეიმო დემონსტრაციის დროს, მის მიერ საჯაროდ განხორციელებულმა აქტმა კინაღამ მისი სიცოცხლე შეიწირა – აღლუმის დროს მამა გაბრიელმა ლენინის დიდი პორტრეტი დაწვა. გაავებულმა ბრბომ ის უმოწყალოდ ჩაქოლა. ქალაქში განგაში გამოცხადდა და ბერი სიკვდილს მე–8 პოლკის ჩარევამ გადაარჩინა. იზოლატორში ცოცხალ–მკვდარი მიიყვანეს. დაკითხვაზე მან თქვა: "იქ უნდა ეკიდოს ქრისტეს ჯვარცმა და არა – ლენინის სურათი. კაცს რად უნდა დიდება. უნდა ეწეროს: დიდება ქრისტე ღმერთს".
კრემლიდან ბრძანება გაიცა, ბერი გასამართლების გარეშე დაეხვრიტათ. კომუნისტებმა ბერს სანაცვლოდ შესთავაზეს, ეღიარებინა, რომ ეს ეკლესიის დავალებით ჩაიდინა. მამა გაბრიელმა ტანჯვა–წამებას გაუძლო და შემდეგ დაკითხვაზე ლენინი მხეცად მოიხსენია. ეს ფაქტი არ გამოჰპარვია უცხოურ პრესას, რაც კრემლს არ აწყობდა, ამიტომ კომუნისტები იძულებული გახდნენ, დახვრეტა ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში გადაყვანით შეეცვალათ. იქ მას ასეთი დიაგნოზი დაუსვეს: "ფსიქოპათიური პიროვნება, მიდრეკილი შიზოფრენიისმაგვარი ფსიქოზური ჩავარდნებით. თავისთვის ბუტბუტებს დაბალი ხმით, სწამს არსებობა ზეციური არსისა, ღმერთისა, ანგელოზებისა. საუბრისას ძირითადი ღერძი ყოველთვის იქითკენაა მიმართული, რომ ღმერთის წყალობითაა ყველაფერი. განყოფილებაში განმარტოებულია, თუკი ვინმე გამოელაპარაკება, უსათუოდ უხსენებს ღმერთს, ანგელოზებს, ხატებს".
ფსიქიატრიულიდან მამა გაბრიელი 7 თვეში გაათავისუფლეს, რაშიც გარკვეული წვლილი აკადემიკოს ავლიპ ზურაბაშვილს ეკუთვნის. ბერს ეკლესიაში სიარული აუკრძალეს. ამის გამო წირვა–ლოცვაზე ისე დადიოდა, როგორც ერისკაცი და ეზიარებოდა კიდეც. უშიშროების სამსახურში იბარებდნენ, საიდანაც საშინლად ნაცემი ბრუნდებოდა. ერთხელ ისე სცემეს, რომ სიარული აღარ შეეძლო და მის წასაყვანად ოჯახის წევრები დაიბარეს.
ამ დღიდან ბერი ხალხს სულიერ ავადმყოფად აჩვენებდა თავს, ქუჩებში ხმამაღლა ქადაგებდა და ყველას დასანახავად ღვინოს სვამდა, რომ ლოთი ჰგონებოდათ – სალოსობდა. ერთხანს შიომღვიმის მონასტერში გადავიდა, რადგან განმარტოებით დაყუდება სურდა. იქ უფლის გამოცხადებით ეუწყა, რომ სამთავროს მონასტერში წასულიყო. 1990 წლიდან გარდაცვალებამდე (1995 წლამდე) მამა გაბრიელი სამთავროს დედათა მონასტერში მოღვაწეობდა.
გაბრიელ ბერი სიცოცხლის ბოლო წლებში წყალმანკით დაავადდა. ამას ფეხის მოტეხვაც დაერთო. წელიწადნახევარი იწვა, ვეღარ დადიოდა. უკანასკნელ დღეებში მხოლოდ სიყვარულზე ქადაგებდა და ყველა მიმსვლელს ცრემლიანი თვალებით შემდეგ სიტყვებს ეუბნებოდა: "გახსოვდეთ, ღმერთი არის სიყვარული. რაც შეიძლება მეტი სიკეთე აკეთეთ, რომ თქვენმა სიკეთემ გადაგარჩინოთ. იყავით მდაბალნი, რამეთუ ღმერთმა მდაბალთა მოსცის მადლი. შეინანეთ ცოდვები და დაუტევეთ იგი, რადგან "ხვალე" – ეს მხოლოდ ბოროტის მახეა. გიყვარდეთ ერთმანეთი, რამეთუ უსიყვარულო ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს".
