ზაზა კოლელიშვილი: "მეც და სოსო ჯაჭვლიანსაც ლიკა ქავჟარაძე გვიყვარდა"

დაბადების წელი – 1957 წელი
დაბადების დღე – 11 იანვარი, პარასკევი
სახელი – ზაზა
თმის ფერი – ქერა (ოქროსფერი)
თვალები – შავი
წონა – 4 კგ და 300 გ
ეს მონაცემები ახალდაბადებული თელაველი ბიჭის დედამ, ფილოლოგმა და ჟურნალისტმა ნუნუ მატარაძემ, 55 წელზე მეტი ხნის წინ რვეულში სათუთად ჩაწერა. ბიჭი გაიზარდა და ნიჭიერი, თავის თაობაში გამორჩეული მსახიობი დადგა. ფილოლგმა დედამ და ისტორიკოსმა მამამ, ვიქტორ კოლელიშვილმა, ერთადერთი სიმდიდრე – ბიბლიოთეკა დაუტოვეს.
"თუ ბავშვობა არ გაქვს ისეთი რაღაცეებით დატვირთული, რაც შენში კვალს ტოვებს, არ შეიძლება, დიდობაში ის ყველაფერი უცებ აინაზღაურო", – ამბობს ზაზა კოლელიშვილი. მასში ბევრმა ადამიანმა დატოვა კვალი – პაპამ, დედის მამა ვახტანგ მატარაძე–ჩელთისპირელმა, რომელიც თელავის თეატრში მუშაობდა, დიდმა პაპამ, მსახიობმა ვიქტორ მატარაძემ, ის ქუთაისის თეატრში მუშაობდა. ზაზასაც თეატრის სიყვარულით ზრდიდნენ. ბავშვობიდან იდგა სცენაზე და სპექტაკლებს თამაშობდა. მერე დაიწყო სტუდენტური ცხოვრება და ძიებები. ჯერ სამხატვრო აკადემიაში ისწავლა, მერე ფილოლოგიურზე ჩააბარა, შემდეგ იყო ერთ–ერთი მთავარი როლი ფილმში "ნატვრის ხე", ეპიზოდური – "მიმინოში"... და დიდი წარმატება. თეატრალურ ინსტიტუტში რომ ჩააბარა, უკვე პოპულარული მსახიობი იყო. მერე დაიწყო ბოჰემური წლები, იყო შეცდომები, წარმატებები და ჩავარდნებიც.
პირველად 21 წლის ასაკში დაქორწინდა, 22 წლისას კი გოგონა ჰყავდა. ამბობს, რომ ცოლი უყვარდა, თუმცა მათი ოჯახი მაინც ვერ შედგა. მეორედ კი გაუმართლა. ნათია გოგოჭურთან პიროვნულად, პროფესიულად ბევრი საერთო იპოვა. მას უმადლის, რომ დღეს შვილებითა და შვილიშვილებით დახუნძლული ოჯახი აქვს.
ზაზა კოლელიშვილი:
– ფანტასტიკური ბავშვობა მქონდა. საოცარი გარემოცვა მყავდა, ბებიები, დედაჩემის დეიდები, რომლებიც ჩემი გამზრდელები იყვნენ. მესამე კლასიდან თელავის თეატრის თითქმის ყველა იმ სპექტაკლში ვმონაწილეობდი, სადაც ბავშვი იყო საჭირო. პატარები სარეკვიზიტოროში ვისხედით, თეატრის ბავშვებს გვეძახდნენ, ფაქტობრივად იქ გავიზარდე. ჩემებიც იქ მუშაობდნენ, ისევე როგორც დუტა სხირტლაძის ბებია და პაპა.
თელავში ბევრი საინტერესო ადამიანი იკრიბებოდა. პროვინციული ქალაქის ქალაქური ცხოვრებით ვცხოვრობდით. თეატრს ბევრი მელომანი ჰყავდა. ალექსანდრე ბასილაიამ პირველი ორკესტრი თელავის ინსტიტუტში გააკეთა, ეს ჯერ კიდევ იქამდე იყო, ვიდრე "ივერიას" შექმნიდა. ქალაქს სიმფონიური ორკესტრი ჰყავდა, პოეზიის საღამოები ეწყობოდა, სუფრები იშლებოდა. მახსოვს, თელაველი ხალხი, ვინც პოეზია შემაყვარა. ბევრი ლამაზი დღე მახსოვს თელავში.
