იპოლიტე ხვიჩიას საყვარელი ქალი

"იცოდე, მთელი ცხოვრება გახსოვდეს, არავის დასცინო! სიყვარულის არ შეგრცხვეს, ხანდახან ხმამაღლაც შეიძლება იყვირო, ხომ ვიცით ჩვენ, რომ სიყვარულის დამალვა შეუძლებელია... სიყვარულიც არის და სიყვარულიც – ფულის სიყვარული სიმახინჯეა, ის უნდა მოიხმარო, სხვაგვარად მან დამონება იცის... ფულის შემგროვებელი ადრე ბერდებაო, შვილო...", – ასე დაუბარა დიდმა ქართველმა კომიკოსმა, იპოლიტე ხვიჩიამ შვილიშვილს, მანანა ხვიჩიას. თვითონ მსახიობმა მართლაც ისე გალია თავისი სიცოცხლე, რომ მუდამ სიყვარულით ცხოვრობდა. გარშემომყოფებს, ახლობლებს, ნათესავებს და ზოგადად ხალხს იპოლიტე თბილი, მოსიყვარულე და ხალისიანი დაამახსოვრდა. მას ყველა უყვარდა, თუმცა გამორჩეული სიყვარული მისი მეუღლე ლუბა ქარქაშაძე იყო. მათ ურთიერთობაზე ლეგენდები დადიოდა. უერთმანეთოდ ერთ დღეს ვერ ძლებდნენ. იმქვეყნადაც ვერ გაძლეს ცალ–ცალკე და იპოლიტეს მისი საყვარელი ლუბა ორ წელიწადში უკან გაჰყვა. შთამომავლობას კი საოცარი მოგონებები დაუტოვეს.
სახელოვანი ბაბუა "სარკესთან" შვილიშვილმა, ავთო ხვიჩიამ გაიხსენა.
თეატრში ნაპოვნი სიყვარული
– იპოლიტე და ლუბამ ერთმანეთი ქუთაისის თეატრში გაიცნეს. ბაბუას სხვა ცოლი ჰყავდა, ბებო კი დასის უფროსის, ალიოშა ალფაიძის მეუღლე იყო და ერთი ქალიშვილიც ჰყავდა – ნუნუ (დედაჩემი). ისე მოხდა, რომ იპოლიტესაც და ბებოსაც ოჯახები დაენგრათ. რაღაც პერიოდის შემდეგ კი დაახლოვდნენ, ერთმანეთი შეუყვარდათ და იქორწინეს. ბებია და ბაბუა თეატრში ერთ სპექტაკლებში თამაშობდნენ, თუმცა მერე ბებიამ მსახიობობას თავი დაანება. დედაჩემი გათხოვდა, ტყუპები შეეძინა (მე და ჩემი და). ლუბამ ამის გამო მუშაობაზე უარი თქვა და შვილიშვილებს გვზრდიდა, თან გადაგვყვა. ამის მერე დედაჩემი კიდევ გათხოვდა და სამი შვილი შეეძინა. რადგანაც იპოს შვილი არ ჰყავდა, მათ ნათესაობაში სულ გოგოები იყვნენ და გვარის გამგრძელებელი არავინ იყო, მე თავის გვარზე გადამიყვანა. ტყუპებს ხომ არ დაგვაშორებდა და მანანაც ხვიჩიას გვარზე გადაიყვანა, მე კი დაბადების მოწმობაში იპოლიტეს ძედ ჩამწერა. მე და ჩემი და ბებიამ და ბაბუამ გაგვზარდეს.
