მედიკო და კოტე – "მათ 20 წლიან ცხოვრებაში რომანტიკა 7 წელს გაგრძელდა"

მათ ერთმანეთი რუსთაველის თეატრში გაიცნეს. მედეა ჩახავა მაშინ 28 წლის იყო. თეატრში უკვე ფეხი ჰქონდა მოკიდებული და პოპულარულიც გახლდათ. პირველ ქმარს, ბიჭიკო ჩხეიძეს, გაშორებული იყო და პატარა თემურს ზრდიდა. 23 წლის კოტე მახარაძეს თეატრალური ინსტიტუტი ახალი დამთავრებული ჰქონდა და კარიერას იწყებდა. ლამაზი, ნიჭიერი, შარმიანი მედიკო მომხიბვლელობას ასხივებდა. კოტე კი ახალგაზრდა პრინცს ჰგავდა. ის სასიყვარულო ლექსებს უძღვნიდა საყვარელ ქალს. ღამით საათობით ესაუბრებოდნენ ერთმანეთს ტელეფონით. მედიკო თავზე საბანს იფარებდა, რომ შუაღამისას მისი ლაპარაკი არავის გაეგო.
ეს ლამაზი ურთიერთობა ქორწინებით და ორი საერთო შვილით დაგვირგვინდა... 20 წლის შემდეგ კი ვარსკვლავური ოჯახი დაინგრა, თუმცა კარგი მეგობრობა შეინარჩუნეს. შემდეგ კოტეს ცხოვრებაში სოფიკო გამოჩნდა, მისი უკანასკნელი სიყვარული. როდესაც "ერთი მსახიობის თეატრი" დარეჯანის სასახლიდან ფიქრის გორაზე, ვერიკო ანჯაფარიძისა და მიხეილ ჭიაურელის სახლში გადაიტანეს, სოფიკომ დიდი სუფრა გაშალა. მედეაც იქ იყო. ის სოფიკოსთან მივიდა და მადლობა გადაუხადა: "ახლა კოტე ჩემი ქმარი რომ ყოფილიყო, ასეთი თეატრი არ ექნებოდა, იჯდებოდა ბახტრიონზე, მე–7 სართულზე, სიცივეში, გათბობის გარეშე...".
ქართული სცენის ამ ორი ლეგენდის ისტორიაზე მათი შვილები, მაკა და ივიკო მახარაძეები ყვებიან.
მაკა – ძალით გაჩენილი შვილი
მაკა მახარაძე:
– დედა და მამა პირველად რუსთაველის თეატრში შეხვდნენ ერთმანეთს. ერთმანეთი ძალიან შეუყვარდათ. დედას პირველი ქორწინებიდან თემური ჰყავდა. ჩემი მშობლების თანაცხოვრებიდან ბევრი რამ არ მახსოვს, რადგან მაშინ პატარა ვიყავი. კოტესა და დედაჩემის ერთად ყოფნა ჩემთვის შორეული წარსულია, სოფიკოსთან მამაჩემის ურთიერთობა კი უფრო დამამახსოვრდა, რადგან მაშინ უკვე დიდი გოგო ვიყავი...
ვიცი, რომ ჩემს მშობლებს საკმაოდ რომანტიკული ურთიერთობა ჰქონდათ. მათი მეგობრები საოცარ ამბებს ჰყვებოდნენ, მაგრამ, სამწუხაროდ, ეს ისტორიები ჩემს მეხსიერებას არ შემორჩა. ერთხელ რეჟისორი ნანა მჭედლიძე იღებდა ფილმს "დანაშაული მოხდა", სადაც მე და ლევან უჩანეიშვილი მთავარ როლებს ვასრულებდით. ქალბატონი ნანა დედას ჯგუფელი იყო. გადაღებაზე მითხრა, შენი მშობლები ერთმანეთთან ტელეფონზე საათობით საუბრობდნენო. თურმე დედა საბნის ქვეშიდან ელაპარაკებოდა კოტეს, რომ ეს არავის გაეგო. ნანა მჭედლიძემ ეს ამბავი იმიტომ გაიხსენა, რომ ფილმში ჩემსა და ლევანის გმირს ფარული ურთიერთობა აქვთ, თანაც ჩემი გმირი ლევანის პერსონაჟზე ასაკით უფროსია, ზუსტად ისე, როგორც დედა იყო მამაზე უფროსი.
