სიზმარში ნაპოვნი ქართული სიტყვა და უსინათლო მოხუცი მოსწავლე

„პერსონის“ სტუმარი ორჰან ბერიძეა, ჩვენებური ქართველი და არაჩვეულებრივი ადამიანი. მის მაგიდაზე ყურანსა და ბიბლიას შორის „ვეფხისტყაოსანი“ დევს. სიზმრებს ქართულად ნახულობს და ბავშვობიდან შემორჩენილ საოცარ ქართულ ამბებს იხსენებს…
- ბატონო ორჰან, ვიცი, რომ საქართველო ძალიან გიყვართ და მასზე ბევრს ფიქრობთ. სტამბოლში კი ქართულს ასწავლით.
- იმ ამბით, რომ თურქეთელ ჩვენებურებს ქართულს ვასწავლი,- ბედნიერი ვარ… 2005 წელს თურქეთში პირველი ქართული ასოციაცია ჩვენ დავაარსეთ, მერე ქართული ენის კურსები გავხსენით და თბილისელი მასწავლებელი, ქალბატონი მანანა გურგენიძე მოვძებნეთ. სწორედ მან მასწავლა ქართული. ამის მერე სამი წელია, რაც მე თვითონ ვასწავლი ქართულს ასოციაციაში. შარშან მან მასწავლებლების დღე მომილოცა და ხუმრობით „კოლეგაო“, ასე მომმართა,- გამიხარდა. მანანამ მარტო წერა-კითხვა კი არა, ქართული კულტურაც გვასწავლა!
– ბატონო ორჰან, გაიხსენეთ ბავშვობის ამბები და მშობლები, პირველად როდის გააცნობიერეთ, რომ ქართველი ხართ?
- საქართველო რომ ჩემი ისტორიული სამშობლოა,- ეს ამბავი მშობლებისგან ბავშვობაში შევიტყვე. მაშინ ეს სიტყვა „საქართველო“ არაფერს მეუბნებოდა. დღეს კი საქართველოს წარსულსა და აწმყოზე ბევრი ვიცი. ბავშვობისას მამაჩემი მეზობლებთან და ნათესავებთან სულ ქართულად ლაპარაკობდა,- თურქული 15 წლის შემდეგ ისწავლა. მანამდე მისთვის თურქული უცხო ენა იყო. მე დედა თურქი მყავს. ჰოდა, სახლში ქართულად არ ლაპარაკობდნენ და მე მხოლოდ რამდენიმე სიტყვა ვიცოდი. მამაჩემი და დიდები ამბობდნენ, რომ საქართველო, ჩვენი სამშობლო დღეს იმპერიაშიაო. მახსოვს, მამაჩემი რადიოს რომ უსმენდა, შორიდან რუსული ლაპარაკი გვესმოდა ხოლმე. მამა კი გვეუბნებოდა: ბავშვებო, გენაცვალეთ, ცოტა ჩუმად იყავით, რადიოში ქართულად ლაპარაკობენ, ვუსმენ და იქნება, ერთი-ორი სიტყვა მაინც გავიგონოო. ჩვენი წინაპრები 1877-1878 ოსმალეთის და რუსეთის ომის შემდეგ თურქეთში ბათუმიდან გადმოსულან. ჩვენებურები, ანუ ქართველები ისტორიულად ძალიან ნიჭიერ და შემოქმედ ხალხად ვითვლებოდით და დღესაც ასეა. ჩვენში ხომ ქართული სისხლი და გენია, საქართველოს სიყვარულს ყოველთვის გულით ვატარებთ.
- ოჯახში ქართულად ლაპარაკობთ?
- ჯერ გაგაცნობთ ჩემს ოჯახს: მყავს თურქი მეუღლე, ორი 20 წლის ტყუპი ქალიშვილი და 11 წლის ნამდვილი ქართველი ბიჭი. ქალიშვილები უნივერსიტეტში სწავლობენ, ბიჭი კი საშუალო სკოლაში. გოგოებმა ცოტა ისწავლეს ქართული, ბიჭმა წერა კი კარგად იცის, მაგრამ ლაპარაკი ცოტა უჭირს. ოჯახში ხშირად ვმღერით ქართულად, ერთი სიმღერა გვიყვარს: „პატარა ბიჭი დამეკარგა“ და მას ყველა ერთად ვმღერით. რამდენიმე წლის წინ სამსახურში ვიყავი, საქართველოს და თურქეთს შორის იყო ფეხბურთის მატჩი. ჩემმა ერთმა გოგომ დამირეკა და მითხრა, რომ „მამაო ახლა შენს გეწყინებაო, ჩვენ ტყუპები – ერთი საქართველოს ვგულშემატკივრობთ, მეორე კი თურქეთსო“ .. ამ ამბავზე გამეცინა, ძალიან საინტერესო იყო.. აქვე გეტყვით, რომ ერთი ამბავი მაწუხებს: ბათუმი და აჭარა რომ საქართველოს ტერიტორიაა, ამაში არავის ეპარება ეჭვი, ისევე, როგორც იმაში, რომ ართვინი თურქეთის მიწა-წყალია. მგონია, არ არის საჭირო აპელირება ისტორიულ წარსულზე. სოციალურ ქსელებში ამას ზოგჯერ გულსატკენი სიტყვებიც მოჰყვება ხოლმე. ვინც საქართველოს ემსახურება, ყველა ჩემი პარტიაა. რაც ეხება, რელიგიას, ბევრი მართლმადიდებელი, მუსლიმანი და სხვა რწმენის მეგობარი ქართველი მყავს, ყველა ჩემი და-ძმა არის. ქართველობა კი ჩვენი ქოლგაა და ის ყველას შეგვიფარებს.