იპოსა და ლუბას დიდი სიყვარული აკავშირებდათ, საოცარი ურთიერთობა ჰქონდათ. არ მახსოვს ისეთი შემთხვევა, ერთმანეთისთვის ცუდი ტონით რამე ეთქვათ. თუ ოჯახში ხმამაღალი სიტყვა ისმოდა – ჩემი ან ჩემი დის მისამართით, რადგან ძალიან ცელქები ვიყავით. არ მახსოვს, რამე წვეულება ყოფილიყო, დაბადების დღე ან ქორწილი და იპო ლუბას გარეშე წასულიყო, ცოლი ყველგან თან დაჰყავდა და გვერდით დაისვამდა ხოლმე. თბილი და მოსიყვარულე ადამიანები იყვნენ. საქმე გაყოფილი ჰქონდათ, შეხმატკბილებულად ცხოვრობდნენ. ლუბას ოჯახი და შვილიშვილები ებარა, იპოს – სხვა დანარჩენი. ის ძირითადად სულ გასული იყო. თავის საქმეზე თუ წავიდოდა, ბოლოს მაინც სხვის საქმეზე მიდიოდა. ვინც რას სთხოვდა, ყველას ეხმარებოდა. საქმეზე წასული ხშირად სადმე სუფრასთან აღმოჩნდებოდა. სახლში ოდნავ მაინც თუ შეაგვიანდებოდა, ბებო უკვე ნერვიულობდა. არ მახსოვს, იპოლიტეს სახლში დაბრუნებამდე, ლუბას დაეძინოს. ყოველთვის იჯდა და მის დაბრუნებას ელოდებოდა.

ერთმანეთის მესაიდუმლეები 
– ბავშვობაში თხილამურებაზე დადგომას ვსწავლობდი. სპორტულ კლუბში ვიყავი, სადაც თხილამურებს თვითონ გვაძლევდნენ. ერთხელ იპოს ავუტყდი, მინდა, საკუთარი მქონდეს და გეხვეწები, ჩემთვის იყიდე–მეთქი. არადა 500 მანეთი ღირდა და ეს გასული საუკუნის 60–იან წლებში დიდი ფული იყო. ბაბუა მეუბნებოდა, ხომ გაქვს თხილამურები, საკუთარი რად გინდაო, მაგრამ მაინც ავიჩემე. ისიც შემპირდა, თუ კარგად მოიქცევი, სურვილს შეგისრულებო. მაშინ ხელფასი 550 მანეთი ჰქონდა, მაგრამ დანაპირები მაინც შემისრულა, ერთი თვის ხელფასი ჩემს თხილამურებში გადაიხადა. ამაზე ლუბა ძალიან გაუბრაზდა, უთხრა, ამხელა კაცმა ამ პატარა ბიჭის ჭკუაზე როდემდე უნდა იარო, ამ ორ ფიცარში ხუთასი მანეთი როგორ მიეციო. ეს იყო ერთადერთი შემთხვევა, როცა ლუბამ იპოს სერიოზული საყვედური უთხრა.
ბებია ბაბუას სულ აკონტროლებდა. იპოს ლუდი ძალიან უყვარდა, როცა უკვე ავადმყოფობდა, მისთვის ბევრის დალევა არ შეიძლებოდა. მე კი ჩუმად მიმყავდა და ვასმევდი. მანქანაში ჩავისვამდი, გაგარინის მოედანზე გავიყვანდი, სადაც ლუდხანა იყო. თანამშრომლებს ვთხოვდი, რომ ლუდის კათხა გარეთ გამოეტანათ. ზოგი არ მიჯერებდა, ეგონათ, რომ უკან აღარ შევუტანდი. მერე იპოლიტეს რომ დაინახავდნენ, უხაროდათ. ხშირად ბაბუა იმ კათხის ფულს გადაიხდიდა და სახლში მოჰქონდა. სხვათა შორის, უამრავი კათხა ჰქონდა. მისი გარდაცვალების შემდეგ დავთვალე და 30–მდე აღმოჩნდა. უხაროდა, როცა ლუდს სვამდა. ბებო რომ იგებდა, კი ბრაზდებოდა, მაგრამ რაღას უშველიდა?
ერთხელ იპო "სეკას" თამაშს გვასწავლიდა. ეს რომ ლუბამ დაინახა, გადაირია, ბავშვებს ამას რატომ ასწავლიო. იმ პერიოდში "სეკას" მატარებელში ფულზე თამაშობდნენ. მისი თამაში იმიტომ გვასწავლა, ვიღაცეები რომ შეგხვდნენ და თამაში დაიწყოთ, არ მოგატყუონო.