– ქუჩაში დგომისთვის დროს არ კარგავდით თუ ეს პერიოდიც გაიარეთ?
– რას ლაპარაკობ, მაგას როგორ ავცდებოდი?! იქაც მქონდა "ბირჟაზე" დგომის პერიოდი და თბილისშიც. თბილისში, გლდანის ქუჩაზე, სახლი გვქონდა, ნახევრად აქ ვცხოვრობდი. პირველად რომ ჩამოვედი, უბნის ბიჭები დაინტერესდნენ, ვინ ვიყავი, მერე ურთიერთობა გავარკვიეთ, ბოლოს ჩავძმაკაცდით. მერე პლეხანოვის ბიჭები გავიცანი. თუ ჩვენს უბნელს ჩხუბი ჰქონდა, ჩვენ მის გვერდით ვიყავით, როგორ, ტო, ამას ვინ გაუბედაო! არასოდეს დამიმალავს, რომ თელაველი, კახელი კაცი ვიყავი.
სკოლა 16 წლის ასაკში დავამთავრე. დედას ძალიან უნდოდა, თბილისში მესწავლა. დედაქალაქში მარტომ დავიწყე ცხოვრება. აქ რუსთაველის თეატრში ბუტაფორიის ცეხში ვმუშაობდი. მერე სამხატვრო აკადემიაში ჩავაბარე, მაგრამ იქიდან მალე წამოვედი და თელავის იაკობ გოგებაშვილის სახელობის პედაგოგიურ ინსტიტუტში ფილოლოგიურზე ჩავაბარე. კურსზე 30 გოგო მყავდა. აუდიტორიაში რომ შევდიოდი, ტანსაცმლის სწორება, ბიუსტჰალტერების, "კოლგოტების" ჩვენება იწყებოდა. ყველას გამოვუცხადე, 20 მეტრშია საპირფარეშო და მე რომ შემოვალ, ტანსაცმლის გასასწორებლად იქ წადით, ყველას ცოლად ვერ მოგიყვანთ–მეთქი. საოცარი გოგოები იყვნენ. ყველას შორიდან ვეფერები, დიდი ხანია აღარ მინახავს.
– როგორც ჩანს, მშობლების ნდობა გქონდათ, რომ 16 წლის ასაკში დედაქალაქში დამოუკიდებლად საცხოვრებლად გამოგიშვეს.
– დამოუკიდებლად კი ვცხოვრობდი, მაგრამ ბინაში 4 სტუდენტი ვიყავით და ხან რომლის მშობლები გვაკითხავდნენ, ხან – რომლის. ბებიაჩემიც ყოველი კვირის ბოლოს ჩამოდიოდა, რომ ენახა, როგორ ვიყავით.
იმ დროს მთავარი როლი ჩემს ცხოვრებაში ბიძაჩემმა, რეჟისორმა და მსახიობმა გია მატარაძემ ითამაშა. მას ჭარბად ჰქონდა პასუხისმგებლობის გრძნობა და ეს მეც მასწავლა. მან არცთუ მცირე როლი შეასრულა ჩემს წარმატებაში და პიროვნულად ჩამოყალიბებაშიც. მესამე კლასიდან რუსთაველის თეატრში დავდიოდი და იმ დროიდან ყველა სპექტაკლი მახსოვს, "ჭინჭრაქა", "ქუთათურები", "ბახტრიონი", "რღვევა"... რობიკო სტურუას, თემურ ჩხეიძის რეჟისორებად ჩამოყალიბება კარგად მახსოვს. კულისებში შევდიოდი, ყველას ვიცნობდი. რამაზ ჩხიკვაძე ძალიან ახალგაზრდა მახსოვს. გურამ საღარაძე ჩემი მეჯვარე იყო. მახსენდება, ჩვენს ეზოში დილამდე ქეიფი, რამაზ ჩხიკვაძის თამადობა, კოტე მახარაძის სადღეგრძელოები, ედიშერ მაღალაშვილის მოლხენა. ეს ხალხი საოცრად მიყვარდა...
