„ესეც გაივლის“ - ფოტოზე აღბეჭდილი ქალთა კოლონია...

„ესეც გაივლის“ - ასე ჰქვია ფოტოპროექტს, რომელიც ფოტოგრაფმა ნათია გედენიძემ ქალთა მეხუთე სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში განახორციელა. უკვე ბევრი წელია, რაც ნათია „მედია პალიტრის“ თანამშრომელია, მაგრამ საზოგადოებამ ის ფოტოგრაფების სკანდალური საქმის დროს გაიცნო. მისი მეუღლე, ირაკლი გედენიძე, მაშინ პრეზიდენტის პირადი ფოტოგრაფი გახლდათ. გაურკვევლობაში მოხვედრილმა ნათიამ 48 საათი წინასწარი დაკავების იზოლატორში გაატარა. ალბათ ეს გამოცდილებაც დაეხმარა, რომ უკეთ გადმოეცა პატიმარი ქალების ტკივილი და მათი ცხოვრება წელიწადის დროებად გადმოეტანა.

- ყველა ადამიანის ცხოვრებაში დგება ნეგატიური პერიოდი და შეიძლება, გაუგებრობის გამო ციხეშიც მოხვდე, მაგრამ ესეც გაივლის და ისევ დადგება ნათელი ცხოვრება. მე თავად მქონდა „პატივი“ , ფოტოგრაფების ცნობილი საქმის გამო ორი დღე წინასწარი დაკავების საკანში გამეტარებინა, მაგრამ ამით ჩემი ცხოვრება არ გაჩერებულა. ძალა მომეცა, რომ უფრო გავძლიერებულიყავი.
- პროექტის იდეა როდის გაგიჩნდა?
- ათი წლის წინ ანალოგიური პროექტი განახორციელა „როიტერის“ ნორვეგიელმა ფოტოგრაფმა. მან ნორვეგიის ციხიდან გამოიტანა ქალბატონების ფოტოები. პროექტის შესახებ პირველად სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის ერთ-ერთ სემინარზე ერთი თვის წინ გავიგე. შემდეგ ვთხოვე სოზარ სუბარის მრჩეველ ლალი მოროშკინას, რომელმაც ჩემი სურვილი დეპარტამენტის თავმჯდომარე მიხეილ ღურწკაიამდე მიიტანა და ლალის თანადგომით მუშაობა დავიწყეთ.
- როდესაც კიდევ ერთხელ მოხვდი სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, რა გრძნობა დაგეუფლა?
- ქალთა მეხუთე კოლონიაში შესული პირველად შვილიან ქალბატონებთან მივედი. ესეც ჩემი ცხოვრებისეული პარალელი იყო, რადგან როდესაც დამაკავეს, ყველაზე რთული გარეთ დარჩენილი შვილების მომავალი აღმოჩნდა. იქ ბავშვები სამ წლამდე იზრდებიან და შემდეგ დედებს შორდებიან. წარმომიდგენია მათი ტკივილი, რას განიცდიან, როდესაც შვილების გარეშე რჩებიან.
- როგორ დაითანხმეთ პატიმრები გადაღებაზე?
- ადმინისტრაცია დაგვეხმარა, მათ იცოდნენ, ვის ჰქონდა საინტერესო ისტორია. პროექტის ქვესათაურია „ქალის ოთხი სეზონი“ - გაზაფხული, ზაფხული, შემოდგომა, ზამთარი. გაზაფხულში მოხვდა 18 წლის გოგონას ისტორია. ზაფხულში - დაპატიმრებული დედა-შვილი, რომლებიც ერთად ცხოვრობენ და მათთან სულ სითბოა. შემოდგომაში მოიაზრება ქალბატონი, რომელსაც სამუდამო პატიმრობა აქვს მისჯილი. ზამთრის პერსონაჟი ქალბატონი კი ოცი წელია პატიმრობაშია და მიუხედავად ამისა, ქალურობას არ კარგავს. მე გადავიღე ოთხი ქალბატონი, რომელთა ცხოვრებაზეც ჟურნალისტმა გიორგი ბერიძემ ნოველები დაწერა. სრული თავისუფლება გვქონდა, მუშაობის დროს თავზე არავინ გვედგა.
- როგორ ფიქრობთ, წინა ხელისუფლების დროს მოგეცემოდათ ამ პროექტის განხორციელების შესაძლებლობა?
- ალბათ არა, თუმცა არც მომისინჯავს. ქალბატონებს ფოტოებს ვუღებდით მე და ჩემი მეუღლე ირაკლი გედენიძე, გიორგი კი ესაუბრებოდა, ოღონდ სტანდარტულ კითხვებს არ უსვამდა. ყველა მათგანი გრძნობდა თავის დანაშაულს და განიცდიდა. ყველა მათგანში დავინახე ქალი და ისინი არ კარგავდნენ მომავლის იმედს. ცხოვრებაში არ მქონია ისეთი მომენტი, რომ ადამიანთან დამშვიდობება გამჭირვებოდა. ყველას ვუსურვებ, მალე მენახონ გარეთ ლაღად მოსიარულენი, მაგრამ ქალბატონს, რომელსაც სამუდამო პატიმრობა აქვს მისჯილი, ვერ ვუთხარი, კარგად იყავი, არა უშავს, რაღაც შეიცვლება-მეთქი.
- სად გაიმართა პროექტის პრეზენტაცია?
- სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის ექვსთვიანი ღონისძიების ფარგლებში „რედისონში“ გაიმართა. გამოფენას უამრავი ადამიანი დაესწრო, მათ შორის მინისტრი სოზარ სუბარიც. ბედნიერი ვარ, რომ ამ გზით ჩემი ხმა საზოგადოებას მივაწვდინე. მინდოდა, პატიმრებისთვის იმედი ჩამესახა. ამ ქალბატონებს საკუთარი ფოტოები არ უნახავთ და ახლა ექნებათ საშუალება, თქვენი ჟურნალის საშუალებით გაიგონ ვრცლად პროექტის შესახებ.