ერთგული ხაჭაპუროვნა
– იპოლიტე ლოგინად რომ ჩავარდა, ლუბა გვერდიდან არ შორდებოდა. ორი–სამი წელიწადი ძალიან ცუდად იყო, სულ იწვა, ფეხზე ვერ დგებოდა. მერე კი ექსტრასენსმა ჯუნა დავითაშვილმა უმკურნალა და მალე ფეხზე წამოდგა, ჯოხით დადიოდა, კიბეზე ჩავიდოდა, ამოვიდოდა. ამის მერე ბაბუამ კიდევ რამდენიმე წელიწადი იცოცხლა, ბებო თავს ევლებოდა. დაიტვირთა მისი მოვლით, დღე და ღამე დაძაბული იყო. იპო ცოტა კი გამოკეთდა, მაგრამ ნერვიულობის ფონზე ლუბას ინსულტი დაემართა. ბაბუას გარდაცვალებიდან დაახლოებით ორ წელიწადში ბებოც გარდაიცვალა. მათ ერთმანეთი ძალიან უყვარდათ და ამქვეყნიდანაც თითქმის ერთდროულად წავიდნენ.
იპოლიტე და ლუბა თავიანთი სიყვარულის აფიშირებას არასდროს ახდენდნენ, თუმცა ეს მათ ქცევასა და ერთმანეთთან დამოკიდებულებაში კარგად ჩანდა. მათი შეხმატკბილებული ცოლქმრობა ყველასთვის სამაგალითო იყო. რომ იტყვიან, ერთმანეთს სულში იძვრენდნენ. მართალია, ლუბა ძირითადად ოჯახს უვლიდა, დიასახლისი იყო, მაგრამ იპოლიტეს ყველგან მიჰყავდა. საღამოობით, როცა თავისუფალი დრო ჰქონდა, კინოში ან სპექტაკლზე მიდიოდნენ, ოღონდ ბაბუას თავისი ფილმების ჩვენებაზე სიარული არ უყვარდა.
გადაღებებზე ჩვენც თან დავყვებოდით. თუკი თბილისის გარეთ იყო გადაღებები, მაშინ ჩვენც ბარგს ვალაგებდით და სადმე ახლოს დავბინავდებოდით ხოლმე. ჩვენი ოჯახის ყველა წევრი ყოველთვის ვერ ახერხებდა წამოსვლას, მაგრამ მე და ბებია ხშირად მივყვებოდით. ლუბა ქმარს იქაც აკონტროლებდა. გადაღების მერე სადმე სუფრა იშლებოდა და ბებოც აუცილებლად თან უნდა გაჰყოლოდა. თუ ამას ვერ ახერხებდა, მაშინ მე ან ვინმე მსახიობს გვაგზავნიდა, თან გვაბარებდა, ყურადღება მიაქციეთ, რომ ბევრი არ დალიოსო. სხვათა შორის, ბაბუა მსმელი კაცი არ იყო, თავს უფრთხილდებოდა.
ფილმების გადაღების დასრულების შემდეგ ლამის მთელი კინოსტუდია ჩვენთან იყრიდა თავს. ყველამ იცოდა ბებიას კარგი კულინარობის ამბავი და ჩვენთან მოსვლა უყვარდათ. იპომ მეუღლეს "ხაჭაპუროვნა" შეარქვა. ყველა სადილს გემრიელად ამზადებდა, მაგრამ ხაჭაპური განსაკუთრებული გამოსდიოდა. ბოლო–ბოლო ხაჭაპურის გაკეთება მეც კი მასწავლა.
ერთხელ ასეთი რამ მოხდა: ფილმის "არ დაიდარდო" გადაღებები რომ დამთავრდა, ჩვენს სახლში დიდი სუფრა გაიშალა. მართალია, ეროსი მანჯგალაძე ამ ფილმში არ მონაწილეობდა, მაგრამ ბაბუას ის ძალიან უყვარდა და დაპატიჟა. თურმე შუა ქეიფის დროს ეროსი წამოდგა და თქვა: "რა არის, იპოლიტე, ამისთვის დაგვპატიჟე?!". თან ღიმილით გადახედა სუფრას. იპოლიტემ ბებიას დაუძახა: "ხაჭაპუროვნა, დაამატე ახალი კერძი!". ასე განმეორდა რამდენჯერმე, ლუბასაც ნაირ–ნაირი კერძი შემოჰქონდა. ბოლოს ეროსიმ კიდევ იგივე რომ თქვა, გამწარებულმა ბაბუამ ლუბას დაუძახა: "ცოლო, დაკალი სიდედრი!". ამ დროს სუფრასთან დიდი სიცილ–ხარხარი ატყდა.