გარდაცვალების წინა დღეს მამა გაბრიელმა თქვა, ჩემი ამქვეყნიდან გასვლის დრო არისო, მაცხოვრის ხატს მოეფერა და ცოტა ხანი ჩუმად იყო. შემდეგ კი თქვა: "12 წლიდან შენ მოგდევ, უფალო. მზადა ვარ, წამიყვანე". მთელი ღამე გაუსაძლისი ტკივილები ჰქონდა, გათენებისას კი უკანასკნელი სიტყვები თქვა – "დედა! დაო!"... სულის გასვლის ლოცვები მეუფე დანიელმა წაუკითხა, ლოცვის დასრულებისას ბერმა გაიღიმა და სული განუტევა. თავისივე ანდერძის თანახმად, ბერმონაზვნური წესით, ჭილოფში გაახვიეს და მცხეთის დედათა მონასტრის ეზოში, სამრეკლოს გვერდით დაკრძალეს. მნახველთა მონაყოლით, მიწის მიყრა ვერავინ გაბედა და საფლავის ნაპირას ყრიდნენ. მიწა თავად წამოშლილა და საფლავს გადაჰფარებია.
სიკვდილამდე მამა გაბრიელმა იწინასწარმეტყველა, რომ მის საფლავზე ნახევარი საქართველო მივიდოდა. მართლაც, ამდენი წლის გასვლის შემდეგაც, მის საფლავზე მიმსვლელთა რიგები არ წყდება, პირიქით, ხალხი ემატება. ამ საფლავს განკურნების ძალა გააჩნია ისევე, როგორც საფლავზე ჩაუქრობელი კანდელიდან აღებულ ზეთს. მამა გაბრიელის სისხლი, რომელიც ექიმმა ანალიზის ჩასატარებლად აუღო და დედა პარასკევასთან ინახება, დღემდე უხრწნელია.
ახლა უკვე წმინდანზე კიდევ უამრავი საინტერესო ამბის მოყოლა შეიძლება, რადგან მის სახელს ბევრი სასწაული უკავშირდება. ბორჯომისა და ბაკურიანის მთავარეპისკოპოსი, წმინდა სინოდის წევრი, მეუფე სერაფიმე (ჯოჯუა) იმ ბედნიერ ადამიანთა რიცხვს მიეკუთვნება, რომლებიც მამა გაბრიელს პირადად იცნობდნენ. მეუფემ "სარკესთან" წმინდა ბერის ღვაწლზე ისაუბრა:
– მამა გაბრიელი პირველად სიონის ტაძარში ვნახე. ეს ეროვნული მოძრაობის დასაწყისი იყო, როცა ახალგაზრდობამ ეკლესიაში სიარული დავიწყეთ. ერთ დღესაც ტაძარში ვიდექი. დავინახე მოხუცი კაცი, რომელიც ხმამაღლა რაღაცას ამბობდა, გულზე ჯვარი და ხატები ეკიდა, ხელში კი ჯოხი ეჭირა. მერე ვიღაცამ თქვა, ეს მამა გაბრიელიაო. იმ წუთიდანვე ამ ადამიანის მიმართ მოკრძალებით განვიმსჭვალე. საპატრიარქოდან უწმინდესი და უნეტარესი მობრძანდებოდა, მან კი ხმამაღლა დაიძახა, კათოლიკოსი მოდისო. მან ხალხი მუხლებზე დააჩოქა. თვითონაც დაიჩოქა და ამით ხალხს ანიშნა, რომ უწმინდესს ყველა ასე უნდა შეხვედროდა. ამ წუთებმა ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. პირველი შეხვედრისთანავე მივხვდი, რომ იგი ღვთის განსაკუთრებული სიყვარულითა და მადლით გამოირჩეოდა. მისი უცნაურობა ჩემთვის დამაბრკოლებელი არ ყოფილა, პირიქით, ვხვდებოდი, რომ ის ასეთი ქცევით ცდილობდა, ხალხი ეკლესიამდე მიეყვანა. მას უდიდესი სიყვარული და პატივისცემა გააჩნდა უწმინდესისა და უნეტარესის, ილია მეორეს მიმართ.
– ცნობილია, რომ მამა გაბრიელმა მანტია გაჩუქათ. ეს ისტორიაც გაიხსენეთ.
– ჩემი ბერად აღკვეცა უცებ გადაწყდა და სააღკვეცო სამოსელი არ მქონდა. ეზოში რომ შევედი, დედებმა ძებნა დაიწყეს, მაგრამ მანტია ვერ ნახეს. მამა გაბრიელმა ეს რომ გაიგო, შევიდა თავის კელიაში და ცოტა ხანში თავისი მანტიით გამოვიდა. წლების შემდეგ მანტია მამა–იღუმენ მაკარის ვაჩუქე, ამჟამად კი მე მაქვს.
– მამა გაბრიელთან ურთიერთობა ადვილი იყო?