ამონარიდები გიორგი ბერიძის ნოველებიდან...
ნატო, 18 წლის - გაზაფხული


ის ცხინვალიდან და სოფელ ერედვიდან ორგზის დევნილია. პატიმრობამდე კარალეთის დევნილთა დასახლებაში ცხოვრობდა. შემდეგ მოხდა ის, რისი მოყოლაც უჭირს. ჰყავდა შეყვარებული. მისმა რჩეულმა მანქანის საჭესთან დასვა, ბედი იქ უმზადებდა დიდ განსაცდელს და ტრაგედიაც დატრიალდა. ნატო 25 წლის ქალს დაეჯახა, რომელიც გარდაიცვალა. დაიწყო ტანჯვის, თვითკრიტიკის, თვითგვემის პერიოდი. შეყვარებულთან ურთიერთობა თავად შეწყვიტა. ნატოს თქმით, მისმა უკვე ყოფილმა რჩეულმა მეტი პასუხისმგებლობა ვერ აიღო საკუთარ თავზე, ვიდრე შეეძლო. ბიჭს უფრო მეტი სითამამე უნდა გამოეჩინა მომხდარის დროს და ცოტა მეტიც ეტვირთა. პატიმრობამდე დადიოდა ტაძარში და აღსარებასაც აბარებდა, თუმცა დღეს რწმენაში უფრო გამტკიცდა. სჯერა, რომ ეს განსაცდელი უფრო გააძლიერებს. დარდობს იმას, რომ გარდაცვლილს არაფერი ეშველება. მის გულში ისევ გაზაფხულია და ცდილობს, პატიმრობის განცდა, ბედის უკუღმართობა და ტკივილი გულის გაზაფხულს არ მიაკაროს. მოვა დრო და ის საპატიმროს დატოვებს. იმედი აქვს, რომ საპატიმროში გატარებულ წლებს აინაზღაურებს და ცხოვრებას თავიდან დაიწყებს.