გული მწყდება, რომ დღეს არც ერთ თეატრში ვარ და სცენაზე ვერ ვთამაშობ. არც კინოროლები მაქვს. როცა ასაკში შედიხარ, კინოს აღარ სჭირდები, მით უმეტეს, როცა ახალგაზრდა რეჟისორი მუშაობს ფილმზე. ალბათ ოდესმე მეც დავჭირდები ვინმეს და რაღაცაში გადამიღებენ.
– როცა თეატრალურში ჩააბარეთ, უკვე ნათამაშევი გქონდათ შეთე თენგიზ აბულაძის "ნატვრის ხეში" და ძალიან პოპულარული ბიჭი იყავით. არადა ფილოლოგიურზე სწავლობდით. ადვილად გადაწყვიტეთ ინსტიტუტის შეცვლა?
– თეატრალურში ჩაბარება პოპულარობამ გადამაწყვეტინა. ფილოლოგიური იმ დროს მივატოვე, როცა დიპლომის აღებაღა მაკლდა. თეატრალურში 21 წლის შემდეგ აღარ იღებდნენ სტუდენტებს, ამიტომ ბოლო შანსი მქონდა და 21 წლის ასაკში ჩავაბარე. თინა ბურბუთაშვილმა მითხრა, მიდი, სცადე, მეც მოგეხმარები და ჩააბარებო. მე კი ვეუბნებოდი, მზად არ ვარ–მეთქი. სახლში კი მყავდა დიდი მაესტრო პაპაჩემის, ვახტანგის სახით, მაგრამ ის არ იყო ადამიანი, ვინც საგამოცდოდ მომამზადებდა. თვლიდა, რომ, თუ რამის მიღწევა მინდოდა, ჩემით უნდა გამეკეთებინა. ბავშვობაში კინაღამ ლექსი შემაძულა, რადგან ჩემი წაკითხული არასოდეს მოსწონდა. მეუბნებოდა, ისე თქვი, რომ ყველა ბგერა გამაგონოო. დიდი პროფესიონალი იყო, სულით ხორცამდე. თეატრისთვის ჰქონდა ყველაფრი მიძღვნილი.
– "ნატვრის ხის" მარიტასთან – ლიკა ქავჟარაძესთან ურთიერთობა როგორ გახსენდებათ?
– მაშინ ლიკა პატარა და ლამაზი გოგო იყო. მან ქართულ კინოში ბევრი რამ შექმნა, მის შემოქმედებას ქართული კინოს ერთი ეტაპი უნდა დავარქვათ. ფანტასტიკა იყო. რა თქმა უნდა, ყველა ქართველ ბიჭს ჩემი შურდა, მე კი ძალიან ვამაყობდი. ვურეკავდი, ლიკა, შენთან ამოსვლა მინდა და თუ შეიძლება–მეთქი. მასთან რომ ავდიოდი, აუცილებლად საჩუქარი უნდა მიმეტანა.
– მასზე მართლა სერიოზულად იყავით შეყვარებული?
– როგორ შეიძლებოდა ლიკასთან ერთად 7 თვე გადაღებაზე ვყოფილიყავი და არ შემყვარებოდა?! მაშინ არც ცოლი მყავდა და არც – შვილი. ვარიანტი არ იყო, ლიკასთვის მეთქვა, რომ მიყვარდა, ეს ძალიან ძნელი იყო. კრეტინი უნდა იყო, რომ გვერდით ლიკა ქავჟარაძე გყავდეს და არ შეგიყვარდეს!
– რატომ გეძნელებოდათ სიყვარულის ახსნა?
– სირცხვილი იყო. მეც და სოსო ჯაჭვლიანმაც ვიცოდით, რომ ორივეს ლიკა გვიყვარდა, მაგრამ მისთვის არც ერთს გვითქვამს. თან მერე გავიგეთ, რომ ლიკას საქმრო ჰყავდა და ამიტომ იძულებულები გავხდით, ჩვენი სიყვარული რაინდულად გულში შეგვენახა. ისე, მეთქვა, რა ვიცი, იქნებ დამთანხმებოდა.