-ბატონო ორჰან, შეგიძლიათ, თქვენი ყველაზე უცნაური მოსწავლე გაიხსენოთ?
- ასეთი ამბავი მახსენდება: სამი წლის წინ ჩემთან ერთი 63 წლის მასწავლებელი მოვიდა. ვუყურე, ვუყურე და თურმე ბრმა იყო. წარმოშობით ქართველი ყოფილა. ძალიან მთხოვა: ქართველი ვარ, ქართული არ ვიცი და მასწავლეო. ქართული ისე უყვარდა, რომ ერთხელ გაკვეთილზე მოვიდა და ვერ ლაპარაკობდა. ქაღალდზე დაწერა: „მე დღეს ექიმთან ვიყავი, კბილები ამოვიღე და ვერ ვლაპარაკობ“. მაპატიეთ, ვერ წავიკითხავ, მაგრამ იმიტომ მოვედი გაკვეთილზე, რომ მოვისმინო და მოსმენით ვისწავლოო. იმ ადამიანმა ქართულად კითხვა-წერა-ლაპარაკი და ცოტა გრამატიკა ისწავლა. ბავშვივით გახარებული იყო.
- გაიხსენეთ ყველაზე სევდიანი და მხიარული ამბავი თქვენს ცხოვრებაში.
- მე ამბავს გავიხსენებ, რომელიც ერთად არის მხიარულიც და სევდიანიც. ქართულს რომ ვსწავლობდი, მომავალ გაკვეთილზე ვმუშაობდი. მეხუთე ასო ბგერა ხ-ზე ვიყავი. ძნელად წავიკითხე ხ- ხარ, მერე თ- თან, თო-ხი, ერთად „თოხი“.. უცებ სიტყვა „თოხი“ რომ წავიკითხე, ცრემლები წამომივიდა. სახლში მარტო ვიყავი, ცრემლები მომდიოდა. ალბათ ასე ამ სიტყვამ ამატირა… გამახსენდა, რომ სოფელში დიდები ამბობდნენ: „თოხი ამეიტაიო“… უცნაური იყო.. მამა რომ გარდაიცვალა, არ ვიტირე, ცივი ადამიანი ვარ,- მაგრამ ამ სიტყვამ ამატირა. რადგან სიტყვა თოხი წინაპრების ნათქვამი იყო. მერე მამის საფლავზე წავედი და თითქოს მამასთან ვილაპარაკე… ვუთხარი: „მამა, ბავშვობისას შენ სულ ქართულად ლაპარაკობდი მეზობლებთან, ბიძებთან. მე კი არაფერს მეუბნებოდა. მამა, გენაცვალე ახლა მე უკვე ვისწავლე ლაპარაკი. შენ წერა-კითხვა არ იცოდი, მე კი ვისწავლე. მამა, ბაბუებო, ახლა ყველა ადექით, ერთი საათი ქართულად დავილაპარაკოთ და მერე ერთად დავწვეთ საფლავში- მეთქი… და ვიტირე… მაგრამ მაინც მხიარული ვიყავი: მე ხომ მამასთან და ბაბუებთან ქართულად დავილაპარაკე“!
– ძალიან სუფთა და მართალი ამბავია.. გმადლობთ, რომ გაიხსენეთ. ისე, სიზმრებს რა ენაზე ნახულობთ?
- სიზმრებს ქართულად ვნახულობ! მახსოვს, ენას რომ ვსწავლობდი, სიზმარში ქართულ გაკვეთილს ვამუშავებდი და ერთი სიტყვა არ გამახსენდა. უცნაურია, მაგრამ იმ სიტყვამ სიზმარში გამაღვიძა. ლოგინიდან ავდექი, საწოლი ოთახიდან გავედი, რვეული ავიღე, ის სიტყვა ვიპოვე და დავწერე. ღამის სამი საათი იყო. იცით, რომ სიზმარი სადაც გავწყვიტე, ისევ იქიდან გავაგრძელე. მეორე დღეს ერთმა სტუდენტმა ადვოკატმა მითხრა: „ახლა შენმა მეუღლემ განცხადება დაწეროს, რომ განშორება მინდაო და მე მომიტანოსო. ამის მიზეზად კი ეს ფაქტი თქვასო,- ეს ამბავი საკმარისი იქნება, რომ თქვენ ერთმანეთს გაგაშოროთო“…
– რამეს ხომ არ ეტყოდით ქართველებს?
- ერთი ასეთი ამბავი მადარდებს: ქართველმა მართლმადიდებელმა ძმებმა ტოლერანტობა უნდა გამოიჩინონ მუსლიმი ძმებისა და მათი სალოცავების მიმართ. ჩემი აზრით, ორივე მხარე უნდა შეეცადოს, ერთმანეთს პატივი სცენ. სტამბოლში უკვე ბევრი ქართველი ოფიციალურად ცხოვრობს და მუშაობს. ისინი მართლმადიდებლები არიან, მაგრამ ქართულ სალოცავებში ლოცვის საშუალება არა აქვთ. მიმაჩნია, რომ ისტამბოლში ქართული მართლმადიდებლური სალოცავის გახსნა ერთი დიდი ნაბიჯი იქნებოდა ჩვენს ურთიერთობაში. ბოლოს კი ასე ვეტყოდი ქართველებს: მადლობა ღმერთს, რომ ქართველები ვართ!.. ჩვენს განსაკუთრებულ ჯიშს გაუმარჯოს. ვისაც ქართველობის რცხვენია, ვაი მას… ვინც საქართველოს ებრძვის, ის უკვე დამარცხებულია…
მზია გოგნიაშვილი