– კი, ის ამ მხრივ ძალიან უშუალო იყო. მართალია, ზოგჯერ სიმკაცრეც სჩვეოდა და ადამიანების რწმენაში გამოცდაც. ხშირად მღეროდა სიმღერას "ღვინოვ, კახურო". მისი საყვარელი სიტყვები კი "კარალევა შანტეკლერი" იყო. მაშინდელი ურწმუნო საზოგადოება მამა გაბრიელს ადანაშაულებდა, ამბობდნენ, ყვირის და მღერისო, მაგრამ დრო გავიდა და აღმოჩნდა, რომ ჩვენ ის ადამიანები ვიყავით, ვინც მასში ქრისტეს სარწმუნოება იხილეს. მის საუბარს ყოველთვის ყურადღებით ვუსმენდი, რადგან, რასაც ამბობდა, ყველაფერი ცხადდებოდა. ერთხელ მითხრა, ბეთანიელი მამები წმინდანები არიანო. ის მამა გიორგის (მხეიძე) და მამა იოანეს (მაისურაძე) გულისხმობდა. მართლაც, წლები გავიდა და ორივე მათგანი წმინდანებად შერაცხეს. ისინი მამა გაბრიელის სულიერი მოძღვრები იყვნენ და გარდაცვალებამდე მამა გიორგიც და მამა იოანეც სწორედ მან აზიარა. საუბრის დროს ერთხელ გვითხრა, მოვა დრო და საქართველო ძველ საზღვრებამდე გაფართოვდებაო. ამაში ტაო–კლარჯეთს გულისხმობდა.
– მამა გაბრიელს თქვენთვისაც მოუწყვია რწმენაში გამოცდა?
– კი, რა თქმა უნდა. ერთხელ სვეტიცხოველში ღამეს ვათევდი, ლოცვებს დავესწარი და ძალიან დაღლილი ვიყავი. ყველა ადგილი დაკავებული იყო დ მე დასაძინებელი ადგილი არ მქონდა. მხოლოდ ერთი პატარა ტახტი იყო თავისუფალი. მამა გაბრიელმა დამიძახა, წამოდი, დაიძინეო. მომერიდა და ვუთხარი, იყოს, აქ სადმე ჩამოვჯდები–მეთქი. მან კი მკაცრად მითხრა, წამოდიო. მე და მამა გაბრიელი ერთ ტახტზე, გვერდიგვერდ დავწექით. მან გამოცდის მიზნით, რასაც ხშირად მიმართავდა, ერთი უხერხული კითხვა დამისვა. გამოცდა მომიწყო – აბა, რას ვიფიქრებდი, მეწყინებოდა, წავიდოდი თუ რას გავაკეთებდი. მე კიდევ ამ კითხვაზე ჩვეულებრივი პასუხი გავეცი. მას გაეღიმა და მითხრა, მიყვარს უბრალო ბერებიო.
გაგონილი მქონდა, რომ მამა გაბრიელს სხვისი აზრების წაკითხვა შეეძლო და ამაში ცოტა ეჭვი მეპარებოდა, სანამ თვითონვე არ დავრწმუნდი. საუბრის დროს ადამიანი რამე ცუდს თუ გაიფიქრებდა, იგი ისეთ პასუხს გასცემდა, ცხადი იყო, რომ მისი აზრები წაიკითხა. აგრეთვე შეეძლო ამპარტავანი ადამიანის ცოდვაში მხილება. ისეთ ცოდვას გაუხსენებდა, რომელიც თავადაც არ ახსოვდა და ამით შეარცხვენდა.
აფხაზეთის ომის დროს სოხუმიდან რომ ჩამოვედით, თან ერთი რუსი მამა რომანოზი გამოგვყვა, რომელიც უკრაინაში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა. ჩვენგან გაიგო, რომ ასეთი სალოსი გვყავდა – მამა გაბრიელი და მისი გაცნობა მოისურვა. მამა მიქელმა (გაბრიჩიძე) მღვდელი რომანოზი მასთან კელიაში შეიყვანა. რადგანაც მათი საუბარი დიდხანს გაგრძელდა, მამა მიქელი შევიდა და ასეთი სურათი დახვდა: მამა გაბრიელი სკამზე იჯდა, რუსი მღვდელი კი მუხლებზე იდგა, თავისი ჯვარი მოეხსნა და მამა გაბრიელისთვის მიეცა. მამა რომანოზი ამბობდა, მე ღირსი არ ვარ, ეს ჯვარი მეკეთოს და მღვდელი ვიყოო.
– მამა გაბრიელთან ბოლო შეხვედრა როგორ გახსოვთ?