– ახალგაზრდა ასაკში მიღწეულმა დიდმა წარმატებამ თავბრუ არ დაგახვიათ?
– ვერ ვიტყვი, რომ უცებ მოვარდნილმა პოპულარობამ თავბრუ არ დამახვია. გეტყვით, რითი გამოიხატა ჩემი ვარსკვლავური თავში ავარდნა. "ნატვრის ხის" შემდეგ იყო ფილმი "ამკლების დაბრუნება", სადაც ზურაბ ქაფიანიძე თამაშობდა. ხულიგანი ბიჭის როლი შევასრულე. ამის შემდეგ იყო "მიმინო", გადაღებები მოსკოვში. იქ ლიტვის კინოსტუდიიდან იყვნენ ჩამოსულები, ქართველ მსახიობს ეძებდნენ და როლზე მე დამამტკიცეს. მაშინ ულვაშები მქონდა, ვიღაც ბაგრატიონი ვითამაშე, რომელიც "ველური" ბატალიონის ხელმძღვანელი იყო. გამოდის, როცა თეატრალურში მივედი, უკვე 4 ფილმში მქონდა ნათამაშევი. ერთ დღეს უცებ ძალიან პოპულარულმა გავიღვიძე. გაზეთებში ჩემი ინტერვიუები იბეჭდებოდა, ეკრანზე ხშირად ვჩანდი. ერთი პერიოდი ვფიქრობდი, მე ვარ და ჩემი ნაბადი–მეთქი და ამიტომ გაუთავებელ ქეიფს და დროსტარებას ავყევი. ჩემს ცხოვრებაში გოგოები მომრავლდნენ.
– მექალთანე გახდით?
– ვერ ვიტყვი, რომ მთლად "უქალთანო" ვიყავი, ბევრი გოგო მომწონდა. "შეყვარებადი" ბიჭი ვიყავი, ყველა მიყვარდებოდა.
– მაგრამ ნამდვილ სიყვარულს და ცხოვრების თანამგზავრს 28 წლის ასაკში შეხვდით ნათია გოგოჭურის სახით.
– არა, ნამდვილი სიყვარული ცოტა ადრე მოვიდა. ნათიამდე ოჯახი მქონდა, მშვენიერი მეუღლე და შვილი მყავდა. 21 წლისა დავქორწინდი. ნათიას მანამდეც ვიცნობდი, ჩვენ ჯერ კიდევ თელავში შევხვდით ერთმანეთს. ძალიან მომწონდა, ჩვენი ოჯახები მეგობრობდნენ, დაახლოებით 27 წლის ვიყავი, როცა მივხვდი, რომ მიყვარდა და აგერ უკვე 30 წელია, რაც ერთად ვართ.
– პირველი ქორწინება რატომ დამთავრდა?
– იმ ურთიერთობის დამთავრება ჩემი ბრალია, სამაგიეროდ ნინო მყავს, რომელიც ჩვენთან ერთად ცხოვრობს. 22–ის ვიყავი, ნინო რომ დაიბადა და 38 წლის ასაკში უკვე ბაბუა გავხდი.
– ნინო თქვენთან ცხოვრობს და არა – დედასთან?
– კვირაში სამი დღე ჩვენთანაა. დედა საქართველოში არ ცხოვრობს.
– პირველ ცოლს ნამდვილი სიყვარული უწოდეთ. რას ნიშნავს თქვენთვის ეს სიტყვები – ნამდვილი სიყვარული?