ნანა, 30 წლის, მზია, 47 წლის (დედა-შვილი) - ზაფხული


ნანა საპატიმროს საკანში დედასთან ერთადაა. სასჯელს ნარკოტიკების რეალიზაციისთვის იხდის. დედა, მზია ბასილაშვილი, 47 წლისაა, სარეალიზაციოდ გამზადებული ნარკოტიკები მის სახლშიც აღმოაჩინეს.
როგორც ნანა ჰყვება, უზრუნველი ბავშვობა ჰქონდა. სიყვარული 17 წლის ასაკში ეწვია და გათხოვდა. ეგონა, მის რჩეულს დაოჯახება შეცვლიდა, ნარკოტიკებზე უარს ათქმევინებდა და ამაში თავად ნანაც დაეხმარებოდა, მაგრამ იმედები არ გამართლდა. შეძლებულმა მშობლებმა და ცოლმა ბიჭს ვერაფერი უშველეს. იყო ჩხუბიც, გაბუტვაც, არც ცემა დაჰკლებია, მაგრამ მაინც უყვარდა. მოგვიანებით ოჯახი საცხოვრებლად ისრაელში გადავიდა. დედამთილ-მამამთილი ცალკე დასახლდა, ნანა და მისი ქმარ-შვილი - ცალკე. ფუფუნებაში გაზრდილი გოგონა დამლაგებლად მუშაობდა, იხდიდა ბინის ქირას, არჩენდა ოჯახს და ქმრის „გაზაპრავკებაც“ უხდებოდა. მძიმე პირობებსა და ჰავას ვერ გაუძლო და საქართველოში დაბრუნდა. შვილები და ქმარი ისრაელში დარჩნენ, მათზე ზრუნვა დედამთილ-მამამთილმა იკისრა. თბილისში ქმრის მეგობარმა „სარფიანი“ შემოსავალი შესთავაზა - ნარკოტიკების რეალიზაცია. ისრაელიდან ჩამოსვლიდან 22 დღეში ნანა დააკავეს. საპატიმროში ახლახან შეიტყო, რომ ქმარი გარდაიცვალა. ამასაც მტკივნეულად განიცდის. შვილებზე ნატვრაში ღამეები თეთრად და ცრემლებით თენდება. როგორც ამბობს, მისი ცხოვრების გაზაფხულმა დიდ ტანჯვასა და ტკივილში გაიარა. სასჯელის მოხდის შემდეგ აუცილებლად დაიყენებს გვერდით ღირსეულ მამაკაცს, რომელიც გარდაცვლილი მეუღლისგან რადიკალურად განსხვავებული იქნება.

თინათინი, 43 წლის - შემოდგომა

ამბობს, რომ მის ასაკს შემოდგომა შემოეპარა. საპატიმროში ზამთრის გატარება არ სურს.
მას სამუდამო პატიმრობა აქვს მისჯილი. უკვე ექვსი წელია სასჯელს იხდის. ის სარფის საბაჟოზე ნარკოტიკების გადატანისთვის დააკავეს, თუმცა აცხადებს, რომ უდანაშაულოა. უკანასკნელი იმედი მისთვის სტრასბურგის სასამართლოა.
მისი ცხოვრების გაზაფხული და ზაფხულიც არ ყოფილა დალხენილი. ადრეულ ასაკში გათხოვდა. მალე ოჯახი დაენგრა და ორი შვილის რჩენა მარტოს მოუხდა. ფინანსური პრობლემების მოსაგვარებლად თურქეთში წავიდა. იქ მოხუცს უვლიდა. სამ თვეში ერთხელ სამტრედიაში ბრუნდებოდა, ათი დღე რჩებოდა, მოისიყვარულებდა ოჯახს და ისევ თვეში 300 დოლარის გასამრჯელოს მიღების იმედით სტამბოლში ბრუნდებოდა. ასე გადიოდა წლები... საკანში ხშირად მარტოა. ექვსი წლის განმავლობაში ლაპარაკს გადაეჩვია და ფიქრს მიეჩვია. მელანქოლიასა და აპათიას ებრძვის, მაგრამ ვერ ერევა. საპატიმროში მოძღვარი ჰყავს. დილა ლოცვებით იწყება, დღე ბისერებით ხატების ქარგვაში გადის. ღამე ტირილში თენდება.
თინათინს ენატრება შვილები და მოხუცი მშობლები. თავისუფლებას და შვილებთან ყოფნას ნატრობს. თუ გათავისუფლდება, არასდროს მოსცილდება შვილებს. იცხოვრებს სოფელში და თავისი ნაშრომ-ნაჯაფარით მოიპოვებს საარსებო ლუკმას. თინათინს მარტოობისა და ზამთრის ეშინია.