თურმე კოტე ჩემი გაჩენის წინააღმდეგი იყო. არ უნდოდა, რომ მას და მედიკოს საერთო შვილი ჰყოლოდათ. უთქვამს, ჩვენ თემური გვყავს და მეტი შვილი არ მჭირდებაო. მართლაც, კოტეს გერი ძალიან უყვარდა. თემური 5 წლის იყო, როდესაც დედაჩემი მეორედ გათხოვდა. მამამ ის საკუთარი შვილივით შეიყვარა. მედიკოსთვის თავისი სიყვარულის დასამტკიცებლად საერთო შვილის ყოლაზე უარს ამბობდა. მიუხედავად ამისა, მე მაინც გავჩნდი. მამას თემურისთვის სითბო და სიყვარული არ მოუკლია. მე და ივიკოს კოტე იმდენად არ "გვრგებია", როგორც თემურს. ამას ცუდი გაგებით კი არ ვამბობ, ჩვენ შვილები ვიყავით და მის გულში თავისთავად ჩვენი ადგილი გვქონდა, მაგრამ თემურს განსაკუთრებულად ექცეოდა. თემური სულ იმას ამბობს, რომ კოტე მისთვის მამის ტოლფასი იყო. მისი, როგორც პიროვნების და საოცარი ინტელიგენტის ჩამოყალიბებაში, მამაჩემს დიდი წვლილი მიუძღვის.
მე რომ დავიბადე, მამა ქუთაისში, გასტროლებზე ყოფილა. კოტეს ღამით შეატყობინეს, გოგო გეყოლაო. თავის როლზე სასწრაფოდ სხვა მსახიობი ჩაანაცვლა და თბილისში გამოეგზავრა. მაშინდელ საკომისიო მაღაზიაში მედიკოსთვის თურმე სპილოს ძვლის მარაო იყიდა. დედაჩემის მამა, პროფესორი ვასო ჩახავა, მეან–გინეკოლოგი იყო და სამშობიაროში განყოფილების გამგე გახლდათ. დედა მის კაბინეტში იწვა. კოტე ზევით აიყვანეს და კაბინეტში შეიყვანეს. თურმე ამ დროს ისე ღელავდა, რომ მარაოს ხელებში ფშვნეტდა და ბოლოს დაემსხვრა. მედიკოს ქმრისთვის უთქვამს, ჩვენი შვილი ისეთი ლამაზია, ისეთი თეთრი, რომ ყველასგან გამოირჩევა, სხვა ბავშვებივით წითელი არ არისო. კოტე იხსენებდა, ამ სიტყვებზე გული ამიფანცქალდა, ერთი სული მქონდა, ბავშვი დამენახა, მაგრამ რომ შემოიყვანეს, ღიმილი სახეზე ჩამომახმა, რადგან ბავშვი სულ წითელი იყო და ოთხ კილო ხორცის ნაჭერს ჰგავდაო. ამას სულ ღიმილით იხსენებდა.
ასე რომ, ჩემი და მამას პირველი შეხვედრა "მძიმე" იყო. მერე კი მისგან განებივრებული გოგო ვიყავი. ხომ იცით, მამებს გოგონები განსაკუთრებულად უყვართ.
ლამაზი ივიკო
– თემური ჩემზე 6 წლით უფროსია და მეც 6 წლით უფროსი ვარ ივიკოზე. კარგად მახსოვს, 1956 წლის 9 მარტს სისხლიანი მოვლენები რომ მოხდა, დედამ ამაზე ძალიან ინერვიულა და სამშობიაროში ნაადრევად წაიყვანეს. ივიკო 11 მარტს გაჩნდა. ძმის დაბადებამ ჩემში დიდი პროტესტი გამოიწვია.
არაჩვეულებრივი ბებია მყავდა, ბარბარე ვეკუა. წლების განმავლობაში პირველი სკოლის ბიბლიოთეკის გამგე იყო. დღეს ეს ბიბლიოთეკა მის სახელს ატარებს. წიგნების უკან ერთი სამალავი ჰქონდა. გაკვეთილების დროს დერეფანში დადიოდა და თუკი შატალოზე გამოპარულ ან კლასიდან გამოგდებულ მოსწავლეს დაინახავდა, თავისთან მიჰყავდა. სამალავში მალავდა და თან წიგნებს აძლევდა წასაკითხად. ასე აყვარებდა ბავშვებს წიგნების კითხვას. ბავშვობიდან ერთი ასეთი ფრაგმენტი მახსენდება: ბებიას ივიკო ბალიშზე ეწვინა. ამ ბალიშით ოთახიდან ოთახში დაჰყავდა და თან ამბობდა: "ღმერთი! ნამდვილი ღმერთი! შეხედეთ, რა ლამაზია!". ეს მომენტი ძალიან მწარედ მახსოვს, რადგან ვფიქრობდი, რომ ივიკომ ჩემი ადგილი დაიკავა. ჩემი უმცროსი ძმა ძალიან ლამაზი ბავშვი იყო.