– არასერიოზულად სიყვარული არ გამიგია! შეიძლება ადამიანს ასჯერ გიყვარდეს და ყველა გრძნობა სერიოზული იყოს. ის სხვა თემაა, ვინ გახდება ცხოვრების თანამგზავრი. რაც დიდხანს გაძლებს სიყვარული, მით უფრო დიდხანს შენარჩუნდება ოჯახი. არ მწამს იმ წყვილების, რომლებსაც მოვალეობის მოხდის გამო ჰქვიათ ოჯახი. ქვეყანას ვანგრევთ ყოველდღე და, თუ საჭიროა, ოჯახი რატომ არ უნდა დაინგრეს? სიყვარული თუ ერთხელ მოვიდა და მთელი ცხოვრება გაგყვა, კარგია, არც ისაა ცუდი, ბევრჯერ რომ გიყვარს. არ მგონია, რომ ცხოვრებაში ერთხელ უყვარდებათ. შეიძლება ძალიან მოხუცსაც კი შეგიყვარდეს. იცით, ის სიყვარული საოცარი რითი იქნება? ადამიანს აღარაფერი შეგიძლია, სიყვარულის გარდა და ის ვიღაც მხოლოდ ოცნებაში გიყვარს. ადამიანმა ცხოვრებაში არაფერი უნდა გამორიცხო.
– ფილმმა "გარიგებამ" მნიშვნელოვანი გარდატეხა მოახდინა თქვენს ცხოვრებაში.
– არა, ჩემი შემდეგი გარდატეხა ცხოვრების სხვა ეტაპზე მოხდა. იყო რამდენიმე ფილმი, მაგრამ გამორჩეულად "ათოვდა ზამთრის ბაღებს" მიყვარს. ჩემი საყვარელი როლია გიჟი აჩიკო. მაშინ მე, როგორც მსახიობმა, ბევრი რამ ვისწავლე. "ისინი" და იაკობ ჯუღაშვილის როლი ჩემი ცხოვრების მესამე მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო. იმ დროს, როგორც მსახიობი, უკვე შემდგარი ვიყავი. წინ კიდევ ბევრი წარმატება იქნებოდა, მაგრამ უცებ დაინგრა ქვეყანა და უკვე 22 წელია ვჯახირობთ, რომ ისევ ზედაპირზე დავრჩეთ, მთავრობებმა არ ჩაგვრეცხონ და ჩვენი სიტყვა ვთქვათ...
1991 წელს დავიწყე "გარიგების" გადაღება. მაშინ 33 წლის ვიყავი. ჩემს საქმეს ყოველგვარი მოლოდინის გარეშე ვაკეთებდი, მაგრამ იმ ფილმმა ძალიან დიდი პოპულარობა მოიპოვა... ფილმ "ისინის" გადაღებები ჩემი მშობლების გარდაცვალებას დაემთხვა. ჯერ მამა გარდაიცვალა, 6 თვეში დედაც და შემდეგ 6 თვეში ბიძაც დაიღუპა.
პაატა მოისწრაფიშვილმა მითხრა, მშობლების გარდაცვალებამ დაგავაჟკაცაო. უცებ ისე მოხდა, რომ ოჯახის პატრონად მე დავრჩი. მე და ნათია თავიდანვე სულ მარტოები ვცხოვრობდით. თბილისში ბევრი სახლი გამოვიცვალეთ, სულ ქირით ვიყავით, ყველგან უნიტაზებს ვდგამდით და რემონტს ვაკეთებდით. ვიცოდი, რომ ოჯახის პატრონი გახლდით, მაგრამ ძველ "ხელობასაც" არ ვივიწყებდი, იყო ჭიდაობა, ბევრი უსიამოვნება ჩემსა და ნათიას შორის. არ მინდოდა, ჩემი ბოჰემა დამენგრია, მაგრამ ნელ–ნელა, როცა უკვე შვილები წამოიზარდნენ, ძველი ცხოვრება მივატოვე. ჩემს ცხოვრებაში კიდევ ველოდები აქტიურ ეტაპს, სათქმელი კიდევ მაქვს...
– რამ მოგცათ ძალა, რომ სამი ყველაზე საყვარელი ადამიანის დაკარგვა გადაგეტანათ?
