რომანოვების სასახლე და ეიფელის ხიდი საქართველოში - ისტორია ტრაგიკული წარსულით

ულამაზესი სასახლე, რომელიც ლიკანის მშვენება იყო და არის, 1892-95 წლებში არქიტექტორმა ლეონტინ ნიკოლაევიჩ ბენუამ ააშენა. სასახლე მდინარე მტკვართან ახლოს მდებარეობს. ის რუსეთის სამეფო ოჯახის - რომანოვების დასასვენებელი საკუთრება იყო.

1917 წლის ივლისის ერთი საბედისწერო ღამე ყველას დაამახსოვრდა, როგორც უდიდესი ტრაგედია. სწორედ ამ ღამეს ცხოველებივით ამოწყვიტეს რომანოვების დინასტიის უკანასკნელი წევრები. მშობლების ბედის გაზიარება მათ შვილებსაც მოუწიათ. საიმპერატორო ოჯახის ბედი ექიმმა ბოტკინმა და სამმა ერთგულმა მსახურმაც გაიზიარა. ამ ტრაგედიის ადგილი გახლდათ ეკატერინბურგი.

მეფე ნიკოლოზი და დედოფალი ალექსანდრა ფეოდოროვნა 1894 წლის 14 ნოემბერს დაქორწინდნენ. მათ ხუთი შვილი შეეძინათ: ოლღა, ტატიანა, მარია, ანასტასია და ტახტის მემკვიდრე ალექსი (14 წლის იყო, როცა დახვრიტეს). ალექსი დაავადებული იყო ჰემოფილიით და მისი სიცოცხლე გამუდმებით ბეწვზე ეკიდა. ოდნავი სისხლდენაც შეიძლებოდა სიცოცხლის ფასად დასჯდომოდა.

მეფის სურვილის მიუხედავად, მისი მმართველობის პერიოდში რუსეთი ორ სისხლისმღვრელ ომში აღმოჩნდა ჩათრეული, რამაც ქვეყნის შიდა არეულობაც გამოიწვია. ნიკოლოზ II-ის ცხოვრება, თავისი ხანგრძლივობითა და სულიერი მნიშვნელობით, ორ პერიოდად შეიძლება გაიყოს: მისი მეფობის და პატიმრობის ხანად.

დროებითმა მთავრობამ იმპერატორის საქმიანობის გამოსაკვლევად კომისია დანიშნა, მაგრამ დიდი მცდელობის მიუხედავად, ვერაფერი აღმოაჩინა მეფის გასამტყუნებლად. იგი უდანაშაულო იყო. სამეფო ოჯახის გათავისუფლების მაგიერ, დროებითმა მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება, პატიმრები ცარსკოე სელოდან ტობოლსკში, ხოლო იქიდან კი ეკატერინბურგში გადაეყვანათ.

იქ მათ სიცოცხლის ბოლო თვეები საკმაოდ მძიმე პირობებში გაატარეს. ოჯახის წევრები საშინელ საცხოვრებელ პირობებში, დაცინვას, უხეშ მოპყრობას და თითქმის შიმშილსაც ითმენდნენ. მხოლოდ რწმენა აძლევდა მათ უდიდეს სულიერ ძალას და მოთმინებას.

სიკვდილით დასჯისათვის მზადება პატიმრებისაგან ფარულად მიმდინარეობდა. ერთ ღამეს, დაახლოებით 3 საათზე, ტუსაღები სარდაფის მსგავს ოთახში ჩაიყვანეს, იმ საბაბით, თითქოს ქალაქში არეულობა იყო და აქ უსაფრთხოდ იქნებოდნენ. სარდაფში ოჯახი მშვიდად იყო, რადგან მიჩვეული იყო ღამის განგაშებს.

გარეთ შეიარაღებული მკვლელები შეგროვდნენ და ნიშანს ელოდნენ. ამ დროს კომისარი იუროვსკი მივიდა იმპერატორთან და უთხრა: - ”ნიკოლაი ალექსანდროვიჩ, ურალის საოლქო საბჭოს გადაწყვეტილებით, თქვენ და თქვენი ოჯახი უნდა დაიხვრიტოთ!”

იმპერატორმა ისღა მოასწრო, რომ თავისი ოჯახისკენ შებრუნდა და ხელები გაშალა მათ დასაცავად. დედოფალმა და ოლღამ პირჯვრის გამოსახვა დააპირეს, მაგრამ თითქმის ყველამ ერთდროულად დაიწყო სროლა. იატაკზე დაცემულებს ხიშტებით უღებდნენ ბოლოს. მკვლელებმა დახოცილები გაძარცვეს და მათი გვამები სატვირთო მანქანაზე შეყარეს.

მზის ამოსვლამდე სხეულები ტყეში გადაიტანეს და ორმოში ჩაყარეს, მაგრამ ახალ ხელისუფლებას შეეშინდა, რომ მათ ვინმე იპოვიდა. ამიტომ ისინი კვლავ მანქანაზე დაყარეს და ტყის მიტოვებული გზით გაემართნენ. მანქანამ ვერ შეძლო დანიშნულების ადგილამდე მისვლა, რის გამოც გვამების დაწვა რამდენჯერმე უშედეგოდ სცადეს.

ესეც რომ არ გამოუვიდათ, იქვე, ტყეში დიდი ორმო ამოთხარეს და სამეფო ოჯახის წევრების სხეულები ჩაყარეს. მიწა ისე მოასწორეს, რომ ეჭვი არავის აეღო. სამი დღის განმავლობაში ცდილობდნენ კვალის დაფარვას.

დღემდე არ არის ცნობილი, თუ ვინ გასცა დახვრეტის ბრძანება. სამეფო ოჯახის სასტიკ მკვლელობაში 164 ადამიანს ადანაშაულებდნენ. მათ კი მტკიცედ სწამდათ, რომ ეს სასჯელი მხოლოდ ისტორიული სამართლიანობის დემონსტრაცია იყო.

ლიკანის სასახლე ძალიან ორიგინალური არქიტექტურით გამოირჩევა. მას ყოველი მხრიდან სხვადასხვა ფორმა აქვს. გამორჩეულია გოგონების ოთახიც, სადაც კედლებზე ფერადი პეპლებია გამოხატული. თურმე, ერთხელ ოთახში პეპელა შემოფრენილა და გოგონების სურვილით მოუხატავთ კედლები ამგვარად.

საბჭოთა პერიოდში სასახლე მთავრობის ხელში გადავიდა. იქ ხშირად ისვენებდნენ სახელმწიფოს პირველი პირები. აგრეთვე - იოსებ სტალინიც. სასახლე დღემდე ფუნქციონირებს, როგორც პრეზიდენტის საზაფხულო რეზიდენცია.

ძალიან ბევრმა არ იცის, რომ ხიდი, რომელიც წაღვერს ცემთან ბორჯომი-ბაკურიანის რკინიგზით აკავშირებს, რომანოვმა სპეციალურად საფრანგეთში შეუკვეთა. ფრანგი არქიტექტორის, ალექსანდრე გუსტავ-ეიფელის მიერ კონსტრუირებული ხიდი საქართველოში 1902 წელს ჩამოიტანეს და მდინარე ცემისწყალზე ააგეს.

თეა ინასარიძე
ჟურნალი "და ქალი"