როცა მშობლები მსახიობები გყავს 
– მშობლებს გასტროლებზე სულ თან დავყავდით. ვთვლი, რომ თეატრალი ბავშვისთვის ამაზე მეტი ბედნიერება არ არსებობს. ზოგჯერ, თუ სერიოზულ გასტროლებზე მიდიოდნენ, თემური მიჰყავდათ, რადგან ის ჩვენთან შედარებით დიდი იყო და ინტერესებიც განსაზღვრული ჰქონდა. ერთხელ კოტე და მედიკო მოსკოვში გაემგზავრნენ და თემურიც თან წაიყვანეს. მე და ივიკო კი ახლობლების სახლში, წყნეთში დაგვტოვეს, რაც ორივემ ძალიან განვიცადეთ. იქ წასვლა ჩვენც ძალიან გვინდოდა. სულ მიკვირს იმ ბავშვების, რომლებსაც მშობლები მსახიობები ჰყავთ და თვითონ ამ პროფესიას ვერ იტანენ. როდესაც ამ გარემოში იზრდები, წარმოუდგენელია, რომ თეატრი არ შეგიყვარდეს. თუმცა ზოგს პირიქით ემართება, რადგან ფიქრობენ, რომ თეატრი მათ დედას ან მამას ართმევს. სხვათა შორის, სოფიკო ხშირად ამბობდა ხოლმე, პატარა რომ ვიყავი, მეგონა, მსახიობი არასდროს გავხდებოდი, რადგან დედაჩემს ყოველდღე სცენაზე ან კლავდნენ, ან კვდებოდა და ამას ყოველთვის თავიდან განვიცდიდიო.
ერთხელ ჩემს მშობლებს სოხუმში გასტროლი ჰქონდათ. დილის სპექტაკლი იყო. მსახიობების შვილები კი ეზოში თამაშობდნენ. მათ ადგილობრივი ბავშვებიც შემოუერთდნენ. პატარების ამბავი ხომ იცით, თურმე ერთმანეთს ეკითხებოდნენ, მამაშენი ვინ არისო. ივიკომ უპასუხა, ჩემი მამიკო მსახიობიაო. მათ არ დაუჯერეს და დასცინეს. რამდენჯერმე გაუმეორა, რომ მსახიობია და ახლა სპექტაკლში თამაშობსო. კიდევ რომ არ დაუჯერეს, მოჰკიდა ამ ბავშვებს ხელი და შუა სცენაზე შეიყვანა, ხელი კოტესკენ გაიშვირა და უთხრა, აი, ეს არის ჩემი მამიკოო.
დედა და მამა ბევრ ადამიანს დახმარებიან, მაგრამ შვილებისთვის მსგავსი რამ არ გაუკეთებიათ, ჩვენთვის საქმის ჩაწყობა და პროტექცია არ არსებობდა. მათ უნდოდათ, რომ ხელი თავად გაგვენძრია, ზედმეტად არ გვანებივრებდნენ. დედა მამასთან შედარებით ცოტათი მკაცრი იყო. როცა ამას ვიტყოდი, მედიკოს სწყინდა, მკაცრი როდის ვიყავიო. ალერსისა და სითბოს მეტი მშობლებისგან არაფერი მახსოვს, თუმცა ჩვენთვის წერტილი არსებობდა, რომლის იქითაც დედა არ გაგვიშვებდა.