მედეა - ზამთარი


ასაკს მის თმაზე უკვე დაუთოვია, თუმცა მხნე ქალბატონი ამბობს, რომ ოპტიმისტური განწყობა და შემართება არ აკლია. ენერგიულია, საკანი ლამაზად აქვს მორთული. კედლებზე თავისი შესრულებული, თექისგან დამზადებული კომპოზიციები აქვს ჩამოკიდებული. ამბობს, რომ ოცი წელი ძალიან ბევრია საპატიმროში გასატარებლად. ფიქრის დროც ბევრი აქვს და განვლილი ცხოვრების გაანა-ლიზებაც შეძლო.
მედეა საკუთარ თავს ახასიათებს... ყოველთვის კარგი ორგანიზატორი და ლიდერი იყო. დანაშაულებრივი ჯგუფის ორგანიზატორიც ის გახდა. ჩადენილ დანაშაულს განიცდის და ნანობს, მაგრამ მოსახდენი მოხდა და სასჯელიც მისი მოსახდელია. ამაყობს იმით, რომ კარგი შვილები და შვილიშვილები ჰყავს, კარგი დიასახლისია და კარგი მეგობრობა შეუძლია.
როდესაც მეუღლემ სხვა ქალში გაცვალა, შვილებისა და ავადმყოფი დედამთილის ამარა დარჩა. სკოლის ფიზიკის მასწავლებლის ხელფასი არაფერში ჰყოფნიდა. გამოსავალი ბიზნესში მონახა. შემოსავალი ხშირად იმდენი იყო, რომ ფულს ვეღარ ითვლიდა.
შემდეგ მოვიდა დიდი სიყვარულიც, მაგრამ აივენჰოს ცოლ-შვილი ჰყავდა. მამაკაცისადმი ლტოლვას უცხოეთში გაერიდა. ამბობს, რომ ამით აივენჰოს ოჯახი დანგრევას გადაარჩინა, თავად კი სიყვარული გულში შეინახა. მეტი ფულის შოვნის სურვილმა უფრო მეტი ამბიცია გააჩინა. როდესაც აივენჰომ საყვარელი ქალის პატიმრობის შესახებ შეიტყო, მედეა ციხეში მოინახულა, სამ დღეში კი გარდაიცვალა.
ეშინია სიბერის, მაგრამ ისიც იცის, რომ ზამთრის მოსვლა გარდაუვალია. შვილმა ცოლი ახლახან მოიყვანა, ეშინია რძლისაც, როგორ მიიღებს ოჯახის ახალი წევრი მას. საპატიმროს დატოვებაზე ფიქრი არ ასვენებს. მისი ცხოვრების ოცი წელი ოთხ კედელს შორის გავიდა. სიბერე კი შვილებსა და შვილიშვილებზე ზრუნვაში სურს გალიოს.

ნინო გიგიშვილი
ჟურნალი „რეიტინგი“