– მაგ დროისთვის უკვე ეპისკოპოსი ვიყავი. გავიგე, რომ ბერს წყალმანკი ჰქონდა და უკვე მძიმედ იყო ავად. მე და მეუფე ისაია სამთავროში მის სანახავად ერთად მივედით. მამა გაბრიელი ისეთი აღარ იყო, როგორიც ადრე, როცა ხმამაღლა ლაპარაკობდა, მღეროდა, ხუმრობდა. მას უკვე სერიოზული ტკივილები ჰქონდა, მაგრამ არ იმჩნევდა. დამლოცა და მითხრა, რომ ეპისკოპოსობა დიდი ჯვარია, რომელიც დიდ რწმენას და დიდ სიყვარულს მოითხოვს. ვგრძნობდი, რომ ეს მასთან ბოლო შეხვედრა იყო და ვთხოვე, დაველოცე. მან მითხრა: "ღმერთმა დაგლოცოს და მეც დამლოცე, მეუფეო". ჯვარი გადავსახე, დავლოცე და ვემთხვიე. ეს ჩემთვის ძალიან ამაღელვებელი იყო.
– მაშინ წარმოიდგენდით, რომ მამა გაბრიელი წმინადანად შეირაცხებოდა?
– საერთოდ, მამა გაბრიელთან ყოფნის დროს ყოველთვის ვგრძნობდი, რომ ჩემ წინ ნამდვილი წმინდანი იდგა. რაც შეეხება მის წმინდანად შერაცხვას, ვიცოდი, რომ ეს აუცილებლად მოხდებოდა, თუმცა უფრო მერე ველოდებოდი, რამდენიმე წლის გასვლის შემდეგ. ფაქტი ერთია და ამას სულ ვამბობ, რომ საზოგადოების ასეთი მონდომება და თხოვნა, რომ მამა გაბრიელი წმინდანად შერაცხულიყო, სხვა წმინდანის შემთხვევაში არ ყოფილა. გაგიკვირდებათ და, როცა სინოდი ილია ჭავჭავაძის (წმინდა ილია მართლის) წმინდანად შერაცხვის საკითხს განიხილავდა, ერისგან ასეთი დიდი მონდომება მაშინაც არ ყოფილა.
– თუ შეიძლება, განგვიმარტეთ, როგორი წეს–კანონებით ხდება წმინდა სინოდის მიერ სულიერი მოღვაწის წმინდანად გამოცხადება?
– ჩვენს ეკლესიაში, რუსულ ეკლესიაში და ევროპულშიც მიღებული წესით, ათეული წლები უნდა გავიდეს, რომ ამა თუ იმ ადამიანის წმინდანად შერაცხვის საკითხი დამტკიცდეს. სხვადასხვა კრიტერიუმები არსებობს. შეიძლება მოწამე იყოს, შეიძლება აღმსარებელი, უბრალო ბერი, სასულიერო პირი ან ერისკაცი. პირველი კრიტერიუმი არის საყოველთაო თაყვანისცემა, სასწაულებრივი კურნებების ნიშანი, მის საფლავთან ან მის ხატთან დაკავშირებული. წმინდანად შერაცხვა მომხდარა მაშინაც, როცა გარკვეული ღვთის ნიშანი – გამოცხადება ყოფილა. მამა გაბრიელის წმინდანად შერაცხვის შემთხვევაში, ეს ყველაფერი ძალიან სწრაფად მოხდა. თვით სერაფიმე საროველიც კი წმინდანად გარდაცვალებიდან 70 წლის შემდეგ შერაცხეს. ეს იყო ღვთის ნება, რომ გარდაცვალებიდან 17 წლის გასვლის შემდეგ მამა გაბრიელი წმინდანად შერაცხულიყო.
ეს საკითხი წმინდა სინოდის სხდომაზე კათოლიკოს–პატრიარქმა ილია მეორემ დასვა და მსჯელობაც დაიწყო. თუ ვინმეს ჩვენს ამ გადაწყვეტილებაში ეჭვი ეპარება, შევახსენებთ, რომ მის საფლავზე უამრავი სასწაული ხდება. სხვა ყველაფერთან ერთად, ეს არის უთუო ნიშანი იმისა, რომ იგი წმინდანი იყო.
წმინდა სინოდმა გადაწყვიტა ისიც, რომ მისი წმინდა ნაწილები სამთავროს დედათა მონასტერში გადავასვენოთ. როგორც წესი, წმინდა მამების საფლავებს არ ვხსნით ხოლმე, მაგრამ ამ შემთხვევაში გამონაკლისი დავუშვით. სხვათა შორის, თვითონაც იწინასწარმეტყველა, რომ ამ მონასტერში დაიკრძალებოდა. როცა ის ამას ამბობდა, გვეგონა, ხუმრობდა. არადა ყველაფერი ახდა. ბედნიერი ვარ, რომ ამ წმინდანთან ურთიერთობას მოვესწარი და მისგან დარიგებებიც მიმიღია.
თეონა კენჭიაშვილი