ერთხელ ძალიან მწარედ დამსაჯეს, ამ ამბავს რა დამავიწყებს. მაშინ დაახლოებით 11–12 წლის ვიქნებოდი. რაღაც სადღესასწაულო კონცერტი იყო, რომელიც პირდაპირი ეთერით გადაიცემოდა. კოტე და მედიკო კონცერტის წამყვანები იყვნენ. ადრე მაუწყებლობა საღამოს 6 საათზე იწყებოდა და რამდენიმე საათს გრძელდებოდა, თანაც მხოლოდ პირდაპირი ეთერი იყო. დედამ და მამამ მითხრეს, კონცერტიდან რომ დავბრუნდებით, გაკვეთილები მომზადებული დაგვახვედრეო. ვიფიქრე, ვუყურებ ამ კონცერტს, გაკვეთილებს კი მერე მოვამზადებ, დედა და მამა მაინც გვიან დაბრუნდებიან–მეთქი. ჩვენს ეზოში ტელევიზორი მხოლოდ სესილია თაყაიშვილს ჰქონდა და მთელი ეზოს ბავშვებს შეკლული გვყავდა, სულ მასთან ვიყავით. ის პირველ სართულზე ცხოვრობდა, ჩვენ კი – მესამეზე. მოკლედ, იმ საღამოს სესილიასთან ჩავედი, კონცერტს ვუყურე და გაკვეთილები ვერ მოვამზადე. დედა და მამა მალევე დაბრუნდნენ და ნამეცადინები რომ არ დავხვდი, ამაზე ძალიან გაბრაზდნენ. მათ სერიოზული სპექტაკლი გაითამაშეს და დამსაჯეს. დედიკომ მითხრა, შენი ბარგი აკრიფე და გადი სახლიდან, ჩვენ ასეთი შვილი არ გვჭირდებაო. გარეთ გამიშვეს. ჩვენს სართულზე, დერეფანში, გრძელი ხის სკამი იდგა და იქ დამსვეს. გარეთ, ქუჩაში, არ გაგიშვებთ, აქ იყავიო, მითხრეს. კარგახანს ვიჯექი იმ სკამზე და ძალიან ბევრი ვიტირე.
გვიან ღამით დედამ და მამამ, ასე ვთქვათ, კიდევ ერთი სპექტაკლი გაითამაშეს. დედა გამოვიდა და მითხრა, ჩუმად შეგიყვან, რომ მამამ არ დაგინახოსო. თავისი ხალათის კალთა მომაფარა და სახლში ისე შემიყვანა. თავის გვერდით დამაწვინა. ჯერ მამა იწვა, მერე დედა, მერე მე და ვითომ მამა ვერ მხედავდა. მოკლედ, ასეთი სასჯელი დამადეს, მაგრამ ამან ბევრი არაფერი შეცვალა და გაკვეთილების მომზადების მიმართ ისევ ისეთი ცუდი დამოკიდებულება მქონდა. ეს დასჯა კი მთელი ცხოვრება მწარედ დამამახსოვრდა.
დაშორება
– მშობლების კინკლაობა ან ჩხუბი ჩვენ არასდროს გვინახავს. არ ვიცი, ალბათ კინკლაობდნენ კიდეც, თუმცა ამას ჩუმად აკეთებდნენ, რომ ჩვენთვის ზიანი არ მოეყენებინათ. დედიკოს რომ ვეტყოდი, ეზოში გავალ–მეთქი, თუ მეტყოდა, მამაშენს ჰკითხეო, ვხვდებოდი, რომ ისინი რაღაცაზე წაკინკლავებული იყვნენ. რადგან სხვა დროს ასე მეუბნებოდა – მამიკოს ჰკითხეო.
როდესაც ისინი დაშორდნენ, დედასგან გავიგეთ. ერთ დღეს მედიკომ შვილები დაგვსვა და გვითხრა, მე და მამათქვენი უნდა გავცილდეთო. ეს ამბავი ძალიან მძიმედ გადავიტანეთ. მაშინ ნატოზე ვიყავი ფეხმძიმედ და მთელი ცხრა თვე ტირილში გავატარე. მეგონა, რამეს შევცვლიდი, მშობლები შერიგდებოდნენ, მაგრამ ეს შეუძლებელი აღმოჩნდა.
დედამ და მამამ ერთად 20 წელი იცხოვრეს. კოტე მედიკოს რომანტიკულ ლექსებს უძღვნიდა, მგზნებარე სიყვარული ჰქონდათ. თუმცა, როგორც დედა იხსენებდა, მათი საოცარი რომანტიკულობის და დიდი სიყვარულის ამბავი მხოლოდ 7 წელს გაგრძელდა, მერე კი ეს სიყვარული ძველებური აღარ იყოო. მათი დაშორება ჩვენთვის, შვილებისთვის, ძალიან მტკივნეული იყო. არავინ იცის, რატომ დაშორდნენ. ცოლ–ქმრისას ვინ რას გაიგებს. რაც მანამდე იყო, ყველაფერი უცებ დამთავრდა. ჯერ ერთი ბზარი გაჩნდა, მერე – მეორე და ასე მიჰყვა. ბოლოს კი ერთი დიდი ბზარი გაჩნდა და სულ დაინგრა...