– ნათია რომ არ ყოფილიყო, ალბათ დღევანდელი ინტერვიუც არ შედგებოდა. ნათიამ ძალიან ბევრ რამეს გაუძლო, ბევრი მოითმინა. მან ყველაზე დიდი, კარიერა დათმო იმის გამო, რომ ჩემ გვერდით ყოფილიყო და ოჯახი ჰქონოდა. არ შეიძლება ადამიანმა მეორე ადამიანის გამო ამხელა მსხვერპლი გაიღოს, მით უმეტეს, რომ მესამე კურსზე იყო, როდესაც რობიკო სტურუამ ხელი მოჰკიდა და რუსთაველის თეატრში წაიყვანა. მან კი ეს კარიერა ვიღაც ზაზას გამო დათმო. ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ ჩემს საქმეში დავრჩენილიყავი. ამდენი შვილი გამიზარდა და სწორედ მისი დამსახურებაა, რომ ჩვენ, ჩვენი 5 შვილი, შვილიშვილები ერთად ვართ. ამის დაუნახაობა და ართქმა არ შეიძლება. სწორედ მისი დამსახურებაა, დღეს კარგ ხასიათზე რომ ვიღვიძებ. მას მეტი არაფრის გაკეთება შეეძლო.
– თქვენზე გამიგია, რთული ადამიანიაო. თქვენც ასე თვლით?
– მარტივი ნამდვილად არ ვარ. ურთიერთობებში ყველასთან ერთნაირი ვერ ვიქნები, მაგრამ ჩემზე ვერავინ იტყვის, ბოროტიაო. გარკვეული ამბიციები მაქვს და მინდა ჩემი "გავახურო". შემიძლია ვთქვა, ერთხელ ვცხოვრობთ და რა დროს თავის მოთოკვაა, ამის დედაც ვატირე–მეთქი, მაგრამ, როცა ადამიანი საზოგადოებაში ცხოვრობ, რაღაცეებში თავის მოთოკვა აუცილებლად უნდა შეგეძლოს.
– შვილებს როგორ ზრდიდით, რას ასწავლიდით?
– 5 შვილის მამობა მარტივი ნამდვილად არ არის. ბევრი რამ შენ უნდა მოიკლო და შვილებს გაუკეთო. ახლა უკვე ზოგჯერ შვილები აქეთ მპატრონობენ, რაც არ მომწონს, მინდა, ჩემით გავაკეთო ყველაფერი. არ ვარ ისეთი დაჩაჩანაკებული, რომ შვილებმა შემინახონ და მე ვერ შევძლო საკუთარი თავის პატრონობა. სიგარეტს ვეწევი და მინდა, საკუთარი ფულით ვიყიდო...
სახლში ყავის სმის რიტუალი გვაქვს. მე და ნათია შვილებთან ერთად ვიკრიბებით ხოლმე. ყველა ჩემი შვილი საქმითაა დაკავებული. ვიტო და ბაჩანა მორაგბეები არიან. ვიტო საფრანგეთშია, ბაჩანამ წელს ევროპის უნივერსიადაზე საუკეთესო მოთამაშის ტიტული მიიღო. ბევრი წარმატება აქვს და თან ოპერატორის პროფესიას ეუფლება. ელენე ტელეკომპანია "ჯიდიესში" პროდიუსერია, ნინო "ინფო 9"–ში მუშაობს, კესო კი გამომიტყდა, რომ მსახიობობისთვის ემზადება. შვილიშვილი, თორნიკე, 18 წლის არის და კალათბურთს თამაშობს, მეორე შვილიშვილი, რატი, 14 წლის არის და რაგბის თამაშობს. მესამე კი 5 წლის ნენეა. შვილიშვილები შვილებზე საყვარლები არიან.
– რა გეგმები გაქვთ?
– ცხოვრებისგან ისეთი მწარე გაკვეთილები მივიღე, რომ, ვიდრე რეალურად არ დავრწმუნდები, რომ ფილმის გადაღება შეიძლება, მანამდე არ გადავიღებ. ფილმის ვალით გაკეთება არ შეიძლება. როგორღაც "დამეხმარნენ" ასეთი შეცდომების დაშვებაში. სამწუხაროდ, როცა ადამიანი გამოცდილებას იძენ, მაშინ კვდები.
– ბევრი მეგობარი შემოგეცალათ?
– ფიზიკურად – კი, 16 მეგობარი დავკარგე. ვინც დამრჩა, ღმერთმა დიდხანს და ჯანმრელთად მიცოცხლოს. ბარაქა ჰქონდეთ და თითო მტერი ჰყავდეთ, რომ ფხიზლად იყვნენ.
ქეთი დინოშვილი, ჟურნალი სარკე