რუსი "სატრფო"
– კიდევ ერთი სახალისო ამბავი მახსენდება, რომელსაც ბაბუას მეგობრები ხშირად ყვებოდნენ. ერთ–ერთი ფილმის გადაღება რუსეთში მიმდინარეობდა. იპოლიტე ადრე წავიდა, ლუბა კი რამდენიმე დღის მერე უნდა ჩასულიყო. მსახიობებმა გადაწყვიტეს, რომ მოსიყვარულე ცოლ–ქმარს გახუმრებოდნენ. მეგი წულუკიძემ ლუბას დაურეკა და უთხრა, დროულად ჩამოდი, თორემ რუსი ქალები ქმარს წაგართმევენ, მის კოტეჯთან მუდმივად კიბეა მიდგმულიო. ბებიაც სასწრაფოდ გაემგზავრა. როცა იპოლიტეს კოტეჯთან მივიდა, დაინახა, რომ მართლაც კიბე იყო მიდგმული და იქიდან თავშალმოხვეული ქალი ჩამოდიოდა. სხვა მსახიობები იქვე იყვნენ და გამწარებული ბებია, რომელიც მზად იყო, ის "რუსი" ქალი გაეწეწა, ძლივს შეაჩერეს. უცებ ლუბას გული ცუდად გაუხდა და იქვე ჩაიკეცა. მსახიობები შეშინდნენ, რადგან მათი ხუმრობა კინაღამ ცუდად დამთავრდა. ამ დროს ვითომ რუსმა ქალმა თავშალი გადაიძრო და ახალგაზრდა მსახიობი კაცი აღმოჩნდა.
ამ ხმაურში თურმე ბაბუამ გაიღვიძა და, როცა გაიგო, რაც მოხდა, მსახიობებს უსაყვედურა: "გასართობად სხვა ვერაფერი მოიფიქრეთ? ამას რომ რამე მოსვლოდა, დაგხოცავდით ყველას!". იპო თავისი მეუღლის გამო მართლაც ყველაფერზე წავიდოდა.
...
მანანა ხვიჩიას მოგონებებიდან:
"მის გულში ყველას ჩვენი ადგილი გვქონდა... ჩვენც ყველანი ერთსულოვანნი ვიყავით, მაგრამ სულ სხვა იყო მისი დამოკიდებულება ბებოსადმი! ბებოს გარეშე არ შეეძლო. ყველასთან და ყველაფერში თავისუფალი, ლუბა ქარქაშაძესთან ფარხმალდაყრილი იყო – თავდავიწყებით უყვარდა. ერთი დღეც ნუ მაცოცხლოს ღმერთმა უშენოდო, ეტყოდა ხოლმე ბებოს. ეჭვიანი არ იყო, ლუბას კი სიცოცხლე ჰქონდა მისი ეჭვიანობით გამწარებული. სულ მას ეძებდა, სადაც უნდა ყოფილიყო...
ბაბუა კეთილი იყო, დიდი და თბილი გული ჰქონდა. თავადაც უყვარდა სითბო, მის ირგვლივ უმეტესად გულთბილი ადამიანები იყრიდნენ თავს. დიდი ოჯახური სითბო გვქონდა, მეგობრული... სიცივის ეშინოდა საერთოდ. სიკვდილიც იმიტომ აკრთობდა, იქ შემცივდება და მარტოს რა მეშველებაო, ზამთარში მაინც არ მოვკვდეო, იტყოდა და დიდი ნათელი, თბილი ღიმილით გვათბობდა".
თეონა კენჭიაშვილი