ერთმანეთისკენ გადებული ხიდი
– დაშორების შემდეგ დედასა და მამას ერთმანეთთან შეხვედრა უწევდათ და ჩვეულებრივი ურთიერთობა ჰქონდათ. თავიდან რაღაც პერიოდი, რა თქმა უნდა, არ ურთიერთობდნენ. ერთხელ ივიკო ავად გახდა, კოტე მოვიდა და მაშინ დაელაპარაკნენ ერთმანეთს. დაშორების მერე ჩემს მშობლებს კარგი ურთიერთობა რომ არ ჰქონოდათ, სოფიკოსთან ასე კარგად ვერ ვიქნებოდი. მასთან არაჩვეულებრივი ურთიერთობა მქონდა, რაც მამას ძალიან ეამაყებოდა. სულ ამბობდა, თქვენ მსოფლიო ხალხური ზღაპრების ტრადიციები დაარღვიეთ და კარგი დედინაცვალ–გერობა გაქვთო.
მედიკოცა და სოფიკოც ერთმანეთში კარგად იყვნენ, რიდიც ჰქონდათ და პატივისცემაც. მამა რომ გარდაიცვალა, დედა ჭირისუფლებში იჯდა, მაგრამ კუთხეში. სოფიკო რომ გარდაიცვალა, დედა ვერ წამოვიდა. სოფიკოს პანაშვიდზე როგორ დავჯდეო, თქვა.
დედა 88 წლის ასაკში გარდაიცვალა, მაგრამ მოხუცი არ ყოფილა. ისეთი სულისკვეთება ჰქონდა, ასაკი არ ეტყობოდა. დროსთან ერთად მიდიოდა და წარსულში არასდროს რჩებოდა.
ნაბოლარა
ივიკო მახარაძე:
– მშობლებზე ბევრი მოგონება მაქვს, თუმცა საჯაროდ ამ ყველაფრის გახსენება არ მიყვარს. ვთვლი, რომ ეს მოგონებები ჩემია და ჩემთან უნდა იყოს.
ჩვენი ბავშვობა მშობლების პოპულარულობის ხანას დაემთხვა. ისინი იმდენად დაკავებული იყვნენ, სულ გვენატრებოდნენ, მათთან ყოფნა გვინდოდა. როგორც თემური იხსენებს, როდესაც პატარა ვიყავი, დედაზე ერთი ასეთი ფრაზა მითქვამს: "რა ქალია ეს ქალი, ზის, წევს, დგას, მიდის". მართალია, მშობლებთან ყოფნის დეფიციტი გვქონდა, მაგრამ ბედნიერები ვიყავით, რადგან ყოველ ზაფხულს გასტროლებზე მივყვებოდით. თითქმის მთელი ბავშვობა რუსთაველის თეატრის დასთან ერთად გასტროლებზე გავატარეთ. საქართველო შემოვიარეთ და საბჭოთა კავშირის ზოგიერთ ქალაქშიც კი ვიყავით. გავიზარდე სახლში და ამავდროულად – თეატრში.
მშობლები ჩვენზე გადაყოლილი იყვნენ, მაგრამ თავიანთი საქმეც ბევრი ჰქონდათ. მკაცრები არ იყვნენ, არასდროს გავულახივართ, მაგრამ თუ რამეს დავაშავებდით, დასჯა იცოდნენ. ეს ჩემზე კარგად მოქმედებდა. თუკი ერთხელ რაღაცის გამო დამსჯიდნენ, მეორედ იმავეს აღარ ვაკეთებდი. ზოგჯერ იყო, რომ სადღაც წასვლა ძალიან მინდოდა და, როცა მშობლებს გაშვებას ვთხოვდი, მეტყოდნენ, აი, მაშინ ის რომ დააშავე, მაგის გამო არ გაგიშვებთო. მეც გამახსენდებოდა ჩემი დანაშაული და ვეღარაფერს ვეუბნებოდი, ისინი ხომ მართლები იყვნენ.
მედიკო და კოტე ჩემთვის იდეალური წყვილი იყო. 12 წლის ვიყავი, როდესაც ისინი გაშორდნენ. მაშინდელი განცდები ბუნდოვნად შემომრჩა. მიუხედავად დაშორებისა, მედიკო დედაჩემი იყო, კოტე – მამაჩემი, რა მნიშვნელობა იყო, სად ცხოვრობდნენ? რა თქმა უნდა, უკეთესი იქნებოდა, რომ სულ ერთად ყოფილიყვნენ, მაგრამ ცხოვრება ასეთია და ყველაფერი ხდება. რაც მთავარია, მედიკოს კოტეზე ცუდი არასდროს უთქვამს, ერთი სიტყვაც კი არ დასცდენია.
თეონა კენჭიაშვილი